Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
История Казахстана тесты без отв каз.doc
Скачиваний:
17
Добавлен:
11.02.2016
Размер:
386.56 Кб
Скачать
  1. Пресногорьковск

  2. Тройцк

  3. Жайық

  4. Кулагин

  5. Петропавл

511. Түркістан генерал-губернаторлығына кірген облыстар:

  1. Ақмола, Семей.

  2. Орынбор, Торғай.

  3. Жетісу, Сырдария.

  4. Орал, Торғай.

  5. Омбы, Ақмола.

512. Қархандар мемлекетінде «ихтадар» атағына ие болған адам:

  1. Әскер басы.

  2. Мемлекет басшысы.

  3. Салық жинаушылар.

  4. Сот істерін орындаушылар.

  5. Әскер басының орынбасары.

513. «Алаш» партиясы бағдарламасының жобасы жарияланған газет:

  1. «Қазақ»

  2. «Ақшам»

  3. «Серке»

  4. «Искра»

  5. «Айқап»

514.Қазақстан жеріндегі сақ тайпалары туралы жазған:

  1. Үнділер

  2. Соғдылар

  3. Арабтар

  4. Парсылар

  5. Қытайлар

515.Түркеш қағанаты билік басына қай қағанның келуімен нығайды?

  1. Сұлу қаған.

  2. Есенбұға.

  3. Мұқан қаған.

  4. Білге қаған.

  5. Бумын қаған.

516.Моғолстан өмір сүрген уақыт:

  1. 14 ғ. ортасы – 16 ғ. басы

  2. 13 – 14 ғасырдың басы

  3. 17 ғ. аяғы – 18 ғ. басы

  4. 16 ғ. ортасы – 17 ғ. басы

  5. 12 – 13 ғғ.

517.Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы Шығысқа шығатын керуен жолының негізгі қақпасы:

  1. Иасы

  2. Сығанақ

  3. Құлан

  4. Жетісу

  5. Алтай

518.Абдаллах хан Самарқан өлкесіндегі Африкенб уәлаятын қай ханға сыйға тартты:

  1. Тәуке ханға.

  2. Тәуекел ханға.

  3. Хақназарға.

  4. Қасым ханға.

  5. Есім ханға.

519.Қазақстан жерінде ислам дінін мемлекеттік дін етіп жариялаған мемлекет:

  1. Қыпшақ.

  2. Қарахан.

  3. Қимақ.

  4. Найман.

  5. Түркеш.

520.Жібек матаны алғаш өндірген халық:

  1. Орыс.

  2. Араб.

  3. Қытай.

  4. Үнді.

  5. Парсы.

521.Ислам дінін көрнекті өкілі, әрі уағыздаушы, әрі ақын:

  1. Қожа Ахмет Иассауи

  2. Әл-Фараби

  3. Хорезми

  4. Жүсіп Баласағұн

  5. Әмір Темір

522. 1573 ж. Қазақстанға жіберілген орыс мемлекетінің алғашқы елшілігін кім басқарды?

  1. Б.Годунов

  2. В.Степанов

  3. Т.Чебуков

  4. Құл-Мұхаммед

  5. А.Березовский

523.Ырғыз даласында қазақ қыздарына арналған мектеп-интернат ұйымдастырған ағартушы:

  1. Ы.Алтынсарин.

  2. С.Көбеев.

  3. А.Байтұрсынов.

  4. С.Торайғыров.

  5. А.Құнанбаев.

524.Патша үкіметі Боралдай асуында жұрт алдында дарға асқан көтеріліс басшысы:

  1. А.Иманов.

  2. Б.Әшекеев.

  3. Т.Рысқұлов.

  4. Ұ.Саурықов.

  5. С.Сейфуллин.

525.Ш.Уәлиханов қағазға түсірген эпикалық шығарма:

  1. «Қобыланды»

  2. «Манас»

  3. «Қыз Жібек»

  4. «Алпамыс»

  5. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу»

526.1822 ж. «Ережеге» сәйкес аға сұлтандар неше жылға сайланды?

  1. Үш жылға.

  2. Бес жылға.

  3. Жеті жылға.

  4. Он жылға.

  5. Екі жылға.

527.ХІХ ғ. ортасында болған Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудағы көтерілістер кімдерге қарсы болды?

