Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Історія економічних вчень

.pdf
Скачиваний:
8
Добавлен:
20.02.2016
Размер:
1.06 Mб
Скачать

В. М. Лісовицький

ІСТОРІЯ

ЕКОНОМІЧНИХ

ВЧЕНЬ

3 тє видання, виправлене та доповнене

Навчальний посібник для студентів вищих навчальних закладів

Рекомендовано Міністерством освіти і науки України

як навчальний посібник для студентів вищих навчальних закладів

Київ «Центр учбової літератури»

2009

ББК 65.02я73 Л 50

УДК 330.8(075.8)

Гриф надано Міністерством освіти і науки України

(Лист № 1.4/18–Г–1937 від 24.07.2008)

Рецензенти:

Воробйов Є. М. – доктор економічних наук професор Харківського національ, ного університету ім. В. Н. Каразіна;

Довгаль О. А. – доктор економічних наук, професор Харківського гуманітарно, го інституту Народна Українська Академія;

Яременко О. Л. – доктор економічних наук, професор, начальник відділу стра, тегії монетарної політики Ради Національного Банку України.

Лісовицький В. М.

Л 50 Історія економічних вчень: 3,тє вид. випр. та доп. Навч. пос. – К.: Центр учбової літератури, 2009. – 240 с.

ISBN 978,966,364,784,5

В навчальному посібнику в історичній послідовності простежується процес розвитку економічної думки з стародавніх часів до наших днів.

Розкриваються характерні особливості методології та теоретичного арсеналу різних шкіл та напрямів економічної науки, з’ясовується внесок представників різно, манітних наукових течій у формування і розвиток економічної теорії. Особливої уваги приділено аналізу сучасних економічних концепцій.

Посібник призначений для студентів економічних спеціальностей, викладачів та всіх, хто цікавиться історією економічної науки.

 

ББК 65.02я73

 

УДК 330.8(075.8)

ISBN 978 966 364 784 5

© В. М. Лісовицький, 2009

 

© Центр учбової літератури, 2009

 

 

 

6

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.

 

 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.1. !" #$!% &'( &) *!# # ( + . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.2. ! , ! # ( ' # (- & , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

1.3. % ( # &) %)$!%/ # . . . . . . . . 12 1.4. # 5 ! /&$%/ # . . . . . . . . . . . . . . 13

2. 7 9 : 7

 

; < . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

2.1. %/ & , #& #& & 5 +!-!$( ! )! ! / &-

 

%/& ! $!%& >$&. . // . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

2.2. # 5 ? + !/ # . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

2.3. ! %&%/ ! . /! . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23

2.4. # 5 . !. . . . . . . . . . . . . . . . . .

30

3. 7A< 7 9 : 7 : ;

 

7 XIX .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35

3.1. &+! !, & ") %/( # 5

 

"$(> / &) ? -%C ! %(-

 

*&//5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35

3.2. / D. E. 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

3.3. . . $$5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

4. 7 9 : 7 . . . . . . . . . . . . . . .

44

4.1. ! ' C' 5 . . !$(/,%!. . . . . . . . . . . .

44

4.2. %/ & ! >$! # & . . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

4.3. % ' !$%/ #-,/ C %/ # . . . . . . . . . . . .

51

3

5. G . . . . . . . . . .

61

5.1. %/ & , #& #& & 5 C !/ ? ,#!-

 

5 ! %&%/%( / . . . . . . . . . . . . . . . .

61

5.2. "H , /,#! 5 C & '&C, !/ !$%/&- +,-

 

5 %/ # C !'5) . ! %! J. - $(%! 40-) .

 

XIX %/. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63

5.3. /& C "$& « !C /!$,» . ! %! . . . . . .

65

5.4. 5 C % ' !$+ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

70

5.5. %/ & $ ! %&%/%(- # 5 . . . . . . . . . . .

73

6. D 7 G . 7

7 9

< 9 ;

< . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

6.1. , #& #& & 5 /$ - C & '&-

C& ! *& !$+ , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 6.2. % # >$& ! *& !$%/%(- !C 5 , . . . . . 83

7. ; ; 9

 

9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

109

7.1. ! ! / 5 . . K %! . . . . . . . . . . . 109 7.2. ! C-! ! K % ! %/#!. . . . . . . . . . . . . . 115 7.3. K % ! %( $ - + %/! 5 117 7.4. %/ K % ! %/# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

8. 7A< 7

;.

