203. Диалогті толықтырыңыз.

- Мынау тіркелмеген құжат кімдікі?

- ... .

А) Сенде

В) Менікі

С) Оның

Д) Сізден

Е) Біздермен

204. Тиісті қосымшаны жалғаңыз.

Мынау көк автомобиль ағам..., оны жақында ғана сатып алды.

А) -дікі

В) -тың

С) -нікі

Д) -тікі

Е) -да

205. Қай елде 31 сағат жұмыс істейді?

А) Австрияда

В) Люксембургте

С) Бельгияда

Д) Британияда

Е) Қырғыстан

206. Ең көп сатылатын газет қайда?

А) Жапонияда

В) Голландияда

С) АҚШ-та

Д) Германияда

Е) Копенгагенде

207. Алып қалалар тізімінің бірінші орнында қай қала орналасқан?

А) Ванкувер

В) Оукланд

С) Сидней

Д) Копенгаген

Е) Голландия

208. Ауа райы қолайсыз қала.

А) Вена

В) Нью-Йорк

С) Цюрих

Д) Лондон

Е) Австрия

209. Пульттің авторы кім?

А) Ш.Ниязбеков

В) Ш.Уәлиханов

С) Ж.Нәжмиденов

Д) Ж.Мәлібеков

Е) Т. Молдағалиев

210. «Бал-бала» ойыншықтарының неше түрі бар?

А) 50

В) 20

С) 40

Д) 30

Е) 10

211. Тіл білу үшін адамға ең алдымен не керек?

А) оқу құрал, мұғалім

В) жақсы достар, орта

С) сөздіктер, анықтағыштар

Д) ынта-жігер, күш-қайрат

Е) мектеп

212. Теледидарды ең көп көретін мемлекет.

А) АҚШ

В) Үндістан

С) Қытай

Д) Жапония

Е) Қазақстан

213. Әнұранды жатқа білетін қуыршақ.

А) Барыс

В) Сұркөжек

С) Тазша бала

Д) Алдар Көсе

Е) Қожанасыр

214. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Кәсіпкерлік жұмыс ... мамандарды талап етеді.

А) санаулы

В) ұшқыр

С) іскер

Д) жарнама

Е) момын

215. Сөйлемді толықтырыңыз.

Театрдағы басты рөлді ойнағандардың ... – танымал актерлер.

А) барлығы

В) күллі

С) барша

Д) бәрінің

Е) тегісіне

216. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Кездесуге курстастарым ... келді.

А) түгел

В) бүкіл

С) барша

Д) барлық

Е) бәрінің

217. Сөйлемді толықтырыңыз

Қазақстанда өсімдіктердің ... түрі бар.

А) баршасы

В) қайбір

С) әлдене

Д) әрқалай

Е) бірнеше

218. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

.... адамдар сағат жинауды ұнатады.

А) баршаға

В) бүкіліне

С) кейбір

Д) әркім

Е) бәрін

219.Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Үйінде .... домбыра тартпаса да, Асқар домбыраға үйір болды.

А) ешкім

В) бүкіліне

С) баршаға

Д) әркім

Е) түк

220. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Ол құжаттарын қабылдау комиссиясына ... .

А) қатысыпты

В) алыпты

С) тапсырыпты

Д) қалыпты

Е) айтыпты

221.Сөйлемді қажетті сөзбен толықтырыңыз .

Жапондық азамат жеке іс парағын қазақ тілінде .... .

А) пайдаланыпты

В) орнатыпты

С) қолданыпты

Д) толтырыпты

Е) қосыпты

222. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Апам дәрігерлік тексеруден ... .

А) өтіп жатыр

В) бітіп жатыр

С) шығып отырмыз

Д) келіп жатырсың

Е) көрген емес

223.Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Мен кәсіпорныға бухгалтер қызметіне .... .

