- •1 Билет
- •2 Билет
- •1) Алынуға тиісті шоттар 2) Алынатын вексельдер 3) Басқалары
- •2.2Сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен дебиторлық берешектердің есебі.
- •3 Билет
- •3.1 Күмәнді дебиторлық берешекті сызу.
- •4 Билет
- •5 Билет Жал бойынша дебиторлық берешектің есебі, алынатын сыйақы есебі
- •1. Материалдық қорлар, олардың жіктелуі мен бағалануы
- •7 Билет Қорлардың шығуының есебі Қорларды есептен шығару резерві.
- •8 Билет Дайын өнімнің, аяқталмаған өндірістің есебі
- •10 Билет 1. Негізгі құралдарды тану критерийлері. Негізгі құралдардың бастапқы құны
- •2.Негізгі құралдар есебі: негізгі құралдардың тарихи есебі, негізгі құралдарды қайта бағалау.
- •10 Билет Негізгі құралдарды сатып алу есебі.
- •1. Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бір қалыпты есептеу әдісі.
- •2. Амортизацияны (тозуды) орындаған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу әдісі (өндірістік тәсіл).
- •12 Билет Негізгі құралдардың шығуы есебі: тану және есепте ашу.
- •13 Билет Материалдық емес активтерді тану. Болашақ экономикалық табыстар.
- •14 Билет. Материалдық емес активтерді кезекпе есептеу моделі. Бастапқы құны бойынша есебі моделі. Қайта бағаланған құны бойынша есебі моделі.
- •15.Билет Пайдалы қызмет мерзімі. Шектеусіз мерзімде пайдалы қолданылатын материалдық емес активтер. Материалдық емес активтердің тозуы әдістері.
- •16 Билет Материалдық емес активтерді пайдалануды тоқтату және есептен шығару есебі.
- •Төленетін шоттар – жабдықтаушылармен есеп айырысу шоты. Кәдімгі қызмет барасында пайда болатын қайталанатын сауда міндеттемелері үшін қолданадды.
- •18 Билет. Салықтар бойынша міндеттемелер есебі.
- •19Билет Жабдықтаушылар мен мердігерлермен кредиторлық берешектері есебі.
- •3510 «Қысқа мерзімді алынған аванстар»,
- •4110 «Ұзақ мерзімді алынған аванстар»
- •22 Билет. Табыстар мен шығыстар түсінігі. Өнімді сатудан және қызметтер көрсетуден табыстар есебі.
- •23 Билет. Қаржыландырудан табыстар есебі. Басқалай табыстар есебі
- •4. Сатылған тауарлардың қайтарылуының есебі және сату мен баға шегерімдері
- •24 Билет Кезең шығындары есебі
- •25.Билет. Жарғылық капитал есебі: шығарылған акционерлік капиталдың, салымдар мен пайлардың. Төленбеген капитал есебі. Сатып алынған меншікті үлес құралдары. Эмиссиялық табыс есебі.
- •1. Жарғылық капитал есебі: шығарылған акционерлік капитал; салымдар мен пайлар.
- •27. Билет. Есепті және өткен кезеңнің бөлінбеген пайдасы. Есепте және қаржылық есептілікте жабылмаған зиянды көрсету
- •Бөлінбеген пайда (жабылмаған залал) есебі бойынша шоттар корреспонденциялары
- •28. Билет. Қаржылық есептіліктің мағынасы. Бухгалтерлік балансты ұсыну. Балансқа қойылатын минималды талаптар.
- •29 Билет.Пайда мен зиян туралы есептілікке қойылатын минималды талаптар. Пайда мен зиян туралы есептіліктің екі формасы.
2.Негізгі құралдар есебі: негізгі құралдардың тарихи есебі, негізгі құралдарды қайта бағалау.
Негізгі құралдарды қабылдауды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкімімен тағайындалған қабылдау комиссиясы әрбір жекелеген объектіге бір данадан акт жасайды. Негізгі құралдардың бірнеше объектісін қабылдау-тапсыру актісін жасауға тек шаруашылық мүлкінің, құрал-сайманын, жабдықтардың және тағы басқа есебін жүргізген кезде, егер бұл объектілер бір типті болса, құндары бірдей болып, бір календарлық ай ішінде қабылданған болса ғана жол беріледі. Рәсімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттамасы қоса тіркеліп акт бухгалтерияға беріледі, бас бухгалтер қол қойып, субъект жетекшісі немесе соған өкілетті адамдар бекітеді.
Негізгі құралдардың кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін актіні екі дана етіп тапсырушы цех (бөлім) қызметкері толтырады. Алушының және тапсырушының қолдары қойылған бірінші дана бухгалтерияға тапсырылады, екіншісі бөлімге-тапсырушы цехқа беріледі.
Негізгі құралдарды ақысыз беру (сыйлау) кезінде акт (тапсырушы және қабылдаушы субъектілер үшін) екі дана етіп жасалады.