  1. Ресей патшалығына.

  2. Қытайға.

  3. Қоқан хандығына.

  4. Хиуа хандығына.

  5. Бұқара билеушілеріне.

528.Тың жерлерді игерудің басым бөлігі Қазақстанның қай аумағында жүзеге асырылды:

  1. Оңтүстік.

  2. Орталық.

  3. Солтүстік.

  4. Шығыс.

  5. Батыс.

529.1993 жылы 15 қарашада Қазақстан өзінің:

  1. Тұңғыш ғарышкерін ұшырды.

  2. Жаңа конституциясын қабылдады.

  3. Ұлттық валютасын енгізді.

  4. Мемлкеттік рәміздерін қабылдады.

  5. Мемлекеттік алтын қорын жинауды бастады.

520.Тәуке хан үш жүздің басын қосып құрылтай өткізген жер:

  1. Күлтөбе.

  2. Көптөбе.

  3. Жертөбе.

  4. Бестөбе.

  5. Қостөбе.

521.Адамзат алғашқы құралдарды неден жасады?

  1. қоладан

  2. мыстан

  3. тастан

  4. темірден

  5. ағаштан

522.Франциядағы Кроманьон үңгірінен қандай адам сүйектері табылды?

  1. Саналы адам

  2. Тік жүретін адам

  3. Австролопитек

  4. Шебер адам

  5. Епті адам

523.Неандерталь адамы қайдан табылды?

  1. Африкадан

  2. Франциядан

  3. Австриядан

  4. Германиядан

  5. Қытайдан

524.Питекантроп қайдан табылды?

  1. Жетісудан

  2. Чжоу Коу дянь үңгірінен

  3. Кроманьон үңгірінен

  4. Неандерталь үңгірінен

  5. Ява аралынан

525.Микролит дайындау қай кезеңге жатады?

  1. Темір дәуіріне.

  2. Қола дәуіріне.

  3. Неолитке.

  4. Мезолитке

  5. Ежелгі тас дәуіріне.

526.Қола дәуірінің мәдениетін атаңыз:

  1. Беғазы-Дәндібай

  2. Атасу

  3. Замараев

  4. Кельтиминар

  5. Федоров

527.Өлім құдайын андроновтықтар қалай атаған?

  1. Зевс

  2. Амон

  3. Гелиос

  4. Яма

  5. Тәңір

528.Б.з.д. 6 ғасырда сақ тайпалары кімдермен соғысты?

  1. Қытайлармен

  2. Парсылармен

  3. Үйсіндермен

  4. Ғұндармен

  5. Қаңлылармен

529.Хауомаварга сақтарының мекендеген жері:

  1. Мұрғаб аңғары

  2. Жетісу

  3. Сырдария

  4. Амудария

  5. Арал теңізі

530.Үйсіндердің астанасы Чигучен қай жерде орналасқан?

  1. Қаратау өңірі

  2. Ыстық көл жағасында

  3. Балқаш көлінінің маңы

  4. Арал теңізінің бойында

  5. Каспиий жағалауы

531.Б.з.д. ІІІ ғ. ғұн мемлекетінің билік басына кім келді?

  1. Бумын

  2. Сұлу қаған

  3. Мөде

  4. Аттилла

  5. Мұса

532.Ғұн әскерінің негізін кімдер құрады?

  1. Жаяу әскер

  2. Атты әскер

  3. Садақшылар

  4. Мергендер

  5. Жалдамалы әскер

533.6-12 ғғ. қамтитын кезең Қазақстан тарихында қандай атпен аталады:

  1. Алғашқы қауымдық құрылыс кезеңі

  2. Моңғол дәуірі

  3. Түрік кезеңі

  4. Қазақ хандығы

  5. Капитализм

534.542 жылы «түрік» этнонимі бірінші рет қандай деректерде кездеседі?

  1. Парсы

  2. Антика

  3. Орыс

  4. Қытай

  5. Европа

535.568 ж. Түрік қағанатының Константинопольге барған елшілігін кім басқарды?

  1. Бумын

  2. Естеми қаған

  3. Көпес Маниах

  4. Земарх

  5. Юстиниан ІІІ

536.Батыс Түрік қағанатында сот билігін кім атқарды?

