2.1.3 Трансформатордыц орынбасу схемасы жэне векторлык днаграммаеы

X х

А) балама схемасы; б) орынбасу схемасы 2.1.3- сурет. Келгпршген трансформалатор

BipiHmi жэне екшяп ретпк Т1збектер1 арасындагы магнитик байланыс электрл1к байланьюпен ауыстырылган келт!ршген трансформатордын орынбасу схемасын электромагниттж процесстердд зерттеуге жэне куат шышндарын аныктауга жен(лд1К беретш эд1с деп тануга болады.

Келтзр1лген трансформатордын трансформациялау коэффициент! К=1-ге, ягни Е₂= Е? -ке тец болгандыктан А жэне а, X жене х нуктелер!н1н потенциалдары 61рдей болады, сол себептен бул нуктелерд! электрлш 6ipiicripy аркылы орынбасу схемасын аламыз (2.2.26- сурет).

Бул схема келт(ршген

трансформатордын ЭД"/С-тершщ

токтарынын тендеуяер1не (2.1.19) свйкес курылады жене мына уш тармактьщ жиынтыгы болып табылады: кедерпа Z/ = R-i+jXi, тогы // - oipiHmi ретт!к тармак, кедерпс! ZtrRo+jXo, тогы 1_п- магаиттеуш! тармак, кедерпа Z/ = R/ +Х₂. торы 1₂ -екшип ретак тармак.

Орынбасу схемадагы кедерп 2_Ж -tih шамасын езгерту аркылы

трансформатордыц бук!л жумыс

тэртттер1Н карастыруга болады.

2.1.4- сурет. Активт1-индуктивтж жуктеме кез^ндеп трансформатордыц векторлык диаграмм асы

Z/, Z/ жэне Z_o параметрлер1 туракты болады; оларды бос журю жэне кыска туйьщтау теэюрибелер! аркылы табуга болады,

Векторлык, диаграмма (2.2.3-сурет)

50

орынбасу схемасына жэне (2.1.19) тендеулерге суйешп тургызылады; ол аркылы токтардьщ, ЭАХ-тердщ жэне кернеулердщ ара катысын кернек1 керуге болады.

2.1.4 Орынбасу схемасыньщ параметрлер1н аньщтау

Орынбасу схемасыньщ параметрлер1 бос журю жене кыска туйыктау тэж1рибелер!нен табылады.

2.1.4. ] Бос жур!с теж!рибе

Нюнил ретак орама ажыратылып тургаы кездеп (7,_ж=щ 1₂~0) трансфрматордын жумыс TepriGi бос журю деп аталады.

Бул жардайда ЭК^С-тщ жэне токтардьщ тендеулер! мына турде жазылады

(2.1.20)

Бос журю тэрт!бшде трансформатордын тутынатын куаты Р_п магнитт!к етк1зг1штеп MarHHTtiK шыгындарга (Р_К+Р_Г) жэне 6ipiHmi peiriK орамдагы ?лектрл1к шыгындарга {IqR, ) жумсалады.

а)

б)

R

2.2.4-сурет. Бос журю торт^бщщ орынбасу схемасы (а) жэне векторлык диаграммасы (б)

Бос журю тэж1рибесшен келес1 шамаларды аныктау^а болады: а) трансформациялау коэффициент^ к =

^

20

б) бос жур^с шыгындарын- Р&

с) магниттеуш! тармактьщ параметрлер1н

51

2.1.6-сурет.

У - 7² R²-2' ^X0' VO ~^K0'

0 -.

"o-

31

Р_о

д) куат коэффициент»! cos<pq = ■ У

Бос жур!С тэртчбшщ эксперименталдык схемасы

0лшеу1ш приборлардыц

кврсепмдер! бойынша бос журютщ сипаттамалары тургызылады. Бул

сипаттамалар токтын (In), куаттын (Ро) жене куат коэффициен-пн (cos (f$ 6ipiHmi ретпк кернеуге (Ш-

тэуелдш!г1н кврсетед1.

2.2.6-сурет. Бос жур!С сипаттамалары

2.1.4.2 Крыска туйыктау таж}рибес1

Екшнд perriK орама туйыкталган кездеп трансформатордьщ жумыс TopTiGi кыска туйыктау деп аталады.

Бул жагдайда ЭЩ-тщ жэне токтардьщ тендеулер! мына турде жазылады

(2.1.21)

U 2 = 0; ! !К⁼ -Н.

