- •Мазмұны
- •1 Әдебиетке шолу
- •2 Шаруашылыққа қысқаша сипаттама
- •2.1 Шаруашылықтың топырақ және климат сипаттамасы
- •2. 2 Шаруашылықтың ұйымдастыру және өндеуге құрылымы
- •3 Жобаланатын саланың казіргі жағдайы
- •3. 1 Шаруашылықтың қазіргі жағдайы
- •3.2 Ауыспалы егістер
- •3. 3 Жобаланатын саланың қазіргі жағдайдағы дақылды өсіру технологиясы
- •4 Саланың дамуының жобасы
- •4. 1 Дақылдар өсіру технологиясының элементтерін өзгерту
- •4.2 Арамшөптермен күресу
- •4.2.1 Ауыспалы егіс
- •4.2.2 Сабаннан жабын қабатын құру
- •4.2.3 Гербицидтерді қолдану
- •4. 3 Дақылдардың ылғалымен және коректік заттармен қамтамасыз етілуіне байланысты потенциалды мүмкіндіктер
- •4.4 Тыңайтқыш қолдану жүйесі
- •4.5 Танаптардың құнарлығы ескере отырып, жобаланған өнімділікті алуға керекті тыңайтқыштар мөлшерін анықтау
- •4.6 Өнімді өңдеу
- •5 Жобаның экономикалық тиімділігі
- •6 Еңбекті қорғау
- •7 Қоршаған ортаны қорғау
- •Пайдаланылған әдебиетттер тізімі
3.2 Ауыспалы егістер
Ауыспалы егісті топырақ құнарлығын сақтау және арттыру, тұрақты мол өнім алу мақсатында дақылдарды және танаптарды алмастырып отырамыз. Бір дақылды тұрақты немесе ұзақ уақыт бойы бір жерге өсіре берсе, онда арамшөптер, зиянкестер және аурулар қаптап, топырақ тозады да, өнімнің азаюына әкеп соқтырады. Ауыспалы егісте дақылдарды кезектестіру, биологиялық себептердің кері әсерін төмендетеді немесе тіпте мүлдем жояды.
«Ақмола-Феникс» АҚ-да мәдени дақылдардың алғы дақыл жүйесі 4 танапты жаздық дәнді бұршақ танабы: бұршақ -жаздық бидай-жаздық бидай-арпа, 3- танапты жаздық дәнді бұршақ: ноқат - жаздық бидай-арпа (4-кесте).
кесте 4
«Ақмола-Феникс» АҚ жағдайында мәдени дақылдардың алғы дақыл жүйесі
|
№ |
Дақылдардың орналасуы | |
|
1 |
Ас бұршақ |
Ноқат |
|
2 |
Жаздық бидай |
Жаздық бидай |
|
3 |
Жаздық бидай |
Арпа |
|
4 |
Арпа |
|
3. 3 Жобаланатын саланың қазіргі жағдайдағы дақылды өсіру технологиясы
Ақмола облысы «Ақмола-Феникс» АҚ жағдайында жаздық жұмсақ бидайды өсіру технологиясы (5-кесте).
