Дәріс 6.

Г.В. Вернадскийдің еуразияшылдық идеясы.

Н.С. Трубецкой және оның еуразияшылдық идеясы қалыптасуына қосқан үлесі

Мақсаты: Еуразияшылдық идеясының негізін салушылар- Н.С. Трубецкой Г.В. Вернадскийдің теориялық-тұжырымдамалық еңбектерін қарастыру.

1. Г.В. Вернадскийдің өмірі мен ғылыми-шығармашылық қызметі.

2. Н.С. Трубецкойдың өмірі және ғылыми еңбектері.

Негізгі түсініктер: этнография, түрік мәдениеті, еуразияшылдық идея

Әдебиеттер тізімі:

Вернадский Г.В. Монгольское иго в русской истории//Евразийский временник. 1927. Кн. Вернадский Г.В. Начертание русской истории. Прага, 1927.

Вернадский Г.В. Опыт истории Евразии с половины VI века до настоящего времени. Берлин, 1934

Трубецкой Н.С. Европа и человечество. София, 1920.

Трубецкой Н.С. Верхи и низы русской культуры: Этническая база русской культуры//Исход к Востоку: Предчувствия и свершения: Утверждение евразийцев. София, 1921. Кн. 1.

Трубецкой Н.С. Об истинном и ложном национализме// 1921. Кн. 2.

Трубецкой Н.С. О туранском элементе в русской культуре//Там же.

Трубецкой Н.С. Общеевразийский национализм//Евразийская хроника. 1927. Вып. 9.

1. Вернадский Георгий Владимирович- 1888-1973 жж. – белгілі орыс және американ тарихшысы, атақты ғалым В. И. Вернадскийдің ұлы. Мәскеу №5 гимназиясында оқыған. 1905 жылы Мәскеу университетіне түскен. Алайда 1905 ж. революциясы басталған кезде ол оқуын тастап, Германиядағы Фрайбург және Берлин университеттерінде оқуын жалғастырған.

1910 ж. Мәскеу университетіне қайтып келіп, ұстаздық қызмет атқарған. Бірақ 1911 жылы «Кассо ісі» бойынша Мәскеу университетінен шығып, Санкт-Петерборға кетеді. 7 жыл бойы Петербор университетінде дәріс оқып, «Русское массонство в царствование Екатерины ІІ» атты магистрлік диссертация қорғаған. Азамат соғыс жылдарында (1917-1920 жж.) Пермь, Киевке, Симферопольде оқытушы болған.

1920 жылы эмиграцияға кетіп, Константинополь, Афина, Прага, Карлова университетінде орыс заң факультетінде оқытушы қызметін атқарған.

1927 жылы Йель университетіне АҚШ-қа (Нью-Хейвен, Коннектикут штаты) шақыртылады. 1946 жылы осы университет Ресей тарихы профессоры атағы беріледі. 1956 ж. зейнеткерлікке шыққан.

Еңбектері:

«Русское массонство в царствование Екатерины ІІ»;

«Очерк истории права Русского государства ХҮІІІ-ХІХ вв.» Прага: Пламя, 1924;

«Русская история», М.: «Аграф», 1996;

«Древняя Русь»;

«Россия в средние века Тверь», Тверь-М.: «Леан», «Аграф», 1997

«Русская историография»;

«Московское царство»;

«Монголы и Русь. Тверь-М. : «Леан»; Аграф», 1997.

2. Трубецкой Николай Сергеевич – 1890-1938 жж.- шетел орыстарының әмбаба ойшылдарының бірі, ірі лингвист, филолог, тарихшы, саясаттанушы.

1890 ж. Мәскеуде Мәскеу университетінің ректоры отбасында дүниеге келген. Әкесі атақты профессор, филолог С. Н. Трубецкой. Бұл отбасы ерте кездегі князь Гедиминович әулеті ұрпақтарынан. Отбасы жағдайы оның ерте уақыттан ғылыммен айналысуына ықпал еткен. Гимназияда оқи жүргенде этнография, фольклористика, тілтану, тарих және философиямен айналысады.

1908 жылы Мәскеу университетінің тарих-филолог факультетіне оқуға түседі. Осы кезде, сондай-ақ, философиялық-психологиялық бөлім және батыс еуропа әдебиет бөлімдері сабақтарына қатысқан.

1912 ж. салыстырмалы тіл оқыту мамандығы бойынша тәмәмдап, университет кафедрасына қалдырылады. Лейпцигте младограмматикалық мектеп доктринасын оқыған. Мәскеуге келген соң, Солтүстік Кавказ фольклоры, фин-угор тілі және славян тілдері мәселелері бойынша мақалалар жариялаған. Мәскеу лингвистикалық үйірмесі мүшесі болған. Онда болашақ еуразиялық тақырыбына жақын. Халықтану, этнография, мәдениет тарихы зерттеген.

1917 жылы табысты университетінде еңбек үзіліп, ол Кисловодске кетеді, біраз уақыт Ростов университетінде оқытушылық қызметін атқарған. Праславяндар Батыстан гөрі шығыспен жақын болды деген қағиданы ұстанған.

1920 ж. Болгарияға кеткен. Мұнда София университетінде профессор болған. Осы жылы «Еуропа және адамзат» деген әйгілі еңбегін шығарады. Еуразиялық идеология жасалады.

Осы кезде Трубецкойдың ғылыми қызметі екі бағытта дамыды:

1. таза ғылыми, филологиялық, лингвистикалық мәселелерге арналған. Прага үйірмесі, Венадағы зерттеулері;

2. Мәдени-идеологиялық, еуразиялық қозғалысна байланысты зерттеулер жүргізген.

Трубецкой П. Н. Савицкий және П. П. Сувчинский, г. В. Фроловскиймен пікірлес болған. Өмірінің соңғы кезін Венада өткізген. «Евразийский временник» журналында мақалалар жариялаған. Вена университеті славистика профессоры болды. Австрияны фашистер басып алған кезде оны бірнеше рет гестапо тергеуге алады. Оның қолжазбалары тәркіленіп, жойылған.

Л.Н. Гумилевке П. Н. Савицкийдің берген ақпараты бойынша Трубецкой князь, ақсүйек болуы себепті тұтқындамаған. Жиі тінту жасалуы Трубецкойдың жүйкесін тоздырып, соңында инфаркт миокардқа ұшыратып, 1938 жылы 48 жасында қайтыс болады.

Еңбектері:

«Европа и человечество»;

«Наследие Чингисхана»;

«Об истинном и ложном национализме»;

«О туранском элементе в русской культуре»