туйыкталган трансформатордьщ орамасында номинал ток тудыратын кернеуд* кыска туйыктау кернеу! (U_K) деп аталады. Муны, адетте номинал кернеу (Jin "^Н'Н процент! тур1нде керсетед! и_к ■

U/> /, Z -

U к к - 1UU - 1UU. {1.1,11}

U

1И ^w 1Н

Магнитт1к отк!зпштеп магнитт1К агын 6ipiHmi ретак кернеу С/_;-ге пропорционал, ал кьюка туйыктау тэрт!б!шн кернеу1 и_к U_IH кернеу1нщ 10%-шен аспайтындыганан, магнитт1к агын да аз, осыган сэйкес оны тудыратын токтын да шамасы аз болады, сондыктан бул токты елемеуге болады. Сол себептен кысца туйьщталу тэрт|б1ндеп трансформатордьщ салыстырма схемасында магниттеупп тармак болмайды (2.1.8 сурет).

ii«=-

2 ! .8-сурет. Кыска туйыктау тар-пбшдеп трансформатордьщ орынбасу схемасы

туйыктау toptiSihih ЭКД-тертщ жэне тендеулер!н (2.3.21) паидаланып кыска туйыктау тэрт!бше сайкес келетлн векторлык диаграмманы саламыз (2.1.9-сурет).

ОАВ ушбурышы цысца туйыцтау ушбурышы деп аталады.

l_lH(Xi+X₂^/)

А

1)'[fa* I_IH(R, +

^и -

2.1.9-сурет. Кыска туйыктау тэрт!бшдеп трансформатордьщ векторлык диаграммасы

53

-и.

KP

Трансформатор кернеущ(н жуктемеге тэуелд! езгеру! деген(м1з бос жур!с кезшдег! ек"]нш1регпк кернеуд1н (С^_о) мен1мен жуктелген кездеп кернеуд1н (£А) --'—-■- алгебралык айырмасынын, Uw кернеуге катынасы

... U_M-U.

20

Бос журю кезшде жуктеме торы нелге тен болгандыктан

U ^т~--wo-

(2.1.23)

2.1.1О-сурет. Кыска туйыктау терпбшщ схемасы .

К,ыска туйыктау тэж1рибес1 аркылы келес! шамаларды аныктауга болады:

а) кыска туйыктаудын шыгындарын - Р$

Р_к

б) куат козффициеитш cos (р^ ~ -~ .

^

ft//

R^

в) орынбасу схемасыньщ параметрлерш

Приборлардык керсет1мдер1 бойынша кыска туйыктаудын сипаттамалары тургызылады. Бул сипаттамалар токтыц (Д), куаттыя (Pfd жэне куат коэффициент!н1и {cosq>fd кыска туйыктау кернеуше (Ufi) теуелдшгш керсетед!.

2.1. П -су рет. Кыска туйыктаудын сипаттамалары

2.2.4 Екшциреттж кернеудщ взгеру1 жене сырткы сипаттамалары

Магниттеуил тармакты елемей 6ipimiii реттш кернеуд! аныктаган кездеп кателж 0.1% -тен аспайды.

Егер де U_K^ U_Kp жене U_K белгш болса, онда кернеудщ толык Tycyi онын активт1к пен реактивтш к¥Р^аУ^шылары былайша аньщталады:

г ~ fakvMiH , „ fakayP^TiH . ,- _v $*&%&'ih

100

100

100 ' ^l

мундагы 0 =

— - жуктеу коэффициент!.

2.1.12-сурет. Трансформатордьщ ыкшамдалган орынбасу схемасы (а) жэне оньщ векторлык диаграммасы (б)

Бурыш Дф-фг фг аз болгандыктан (2.3.126 сурет) вектор Uj -дщ модул! ретшде онын, - ui векторыньщ багытына проекциясын, ярни ОА алуга болады. Онда АО =U_t -U^ ~OA -OB ~BA ;

Д t/ =$A*BC+ CA^i_K R_K Coscpi +1_KX_K Sin<p₂. Сонымен, кернеуд|н жуктемеге катысты озгеру! (%)

^ U_RaCosq>₂

i i

Трансформатор KepHeyiHiH езгеру) жуктеме тогы /Дге пропорционал да, жуктемешц сипатына (бурыш (р₂) тауелд!

