Spis treści
[ukryj]
1 Życiorys
2 Dorobek literacki
3 Zobacz też
4 Przypisy
5 Bibliografia
6 Linki zewnętrzne
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Tablica poświęcona poecie na ścianie domu przy ul. Tarczyńskiej 11, Warszawa, 15 czerwca 2008
Grób Białoszewskiego nacmentarzu Powązkowskim
W chwili wybuchu wojny był uczniem III klasy gimnazjum. W okresie okupacji zdał maturę na tajnych kompletach, po czym rozpoczął studia polonistyczne na (również tajnym) Uniwersytecie Warszawskim, których nie mógł ukończyć.
W czasie okupacji prowadził w latach 1942–1944 razem ze Stanisławem Swenem Czachorowskim konspiracyjny Teatr Swena. Po kapitulacji powstania warszawskiego został wywieziony razem z ojcem do obozu tymczasowego w Lamsdorf (Lammsdorf, obecnie Łambinowice), następnie zostali przydzieleni do budowy gazowni w Opolu, skąd uciekli do Częstochowy i powrócili do Warszawy w lutym 1945.
Pracował najpierw na Poczcie Głównej (przy ul. Nowogrodzkiej), potem jako dziennikarz w "Kurierze Codziennym", "Wieczorze Warszawy" i „Świecie Młodych”. Współpracował także z redakcjami czasopism dziecięcych i młodzieżowych, dla których pisał wiersze i piosenki wraz z Wandą Chotomską.
Należał do tzw. pokolenia Współczesności. Wiosną 1955 Białoszewski wraz z Lechem Emfazym Stefańskim i Bogusławem Choińskim założyli tzw. "Teatr na Tarczyńskiej", gdzie wystawiał swoje cztery programy sceniczne, zawierające m.in. sztuki Wiwisekcja i Osmędeusze. W inscenizacjach tych brał również udział osobiście (jako aktor) wraz z Ludmiłą Murawską.
Debiutował w krakowskim "Życiu Literackim" w 1955 w ramach Prapremiery pięciu poetów obok wierszy m.in. Herberta, a pierwszy tom jego wierszy, Obroty rzeczy, ukazał się rok później. Następnie wydał tomy poetyckie:Rachunek zachciankowy (1959), Mylne wzruszenia (1961) oraz Było i było (1965). W tym czasie zdobył niemały rozgłos. Dzięki temu i dzięki staraniom wpływowych przyjaciół i protektorów otrzymał mieszkanie przy pl. Dąbrowskiego 7, w którym zamieszkał wraz z życiowym partnerem, malarzem Leszkiem Solińskim[3]. Soliński i Białoszewski poznali się w czasach "małopolsko-krakowskich". Ich związek homoseksualny był powodem wyrzucenia Białoszewskiego w 1953 z redakcji "Świata Młodych" za rzekome naruszenie obyczajów[4].
Po rozpadzie Teatru na Tarczyńskiej założył w mieszkaniu przy pl. Dąbrowskiego z Ludwikiem Heringiem i Ludmiłą Murawską "Teatr Osobny", który działał do 1963.
W 1970 zasłynął jako prozaik - po wydaniu tomu Pamiętnik z powstania warszawskiego, w którym 26 lat po koszmarach wojennych spisał swe przeżycia powstańcze. Niebawem ukazały się dalsze tomy prozy: Donosy rzeczywistości (1973), Szumy zlepy, ciągi (1976) oraz Zawał (1977).
W 1976 Białoszewski już po raz ostatni zmienił miejsce zamieszkania, przeprowadził się na ul. Lizbońską 2 m 62 na prawym brzegu Wisły. Tam powrócił do poezji, wydał też wówczas nowe tomy wierszy. Zmarł 17 czerwca 1983 po kolejnym zawale serca.
Dorobek literacki[edytuj | edytuj kod]
Kamienica przy ul. Poznańskiej 37 w Warszawie w dzielnicy Śródmieście. W kamienicy tej mieszkał w latach 1945-1958 Miron Białoszewski
Tablica poświęcona Mironowi Białoszewskiemu na kamienicy przy ul. Poznańskiej 37 w Warszawie gdzie w latach 1945-1958 mieszkał poeta
Po każdym tytule i roku wydania podany jest w kwadratowym nawiasie numer tomu wydawanych od 1987 przez PIW Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego, w którym znalazły się utwory pierwotnie opublikowane w danej książce.
Tomy poetyckie:
Obroty rzeczy (Warszawa: PIW 1956) [1]
Rachunek zachciankowy (Warszawa: PIW 1959) [1]
Mylne wzruszenia (Warszawa: PIW 1961) [1]
Było i było (Warszawa: PIW 1965) [1]
Wiersze (Warszawa: PIW 1976) [7]
Poezje wybrane (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976) [7]
Miron Białoszewski [w serii Poeci Polscy] (Warszawa: Czytelnik 1977) [7]
Odczepić się (Warszawa: PIW 1978) [7]
Wiersze wybrane i dobrane (Warszawa: Czytelnik 1980) [7]
Trzydzieści lat wierszy (Warszawa: PIW 1982) [7]
Oho (Warszawa: PIW 1985) [10]
Tom dramatów:
Teatr Osobny (Warszawa: PIW 1973) [2]
Tomy wierszy i prozy:
Rozkurz (Warszawa: PIW 1980) [8]
Stara proza. Nowe wiersze (Warszawa: Czytelnik 1984) [9, 10]
Obmapywanie Europy. Aaameryka. Ostatnie wiersze (Warszawa: PIW 1988 – pośmiertnie) [9, 10]
Tomy prozatorskie:
Pamiętnik z powstania warszawskiego (Warszawa: PIW 1970) [3]
Donosy rzeczywistości (Warszawa: PIW 1973) [4]
Szumy, zlepy, ciągi (Warszawa: PIW 1976) [5]
Zawał (Warszawa: PIW 1977) [6]
Przepowiadanie sobie (Warszawa: PIW 1981) [9]
Konstancin (Warszawa: PIW 1991 – pośmiertnie) [9]
Chamowo (Warszawa: PIW 2009 – pośmiertnie) [11]
Tajny dziennik (Kraków: Znak 2012 – pośmiertnie)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
"Parę osób, mały czas",
poezja lingwistyczna,
Warszawa w literaturze.