А) орналасып жатырмын

В) бітіп жатыр

С) шығып отырмыз

Д) келіп жатырсың

Е) өтіп жатырмыз

224. Іс –әрекеттің мақсатын білдіретін сөйлемді көрсетіңіз.

А) Жұмысты жарнама арқылы іздемек.

В) Ол кеше жұмыста болды.

С) Ертең жаңа жұмысқа шығады.

Д) Мүмкін, жақсы жұмыс табар.

Е) Сен жұмысқа барасың ба?

225. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Ол радиодан үнемі «Қазақ елі» бағдарламасын.... .

А) білетін

В) көретін

С) тыңдайтын

Д) айтатын

Е) ұнататын

226. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Журнатистердің таным деңгейі жоғары .... .

А) жеткізетін

В) өтпейтін

С) болатын

Д) алынатын

Е) өтіп жатырмыз

227. Диалогті толықтырыңыз.

-Абай даңғылына қалай барсам болады?

- ... жүрсеңіз Абай даңғылына шығасыз.

А) тысқары

В) іште

С) сыртта

Д) жоғары

Е) төменгі

228. Диалогті толықтырыңыз.

- Үлкен көл қайда?

- Ауылдың...

А) шетінде

В) іште

С) сыртта

Д) тысқары

Е) төменгі

229. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Қазақ қонақжайлық қасиеті .... әлемге танылған ел .

А) тәрізді

В) түгел

С) арқылы

Д) сияқты

Е) деген

230. Сөйлемді қажетті сөзбен толықтырыңыз.

Күн .... анасы бауырсақ пісіреді.

А) сайын

В) түгел

С) бойы

Д) жуық

Е) үшін

231. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Қала шетінен күзге ... үй салып алды.

А) дейін

В) астам

С) төмен

Д) сәйкес

Е) үшін

232. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Ғалымдар қатерлі ауруға ... дәрі ойлап тапты.

А) салым

В) жуық

С) қарсы

Д) сияқты

Е) үшін

233. Көп нүктенің орнына қажетті сөзді қойыңыз.

Қонақтар астан .... бата қайырды.

А) соң

В) түгел

С) гөрі

Д) сияқты

Е) бетер

234. Сөйлемді қажетті сөзбен толықтырыңыз.

Сырыңды досыңнан ... айта да алмайсың.

А) гөрі

В) түгел

С) басқаға

Д) өзгеше

Е) астам

235. Мәтінге сәйкес ақпаратты таңдаңыз.

А) Сахналық-эстрадалық өнер саласының бірі-цирк өнері.

В) Қазақстанға гастрольге Монте-Карло мен Верона әртістері келді.

С) Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжі 1972 жылы ашылды.

Д) 1970 жылы Париж қаласында алғашқы халықаралық фестиваль өтті.

Е) Қарағанды қаласында ғана цирк жұмыс істейді.

Елімізде тұңғыш кәсіби цирк ұжымы 1970 жылы Гүлжихан Ғалиеваның жетекшілігімен ұйымдастырылды. 1972 жылы Қазақ мемлекеттік циркінің ғимараты пайдалануға берілді. Цирк өнері сахналық-эстрадалық өнер саласы.

Дүниежүзі өнерін зерттеушілердің мәліметі бойынша экономикалық жағынан дамыған Жапон елінде дәл біздікіндей цирк мектебі жоқ. Бүгінгі күні Қазақстанда небәрі үш цирк жұмыс істейді. Олардың бірі Алматыда, екіншісі Қарағандыда болса, үшіншісі Астанадағы цирк. Жүйелі жаттығудың, талмай ізденудің арқасында Қазақ циркінің әртістері атақты арена Монте-Карлодан бастап, Брюссель, Верона, Пекин сияқты қала көрермендеріне өнер көрсетті. Үнемі сапарда болып, гастрольдерге шығып тұрғанда ғана сайқымазақтардың, акробаттардың пайым түсінігі молайып, шеберліктері шындалары анық.