Оны тургызу уш!н мына формуланы пайдаланамыз , , , ,, , . .^каСюфг+У

Job

юо j

(2.1.25)

54

55

=0.8 (фг<0)

Созф₂=0..8(ф₂>0)

орамадан ек1НШ1ретт1к орамага энергияны берген кезде 6ip!HmipeniK жоне екшцдретпк орамаларда активт!к кедерг!лер1нде AP-jjh жэне ~ДРэл2 шыгындары пайда болады; сонымен катар магнитвтК13ПШТ1^ болатында магни-rriK шыгындар АРм пайда болады (гистерезис пен куйынды токтардан). Р₂=Р/ -АРэл1 - Л?оя2 -АРц болгандыктан

' ^(2Л;²⁷⁾

иепищл

Онын.

Рэм~РгАРэлгАР_м -электромагнигпк куат. трансформатордыц салмагы мен келем^н аныктайды,

2.1.6.2 К^ат шыгындарын аныктау

2.1.14-сурет. Д£/-дьщ жуктеме сипатына тауелдю

немесе

2.1.13 -сурет. Трансформатордыц сьфттык, сипаттамасы

Орта жене улкен куатты трансформаторларда кыска туйыктау кернеущщ реактивт!К кураушысы активтш кураушысынан влдекайда улкен болады да, сол себептен реактивтж жуктеме активтж жуктемеге Караганда Е// кернеушш езгеруш коб1рек тугызады.

Жуктеу коэффициент! /?туракты болган кезде кернеудщ сэйкес 63repyi AU бурыш #>г-нш мошне теуелдк Активт1-реактивт1к жуктеме кез^нде Д6^гесед1 де, (р₂-(рк, болган кезде максимал мэшне жетед!; акти8т1~сыйымдылыктьщ жуктеме кезшде AL'Tepic монд! болып кетед! (2.1Л4 сурет).

2.1.6 Трансформатор пайдалы эрекет коэффициент! 2.1.6,1 Энергетикалык диаграмма

Трансформатор жуктемемен жумыс 1стеген кез!нде онын куат (энергая) шыгындары пайда болады. Трансформатор пайдалы эрекет коэффициент! (ПЭК) деген!м1з жуктемеге бер!лген куат Р₂ 6ipiHmi реттж тобекке келш тускен куат /*,—ге катынасы

Р₂ U₂l£as₉>₂_P₁-XAP_₁ ZAP ₍

P_t U₁I₁Cos<p_l ?_x Р_г+%АР' ^}

, ДР_М ДР_ж2

2.1.15-сурет. Трансформатордын энергетикалык диаграммасы

мундагы АР- трансформатордын, косынды шыгындары.

Куат шышндарын бос жур!с жоне кыска туйыктау теж1ребелер1 аркылы табады. Ток азгантай болгандыктан магнитик шыгындары трансформатордын бос жур1с тэж!рибесшде тутынатын куатка тед деп алуга болады, ягни

АР^Р„ (2.1.2-8)

Косынды электрлж шыгындар

₂~I/²Ri+ (1₂)²R2 = (U)² (Ri+ Ri)'-^')² R-к (2.1.29)

(2.2.20)

(Iih)²Rk=IihRk, шамасын жеткшжт! дэрежеде дэлд1кпен трансформатордын кыска туйыктау тэж1рибес1 кезЁнде тутынатын куат /Vra тец^стеруге болады, ягни

0 (2.1.21)

(2.2.22) Cos<p₂ екешн

Толык шыгындар

ZAP=P₀+ 0P_K.

=1-

£АР-ньщ ыввт (2.27) тецдеу1не койып, Р₂ = еске алып, табатымыз

(2.1.23)

2.1.6.3 ПЭК-тщ жуктемеге теуелд1л1П

Бул тэуелдш1К (2.33) тендеу бойынша салынады.

Жуктеме ескен сайын ПдК-ге еседа, еткеш энергетикалык баланстагы туракты магнигак шыгындардыц салыстырма мелшер! азаяды; Р-ропт кезшде ПЭК максимумга жетед1 да, содан кешн кеми бастайды (орамалардары электрл!к шыгындардьщ токтыц квадратына немесе Р"-кд пропорционал оайланысты).

Ka3ipri уакытта куаты жогары трансформатордын ПЭК-vxpi ЛЭК-тер\ 0,98-0, 99-fh дейш жстед!.