кесте 5
«Ақмола-Феникс» АҚ жағдайында жаздық жұмсақ бидайды өсіру технологиясы
|
№
|
Операцияның атауы
|
Агротехникалық талаптар
|
Өлшем бірлігі
|
Жұмыс көлемі га, т/км |
Агротехникалық мерзімі |
Құрал жабдықтар | |||||
|
АШМ | |||||||||||
|
күнтүзбе |
жұмыс кұннің саны
|
жұмыс күннің ұзақтығы сағ. |
трактор, автокөлік маркасы |
АШМ түрі
|
Агрегаттардың саны
| ||||||
|
Басталуы |
Аяқталуы | ||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11
|
12 |
|
1 |
Ерте көктемгі тырмалау |
4-6 см |
га |
1934 |
20.4 |
15.5 |
21 |
20 |
Джон Дир |
ЗПГ-24 |
1 |
|
2 |
Тұқымды тазалау |
#Н/Д |
тонна |
556 |
1.5 |
15.5 |
13 |
7 |
|
ЗАВ-40 |
1 |
|
3 |
Тұқымды дәрілеу |
0,12 т/га |
тонна |
556 |
1.5 |
15.5 |
13 |
7 |
|
ПС-10А |
1 |
|
4 |
Тұқымды тасымалдау, сепкіштерге тиеу |
0,12 т/га 10 км |
га |
1478 |
1.6 |
3.6 |
3 |
14 |
ЗИЛ-ММЗ-554М |
шнек Р.16.28 |
1 |
|
5 |
Тұқымды тасымалдау, сепкіштерге тиеу |
0,12 т/га 100 км |
га |
2497 |
1.6 |
3.6 |
3 |
14 |
КаМАЗ-55102 |
ГКБ-8551 |
1 |
|
6 |
Астықты себу |
5-8 см |
га |
1478 |
1.6 |
3.6 |
3 |
14 |
Т-4А |
СЗС-2,1 |
3 |
|
7 |
Астықты себу |
5-8 см |
га |
2497 |
1.6 |
3.6 |
3 |
20 |
К-744, Джон Дир |
компл |
1 |
|
| |||||||||||
|
5-кестенің жалғасы | |||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
|
8 |
Жолдарды тегістеу |
Аудан.10% |
га |
400 |
25.6 |
27.6 |
3 |
7 |
К-701 |
ЛДГ-20 |
1 |
|
9 |
Суды тасымалдау ж/е бүріккіштерге құю |
0,2 т/га 20 км |
тонна |
213 |
25.6 |
27.6 |
3 |
14 |
К-700 |
######## РЖТ-16 |
1 |
|
10 |
Гербицидтер мен бүрку |
0,2 т/га 10 км/час |
га |
1065 |
25.6 |
27.6 |
3 |
14 |
МТЗ-80 |
ОП-2000 |
1 |
|
11 |
Суды тасымалдау және АН-2 құю |
0,2 т/га 20 км |
тонна |
30 |
25.6 |
27.6 |
3 |
7 |
К-700 |
######## РЖТ-16 |
1 |
|
12 |
Егістерді АН-2 бүрку |
0,012 т/га |
га |
2497 |
25.6 |
27.6 |
3 |
7 |
АН-2 |
#Н/Д #Н/Д |
#Н/Д |
|
13 |
Танапты ору |
Аудан 3% |
га |
120 |
15.8 |
25.8 |
9 |
10 |
МТЗ-80 |
#Н/Д ЖВЗ-10,7 |
1 |
|
14 |
Жинау ж\е астықты бастыру |
Аудан 3% |
га |
120 |
20.8 |
31.8 |
10 |
10 |
РСМ-101 Вектор |
#Н/Д ПП-3,4 |
1 |
|
15 |
Жерді жырту |
Аудан 3% |
|
120 |
20.8 |
31.8 |
10 |
10 |
К-700А |
БДТ-7 |
1 |
|
16 |
Тұқымға дестеге шабу |
15-20 см. |
га |
2497 |
25.8 |
5.9 |
10 |
20 |
МТЗ-80 |
#Н/Д ЖВЗ-10,7 |
1 |
|
17 |
Тұқымға дестеге шабу |
15-20 см. |
га |
1478 |
25.8 |
5.9 |
10 |
14 |
Енисей-1200-1 |
ЖВР-10 |
1 |
|
18 |
Жинау ж\е астықты бастыру |
|
га |
3974 |
1.9 |
10.9 |
9 |
10 |
РСМ-101 Вектор |
#Н/Д ПП-3,4 |
1 |
|
19 |
Комбайннан астықты тасымалдау |
25 км |
тонна |
1773 |
1.9 |
10.9 |
9 |
14 |
К-701 |
1ПТС-9 +3ПТС-12 |
2 |
|
20 |
Комбайннан астықты тасымалдау |
80 км |
тонна |
2997 |
1.9 |
10.9 |
9 |
14 |
КаМАЗ-55102 |
ГКБ-8551 |
1 |
|
21 |
Астықты тиеу |
|
тонна |
4 770 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
ТН-3 |
#Н/Д #Н/Д |
1 |
|
22 |
Астықты тазалау |
#Н/Д |
тонна |
4 770 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
|
ЗАВ-40 |
1 |
|
23 |
Астықты қоймаға тасымалдау |
#Н/Д |
тонна |
4 770 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
ЗИЛ-554М |
|
1 |
|
24 |
Астықты қоймаға төгу |
#Н/Д |
тонна |
4 770 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
#Н/Д |
#Н/Д ЗМ-60 |
1 |
|
25 |
Өсімдік қалдықтарын тегістеу |
4-6 см |
га |
3974 |
15.10 |
20.10 |
5 |
10 |
Джон Дир |
ЗПГ-24 |
1 |
«Ақмола-Феникс» АҚ –да өсірілетін жаздық жұмсақ бидай сорттары: Шортандинская 95 жақсартылған 1 репродукция, Астана 1 репродукция, Целинная 50, 1 репродукция, Омская 36, элита. Дәнді астық дақылдарын шаруашылық суармасыз жағдайда өсіреді. Бидайдың вегетациялық кезеңі 15 мамырдан бастап тамыздың үшінші онкүндігіне дейін созылады.