  1. Шад

  2. Елтебер

  3. Сюбашы

  4. Қаған

  5. Бұйырық

537.Түргеш қағанаты билік басына қай қағанның келуімен нығайды?

A) Тоныкөк

B) Сұлу

C) Бумын

D) Білге

E) Күлтегін

538.Қарлұқтар тұсында Шу және Талас өзендері маңында қандай қалалар пайда болды?

A) Құлан, Мерке, Қойлық.

B) Отырар, Тараз, Есік.

C) Талғар, Мерке, Сауран.

D) Түркістан, Тараз.

E) Исфиджаб, Құлан, Мерке.

539.Қарлұқ мемлекеті қанша жыл өмір сүрді?

  1. 100 жылдай

  2. 50 жыл

  3. 200 жылдай

  4. 150 жыл

  5. 250 жыл

540.Қарахандар әулеті қай тайпаның өкілдерінен болды?

  1. Бұлақ

  2. Яғма

  3. Сақ

  4. Түрік

  5. Қыпшақ

541.Қимақтар Қазақстанның қай жерін мекендеген?

  1. Сырдария мен Жетісу

  2. Батыс Қазақстанды

  3. Оңтүстік Қазақстанды

  4. Солтүстік Шығысын

  5. Оңтүстік Шығысын

542.Қыпшақтар орыс жылнамаларында қалай аталған?

  1. Половецтер

  2. Командар

  3. Кумандар

  4. Қыпшақтар

  5. Түріктер

543.М.Қашқаридің жазуы бойынша оғыздар неше тайпадан тұрған?

  1. 12

  2. 24

  3. 10

  4. 22

  5. 25

544.Оғыздар қандай дінді ұстанды?

  1. Христиан

  2. Буддизм

  3. Пұтқа табынды

  4. Ислам

  5. Иудаизм

545.Найман конфедерациясына қанша тайпа енді?

  1. 8

  2. 4

  3. 24

  4. 12

  5. 10

546.Қазақстан территорясында ерте ортағасырда өмір сүрген түркі тілдес тайпалардың сенген діні:

  1. Тәңірлік

  2. Ислам

  3. Христиан

  4. Пұтқа табынушылық

  5. Ламанизм

547.Рабад дегеніміз не?

  1. Қаланың орталығы

  2. Оқу орны

  3. Сауда орны

  4. Қаланың кедейлер тұратын бөлігі

  5. Қаланың саудагерлер тұратын бөлігі

548.Шыңғыс хан қай тайпадан шықты?

  1. Қоңырат

  2. Боржігін

  3. Найман

  4. Меркіт

  5. Қыпшақ

549.1218 ж. Шыңғысхан мен Мұхаммед Хорезмшах қандай келісім жасасты:

А) Соғыс ашпау

В) Бейбітшілік келісімін

С) Сауда жөнінде

  1. Әскери көмек беру туралы

  2. Ешқандай

550.1236-1242 жж. Батый қандай елді жаулап алды?

  1. Шығыс Европаны

  2. Қытайды

  3. Моғолстанды

  4. Орта Азияны

  5. Темір мемлекетін

551.Мамайдың куликова даласындағы жеңілісін пайдаланып алтын ордадағы билікке кім келді?

  1. Орыс хан

  2. Тоқтамыс

  3. Әмір Темір

  4. Берке хан

  5. Әбілқайыр

552.1423-28 жж. билік құрған Ақ Орданың соңғы ханы:

  1. Әбілқайыр

  2. Орыс

  3. Мөңке

  4. Барақ

  5. Тоқтамыс

553. Мауреннахр - ол:

  1. Шығыс Қазақстан аймағы

  2. Орта Азиядағы мемлекет

  3. Амудария мен Сырдария аралығы

  4. Амударияның ескі атауы

  5. Арал теңізінің ескі атауы

554. Керей мен Жәнібек көшіп келген кезде Моғолстан ханы кім болды?

  1. Есенбұға

  2. Тоғылық темір

  3. Жүніс

  4. Әбілқайыр

  5. Дулат

555. Қазақ қоғамында «ақсүйектер» қандай тайпаға енді?

  1. Ұлы жүз тайпаларына.

  2. Кіші жүз тайпаларына.

  3. Орта жүз тайпаларына.

  4. Ешқандай тайпаға енген жоқ.

  5. Ондай әлеуметтік топ болған жоқ.