56

57

А п

а)

2.1.16 -сурет. Трансформатор ПЭК-тщ жуктемеге тэуелдшт (а) жене сипатына тэуелдшп (б)

Рот- табу ушш (2.2.23) тендеуден туындыны альт, оны нолге тендеу керек. Бул жагдайда 0оптРк,^г-Рп болады, ягни ПЭК электрлк шырындары магнитик шырындарга тен. болатын жуктеме кезшде мэшне жетед!:

^ ,&₌ 0,6-0,65. (2.1.24)

Трансформатор ПЭК -шщ максимумы б1ршама нашар бшшед!, ягни ол жогары мэнш едэу1р аралыкта сактайды (0,4<р>1,5). Куат коэффициент! Cos<p₂ темендеген кезде ЛОК-Т& азаяды (2-166 сурет), ©Йткеш трансформатордын бершген куаты турацты болкан кезде токтар /, мен /; есед1.

2.2 Уш фазады токты турлещцру

Ym фазалы токты турлещцру уш 6ip фазалы немесе б!р уш фазалы уш йзект! трансформаторлар аркьшы жузеге асады. 2.2.1 Уш фазалы топтама

В)

а в с

2.2.1-сурет. Трансформаторлык топтаманьщ схемасы (а) жэне кернеулер мен магнитпк агындардьщ векторлык, диаграммасы (б)

фазалы жел1ге косу 2.2.1а суретте

Уш 6ip фазалы трансформаторды керсетшген.

2.2.2 Уш фазалы уш езеюп траисформаторлар

Уш фазалы

трансформаторларды

уш езект! (1,2,3), уш

мойынтырык (4,5,6)

уш 6ip фазалы

трансформатор

туршде кврсетеЙ1к

(2.2.2а сурет).

Мой ынтыры ктард ы

мояьштырыкда,

6ipiKTipyre болады.

Бул мойынтырык

аркьшы косынды

агьш

а) . - . б)

лф,

с де

^Ф* Ф,

Егер

орамдарга уш фазалы симмегриялы кернеу

жуйес! берысе, онда 2.2.2- сургт. Уш 6ip фазалы трансформаторларды 6ip уш _{кез келген}

фазалы трансформаторлардыц курылуын тусшд1ретш ф ^

^{схемала}Р ^Ш ' себептен,

мойынтырыкхы алып тастап, уш езект1 трансформатор жасауга бояады (3.2б,в сурет). Соныц нэтижесшде уш езект1, эр 6ip езекте б!р1нш1 жене ек1нш1ретт!к орамалары бар, уш фазалы трансформаторды курамыз (3.2г - сурет). ■

2.2.3 Орамаларды косу схемалары

Уш фазалы трансформатордьщ б1р!нШ1 жане ек1нш1ретт1к орамалары

"жулдызша", "нолдт нуктеЫ шыгарылган жулдызша" жэне "ушбурыштап" косу схемалары бойынша жалганады. "Жулдызша" косу схемасын 7 эртгмен, "ушбурыштап" косу схе-часын А-меи белгшейдь Егер де нелд1к нуктес! шыгарылг-ан болса, онда -У_п болады. Жогары кернеул! ораманьщ бас жэне аяк уштары А, В, С, X, У, Z эрттер^мен белгшенед!, ал теменп кернеул! ораманьщ уштары сэйкес а, Ъ, с, х, у, z эр1птер1мен бедпленедп

58

59

	9;.1А - кесте
Орамалардын Косу схемалары			ЭКК векторларынын диаграммалары		Шартты турде i бел плену!
ЖК		ТК	ЖК	ТК
аГ bL 01		w	X	X	1 YA^h-O I i i
W			X		! Y/Д-П
GlAlBlCl			X		Yh/Д-И
1.	ш	ш		аЬС	Д/Yh-U

2.2.4 Еос жур!с тэрт1бш1Н ерекшел^ктер!

Трансформатордын магнитик сипаттамасы дегешм!з магнитак агыннын f-ке твуелд1п. Оны графикальщ турде салуга болады. Б1р фазалы трансформатордын магнитак Т1збепнде бек1ген контуры уш1н тендеу1н жазуга болады

F=F_e+Fx*-F_s=2H_eI<e+2H₎KLxi-2H_s$ (2.2.1)

взектеп Н_о жэне жармадагы Я_ж магнигпк кернеул1ктер магнит индукция В аркылы аныкталады.

Маркасы 3413 электротехникальщ болаттын Я~/(В) тэуелдшп 3.2 кестеде

керсеттген.