Қазақ циркінің ардагерлері туралы айтсақ, өз өнерін акробат болудан бастаған Қарымсақ Акишев алғашқы акробат. Қадырхан Бөлебеков ат құлағында ойнайтын жігіттер тобын басқарды. Әуеде алғаш гимнастика жасаушы әртіс Ержан Қоңырбаев, оның қызы Йоко Қоңырбаева бүгінде көптеген халықаралық фестивальдардің лауреаты. Әуеде гимнастика жасаушылардың алғашқыларының бірі Құрманғали Досбатыров, Қоржынбаевтар, Шалабаевтар әулеттерінің дәстүр сабақтастығы қазірде жалғасын табуда. Мәселен, кезінде керемет акробат болған Уәлихан Шалабаевтың ұлы Қанат қазір Америкадағы ат аттракционында еңбек етеді. Ат құлағында өнер көрсету цирк өнерінің алғашқы көрінісі. Цирк сахнасында өнер көрсететіндердің дені әкеден балаға өнерін даритын әулеттер болып келеді.

Сайқымазақтардың ішінде бір ғана Мұрат Жұмағалиевтің өнеріне әлем сүйсінеді. Әйелі Елизавета екеуі небір көркем де қайталанбайтын бірегей өнер туындыларын өмірге әкеледі. Ағайынды Халел мен Өткір Қамашевтардың өнері айтарлықтай мазмұнды. Олар сценарийлік есімдер Балғабай мен Балтабайға арналған небір әсерлі рөлдерді сахнада шебер сомдаумен көпшіліктің құрметіне бөленуде.

Дархан Қамбышев 1997 жылы Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжінің әуе гимнасты мамандығына оқуға түседі. Оқып жүріп те, оқуын тамамдағаннан кейін де Қазақ циркінде өнер көрсетеді. Алғаш рет Қарағанды қаласынан басталған гастрольдік сапары жыл өткен сайын жиілей береді. Алғышқы кездері цирк труппасымен бірге өнер көрсеткен болса, соңғы жылдары Дархан гастрольге жеке бағдарламасымен шығып жүр. Дархан Париж циркінің әуесінде туымызды қалықтатқан тұңғыш қазақ. Бұған дейін цирк өнеріне Парижге біздің елден ешкім бармаған екен.

Бүгінде ол келісімшарт бойынша Германияда қызмет етіп жүр.

236. Мәтіндегі басты тірек сөздерді табыңыз.

А) дәстүр, цирк, гастроль, әртіс

В) эстрада, цирк, сапар, ұжым

С) акробат, әртіс, өнер, пайым

Д) цирк, өнер, қазақ, әртіс

Е) цирк, сапар, өнер, акробат

Елімізде тұңғыш кәсіби цирк ұжымы 1970 жылы Гүлжихан Ғалиеваның жетекшілігімен ұйымдастырылды. 1972 жылы Қазақ мемлекеттік циркінің ғимараты пайдалануға берілді. Цирк өнері сахналық-эстрадалық өнер саласы.

Дүниежүзі өнерін зерттеушілердің мәліметі бойынша экономикалық жағынан дамыған Жапон елінде дәл біздікіндей цирк мектебі жоқ. Бүгінгі күні Қазақстанда небәрі үш цирк жұмыс істейді. Олардың бірі Алматыда, екіншісі Қарағандыда болса, үшіншісі Астанадағы цирк. Жүйелі жаттығудың, талмай ізденудің арқасында Қазақ циркінің әртістері атақты арена Монте-Карлодан бастап, Брюссель, Верона, Пекин сияқты қала көрермендеріне өнер көрсетті. Үнемі сапарда болып, гастрольдерге шығып тұрғанда ғана сайқымазақтардың, акробаттардың пайым түсінігі молайып, шеберліктері шындалары анық.