556.Түйенің сүтінен қандай емдік қасиеті бар сусын дайындайды?

  1. Қымыз

  2. Айран

  3. Іркіт

  4. Шұбат

  5. Көже

557.Жоңғар шапқыншылығының Қазақстанға тигізген зардаптарын көрсетіңіз:

  1. Жүздердің арасындағы шаруашылық байланыс әлсіреді

  2. Қалалардың қирауы

  3. Көшпенділердің шаруашылық және мәдени даму деңгейінің төмендеуі

  4. Тарихи ескерткіштердің қирауы

  5. Аталғанның бәрі дұрыс

558.Қазақстанның Ресейге қосылуы қай жылы басталды?

  1. 1834 ж.

  2. 1723 ж.

  3. 1731 ж.

  4. 1867 ж.

  5. 1765 ж.

559.Кіші жүздегі барлық билікті Шекаралық сот қолына ұйымдастыруды ұсынған кім?

  1. Игельстром

  2. Сперанский

  3. Эссен

  4. Колпаковский

  5. Александр І

560.Исатай бастаған көтеріліс қай жердегі шайқаста толығымен жеңілді?

  1. Майтөбе

  2. Ақбұлақ

  3. Тастөбе

  4. Аңырақай

  5. Созақ

561.1916 жылғы көтерілістің әлеуметтік негізі:

A) Шаруалар

B) Жұмысшылар

C) Қолөнершілер

D) Зиялылар

E) Аталғанның барлығы

562.Азамат соғысы жылдарында Черкасск қорғанысы қай өңірде болды?

A) Солтүстік Жетісуда

B) Алтайда

C) Қазақстанның оңтүстігінде

D) Орталық Қазақстанда

E) Батыс Қазақстан аумағында

563.Индустрияландыру жылдарында қандай процесс жылдам жүрді:

A) Ұжымдастыру

B) Депортация

C)Урбанизация

D) Эвакуация

E) Репорияация

564.Компартияның қай съезі ұжымдастыруға бағыт берді:

A) 15 съезд B) 17 съезд C) 20 съезд D) 24 съезд E) 10 съезд

565.Фашистердің жоспары бойынша Қазақстан қандай аумаққа енуі керек еді?

A) Шығыс Түркістан

B) Үлкен Түркістан

C) Жас Түркістан

D) Азат Түркістан

E) Кіші Түркістан

566.Панфилов дивизиясы қай қалада жасақталды?

A) Алматы B) Қостанай C) Семей D) ОралE) Торғай

97.1960 жылдың басында Қазақстанға қай елден отандастар қайтып оралды?

A) Монғолиядан B) Ираннан C) Ауғанстаннан D) Түркиядан

E) Қытайдан

568.1963 ж. 5 тамызда Мәскеуде болған КСРО мен АҚШ арасындағы атмосферада, космоста және су астында ядролық сынақтарды өткізбеу туралы келісім Қазақстанға қандай әсерін тигізді?

A) Семей ядролық полигоны ашылды

B) Семей полигонында жер асты сынағына көшті

C) Семей полигоны жабылды

D) Семей полигонындағы жарылыстар тоқтатылды

E) Ешқандай әсері болған жоқ

569.Халықты күштеп жер аудару:

A) Коллективизация

B) Депортация

C) Эвакуация

D) Урбанизация

E) Репатриация

570.Ю.Гагарин космосқа қашан ұшты? A) 1961 ж. 9 мамыр B) 1961 ж. 12 сәуір C) 1964 ж. 12 сәуір D) 1985 ж. 12 сәуір E) 1960 ж. 12 сәуір

571.Қазақстан жерінде неміс автономиясын құру туралы ұсыныс жасаған:

A) Д.А.Қонаев B) Ю.В.Андропов C) Л.БрежневD) М.С.Горбачев

E) П.К.Пономаренко

572.Д.А.Қонаев Қазақстанды қай жылдары басқарды?A) 1960-1986 жж. B) 1954-1964 жж. C) 1946-1954 жж. D) 1964-1974 жж. E) 1954 – 1984 жж.

573.ХХғ. 80 жж. құрылған Арал, Балқаш проблемалары бойынша комитетті кім басқарды?