2.2.2 -кесте

Бершген магнитик агынга сэйкес келепн MKfc-жэне 2.2.2 кестеш лайдаланып Я_в, Н_ж жене Я,^ S//jcj мэндер! аркылы аныктаймыз. Содан кей!н

t

2.2.3-сурет. Магнитт1к синаттамаиы (а) жене магниттеуой

токтьщ кисыгын тургызу (б) ■ ■ \

табылган F- тын мэндер! аркылы магнитт1к сипаттама 0=f(F) тургызьшады

(2.2.3в сурет). Бул кисык синусоидаяы болмайды, ейткет Ф пен 1^ арасындагы тeyevвдiк тузу сызыкты емес.

Магниттеуип токтьщ эрекет етуш! мэн!

М^/^+/|з+Щ (2.2.2)

Практикада 6ipiHmi жэне ушшш!, бес1нш1 гармоникаларды есепке алмайды. Жалпы алганда уш фазалы трансформатордын фазаларындагы топтары синусоидалы емес болып келед1. Бос жур^с кез^ндеп трансформатор ушш: W.4 = IOlm^Sina* +J03m^sin3<a +I_05mSin5a* +....

—j) +I_05mSin5(uX —-;

-ЛйвЫИЧ^ t-

^г0В ^

'ОС ⁼

_

Атауы					Шамалардьщ мэндер!
lBjT_"	— 0,4	0,6	0,8	1,0		1,3	1,4	1,5		1,7	1,8
Н,А/см	ОДЗ	0,18	0,3	0,54	1,24	1,8	2,55	1 S	5,2	7,2

Барлык. фазалардагы токтардьщ yminmi гармоникаларьшын фазалары уакыт бойынша 6ipiMCH 6ipi сейкес келедь ягни олар нелд!к ретт1Л1К жуйесш курады.

Уш1НШ1 гармоникалык эрекет eryi орамалардыц жалгану тэсшне жене трансформаторлардыц тур!не, ягни топ-толык немесе уш езектшгше тэуелд! болады.

Эр тур! жагдаЙда бос жур1с тэрт1б1н карап

60

fil

2.2.5 Орамалары У/Л жэне А/У схемалары бойынша косылган уш фазалы трансформ аторлар

Кернеулер! синусоидалы болгандыктан магнитик агындар да синусоидалы, ал токтардьщ 1Ш1Нде жогары гармоникалар бар.

2.2.4-сурет. Магниттеуцн токтын, кисьщтары

Фазалардьщ непзп (6ipmuii) гармоникалары 6ip-6ipiMeH 12(f-K,a ыгыскан болса, ymiHiui гармоникалары 12(f x3=36(f немесе нелге ыгыскан, бес!нш1 гармоникалары 12(fx5=600° немесе 24(1', жет1Н1ш гармоникалары 12(fx7=840ⁿ немесе 120^й, ■тогызыншы гармоникалары 120⁰x9=3x36(f немесе нолге ыгыскан.

б)

2.2.5-сурет. Орамалары -d/Усхемасы бойынша косылган трансформаторлар (а) жэне орамалары У/Л схемасы бойынша косылган трансформаторлар (б)

Сонымен, ушке есел! гармоникалар (3,9,15,...) фазалары бойынша 6ipiMRH 6ipi дал келед!. Сол себептен желшк токтарда (олар фазалык токтардьщ айырмасына тен) уш есел! гармоникалар жок болады. Олар туйыкталган ушбурыштын 1Ш1нде айналып журед! жэне тен epi фазалары б1рдей болгандыктан ондагы корыткы токты тузедь Магнитпк агын синусоидалыгын бузбайды, сол себептен екшш! реттш ормадагы ЭКК-те синусоидалы болады.

Егер жел1ге трансформаторды 2.2.5 - суреттеп схема бойынша т^ркесек, онда фазалык токтарда ушке eceni гармоникалар болмайды, ейткен! олар агатын нвлд! втк!зпщ жок.

Ушке есел! гармоникалар жок кезде 1_(л тогы да синусоидага жакын болады, ce6e6i 5,7,... гармоникалардын, шамалары кшкентай болып келед!. Сол себептен матитпк агын кисыгында нег!зг1 гармоника Ф/_Гмен 6ipre уш!нш! гармоника ФзгДа бар (2.2.6 сурет).