Қазақ циркінің ардагерлері туралы айтсақ, өз өнерін акробат болудан бастаған Қарымсақ Акишев алғашқы акробат. Қадырхан Бөлебеков ат құлағында ойнайтын жігіттер тобын басқарды. Әуеде алғаш гимнастика жасаушы әртіс Ержан Қоңырбаев, оның қызы Йоко Қоңырбаева бүгінде көптеген халықаралық фестивальдардің лауреаты. Әуеде гимнастика жасаушылардың алғашқыларының бірі Құрманғали Досбатыров, Қоржынбаевтар, Шалабаевтар әулеттерінің дәстүр сабақтастығы қазірде жалғасын табуда. Мәселен, кезінде керемет акробат болған Уәлихан Шалабаевтың ұлы Қанат қазір Америкадағы ат аттракционында еңбек етеді. Ат құлағында өнер көрсету цирк өнерінің алғашқы көрінісі. Цирк сахнасында өнер көрсететіндердің дені әкеден балаға өнерін даритын әулеттер болып келеді.

Сайқымазақтардың ішінде бір ғана Мұрат Жұмағалиевтің өнеріне әлем сүйсінеді. Әйелі Елизавета екеуі небір көркем де қайталанбайтын бірегей өнер туындыларын өмірге әкеледі. Ағайынды Халел мен Өткір Қамашевтардың өнері айтарлықтай мазмұнды. Олар сценарийлік есімдер Балғабай мен Балтабайға арналған небір әсерлі рөлдерді сахнада шебер сомдаумен көпшіліктің құрметіне бөленуде.

Дархан Қамбышев 1997 жылы Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжінің әуе гимнасты мамандығына оқуға түседі. Оқып жүріп те, оқуын тамамдағаннан кейін де Қазақ циркінде өнер көрсетеді. Алғаш рет Қарағанды қаласынан басталған гастрольдік сапары жыл өткен сайын жиілей береді. Алғышқы кездері цирк труппасымен бірге өнер көрсеткен болса, соңғы жылдары Дархан гастрольге жеке бағдарламасымен шығып жүр. Дархан Париж циркінің әуесінде туымызды қалықтатқан тұңғыш қазақ. Бұған дейін цирк өнеріне Парижге біздің елден ешкім бармаған екен.

Бүгінде ол келісімшарт бойынша Германияда қызмет етіп жүр.

237. Мәтін бойынша толық және нақты ақпаратты табыңыз

А) Еліміздің үш қаласында тәжірибелі цирк жұмыс істейді.

В) Жапонияның өзінде біздікіндей цирк мектебі қалыптаспаған

С) Шалабаевтар әулетінде цирк өнері ата дәстүр болып табылады.

Д) Дұрыс жауап жоқ

Е) Қазақ циркінің ардагерлері Қамышбаевтар

Елімізде тұңғыш кәсіби цирк ұжымы 1970 жылы Гүлжихан Ғалиеваның жетекшілігімен ұйымдастырылды. 1972 жылы Қазақ мемлекеттік циркінің ғимараты пайдалануға берілді. Цирк өнері сахналық-эстрадалық өнер саласы.

Дүниежүзі өнерін зерттеушілердің мәліметі бойынша экономикалық жағынан дамыған Жапон елінде дәл біздікіндей цирк мектебі жоқ. Бүгінгі күні Қазақстанда небәрі үш цирк жұмыс істейді. Олардың бірі Алматыда, екіншісі Қарағандыда болса, үшіншісі Астанадағы цирк. Жүйелі жаттығудың, талмай ізденудің арқасында Қазақ циркінің әртістері атақты арена Монте-Карлодан бастап, Брюссель, Верона, Пекин сияқты қала көрермендеріне өнер көрсетті. Үнемі сапарда болып, гастрольдерге шығып тұрғанда ғана сайқымазақтардың, акробаттардың пайым түсінігі молайып, шеберліктері шындалары анық.