Шаруашылықта минималды және нөлдік технологияны 50:50 қатынаста қолданғандықтан минималды түрде өңдейміз.
Арпаны шаруашылық мал азыққа және бидай ауыспалы егісіне аралық дақыл ретінде өсіреді (6-кесте).
кесте 6
«Ақмола-Феникс» АҚ жағдайында арпаның өсіру технологиясы
|
№
|
Операцияның атауы
|
Агротехникалық талаптар
|
Өлшем бірлігі
|
Жұмыс көлемі га, т/км |
Агротехникалық мерзімі |
Құрал жабдықтар | |||||
|
АШМ | |||||||||||
|
күнтүзбе |
жұмыс кұннің саны
|
жұмыс күннің ұзақтығы сағ. |
трактор, автокөлік маркасы |
АШМ түрі
|
Агрегаттардың саны
| ||||||
|
Басталуы |
Аяқталуы | ||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11
|
12 |
|
1 |
Ерте көктемгі тырмалау |
4-6 см |
га |
1147 |
20.4 |
25.4 |
5 |
20 |
Джон Дир |
ЗПГ-24 |
1 |
|
2 |
Аралық культивация |
6-8 см |
га |
2570 |
10.5 |
15.5 |
5 |
20 |
К-701 |
СП-16, СЗС-2,1 |
4 |
|
3 |
Суды тасымалдау және бүрку |
0,05т/ га 20км |
тонна |
70 |
20.5 |
25.5 |
5 |
14 |
К-700 |
РЖТ-16 |
1 |
|
4 |
Себу алдында герцицидтермен өңдеу |
0,05т/ га 10км/сағ |
га |
1409 |
20.5 |
25.5 |
5 |
14 |
МТЗ-80 |
ОП-2000 |
1 |
|
5 |
Тұқымды тазалау |
#Н/Д |
тонна |
772 |
1.5 |
15.5 |
13 |
7 |
|
ЗАВ-40 |
1 |
|
6 |
Тұқымды дәрілеу |
0,14 т/га |
тонна |
701 |
1.5 |
15.5 |
13 |
7 |
|
ПС-10А |
1 |
|
7 |
Тұқымды тасымалдау, сепкіштерге тиеу |
0,14 т/га 35 км |
га |
2570 |
1.6 |
6.6 |
5 |
20 |
ЗИЛ-ММЗ-554М |
шнек Р.16.28 |
1 |
|
8 |
Тұқымды тасымалдау, сепкіштерге тиеу |
0,14 т/га 20 км |
га |
2440 |
1.6 |
6.6 |
5 |
20 |
КаМАЗ-55102 |
ГКБ-8551 |
1 |
|
9 |
Астықты себу |
6-8 см |
га |
2570 |
1.6 |
6.6 |
5 |
20 |
К-701 |
СП-16 СЗС-2,1 |
4 |
|
10 |
Астықты себу |
6-8 см |
га |
2440 |
1.6 |
6.6 |
5 |
20 |
К-744, Джон Дир |
компл |
1 |
|
6-кестенің жалғасы | |||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
|
11 |
Жолдарды тегістеу |
Аудан.5% |
га |
251 |
25.6 |
27.6 |
3 |
7 |
К-701 |
ЛДГ-20 |
1 |
|
12 |
Суды тасымалдау ж/е бүріккіштерге құю |
0,05 т/га 20 км |
тонна |
117 |
25.6 |
27.6 |
3 |
14 |
К-700 |
######## РЖТ-16 |
1 |
|
13 |
Гербицидтер мен бүрку |
0,05 т/га 10 км/час |
га |
2336 |
25.6 |
27.6 |
3 |
14 |
МТЗ-80 |
ОП-2000 |
1 |
|
14 |
Суды тасымалдау және АН-2 құю |
0,012 т/га 20 км |
тонна |
32 |
25.6 |
27.6 |
3 |
7 |
К-700 |
######## РЖТ-16 |
1 |
|
15 |
Егістерді АН-2 бүрку |
0,012 т/га |
га |
2674 |
25.6 |
27.6 |
3 |
7 |
АН-2 |
