Ekologia_test_rubezh_Dayana

Экология тест

1.«Экология» түсінігін ғылымға кім, қай уақытта енгізген?

Экология терминін ғылымға енгізген Э.Геккель (1866).

2.«Экология» пәнінің негізгі мақсаты не?

Экология пәнінің негізгі мақсаты ғаламдық проблемаларды бақылай отырып ондағы тіршіліктің тұрақтылығын сақтау.

3.Аутэкология нені зерттейді?

Аутэкология дегеніміз – ағзалар экологиясы. Бұл жеке ағзалардың қоршаған ортамен байланысын зерттейді.

4.Биотикалық факторлар құрамы нелер кіреді?

Биотикалық факторлар – бұл тірі денелердің бір–біріне тигізетін әсерлері. Биологиялық орта — қарастырылатын организм (дарақ) немесе объект жүйесіндегі тірі организмдер.

5.Абиотикалық факторлар дегеніміз не? Мысал келтіріңіз

Абиотикалық факторларға айналадағы ортаны, яғни ӛлі табиғатты құрайтын жеке құрамды бӛліктері жатады. Мысалы: климаттық факторлар (ауаның ылғалдылығы, жауын-шашын мӛлшері, ауаның t0 –сы, жарық мӛлшері, күн мен түннің ұзақтығы, желдің әсері, ауа қысымы, ауа құрамы); Топырақтың әсері (химилялық құрамы, физикалық және химиялық ерекшеліктері); гидрологиялық факторлар(судың тұнықтылығы, күн сәулесінің түсуі, құрамы, қысымы, ластануы т.б.); жер бедерінің әсері.

6.Экожүйе дегеніміз не?

Экожүйе дегеніміз – зат, энергия және ақпараттар алмасу нәтижесінде біртұтас ретінде тіршілік ететін кез келген ӛзара әрекеттесуші тірі ағзалар мен қоршаған орта жағдайларынының жиынтығы. 1935 жылы А.Тенсли ұсынған «Экожүйе» ұғымына жақын.

7.Биоценоздың құрамына нелер кіреді?

Биоценоз құрамы фитоценоздан зооценоздан микроценоздан

микробиоценоздан тұрады

8.Барлық тірі ағзалардың тіршілік ортасы-табиғаттың ӛзгеруіне әкеліп соғатын адамның әртүрлі әрекеті қалай атайды?

Антропогендік факторлар - адамның ағзаларға тікелей әсер ететін немесе ағзалардың тіршілік ортасын ӛзгеруіне әкеліп соғатын әрекеттері.

9.Биосфера туралы ілімнің негізін қалаған ғалым кім?

Биосфера туралы тұтас ілімнің негізін салған кӛрнекті орыс ғалымы, геохимик В.И.Вернадский (1863 – 1945) болды

10.Тірі ағзаға тікелей немесе жанама әсер ете алатын ортаның кез келген жағдайы қалай атайды?

Қоршаған ортаның экологиялық факторлары

11.Бір ағзаның екіншісінің ӛміріне әсерлерінің жиынтығы қалай аталады?----------------

12.Популяциялардың, қауымдастықтардың және экожүйелердің арақатынасын зерттейтін экология бӛлімі қалай атайды?---------

13.Ағзалар тікелей немесе жанама арақатынаста болатын табиғи күштер мен құбылыстар қалай атайды?----------

14.Биогеоценоздың құрамына нелер кіреді?

Биогеоценоздың негізін продуценттер, консументтер, редуценттер құрайды.

15.Бірге тіршілік ететін әр алуан ағзалар түрлері мен олардың күнелту жағдайларының жиынтығын қалай атайды?-------

16.Ақпарат тарату және зат пен энергия айналымы қай деңгейде жүреді?--------

17.Экотоп дегеніміз не?

Экотоп - Экожүйенің жансыз бӛлігі или Тірі организмдер тіршілік

ететін табиғи орталар жиынтығын экологияда экотоп деп атайды

18.Ағзалар тіршілігінің абиотикалық жағдайларының жиынтығын қандай орта деп атайды?-------

19.Синэкология нені зерттейтін экология бӛлімі?

Синэкология (грекше syn — бірге және экология) — популяцияның, табиғи бірлестіктердің және экожүйенің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейтін экология бӛлімі.

20.Құрамында ағза немесе дарақ болатын тірі ағзалар жүйесін қандай орта деп атайды?--------------

21.Биосфера дегеніміз не?

Биосфера (гр. биос—тіршілік, ӛмір, гр. сфера — шар) — жердің тіршілік қабаты. Биосфераны ғылымға 1875ж Зюсс енгізді.

22.Тірі ағзалар тобынан биомасса түзетіндері атаңыз?-----

23.Экологиялық апаттың себебі нелер?

Мысалы, климаттың ғаламдық жылынуы, Әлемдік мұхиттардыңластануы, озон қабатының (озонсфера) жұқаруы, қышқылды жаңбырдың жаууы, т.б.

24.Экологиядағы популяциялық кӛзқарас неге негізделген?-------

25.Ағзалар арасындағы және олардың табиғатпен қатынасын зерттейтін ғылым қалай аталады?------

26.Ноосфера дегеніміз не?