Қазақ циркінің ардагерлері туралы айтсақ, өз өнерін акробат болудан бастаған Қарымсақ Акишев алғашқы акробат. Қадырхан Бөлебеков ат құлағында ойнайтын жігіттер тобын басқарды. Әуеде алғаш гимнастика жасаушы әртіс Ержан Қоңырбаев, оның қызы Йоко Қоңырбаева бүгінде көптеген халықаралық фестивальдардің лауреаты. Әуеде гимнастика жасаушылардың алғашқыларының бірі Құрманғали Досбатыров, Қоржынбаевтар, Шалабаевтар әулеттерінің дәстүр сабақтастығы қазірде жалғасын табуда. Мәселен, кезінде керемет акробат болған Уәлихан Шалабаевтың ұлы Қанат қазір Америкадағы ат аттракционында еңбек етеді. Ат құлағында өнер көрсету цирк өнерінің алғашқы көрінісі. Цирк сахнасында өнер көрсететіндердің дені әкеден балаға өнерін даритын әулеттер болып келеді.

Сайқымазақтардың ішінде бір ғана Мұрат Жұмағалиевтің өнеріне әлем сүйсінеді. Әйелі Елизавета екеуі небір көркем де қайталанбайтын бірегей өнер туындыларын өмірге әкеледі. Ағайынды Халел мен Өткір Қамашевтардың өнері айтарлықтай мазмұнды. Олар сценарийлік есімдер Балғабай мен Балтабайға арналған небір әсерлі рөлдерді сахнада шебер сомдаумен көпшіліктің құрметіне бөленуде.

Дархан Қамбышев 1997 жылы Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжінің әуе гимнасты мамандығына оқуға түседі. Оқып жүріп те, оқуын тамамдағаннан кейін де Қазақ циркінде өнер көрсетеді. Алғаш рет Қарағанды қаласынан басталған гастрольдік сапары жыл өткен сайын жиілей береді. Алғышқы кездері цирк труппасымен бірге өнер көрсеткен болса, соңғы жылдары Дархан гастрольге жеке бағдарламасымен шығып жүр. Дархан Париж циркінің әуесінде туымызды қалықтатқан тұңғыш қазақ. Бұған дейін цирк өнеріне Парижге біздің елден ешкім бармаған екен.

Бүгінде ол келісімшарт бойынша Германияда қызмет етіп жүр.

238. Мәтін мазмұнына сәйкес жауапты табыңыз.

Сайқымазақтар мен акробаттар шеберліктерін қалай шындайды?

А) халықаралық фестивальге қатысу арқылы

В) жеке өнер көрсету арқылы

С) ғана оқып жүріп те

Д) гастрольдерге жиі шыққанда ғана

Е) дұрыс жауабы жоқ

Елімізде тұңғыш кәсіби цирк ұжымы 1970 жылы Гүлжихан Ғалиеваның жетекшілігімен ұйымдастырылды. 1972 жылы Қазақ мемлекеттік циркінің ғимараты пайдалануға берілді. Цирк өнері сахналық-эстрадалық өнер саласы.

Дүниежүзі өнерін зерттеушілердің мәліметі бойынша экономикалық жағынан дамыған Жапон елінде дәл біздікіндей цирк мектебі жоқ. Бүгінгі күні Қазақстанда небәрі үш цирк жұмыс істейді. Олардың бірі Алматыда, екіншісі Қарағандыда болса, үшіншісі Астанадағы цирк. Жүйелі жаттығудың, талмай ізденудің арқасында Қазақ циркінің әртістері атақты арена Монте-Карлодан бастап, Брюссель, Верона, Пекин сияқты қала көрермендеріне өнер көрсетті. Үнемі сапарда болып, гастрольдерге шығып тұрғанда ғана сайқымазақтардың, акробаттардың пайым түсінігі молайып, шеберліктері шындалары анық.