#Н/Д #Н/Д |
#Н/Д |
|
16 |
Танапты ору |
Аудан 3% |
га |
150 |
15.8 |
25.8 |
9 |
10 |
МТЗ-80 |
#Н/Д ЖВЗ-10,7 |
1 |
|
17 |
Жерді жырту |
Аудан 3% |
|
150 |
20.8 |
31.8 |
10 |
10 |
К-700А |
БДТ-7 |
1 |
|
18 |
Тұқымға дестеге шабу |
15-20 см. |
га |
1409 |
25.8 |
5.9 |
10 |
20 |
МТЗ-80 |
#Н/Д ЖВЗ-10,7 |
1 |
|
19 |
Жинау ж\е астықты бастыру |
|
га |
1409 |
1.9 |
10.9 |
9 |
10 |
РСМ-101 Вектор |
#Н/Д ПП-3,4 |
1 |
|
20 |
Тікелей шабу |
15см |
га |
3601 |
1.9 |
25.9 |
20 |
14 |
РСМ-101 Вектор |
ЖН-7 |
1 |
|
21 |
Комбайннан астықты тасымалдау |
25 км |
тонна |
2756 |
1.9 |
10.9 |
9 |
14 |
К-701 |
1ПТС-9 +3ПТС-12 |
2 |
|
22 |
Комбайннан астықты тасымалдау |
80 км |
тонна |
2756 |
1.9 |
10.9 |
9 |
14 |
КаМАЗ-55102 |
ГКБ-8551 |
1 |
|
23 |
Астықты тиеу |
|
тонна |
5511 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
ТН-3 |
#Н/Д #Н/Д |
1 |
|
24 |
Астықты тазалау |
#Н/Д |
тонна |
5511 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
|
ЗАВ-40 |
1 |
|
25 |
Астықты қоймаға тасымалдау |
#Н/Д |
тонна |
5511 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
ЗИЛ-554М |
|
1 |
|
26 |
Астықты қоймаға төгу |
#Н/Д |
тонна |
5511 |
1.9 |
10.9 |
9 |
20 |
#Н/Д |
#Н/Д ЗМ-60 |
1 |
|
27 |
Өсімдік қалдықтарын тегістеу |
4-6 см |
га |
2004 |
15.10 |
20.10 |
5 |
10 |
Джон Дир |
ЗПГ-24 |
1 |
Арпаны шаруашылық жаздық бидайды сеуіп болғаннан кейін яғни 1-ші маусымнан 10-шы маусым аралығында сеуіп бітіреді. Негізгі сорты Целинный голозерный, Арна сорттары ортар мерзімде піседі. Себу тәсілі жай қатарлы тәсіл. Осы тәсіл бұл аймақта кеңінен қолданады. Себуге СЗС-2,1, Джон Дир, Бюлер, Кузбас кешенді сепкіштерімен себеді. Себу тереңдігі топырақтын ылғалдылығына байланысты 5-10 см болды. Себу нормасы 90-140 кг\га. Топырақтың ылғалдылығына сондай –ақ мақсатына байланысты өзгереді.
Егін жинаудың екі тәсілі бар: бөлектеп жинау және тікелей жинау. Шаруашылықта негізінен тікелей жинауды қолданылады. Егер ауа райына байланысты астықтың ылғалдылығы жоғары болса, немесе арамшөптермен қатты ластанғанда болса онда оны бөліктеп жинайды.
Шаруашылықта егін жинау астық 80% жуық толық піскен жағдайда басталады. Егін ору жұмысын алғашқы себілген, шаруашылыққа жақын танаптан басталады. Ең алдымен танаптарды қашаларға (загон) алады да, қашалар ені комбайндардың санына байланысты 100 м етіп алып, астықты тікелей бастырды.