Бухгалтерия келіп түскен объектіні материалдық жауапты адамға бекітіп, мүліктік карточка ашады, объектіге мүліктік тізімдеу номерін беріп, мүлікті тізімге енгізеді, негізгі құралдарды алу туралы жазба жасайды.
Негізгі құралдардың аналитикалық есебі бухгалтерияда, шаруашылық мүліктің бір типті заттарынан, құрал-сайманынан және бірдей өндірістік немесе шаруашылық жұмыстарға арналған, техникалық сипаттамасы мен құны бірдей бір өндірістік бөлімшеде орналасқан басқа да заттарды ескермегенде, әр мүліктік объектіге ашылатын Мүліктік карточкаларда жүргізіледі.
Негізгі құралдардың есебі үшін 2400 «Негізгі құралдар» бөлімшесінің шоттары арналған, ол келесідей шоттар топтарын қамтиды:
2410 «Негізгі құралдар»,
2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы»
Негізгі құралдар деп танылатын түсуші матриалдық активтер бастапқы құны бойынша бағаланады. Негізгі құралдарды заңды және жеке тұлғалардан ақы төлеп алу кезінде олардың бастапқы құны 2400 шоттардың дебеті бойынша және 1000 «Ақшалай қаржылар» бөлімшесі шоттарының (есеп айырысу түріне және төлену көзіне байланысты) немесе 3310, 3390, 4110, 4170 шоттардың кредиті бойынша көрсетіледі.
негізгі құралдарды қайта бағалау.
10 Билет Негізгі құралдарды сатып алу есебі.
11 Билет Негігі құралдардың тозуы: пайдалы қолдану мерзімдері, есептеу әдістері, есепте көрсету әдістері. Негізгі құралдардың және материалдық емес активтердің амортизациясын есептеудің мынадай әдістері бар:
1. Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бір қалыпты есептеу әдісі.
2. Амортизацияны (тозуды) орындаған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу әдісі (өндірістік тәсіл).
3. Амортизацияны (тозуды) есептеудің жеделдетілген әдісі. Бұл әдіс өндірістік мақсатта пайдаланылатын негізгі құралдардың көптеген түрлері пайдаланудың алғашқы жылдарында тиімдірек жұмыс істейді немесе жоғарғы өнімділік қабілетін көрсетеді деген пайымдауға негізделген. Амортизацияны (тозуды) есептеудің жеделдетілген әдісі: Азайып отыратын қалдық әдісі.
Тозуды біркелкі есептеу әдісі объектінің тозған құнын оның қызмет мерзімі кезінде өндіріс шығындарына біркелкі үлестіріп бөлуді қарастырады. Мысалы, объектінің құны 100000 теңге , қызмет мерзімі –10 жыл. Есептік жою құны- 2000 теңге. Тозуға жыл сайынғы резерв 9800 теңгеге тең болады: (100000-2000)/10. Ал ай сайынғы тозу сомасы 817 теңге (9800/12).
Өндірістік әдісте әрбір өнім бірлігі өзін өндірген активтің бірдей мөлшерде амортизациясын болдырады деп қарастырады. Активтердің тозуы олардың қолданылу жиілігіне тікелей байланысты жерлерде осы әдіс қолданылады. Мысалы, жабдық техникалық құжаттарына сәйкес 5000 өнім бірлігін шығаруға қабілетті. Объектінің құны 27000 теңге, жою құны- 3000 теңге. Онда бір өнім бірлігіне амортизация мөлшері: (27000-3000)/5000=5,34 теңгеге тең болады. Егер бір айда 400 өнім бірлігі шығарылса, онда амортизация сомасы 2136 теңгені құрайды (5,34*400).
Қалдықты азайту әдісі кезінде, түзу сызықты тәсілде қолданылатын амортизация мөлшері екі еселенеді және әрқашанда қалдық құнға қосылады. Болжамды жою құны амортизация есептеуде есепке алынбайды, амортизация сомасы қалдық құнды жою құнына дейін азайтуға қажетті шамамен шектелген соңғы құнды қоспағанда. Мысалы, объектінің қызмет мерзімі- 5 жыл, бастапқы құны 100000 теңге, ал жою құны 1000 теңге. Түзу сызықты тәсіл кезінде қолданылатын амортизация нормасы- 20% (100/5) тең болады. Онда жеделдетілген амортизация үшін 2 коэффициентін ескере отырып бұл норма 40% болады және қалдық құнға тағайындалған стаыкісі болып табылады. Жыл сайынғы амортизациялық аударымдар келесі түрде есептеледі:
Бастапқы құны Амортизация нормасы Қалдық құны
1 жыл 10000 4000=(40%*10000) 6000
2 жыл 10000 2400=(40%*6000) 3600
3 жыл 10000 1440=(40%*3600) 2160
4 жыл 10000 864=(40%*2160) 1296
5 жыл 10000 296=(40%*1296) 1000
Негізгі құралдардың тозуының синтетикалық есебі үшін 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы» тобы шоттарында жүргізіледі. Бұл шотта ұйымның негізгі құралдарының жинақталған тозуы туралы, сонымен қатар олардың құнсыздануы ткралы ақпараттар жинақталады. Жыл сайын әрбір ұйым баланс күніне құнсыздануға тест жүргізу керек.