Қазақ циркінің ардагерлері туралы айтсақ, өз өнерін акробат болудан бастаған Қарымсақ Акишев алғашқы акробат. Қадырхан Бөлебеков ат құлағында ойнайтын жігіттер тобын басқарды. Әуеде алғаш гимнастика жасаушы әртіс Ержан Қоңырбаев, оның қызы Йоко Қоңырбаева бүгінде көптеген халықаралық фестивальдардің лауреаты. Әуеде гимнастика жасаушылардың алғашқыларының бірі Құрманғали Досбатыров, Қоржынбаевтар, Шалабаевтар әулеттерінің дәстүр сабақтастығы қазірде жалғасын табуда. Мәселен, кезінде керемет акробат болған Уәлихан Шалабаевтың ұлы Қанат қазір Америкадағы ат аттракционында еңбек етеді. Ат құлағында өнер көрсету цирк өнерінің алғашқы көрінісі. Цирк сахнасында өнер көрсететіндердің дені әкеден балаға өнерін даритын әулеттер болып келеді.

Сайқымазақтардың ішінде бір ғана Мұрат Жұмағалиевтің өнеріне әлем сүйсінеді. Әйелі Елизавета екеуі небір көркем де қайталанбайтын бірегей өнер туындыларын өмірге әкеледі. Ағайынды Халел мен Өткір Қамашевтардың өнері айтарлықтай мазмұнды. Олар сценарийлік есімдер Балғабай мен Балтабайға арналған небір әсерлі рөлдерді сахнада шебер сомдаумен көпшіліктің құрметіне бөленуде.

Дархан Қамбышев 1997 жылы Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжінің әуе гимнасты мамандығына оқуға түседі. Оқып жүріп те, оқуын тамамдағаннан кейін де Қазақ циркінде өнер көрсетеді. Алғаш рет Қарағанды қаласынан басталған гастрольдік сапары жыл өткен сайын жиілей береді. Алғышқы кездері цирк труппасымен бірге өнер көрсеткен болса, соңғы жылдары Дархан гастрольге жеке бағдарламасымен шығып жүр. Дархан Париж циркінің әуесінде туымызды қалықтатқан тұңғыш қазақ. Бұған дейін цирк өнеріне Парижге біздің елден ешкім бармаған екен.

Бүгінде ол келісімшарт бойынша Германияда қызмет етіп жүр.

239. Мәтіндегі негізгі ойды анықтаңыз

А) Д. Қамшыбаев туралы толық мәлімет берілген.

В) Цирк өнерпаздарының жеңісі туралы айтылады

С) Эстрада және цирк колледжі – іргелі өнер ордасы

Д) Ж. Елебековтің өмірі туралы ақпарат беріледі

Е) Қазақ циркі әлемдегі тәжірибелі өнер ұжымдарының бірі.

Елімізде тұңғыш кәсіби цирк ұжымы 1970 жылы Гүлжихан Ғалиеваның жетекшілігімен ұйымдастырылды. 1972 жылы Қазақ мемлекеттік циркінің ғимараты пайдалануға берілді. Цирк өнері сахналық-эстрадалық өнер саласы.

Дүниежүзі өнерін зерттеушілердің мәліметі бойынша экономикалық жағынан дамыған Жапон елінде дәл біздікіндей цирк мектебі жоқ. Бүгінгі күні Қазақстанда небәрі үш цирк жұмыс істейді. Олардың бірі Алматыда, екіншісі Қарағандыда болса, үшіншісі Астанадағы цирк. Жүйелі жаттығудың, талмай ізденудің арқасында Қазақ циркінің әртістері атақты арена Монте-Карлодан бастап, Брюссель, Верона, Пекин сияқты қала көрермендеріне өнер көрсетті. Үнемі сапарда болып, гастрольдерге шығып тұрғанда ғана сайқымазақтардың, акробаттардың пайым түсінігі молайып, шеберліктері шындалары анық.