7 E 7 G . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

8.1. J! / & «$!%&- # * 5» . . . . . . . . . . 129 8.2. C-$5 & J )! !KL ! . . . . . . . . . . . . 134 8.3. $" !$( ! / & ! «% ' !$(- & #- -%C ! %/#!» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 8.4. 5 C ! /& ! %, !%- /! &+ , . . . . . . . . 142 8.5. #! $!%& ! ! ! . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

9. < 7 ;; ; < . . . . . . . . . . . . . 156

9.1. /$ - % "$ %/ /! #$M' 5 %/&/,'- !$+ , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 9.2. & ! %( &K %/&/,' !$+ /! K- + #& & 160

9.3./ )$ - - / + , . . . . . . . . . . . . . 164

9.4.'$ -&K %/&/,' !$+ J. , . . . . . . . . 170

9.5. %/&/,' !$+. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

4

10. D

 

< 7 G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

181

10.1. 7 %( # 5 C % ' !$+. . . . . . . . . . . . . . . .

181

10.2. J ,#! 5 «C$/& % ' !$+ ,»

184

10.3.C "! ? -%C ! %(- )! + ,. . . . . . . 191

10.4.!$+ & *!#- % ' !$+ , , C !-

'5) . ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

. . . . . . . . . . . . . . . . . 214

-

220

! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

237

5

$5 /- N " L /,#!/&%5 # %$! &) C C&/ 5) -- *&//5, ") + !/& +! %/ K- +#&/ ,, +,- /& $ -, C ' % #, 5 # ",#!M/(%5 # ' K %? .

+, 5 /! $ -&, , %# M -,, *$ " + +#- 5 %/ #& & 5 K #$M' K, ' C' K, 5 C 5% M- M/( )! + & ?, ' ,#! 5 &) %&%/ .

! /& #% %, !% / !M/( -$&" , 5 %5-!M/( , & ,$, + ! 5 '(- & ,$ - C !-!L !N + +, /& / , N # ",#!L/(%5 %(-. $( & C %/ *>& #- -&K >$5) " /("& + C-$5 # ! %,/ %/( &) C- ' % #, * ! +’5%,#!/&, 5 / K % " #&C !# !$&, ! 5 #&/ & !$& C # & !% . ! ' K C ' % #& & 5, +#&- / ,, " /("& + & &) C-$5 # ! + &) /!C!) %- / & #$M' %,%C$(%/#! L C / %$* 5 %/ &) # (.

5 ' L %/ +#$5L /$( & #&+ ! &/& %' / L & > / /& ' C' # %&%/ ,5#$( C ?, ' ,- #! 5 &, !$ + "&/& C ! /& #&% # & N ? /&- # %/ #& &%/! 5 &) / # #& > 5 &) C "$.

!M & %/ M , &, ") / & ,#!- /&%5 C & '&C, C %$# %/ #&$M %/ . K !,' !L #!*$&) #!*$&) / K, «C-! &)» !" «-!- &)». * ! + &) +!$&>&$! %# K %$ , +!-!$( , C ' % C- >, , %/& & +!K !L %# L %' # $! 'M+ C %$# &) %C " !- "$&+&/&%5 . , C-$5 & %/! !# ) &/!K' # !" % ( # &) %)$!%/ # !%/$( & * #!*$ , 5 !K%, !%- > / -> K !" &) '&$#.

! / /! * +# ,/& ,#!-, ! %C! # %/( &) /- K. %/ &) K %&/( / C %/ *,M/(%5 !K- #!*$ > !C 5 & ! !$+,, 5 "!+,M/(%5 ! #&+ ! &) /-$ -&) C & '&C!). ,, # !M & ! /&$%/ #, %$ , !/&, N '5 >$! !$*&/( #& 5/ # & ,$,. 9)

6

*!M/( # / 5) K % ! ' #, # ' C' 5) %, !% &) - /! &%/ #, # K C$/&' "!-!/( ) & > ) , 5 #.

C & '&C& $!%& >$&, %? ,$( #! # XVIII %/., +!$&- >!M/(%5 L#& & # !K%, !% >&) / 5) $" !$( /, &.

/ M !# !$( &%'&C$& « %/ 5 &) # (» L C-$&"$ # 5 /# % &%$5 /!C # !C 5 # +- #&/ , , &, %&%/ !/&+!' 5 &) + ! (.

%$5 # 5 '(- , %, %/, /& C #& + !/&:

, - ;

;

- -

.

 

:

-

 

! ;

 

 

;

 

- , -;

" ’ # -.

!# !$( &K C % " & !L ! / C-/& /& , )/ # !L %/ M &) # (, !$+,#!/& ' +!# ! 5. C- / ,L ! #&%# /$5 #% L C # /& + %/, '(- , %,, !$ + %- *,L ,#!-, ! !K#!*$ >&), ! , , !#/ !, # )!) /!C!) ,), , &, N +#$5L + +, /& K- # ,/ > M $ -, + !K/& #!*$&K ! !$/& &K %/ , / C + ! 5 %$!-%,C$ K% %/ .

G C C +&' 5 & N C !N 5 + %/, '(- C % " & ! C %& +# /!/&%5 +! ! % M e-mail: barsik@kharkov.ua

7

-.

-.

.

.

1.1.

! , ! 5 %, ,C %/( ,5#$( C / , 5 #&- >,#!/& + ! / -%C ! %( +!# ! 5, +! &$!%5 +#&- #!$!%5 !+ + #& & 5 +#&/ $M %( &) "N& . $5 +! #$5 %# ) C / " $M & C #& ",$& >, !/& !K !'- !$( > %C % "& #& &%/! 5 " * &) %, % #. < C >, & 5#$5$& % " M , , ,, 5 ! ? %,#!$!%5 , #&-$5 " 5- #, / ! &' K, $ -K &) ,5#$(, !% !$( &) !$M #. G C- 5# M C&% %/ *$ %/ ? %!' C ! -%C ! %( ? !' %/ / +>& &$&%5. / K * !% + C$ %,%C$(- %/#! ! $!%& C 5# M *!#& + ! ,%$! &$&%5 -%C !- %( +!# ! 5.

! ) !" #$!% &'( &) *!#!), 5 #& &$& ! / &/ + # ? & &, ,5#$5 + !K>$& #- " !* 5 # # ) % # &) ? !): M & & &) , /!), 5 & & ",$& +" & & +! # '&) *!#, -%C ! %( &) / ! /!- /!), C &%#5 &) #& > M "$(> / &) +!# ! ( -! +!- ' ,C !#$5 -%C ! %( & & %&%/ ! &. &C #& & C &$!- ! & ",$& +! & #!#$%(- '! 5 ! , !C , K%( &K / ! /!/ « /)!>!%/ !», +" & / ! /!/ # « ,! ( <+&», !C&%!-

&K , %/! !# ( , &/! .

$ , #&% &) $& C&% ! "!+!$(/ # K C$&/ # XVIII %/. . ., / ! /,M/(%5 C "$& #$!% %/ , &!K ,, -$! /,M/(%5 # %& & !" # !" #$!% & #, - &/ # " * & #. ! , ! # " !*!L C !-5 + ' &/& C !# #$!% %/ ! +$( !$&, !K , !" #, /-$M#!/& -%C ! %( , 5$( %/( -! 5 + / M +!" +C- 5 %/!"$( %/ K -,/ %/ *!#&.

8

"- , +! !# , /& -$! /,M/( -# %& & K # >&) ! ( !" #$!% &'( &) *!#!) !- $ + : /%( , '! %/# , %%& , # " !*!M & +, 5 ") %/ ! ! , /!C +#&/ , / %- ' / !$+ #!- ,C !#$5 -%C ! %( & & C ' %! &.

&/! 5 *!#- ,C !#$5 -%C ! %( M 5$( %/M %$! !M/( + %/ + ! / &) / ! /!/ #, 5 K>$& !% # '&) # ) '$+!' K. < '$+!' , 5 #& & !$& C #!* ! "-!) #$& &) , + >/ #),#!$&%5 + C "$! & %C ,- * 5 K "%$,-#,#! 5 %$! &) &-!' K &) %&%/ , N #& !- -!$ / -! +!' ' / !$+ #!- ,C !#$5. !- ' 5 + #& > 5 '&) C "$ C &%#5 -%C ! %( / ! /!/&. ! & & L +- , « # ! 5» !%/! #&, !C&- %! # /! !# ( , R-&C/ . ,+!-!$( > , #&-$5 C- "$& -%C ! %(- ,C !#$5 #&$! # !# ( K%( ,

/ ! /!/ « », !#/ %/# 5- C &C&%,L/(%5 ! &- # '! 5 ! !-,C/& " #. /)!>!%/ ! — ' # 5 C

&%/(, C 5 M +, L/(%5 !/ !$( ! #&-! *!#& K %- # &K + %/ / ! /!/, C &%#5 &K #&+ ! M *$ ' L #&- -&. & + /! &) *$ L ) & # *!# &) !L/ # , +$"%/# , >& #& &%/ #,L/(%5 C !'5 !" # # - % & &) C C &L %/# (C 5 &$( &), / !'( &)), , 5 &) ,- L/(%5 +!$, !/& C !' # & # ! % # !K ,. ! % # )- & *!# ! % ! " &'5 / & ,#!$! +! !), C !/ # + !%$5, 5 %C$! ,#!$&%5 5 , !/, !$( K, /! # -> # K ? . « /)!>!%/ » !# #-&K C$ C !/ #, C 5- &) C 5 &), ! /! * C #& %/ K, 5 !$! !$&%5 ! -!- & C !/ &) % ", !M/(%5 !' + C , C # 5 ? / ? % !$( C$/& &.