Негізгі құралдар субъект балансынан келесі жағдайлар нәтижесінде есептен шығарылады: жою; сату; айырбастау; тегін беру; сонымен қатар басқа ұйымдардың жарғылық капиталына жарна ретінде беру.
Өткізу құны мен баланстық құн, сонымен қатар өткізуге байланысты шығындар арасындағы айырма негізгі құралдарды өткізу немесе басқа да шығуынан табыс не зиян болып табылады.
Мысал. Бастапқы құны 50000 теңге жабдық жойылды. Жмнақталған амортизация сомасы 45000 теңге. Жабдықты бұзғаны үшін жұмысшыға 10000 теңге еңбек ақы есептеді. Әлеуметтік салық есептелінген еңбек ақыдан 20 пайыз мөлшерінде -2000 теңге аударылды. Металл қалдықтары алынды – 1000 теңге.
Осы операциялар бухгалтерлік есеп шоттарында келесідей бейнеленеді:
1. Дебет шот 7410 Кредит шот 2410 5000
2. Дебет шот 2420 Кредит шот 2410 45000
3. Дебет шот 7410 Кредит шот 3350 10000
4. Дебет шот 7410 Кредит шот 3150 2000
5. Дебет шот 1350 Кредит шот 6210 1000
Жылдың соңында 7410 «Активтерді шығару бойынша шығындар» шотының дебеті және 6210 «Активтерді шығару бойынша табыстар» шотының кредиті бойынша есептелген барлық сомалар 5610 «Қорытынды пайда (зиян)» шотына есептен шығарылады.
6. Дебет шот 6210 Кредит шот 5610 1000
7. Дебет шот 5410 Кредит шот 7610 17000
Объектіні жоюдан қаржылық нәтиже 16000 теңге сомасына зиян болып табылады. Негізгі құралдарды сату қосылған құн салығын ескере отырып, өткізу бағасы бойынша есептеледі.
Мысал. Токарлық станок 43000 теңгеге (ҚҚС –сыз) сатылды, бастапқы құны – 60000 теңге, жинақталған амортизация – 20000 теңге.
Дебет шот 7410 Кредит шот 2410 40000
Дебет шот 2420 Кредит шот 2410 20000
Дебет шот 1210 Кредит шот 6210 43000
Дебет шот 1210 Кредит шот 3130 6450 (15 пайыз – 43000 теңгеден).
Негізгі құралдарды ақысыз- қайтарусыз беру зиндардың пайда болуына әкеліп соғады. Мұндай объектілердің баланстық құны сәйкес 2400 «Негізгі құралдар» бөлімшесінің шоттарының кредитінен 7410 «Активтерді шығару бойынша шығындар» шотының дебетіне есептен шығарылады. Жинақталғған тозу сомасы 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы» шоттарының дебеті және 2400 «Негізгі құралдар» бөлімшесінің шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі. Жыл соңында 7410 «Активтерді шығару бойынша шығындар» шоты бойынша дебеттік айналымы табыстың азайтылуына жатқызылады, яғни 5610 «Қорытынды пайда (зиян)» шотының дебетіне 7410 шоттың кредитінен.
Ақысыз тегін беруде салық салынатын айналымның мөлшері ҚҚС- сыз сату бойынша келісім күніне баға деңгейінен анықталады, бірақ оның баланстық құнынан төмен болмауы керек. Мысал. Станоктың баланстық құны 40000 теңге, жинақталған амортизация – 25000 теңге. Ол тегін басқа ұйымға беріледі. Баланстық құны 15000 теңге.
Дебет шот 7410 Кредит шот 2410 15000
Дебет шот 2420 Кредит шот 2410 25000
Дебет шот 7410 Кредит шот 3130 2250 (12 пайыз – 15000 теңгеден).
Ұйымдар бухгалтерлік есебі және есеп беру мәліметтерінің дұрыстығын қамтамасыз ету мақсатында әрдайым негізгі құралдарды түгендеу жұмыстарын жүргізіп тұрады. Арнайы құрылған комиссиялар жүргізетін түгендеудің міндетіне қарай негізгі құралдардың нақтылы қолда бары және техникалық жағдайы жөніндегі мәліметтер негізгі құралдарды түгендеу тізіміне жазылады және оның нәтижелерін салыстыру тізімдемесінде бейнелейді.
Түгендеу кезінде анықталған есепке алынбаған негізгі құралдар табыстың көбеюіне 2410 «Негізгі құралдар» шоттарының дебеті бойынша және 6280 “Басқадай табыстар” шотының кредиті бойынша бастапқы құнымен кіріске алынуы керек. Объектінің жұмысқа пайдалануынан бастап есептелген тозу сомасына 2410 «Негізгі құралдар» шоттарының дебеті және 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы» шоттарының кредиті бойынша жазу жүргізіледі.