1.8 – Сурет – Тақтаның созылым сызығы және құлау сызығына параллель жақтардан тік қималарды құру

1.9 – Сурет – Ғимарат осіне параллель жақтардан тік қималарды құру

Ғимарат астына қорғау кеңтірегін қалдырғанда оның шекаралары вертикаль қималар көмегімен анықталады (1.10-сурет). Ол сызықтар бос жыныстарда қорғалынатын аудан шекаралары жағынан өтетін жылжу бұрышы φ, негізгі жыныстарда сәйкес келетін жылжу бұрыштары γ, σ және β арқылы анықталады.

Н_г мәні 1.8-суреттен мына формула арқылы анықталады:

;

(1.6)

мұндағы: А_Г- коэффициент, төмендегідей анықталады

(1.7)

Н_γ - негізгі жыныстардағы вертикаль бойынша арақашықтық, графикалық анықталады.

Ерекше жерлерде объектімен бағыттас және перпендикулярлы бағыттарда ІІІ-ІІІ, ІV-IV, V-V, VI-VІ белгіленеді (1.10-сурет). Вертикаль қималарды салу үшін, θ_і бұрыштарының мәні графикалық түрде алынады. Бағытына байланысты θ_і бұрыштарының бір-бірінен 90 градусқа айырмашылығы болады.

Осы қималардағы тақтаның құлау бұрышының мәні келесі формула бойынша анықтайды:

(1.8)

Қималарда үйме шекараларын және қорғау аудандарын, бос жыныстардың байланыс сызықтарын және негізгі жыныстарын көрсетеді және де тақта жағдайын кеңтіректің қорғау шекарасы жазықтықтардың қиылсыу сызықтарымен анықталады, олар жылжу бұрыштары φ, β', γ' арқылы өтеді.

(1.9)

мұндағы: β, γ және δ – берілген тау-кен геологиялық шарттар үшін, жылжу бұрыштары.

Тақта сызықтарының жазықтық шекарасымен қиылысқан нүктелер проекциясын вертикаль қимадан планға әкеледі және оларды өзара қосқанда кеңтіректің қорғау шекараларының жағын алады.

1.10 – Сурет - Ғимарат астындағы қорғау кеңтірегін анықтау үлгісі

4.4 Перпендикуляр тәсілмен темір жол астына қорғау кентірегін құру

А нүктесінен В нүктесіне оңтүстік-шығысқа темір жол магистралі өтеді. В нүктесінен қисықтың басына дейінгі ара қашықтық К=180м темір жол: бұрылу бұрышы θ, қисық радиусы R анықталған.

Басты нүктелерде қисықты бөлу. Қисықтың басы ҚБ, қисықтың ортасы ҚО және қисықтың соңы ҚС бұрылудағы басты нүктелері болып есептеледі, ал тангенс Т – ол элемент, К - қисық, Б – биссектриса. Қисықтың элементтерін бұрылу бұрышы φ және қисықтың радиусы R бойынша алынады.

Бұрылуды негізгі нүктеде бөлу. Теміржолдың тік сызықты бөлігі бұрылу бұрыштарында бір қалыпты қисықтарға, яғни, қисықты шеңберлерге ұласады. Жергілікті жерде оның негізгі үш нүктесінің пландық жағдайын анықтайды: қисық басы (ҚБ), қисық ортасы (ҚО), қисық соңы (ҚС). Бұл нүктелер келесі элементтерге байланысты табылады: j - трассаның бұрылу бұрышы, R- қисықтың радиусы, T- тангенс, К-қисық È -доғаның ұзындығы, Д – жетпес өлшем, Б – биссектриса (1.11-сурет).

1.11 – Сурет - Қисықты негізгі нүктелерде бөлу

Трассаның бұрылу бұрышы - бұрылу төбесінде өлшенеді, R - мәні жергілікті жерге және техникалық параметрлер мен нормативтерге байланысты таңдалып алынады. Қалған элементтері осыларға байланысты есептеледі.

1. Т-тангенс бұрылыстың төбесінен қисықтың басына немесе соңына дейінгі арақашықтық

   (1.10)

2. К-қисық –қисықтың басынан соңына дейінгі доғаның ұзындығы

   (1.11)

3. Б – биссектриса - (180⁰-j) бұрыштың биссектрисасымен бұрылыстың төбесінен қисықтың ортасына дейінгі арақашықтық

   (1.12)

4. Д - жетпес өлшем –екі тангенс пен қисықтың ұзындығы арасындағы айырмашылық

(1.13)

1 мысал.

Берілгені: R=160м, j = 70⁰.

Анықтау керек: Т, К, Б, Д.

Шешуі:

.

Т, К, Б, Д - тікелей далалық жұмыстар жүріп жатқан жерде микрокалькулятормен есептейді.

ҚБ, ҚС - жерде белгілеу үшін, БТ - екі жаққа Т - өлшеп (өлшемтаспамен) қадабелгімен белгілейді. Теодолит көмегімен биссектордың бағытын анықтап, Б-өлшемін өлшеп ҚО-белгілейді.

Темір жол астына кентіректі салу үшін, курстық жобада перпендикуляр әдісін қолдану таңдап алынған. Перпендикуляр әдіспен пландағы кентіректі табу үшін, 1.12 – суретте көрсетілгендей тақтаның көтеріліс жағында q және құлама жағында l ұзындықтары анықталады.