Барлык фазалардагы ушшил гармоникалардьщ фазалары б^рдей болгандыктан ушбурыштап косылган екщпп peTTtK орамада шамалары б1рдей жоне фазалары бойынша сейкес келет^н ЭЩЕ₃д-ны индукциялайды.

Ф_ЗУ

зд

13Д

2.2.6-сурет. Магнитакагындары кисыктары жэне - '

гармоникалардьщ векторлык, диаграммасы

Ушбурыштап жалганган т1збекте бул ЭЩ-тер косыла отырьш токты тузед). Бул токпен курылган агын агынды дерл!к тенгеред!. Сол себептен фазалардын нэтижел1 агындары синусоидалы болады.

К,орышынды: егер трансформатордын, 6ip орамасы ушбурыштап косылса, онда фазалардын мап1И1Т1к агындары, ЭЛХ-Tepi жэне кернеулер] синусоидалы болады, ал бул 6ip орамасы ушбурыштап косылган трансформатордьщ

артыкшылыгы.

■■ ■■

2.2.6 Орамалары }7Ксхемасы бойынша косьшган уш фазалы трансформаторлар

У/У косылуыныд непзг! ереквдел!п: магнитт1к втк!зг!шпц барлык аныктамаларында магнитак агьшнын. фазалары бзрдей ymiHmi гармоникаларынын (Фз) болуы.

Осыньщ салдарынан фазалык ЭК^С-тер синусоидасыз болады, олардыц курамында уш!нш1 гармоникалар Ез бар. Бул гармоникалардын шамасы б!ршама болуы мумк1Н. Мысалы, Фз-Т1Ц мэш Ф/-Д1Ц 10% -1не тец болса, онда Е$ ЭХД-im, мен! £_гд1н 30% -1не жетед1, ейткен1 ФгДЩ езгеру жи!л1п Ф_гдЫ жи1л1гшен уш есе артык болады.

EipaK та, желшж ЭК,К-тер жэне кернеулер синусоидалы болып келед!, ейткен! фазалар аралык ЭК^(-тердщ айырымында ymiumi гармоника Ез болмайды. Уш октамалы трансформатордаш ашнныц уш1нш1 гармоникалары Ф₃ (3.7 сурет) туйыкталган магнит етюзпш бойымен журе алмайды, себеб! олар ep6ip уакыт кез^нде барлык октамаларда б)рдей багытталган. Сол себептен Фз-агындар 6ip жармадан екшпп жармара трансформатордьщ майы немесе ауа аркылы жене де бактьщ кабыргасы аркллы туйыкталады (3.7 сурет). Бул жагдай трансформатордьщ металл курылымдык бел1ктер1нде (бакта, бек1ту>щ болаттардз т.б.) куйынды токтарды тугызады,

62

63

Корытынбы-

Ч- Бактьщ ; \кабыргасы

			/
1					Фзв		к

жалгану схемасы Y/Y уш фазалы

зс

\1 !

S¹/

трансформатор л арда зиянды кубылыстар пайда болады -фаз ал ык кернеулердщ кисыктары бурмаланады (жогары гармоникалар туады) жэне куйынды токтардан

2.2.7-сурет. Уш фазалы трансформатордагы магнитт!к агыннын уппнш! гармоникалары

косымша шыгын пайда болады,

Керсетшген

себептерге байланысты жогары вольтп куаты

улкен трансформаторлар орамалары Y/Y схемась! бойынша косылган болып жасалмайды.

. 2.2,? Трансформатордьщ жалгану топтары

Трансформатор электр жуйеяершде эксплуатацияда болган кезде жогары

жэне твменп кернеу орамаларынын

фаза бойынша ыгысу бурыштарын б)лу кажет. Мысалы, трансформаторларды параллель жумыска к.оскдн кезде бул жагдайды б5лу ете кажет.

2.2.8 --сурет. Трансф ор матор л ардын жалгану тобын аныктау

Уш фазалы трансформатордьщ ЖК жэне ТК орамаларынын жел!л1к ЭА^-тершщ ыгысу бурыштары 30 tztni болып келед!. Осы себептен, бул бурышты градус немесе радиан аркылы емес, сагат циферблатыньщ б9л!ктер1 аркылы керсету ьщгайлы (2.2.8 -сурет).