A) О.Сүлейменов B) Д.Қонаев C) М.ШахановD) М.Горбачев

E) Ж.Шаяхметов

574.1986 ж. Қазақстан компартиясының желтоқсан Пленумында қандай мәселе қаралды?

A) Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі жарияланды

B) ТМД құрылды

C) Қазақстанның егемендігі туралы декларация қабылданды

D) Республика басшысы ауысты

E) КСРО таратылды

575.Қайта құру бағыты қай жылы басталды?

A) 1985 ж. B) 1986 ж. C) 1988 ж. D) 1991 ж. E) 1995 ж.

576.1979 жылы желтоқсанда болған оқиға:

A) Қырғи қабақ соғыс басталды

B) Теміртау оқиғасы

C) Жаңа Өзен оқиғасы

D) Ауғанстанға Кеңес әскерлерінің енгізілуі

E) Кеңес әскерлерінің Ауғанстаннан шығарылуы

577.Семей ядролық полигонында ең алғашқы жарылыс қай жылы өткізілді?

A) 1954 ж. B) 1949 ж. C) 1955 ж. D) 1956 ж. E) 1958 ж.

578.Қазақ КСР-нің жаңа Конституциясы қабылданды:

A) 1977 ж. B) 1979 ж. C) 1978 ж. D) 1976 ж. E) 1975 ж.

579.Қазақтың қай жазушысының еңбегі әлемнің 30-дан астам тіліне аударылды:

A) Ж.Аймауытовтың «Ақбілегі»

B) С.Көбеевтің «Қалың малы»

C) О.Сүлейменовтың «АЗиЯ-сы»

D) М.Әуезовтың «Абай жолы»

E) С.Мұқановтың «Ботагөз»

580.Ұлттық валюта қашан енді?

A) 1991 ж. B) 1995 ж. C) 1990 ж. D) 1993 ж. E) 1999 ж.

581.Қазақтың тұңғыш ғарышкері:

A) Т.Мұсабаев B) Т.Бегелдинов C) Т.Әубәкіров D) Т.Тоқтаров E) Р.Қошқарбаев

582.Желтоқсан партиясы қашан құрылды?

A) 1986 ж. B) 1990 ж. C) 1991 ж. D) 1992 ж. E) 1998 ж.

583.Тәуелсіз Қазақстан қашан өзінің сом алтынын шығарып алтын қорын жинауды бастады?

A) 1990 ж. B) 1991 ж. C) 1992 ж. D) 1993 ж.E) 1994 ж.

584.ҚР Конституциясына сәйкес Қазақстанның мемлекеттік құрылым формасы қандай? A) Автономия B) Унитарлы C) Федерация D) Консервативті

E) Әмірлік

585.1989 жылы 22 қыркүйекте қандай заң қабылданды?:

A) «Ата заң»B) «Бейбітшілік туралы» C) «Жер туралы» D) «Тіл туралы»

E) «Салық заңы»

586.Қазіргі кезде Қазақстанда неше облыс бар?

A) 19 B) 13 C) 14D) 20 E) 12

587.ҚР Президентінің «Жаңа әлемдегі Жаңа Қазақстан» халыққа жолдауы қашан жолданды: A) 1997 ж. В) 1995 ж. С) 2000 ж.D) 2008 ж. Е) 2006 ж.

588. «Менің Қазақстаным» әнінің композиторы : A) М.Төлебаев B)Е.Брусиловский C) Ш.Қалдаяқов D) Ж.Дәрібаева E) Л.Хамиди

589. «Қазақстан - 2030» жолдауының символы:

A) Қасқыр B) Бәйтерек C) Барыс D) Қыран E) Алтын адам

590. Қазақтардың І Дүниежүзілік құрылтайы қай жылы болды?:

A) 1992 ж. B) 1995 ж . C) 1991 ж. D) 1996 ж. E) 1994 ж.

6-нұсқа

591.Сианантроп қайдан табылды?:

  1. Австриядан

  2. Қытайдан

  3. Африкадан

  4. Ява аралынан

  5. Франциядан

592.Кроманьон адамы қайдан табылды?