Ноосфера – сана, ақыл-ой қабаты. Ал «ноосфера» деген терминді ең алғаш 1927 ж. ғылымға енгізген фрранцуз математигі, философ, палеонтолог және антрополог Эдуард Леруа болды.

27.Биокостық зат дегеніміз не?

Биокостық зат – тірі ағзалар мен ортаның бейорганикалық қосылыстарының бірлесуі нәтижесінде пайда болған заттар (топырақ).

28.Биосфера құрылымы қандай болады?

Географиялық қабық-литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфераның ӛзара әрекеттесуі.

29.Демэкология нені зерттейді?Демэкология - популяциялар мен оларды қоршаған орта арасындағы қарым-қатынастарын зерттейтін экологияның бӛлімі.

30. Популяцияның статикалық кӛрсеткіштері қайсылар?

40. Ағзалар тіршілігінің абиотикалық жағдайларының жиынтығын қандай атайды?-----

41.Түрлерлдің қоршаған ортамен жеке байланыстарын зерттейтін экология бӛлімі қалай аталады?------

42.Биосфераның жоғарғы шегі жер бетінен қандай биіктікте (км.):

Атмосферадағы биосфераның жоғары шегі 20 км биіктікке дейін жетеді. Литосферадағы биосфераның тӛменгі шегі 2000 – 3000 м-ге дейін тереңдікке жетеді. Гидросферадағы биосфераның шегі 11 км-ге дейінгі тереңдікке жетеді.

43.«Биологиялық сағат» дегеніміз не?

Биологиялық сағат – жануарлар мен адамның уақыт ӛлшемін бағдарлау қасиеті. Ол жасушалардағы физикалық-химиялық және физиологиялық процестердің белгілі бір уақытта қайталанып отыруына (биологиялық ырғақ) негізделген.

44.Барлық қалған ағзалар қорек ететін заттарды ӛндіретіндер қалай аталады? Автотрофты (кажется)

45.Әр алуан түрлер арасындағы теріс арақатынастар қалай аталады?-----

46.Гететорфты ағзаларға нелер кіреді?

Гетеротрофтар- организмдер жасап шығарған дайын органикалық заттармен қоректенетін организмдер.Бұған: адам, жануарлар, кейбір ӛсімдіктер, кӛптеген бактериялар, саңырауқулақтар жатады.

93.Ғаламшардың генетикалық қоры

адамзат үшін фактілі немесе болжамды құндылығы бар, және тектіліктің функционалды бірліктері бар, ӛсімдіктен, жануардан, микробтан немесе басқадан пайда болған биологиялық материалды білдіретін генетикалық материал».

94.Қоршаған табиғи ортада орманның атқаратын ролі мынадай.

Қоршаған ортаның кисларод цехі,ӛкпесі,орман ауаны шаң мен тозаңнан қорғайтын фильтр

100.Қазақстанның «Қызыл кітабы» қай жылы басылды?

Алғашқы басылым 1978,екінші басылым 1991,үшінші басылым 1996 да шыққан!!!

101.Эрозия түрлері:

Жел не дефляция,жазықтық,сызықтық.жылдам,қалыпты,ирригациялық,ӛндірістік,абразия,м еханикалық

102.ҚР заңның Қоршаған ортаны қорғау туралы ХІ тарауы қалай аталады?

11 тарау. Экологиялық сараптама

103.Экология ғылымының зерттеу нысаны:

Экология ғылымының зерттеу нысаны - биологиялық және географиялық микро және макроэкожүйелер (түр, популяция, биоценоз, экожүйелер, т.б.) мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы (динамикасы)

104.Дербес ғылым ретінде экология шамамен қаншасыншы жылы қалыптасты?

1900

105.Бәсекелестік дегеніміз не?

туыстық жағынан жақын бір немесе әр түрге жататын организмдердің тірі қалу мүмкіндігі үшін бір-бірімен күресу

106.Жер климатын құрастыратын атмосфера қабаты:

Тропосфера

107.Халықаралық деңгейінде орындалатын мониторинг:

қоршаған табиғи орта жағдайының антропогендік факторлардың әсер-ықпалынан ӛзгеруін болжау мен бағалаудың, бақылаудың кешенді жүйесі.

108.Табиғатты қорғау дегеніміз:

қазіргі кезде ӛмір сүрушілер ғана емес сондай-ақ, болашақ ұрпақтардың да денсаулығы мен хал-жағдайы дұрыс және ӛз уақытындағы шешімдерге тәуелді болатын қазіргі кездегі мәселелердің бірі.