Желш1к ЭЛД-тершщ арасындагы бурыштары Ырдей болган трансформаторлар oip жалгану тобына жатады. Олар езшщ номер!мен белпленед!. Егер де ЖК 3KJ(-TiH векторына сагаттыц минутт1к тшц сэйкестенд1р!п ол векторды 12(0) цифрымен беттест!рсек, онда цнферблатта ТК ЭКК-т'щ векторьша сейкест1р)лген сагаттын тш! транс форматор дьщ жалгану тобыньщ номерш керсетедз. Мысалы, 2.2.8 -суретте И топты керуге болады.

Жалгану тобы орамалардьщ жалгану схемасына, олардьщ оралу багыттарына жэне кыскыштарыньщ так болуьша теуелд! болады. Y/Y жалгану схемасы кезшде жалгану гоптары жуп номерл!, ал Y/Д немесе Д/У жалгану схемалары кезшде жалгану топтары так номерл! болады.

Жалгану тобыньщ немерш белплеу уш^н 6ipiHmi жене екшцп perriK кернеулерд1н векторлык диаграммаларын салу керек. Мысалы рет1нде, 12 жэне 11 топтарды аныктауды карап шырайык.

Г/У-12

А,а

х у z

Вов векторлары арасындагы бурыш 0 -кдтец,ягни 12 топ.

•

Y/Y-П

-.

4м векторлары арасындагы бурыш 330° -катен., ярни 330:30^11 топ. Кыскыштардьщ танбалануын езгерт^п баска жалгану топтарын жасауга болады. Барлык жалгану саны 12, 6ipaK ТМД-д,а 12 мен 11 жалгану топтары колданылады.

2.3 Трансформаторлардьщ параллельд1 жумысы

2.3.1 Трансформаторлардьщ параллель жумыс icrey шарттары

Трансформаторлык косалкы станцияларда ек1 немесе один да кэп параллель жумыс 1сгейтш трансформаторлар орнатылады. Трансформаторлардьщ параллет жумыс ютейт1Н кажетт1л1г1 мына себептерге байланысты:

64

65

а) апат болып калганда немесе трансформаторды жендеуге шыгарган кезде тутынушыларды энергиямен камтамасыз ету кррын жасау кджет;

б) косапкы станциялардьщ жуктемес! азайган кезендерде оларда болатын шырындарды азайту максатында параллель жумыс icTen турган трансформаторлардьш 6ip бвл!пн ажыратып кою кажетпп.

2.3.1 -сурет. Eip фазалы трансформатор л ардьщ параллель жумысынын схемасы

Трансформаторлардьщ параллель жумыс icreymi ен жаксы жагдайда оту косапкы подстанцияньщ жалпы жуктемес! параллель жумыс icien турган трансформаторлар арасында олардын номинал куаттарына пронорционал белшу! керек. Бул ..ушш параллель жумыс icren турган трансформаторларда мына шарттар орындалуы керек:

а) орамалардын жалгану топтары б1рдей болуы;

б) 6ipiHiui жэне екшилретпк номинал кернеулер! тец болуы (U,_a=Ui0; V2_a=dJi0), ягни трансформация коффициенттер тен, болуы (К_а=Кр);

в) кыска туйыкталу кернеулер тец болуы {Уца^к^-

Bipmuii, екшцл шарт орындалган жагдайда бос журЛс ережесшде параллель жумыс [степ турган трансформаторлардын фазаларынын екшш! ретт!к кернеулершщ шамалары да, фазалары да тен болады. Сол себептен eKiHmi регпк орамаларда жуктеме жок кезде трансформаторларды ортак шиналарга коссак, онда бул орамаларда ешкандай ток пайда болмайды. Бул шарттар орындалган жагдайда бос жур)с Кезщщ езэнде де тецгерме тогы 1_Т пайда болады. Бул ток екшцп ретак орамалардан курылган туйыкталган контурмен агады (2.3.1-сурет). Тенеспру токтары апатка экел!п соктырмаган жагдайдын ез!нде 1рансформатор жуктелген кезде жуктеме тогымен косылып трансформаторды оркалаЙ жуктейд]' де, ондагы шыгындарды ecipin, кызуын арттырады.

Уппнш! шарт орындалран жагдайда трансформаторлардьщ жуктемелер! б1ркелк( бвлшещ.

Жогарыда керсетшген шарттардыц трансформаторлардьщ параллель жумысына кандай эсер етет1нд!пн аныктайык. Мунда трансформатордын

магнитгеуш! тогын есепке алмасак, онда трансформатордын ыкишмдалган алмастыру схемасын карауга болады.