  1. Франциядан

  2. Қытайдан

  3. Германиядан

  4. Азиядан

  5. Африкадан

593.Алғашқы адамның Оңтүстік Қазақстандағы тұрақтарын тапқан археолог:

  1. Герасимов

  2. Грязнов

  3. Андрианов

  4. Алпысбаев

  5. Ақышев

594.Тасқа салынған суреттердің ғылыми атауы:

  1. Иероглифтер

  2. Петроглифтер

  3. Пиктаграмма

  4. Шимай суреттер

  5. Балбал тастар

595.Тас дәуірінің ескерткіші Бөріқазған Қазақстанның қай өңірінен табылды:

  1. Шығыс Қазақстан

  2. Батыс Қазақстан

  3. Орталық Қазақстан

  4. Оңтүстік Қазақстан

  5. Солтүстік Қазақстан

596. Жаңа тас дәуірі:

  1. Неолит

  2. Палеолит

  3. Мезолит

  4. Энеолит

  5. Мадлен

597.Қол шапқы қай кезеңге жатады:

  1. Мезолит

  2. Неолит

  3. Ерте палеолит

  4. Соңғы палеолит

  5. Энеолит

598.Обалысай тұрағы Қазақстанның қай өңірінен табылды:

  1. Орталық Қазақстан

  2. Оңтүстік Қазақстан

  3. Шығыс Қазақстан

  4. Оңтүстік-Шығыс Қазақстан

  5. Батыс Қазақстан

599.Алғашқы діни нанымдар қашан пайда болды?

  1. Мезолит

  2. Неолит

  3. Орта палеолит

  4. Соңғы палеолит

  5. Энеолит

600.Нәсілдер қашан қалыптасты?

  1. Мезолит

  2. Неолит

  3. Ерте палеолит

  4. Кейінгі палеолит

  5. Энеолит

601.Рулық қатынастар ыдырап, олардың орнын басқан бірлестік:

  1. Тайпалық

  2. Тобыр

  3. Семья

  4. Ру

  5. Патриархат

602.Кейінгі палеолит тұрғындары жартастарда нелерді жиі бейнеледі:

  1. Адамдарды

  2. Құдайларды

  3. Құстарды

  4. Аңдарды

  5. Табиғатты

603.Өндіруші еңбек қай кезеңде пайда болды?

  1. Ерте палеолит

  2. Кейінгі палеолит

  3. Неолит

  4. Мезолит

  5. Жоғарғы палеолит

604. Ежелгі адамдардың ұйымы – аналық ру қай дәуірде қалыптасты:

  1. Неолит

  2. Мезолит

  3. Ашель

  4. Мадлен

  5. Палеолит

605. Дәнүккіштер қай кезеңде жасалды?

  1. Ерте палеолит

  2. Кейінгі палеолит

  3. Неолит

  4. Мезолит

  5. Жоғарғы палеолит

606. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген тайпалар:

  1. Сақтар

  2. Ғұндар

  3. Үйсіндер

  4. Андроновтық тайпалар

  5. Түрік тайпалары

607. Андронов мәдениетінің алғашқы ескерткіші қайдан табылды?

  1. Есік қорғанынан

  2. Ачинск қаласының маңынан

  3. Орталық Қазақстаннан

  4. Батыс Қазақстаннан

  5. Шығыс Қазақстаннан

608. Қанай тұрағы қай дәуірге жатады?

  1. Тас

  2. Темір

  3. Мыстас

  4. Қола

  5. Палеолит

609. Қола дәуіріндегі рулық қауым бұл:

  1. Аталық ру

  2. Аналық ру

  3. Тобыр

  4. Тайпа

  5. Матриархат

610. Парсылармен шайқаста ерлік көрсеткен сақ жауынгері:

  1. Томирис

  2. Зарина

  3. Спаргапис

  4. Шырақ

  5. Кир

611. Сақтар мәдениетінің өркендеуіне қай мемлекеттің мәдениеті ықпал етті:

  1. Иранның

  2. Қытайдың

  3. Үйсіндердің

  4. Византияның

  5. Үндістанның

612. Қай сақ тайпалары Жетісуды мекендеді:

  1. Хауомаварга

  2. Тиграхауда

  3. Парадарайя

  4. Массагеттер

  5. Исседондар

613. Сақ мәдениеті қай кезеңде кең тарады:

  1. Тас дәуірінде

  2. Қола дәуірінде

  3. Темір дәуірінде

  4. Түрік дәуірінде

  5. Монғол дәуірінде

614. Сақтар жөнінде ежелгі дерек қалай аталады: