ЛИТЕРАТУРА ПЛАН-КОНСПЕКТ (3)

Мевзу: Дюнья халкъ масаллары « Къартларны не ичюн урьмет этелер».

5 – нджы сыныф

Макъсад:

1. Дюнья халкъ масаллары акъкъында малюмат бермек.

2. Талебелернинъ нутукъ инкишафыны осьтюрмек

3.Талебелерге Ватангъа севги ве садыкълыкъ ашлав, озь халкъына, медениетине, урф - адетлерине урьмет дуйгъусыны ашламакъ ве синъдирмек, бирлик, достлукъ киби чизгилерини тербиелемек.

Дерснинъ чешити: Янъы бильги алув дерси.

Донатылувы: ресимлер, джедвеллер.

Дерснинъ эпиграфы: »Масал - бу зевкълы, муджизели икяе».

Дерснинъ кетишаты:

I Тешкилий къысым

Селямлашув.

Оджанынъ сёзю: Селям алейкум, талебелер! Насылсынъыз? Сизлерни корьгенимден чокъ мемнюним! Дерске азырландынъызмы? Ким бугунь невбетчи? Айнынъ ве афтанынъ куню насыл?

Невбетчининъ рапорты: Бугунь мен невбетчи. Дерсте эписи бар. Бугунь октябрьнинъ он экиси, афтанынъ джума куню.

II Эвге берильген вазифе боюнджа талебелерни сорав.

Умумийлештириджи дерс(№1) бааларыны илян этюв ве хаталар узеринде ишлев.

III Дерснинъ макъсат ве вазифелернини илян этюв

IV Янъы мевзуны анълатув

Тахтада мевзу ве план язылгъан:

1. Масалнынъ къаидеси.

2. Масалнынъ пейда олмасы.

3. Дюнья халкъ масаллары.

1.Оджа: Масал - халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ кенъ таркъалгъан муим бир тюрюдир. Къырымтатар масаллары къадимий девирлерде мейдангъа кельген ве асырлар бою къырымтатар халкъынынъ тарихыны, омюрини къаплап алгъан эсерлердир.

Масаллларны эр кес балалыкътан биле. Масаллларны эм икяе этмек, эм окъумакъ мумкюн.

Бизлер масалларнен тап балалыкътан танышмыз. Нидже - нидже масалллар

Бизлерге аналар ве к къартана - къарбабалар айткъан!Сонъра озюмиз окъуп башлагъан сонъ, акъыллы кирпи, айнеджи тильки, къоркъакъ тавшан, ахмакъ къашкъыр, мераметли къырмыскъанен расткельдик.

Ярамазлыкъ, хиянетлик киби къара кучьлерни ифаде эткен девлер, джадылар, йыланлар, аждерхлар бизлерде нефрет дуйгъуларыны пейда эте эдилер ве олар енъильгенде, къувана ве куле эдик.

Масаллларнынъ мусбет къараманлары менфий шахысларыны, ярамазларны,

Хиянет адамларны, къара кучьлерни енъелер ве озь ниетлерине етелер.

2. Лугъат иши. Сёзлернинъ изаатыны бермек.

Аэнк, колем, урчукъ, хиянет, шекиль, юнь ишлемек.

3. Амелият

Масалны назар этмек ве онынъ эсас чизгилерини иза этмек.

Оджа окъуй ( я да яхшы окъугъан талебе )

4. джедвельнен ишлев:

Къыяс ичюн параметрлер	Тапмаджа	Аталар сёзю	Масал
Колеми	Бир, эки, учь джумле	«кичик жанр»	Колеми балабанджа
Мундериджеси	Тышкъы дюньяны акс этюв( ильмий джеэттен дегиль)	Инсаннынъ адамлар арасында арекет тарзы	Айтылгъангъа даа къошула: Халкънынъ бахытлы ве адалетли яшайышкъа олгъан арзулары
Шекили	Акъыл оюны	Акъыл огретюв шекили	Къараманлар иле олаяткъан чешит-тюрлю тааджипли уйдурмалар, вакъиалар

Оджа: Бу джедвельге бакъып, биз халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ кечильген жанрларыны текрарладыкъ ве оларнынъ умумий ве тюрлю-тюрлю чизгилерини айдынлаттыкъ.

V Пекитюв

Талебелернен субет:

- Масалларда айтылгъан шейлер акъылгшъа сыгъмагъан дереджеде уйдурма олгъаныны билип, не ичюн адамла оланы икяе этелер ве динълейлер?

Талебе: Масал бизни эйи ишлер япмагъа огрете, адамларгъа ярдым этмек, мераметли, садыкъ ве джесюр олмагъа чагъыра. Шунынъ ичюн де масал, не къадар уйдурма олмасын, бизге акъикъатны акс эте.

Оджа: Демек, келинъиз « Къартларны не ичюн урьмет этелер»

1.Къарт огълуны насыл тербиеледи? Диярнынъ башкъа адамларындан о ненен фаркълдана?

2.« Къартларны не ичюн урьмет этелер» масмалында къартнынъ акъылы, джесюрлиги, икметлиги эр кезден устюн олгъаны корюне. Бу устюнликни акс эткен диалогларны ифадели окъувда я да агъзавий айтувда корьсетинъиз.

3.Масалнынъ серлевасы не ичюн ойле къоюлгъан?

VI Дерснинъ нетиджесини чыкъарув

Оджа: Балалар, биз дерсимизнинъ сонъуна еттик. Сиз чокъ шейлер эшиттинъиз, чокъ шейлер бильдинъиз. Айтынъыз манъа, сиз бугуньки дерсте нении огрендинъиз? Дерсимизнинъ сонъунда насыл нетидже чыкъармакъ мумкюн?

Эв вазифеси:

Оджа: Масалны окъув, терджиме этюв, сёзлерни эзберлев, джумлелер тизюв.