MENU
0:00
Miron Białoszewski czyta "Osmendeuszy"
MENU
0:00
Miron Białoszewski - Spotkanie na ASP w Warszawie
Przypisy
Skocz do góry↑ Alicja Szałagan, Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, tom 1, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 143.
Skocz do góry↑ Stanisław Burkot, Miron Białoszewski, Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne, 1992, s. 24 i 147.
Skocz do góry↑ WYTRĄCIĆ MACZUGĘ – Witryna Czasopism.pl
Skocz do góry↑ Miron Białoszewski – listy od poety
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Barańczak: Język poetycki Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
Stanisław Burkot: Miron Białoszewski. Warszawa: 1982.
Jacek Kopciński: Gramatyka i mistyka. Wprowadzenie w teatralna "osobność" Mirona Białoszewskiego. 1997.
Miron Białoszewski
Miron Białoszewski urodził się 30 lipca 1922 roku w Warszawie. W czasie II wojny światowej zdał maturę na tak zwanych tajnych kompletach. Następnie studiował na działającym wówczas w podziemiu Uniwersytecie Warszawskim filologię polską, której w wyniku zdarzeń wojennych nie ukończył. Widział z bliska, jako cywil, powstanie warszawskie. Nie mógł w nim brać czynnego udziału ze względu na chorą nogę (kulał w wyniku przebytej wcześniej choroby). Po powstaniu został wywieziony przez hitlerowców na przymusowe roboty do Niemiec (do miejscowości Lammsdorf). Udało u się jednak stamtąd uciec. Kiedy wojna dobiegła końca, Białoszewski powrócił do Warszawy i zatrudnił się początkowo na poczcie, a następnie jako dziennikarz i reporter. Współpracował zarówno z prasą codzienną, jak i dziecięcą. Pisarz był homoseksualistą, przez wiele lat żył ze swoim partnerem-malarzem, Leszkiem Solińskim.
Białoszewski ze względu na cechy jego twórczości uznawany jest za twórcę awangardowego. Literaturoznawcy przypisują my nawet rolę kontynuatora tradycji literackich futurystów działających w czasach dwudziestolecia międzywojennego. Debiut Białoszewskiego jako poety miał miejsce w 1947 roku w prasie (wydrukowano wówczas jego wiersz Chrystus powstania). Natomiast jego pierwszy zbiór poetycki, Obroty rzeczy (tak zwany spóźniony debiut), ukazał się po przełomie październikowym (1956). Białoszewski pisał też prozę. To jednak nie wszystko – przez całe życie zajmował się również działalnością teatralną. Zarówno układał sztuki, występował w nich, jak i zajmował się organizowaniem życia teatralnego. W czasie wojny działał razem ze Swenem Czachorowskim w jego podziemnym Teatrze Swena. Później był współtwórcą studenckiego Teatru na Tarczyńskiej. Natomiast po jego rozpadzie wraz z kilkorgiem swoich przyjaciół stworzył słynny eksperymentalny Teatr Osobny. Wystawiali oni przedstawienia w domu Białoszewskiego. Twórczość pisarza doceniała współczesna mu krytyka literacka i otrzymał on na przykład Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za Pamiętnik z powstania warszawskiego.
Tomy poetyckie Białoszewskiego to między innymi:
Obroty rzeczy;
Rachunek zaściankowy;
Mylne wzruszenia;
Było i było;
Odczepić się.
Wiersze zawarte w wymienionych powyżej zbiorach należą do stworzonego przez Białoszewskiego nurtu poezji lingwistycznej. Charakteryzują się odwoływaniem do otaczającej rzeczywistości i kultury niskiej. Ich istota tkwi w eksperymencie językowym: napisane są językiem kolokwialnym, poeta łamie zasady gramatyki i wykorzystuje podobieństwa fonetyczne poszczególnych słów czy frazeologizmów. Dzięki temu poezja oddaje chaos codzienności i jednocześnie codzienność ulega poetyzacji.
Najważniejszy utwór prozatorski:
Pamiętnik z powstania warszawskiego – to napisany i wydany po ćwierci wieku zapis wydarzeń mających miejsce podczas powstania warszawskiego, widzianych oczami nie walczącego żołnierza, a cywila usiłującego przeżyć w pogrążonej w bitewnej zawierusze rzeczywistości. Istotne jest to, że w utworze obraz powstania, poprzez opisanie go w sposób prosty, odnoszący się do prozaicznej codzienności, uległ deheroizacji. Utwór stylizowany jest na mowę potoczną.