109.Тірі және ӛлі табиғат элементтері арасындағы ӛзара тұрақты қарымқатынас негізінде бірыңғай тұтастық құрайтын тірі ағзалар мен олардың мекендеу ортасының қауымдастығы:

Табиғи орта немесе табиғи жүйе

110.Бір организмдер жиынтығының екінші организмдер жиынтығын белгілі бір реттілікпен алмастыру:

Аменсализм

111.Су ресурстарына жатады:

Жалпы планетарлық деңгейде су сарқылмайтын ресурстарға жатады. Ӛйткені оның жалпы планетадағы мӛлшері мұхит, атмосфера және құрылықта үнемі жүріп отыратын су айналымы нәтижесінде толықтырылып отырады. Су планетамыздың 70,8% бӛлігін алып жатыр. Бүкіл су қорының 97% Әлемдік мұхиттың үлесіне тиеді. Тұщы сулардың кӛпшілігі (70%) қар және мұздықтар түрінде. Жер асты сулардың еншісіне тұщы су қорларының 23% тиеді.

112.Энергия пирамидасы нені анықтайды?

Энергия пирамидасы- (Дж/м2 жыл)-қоректік деңгейдегі энергия ағынының немесе "ӛнімділігінің" шамасын кӛрсетеді

113.Қышқыл жауын-шашынның пайда болуының негізгі себебі:

Ӛнеркәсіп орындарының күкірт оксиді,азот оксиді сияқты қосылыстарымен атмосфераны ластануына байланысты пайда болады,бұлзаттар атмосферада су буларымен қосылып,күкірт,азот қышқылдарын түзеді де, олар жаун-шашынмен бірге жерге түседі

114.Экожүйенің органикалық заттарды түзушілер:

фотосинтезді жүзеге асыратын автотрофты ӛсімдіктрер(негізінен алғанда жоғары сатыдағы ӛсімдіктер). Қалған ағзалардың барлығы ағзалық заттарды ӛсімдіктерден және басқа автотрофты ағзалардан алады.

115.Экологиялық факторлар:

Экологиялық фактор – кез келген орта жағдайына тіршілік иелерінің бейімделу қабілетімен жауап қайтара алуы.

Абиотикалық факторлар, Биотикалық фактор, Антропогендік фактор

116.Туған және ӛлген дара саны бірдей болған популяция:

Қалыпты популяция

117.Популяция мӛлшерінің азаю салдары:

ӛлім-жітім

118.Түраралық бәсекелестің мысалы болып табылады:

бұл әр алуан түр дарақтарының арасындағы тіршілік үшін күрес.

Түр аралық бәсекелекстік нәтижесінде экологиялық қуыстың бӛлінуі құбылысы «экологиялық диверсификация» деп аталады.

119.Иесін мекен ететән ағзалар қалай аталады?

Паразиттер

120.Сандық пирамидада ережесі бойынша қоректік тізбектегі даралардың саны әрбір буын сайын қалай ӛзгереді:

Экологиялық пирамида ережесі –

экожүйедегі консументтер, продуценттер және редуценттер арасындағы олардың массасыменӛрнектелген арақатынас заңдылықтары. Экологиялық пирамида

ережесі кӛбіне бағана түріндегі сызбанұсқалар арқылы беріліп, табиғи

121.Тӛмендегі ағзалардың ішіндегі консументке жатпайтынын атаңыз:

Консументтер (лат. consumo – тұтынамын), тұтынушылар – қоректік тізбекте фотосинтез немесе хемосинтез жүргізетін ӛндіргіштер (продуценттер) түзетін дайынорганикалық заттарды пайдаланатын организмдер.

122.Ӛлі табиғаттың тірі ағзаларға әсер ету формасы қандай факторға жатады?

Абиотикалық факторлар

123.Антропогенді фактор дегеніміз?

Антропогендік фактор (грек. anthropos – адам, genos – тегі, пайда болуы, лат. factor

– іс-әрекет) – адамның барлық тірі организмдердің мекен ортасы ретіндегі табиғатты ӛзгертуіне әкеп соғатын немесе олардың тіршілігіне тікелей әсер ететін сан алуан әрекеттері

124.Минимум заңын ашқан ғалым?

Либих

125.Экологиялық факторлар жиынтығында неғұрлым тӛзу шегіне жақын факторлар күштірек әсер етеді.Бұл заң қалай аталады?

126.Оптимум заңы былай айтылады?

Шелфорд ашқан

организмге қатысты факторлардың әсерінен бірнеше жалпы заңдылықтарды бӛліп кӛрсетуге болады. Ондай заңдылықтарға оптимум ережесі, шектеулі факторлар ережесі, факторлардың ӛз ара әсері ережесі және т.б. жатады. Оптимум ережесі.Кез-келген фактордың организмге оң әсер ететін шектері болады

127.Биогеоценоз ұғымын алғаш рет ұсынған ғалымды ата?

Биогеоценоз (био..., гео... және гр. koіnos — жалпы) — тіршілік ету жағдайлары ұқсас, белгілі аумақта ӛсетін ӛзара байланысты түрлердің (популяциялардың) тыныс-тіршілік ортасы.

Биогеоценоз терминін 1940 ж. орыс ғалымы В.Н. Сукачев ұсынған.

128.Зат

және энергия айналымы жүретін,барлық организмдер бірге қызмет ететін,бірбірімен және қоршаған ортамен әрекеттесетін орта қалай аталады:

Ареал

129.Бейорганикалық заттардан органикалық заттар синтездейтін ағзалар:

Автотрофты ағзалар

130.Дайын органикалық заттармен қоректенетін ағзаларды қалай атайды?