G ! %' # / ! /!/ # # &/(%5 C&/! 5 /-#$, - &, &/,, N %# &/( C %&/( %/ K , %&%/ , / #!- -> #&) # %& , 5 , /! * ,#!$%5 /$M#!/&-$! /,#!/& + " , *!# #$! &. & '( , + + 5M/(- %5 & #! ' ! # ,/ > 5 #! / %/( , 5 ! #&+ ! !L/(%5 #&- / !/! &, ! !L/(%5 C ! ! %/ *&/&, N " * & & ",$ + !- &) +" * %/ K.

&/! 5 *!#- -,$M#! 5 & , + / M +!" +C- 5 %/!"$( %/ C 5 , # ! +-$5 !$&%5 /! * !#/ ! & +" & ! / ! /!/ # «% &», !C&%!- # IV %/. . . , /! !# ( , &/! . !#&/$# ,L/(%5 #C$!/& ! ' & >$5) !% #&) +! ,C #$( / #! # , C , $& # & - > # %/# M#!/& ! C& ,#!$( ? &, N " C & %/! / #!-

9

# * #&C,% !/& ) ! & +"!/& ' &. $5 -,- $M#! 5 ' ,L/(%5 /! * #& &%/ #,#!/& #! , % M -> #&) + ! #. #/ & « ,! ( <+&» + !K>$& +# / , +!$* %/( * ' M / #! # -> K: 5 N -> ", ,/( - -& &, ", ,/( > # ,#!$& #& &%/ #,#!/& '$5 C / & & # #!-&, !C &$! , , # *!K - & +"$(>,#!/& #&C,% -> K /! & >$5) #& ,C #,#!/& !$&> &, N " C / & ,#!/& "!*! &K # ( ' ! )$". +,- 5 5 &) +! %/ K, #$!%/&) / #!--> #& #- %& ! , +#$&$ #& &%/ #,#!/& ) 5 %/ , /& %/!"$ - +!' !/, !$(- -%C ! %/#!.

!*$& *$, 5 %# &/( C ,5#$5 %/! #& &, L ' ! .

<5 &-! +-!$! #& 5/ # #!*$, $( , ? ,#! C &- '&C # -%C ! %( /& &, 5 & & C /5- %/ ", ,/( ,- #!/&%5 $M &, #%/,C!M & , # %& & # %? 5$(- %/ .

C !#&$, ' /# & %&$& ! !$/&- )! ! / ,, ! $&- > #%/! #$M#!$& #&+ ! & C # &, !$ $/& +- , # ,+!-!$( ( ,* !$& # &) %' .

1.2.

!K"$(>&K / % , '( , C&/! %/! #$5/( !# (-'( &) ?$% ? #. # - + &) — " — L

C > M # M # %/ C !' M, C &%#5 M #& 5/ # - K / !/&' , 5 ! /! !+!$!%5 «( », / "/ #- 5 C !> L -%C ! %/# .

K +-$5 !M/(%5 C "$& #$!% %/ , -! +!' C !' , /-#$. % ? / #&%$#$ML 5 ' !#&) K C +C$ C !' , # + ! !M &, + !, #+!L +#’5+ * # %C ' !$ - +!' K "%5- & ,.

>&K #& !/ &K ?$% ? %/! !# %/ — +!C C- ,#!# $( « !$( *!#&», -%C ! %/# 5 5#$5$ %- " M #! ! / + >! &, *&//5 # ) ) >! # %,%C$(- %/#! H , /,#!$%5 ! +!%! !) +!-!$( #$!% %/ , ! *&//5

% # !%& #& " & # — ! +!%! !) C !/ .

! , , $>- %, !% & ! K , 5 $!/ ! — $ -, +!-!$( ! #$!% %/( * %C &5/& ? / , # M -%C ! %/#!, %$( & « * &K C$,L/(%5 C / , N !$*&/(

10