Қазақ циркінің ардагерлері туралы айтсақ, өз өнерін акробат болудан бастаған Қарымсақ Акишев алғашқы акробат. Қадырхан Бөлебеков ат құлағында ойнайтын жігіттер тобын басқарды. Әуеде алғаш гимнастика жасаушы әртіс Ержан Қоңырбаев, оның қызы Йоко Қоңырбаева бүгінде көптеген халықаралық фестивальдардің лауреаты. Әуеде гимнастика жасаушылардың алғашқыларының бірі Құрманғали Досбатыров, Қоржынбаевтар, Шалабаевтар әулеттерінің дәстүр сабақтастығы қазірде жалғасын табуда. Мәселен, кезінде керемет акробат болған Уәлихан Шалабаевтың ұлы Қанат қазір Америкадағы ат аттракционында еңбек етеді. Ат құлағында өнер көрсету цирк өнерінің алғашқы көрінісі. Цирк сахнасында өнер көрсететіндердің дені әкеден балаға өнерін даритын әулеттер болып келеді.

Сайқымазақтардың ішінде бір ғана Мұрат Жұмағалиевтің өнеріне әлем сүйсінеді. Әйелі Елизавета екеуі небір көркем де қайталанбайтын бірегей өнер туындыларын өмірге әкеледі. Ағайынды Халел мен Өткір Қамашевтардың өнері айтарлықтай мазмұнды. Олар сценарийлік есімдер Балғабай мен Балтабайға арналған небір әсерлі рөлдерді сахнада шебер сомдаумен көпшіліктің құрметіне бөленуде.

Дархан Қамбышев 1997 жылы Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжінің әуе гимнасты мамандығына оқуға түседі. Оқып жүріп те, оқуын тамамдағаннан кейін де Қазақ циркінде өнер көрсетеді. Алғаш рет Қарағанды қаласынан басталған гастрольдік сапары жыл өткен сайын жиілей береді. Алғышқы кездері цирк труппасымен бірге өнер көрсеткен болса, соңғы жылдары Дархан гастрольге жеке бағдарламасымен шығып жүр. Дархан Париж циркінің әуесінде туымызды қалықтатқан тұңғыш қазақ. Бұған дейін цирк өнеріне Парижге біздің елден ешкім бармаған екен.

Бүгінде ол келісімшарт бойынша Германияда қызмет етіп жүр.

240. Мәтінге нақтырақ тақырып таңдаңыз

А) Алғашқы эстрада және өнер колледжі В) Цирк өнерінің қыр-сыры

С) Қазақ циркінің даму тарихы

Д) Акробаттардың жеке бағдарламасы

Е) Сайқымазақтар мен акробаттар туралы

Елімізде тұңғыш кәсіби цирк ұжымы 1970 жылы Гүлжихан Ғалиеваның жетекшілігімен ұйымдастырылды. 1972 жылы Қазақ мемлекеттік циркінің ғимараты пайдалануға берілді. Цирк өнері сахналық-эстрадалық өнер саласы.

Дүниежүзі өнерін зерттеушілердің мәліметі бойынша экономикалық жағынан дамыған Жапон елінде дәл біздікіндей цирк мектебі жоқ. Бүгінгі күні Қазақстанда небәрі үш цирк жұмыс істейді. Олардың бірі Алматыда, екіншісі Қарағандыда болса, үшіншісі Астанадағы цирк. Жүйелі жаттығудың, талмай ізденудің арқасында Қазақ циркінің әртістері атақты арена Монте-Карлодан бастап, Брюссель, Верона, Пекин сияқты қала көрермендеріне өнер көрсетті. Үнемі сапарда болып, гастрольдерге шығып тұрғанда ғана сайқымазақтардың, акробаттардың пайым түсінігі молайып, шеберліктері шындалары анық.

Қазақ циркінің ардагерлері туралы айтсақ, өз өнерін акробат болудан бастаған Қарымсақ Акишев алғашқы акробат. Қадырхан Бөлебеков ат құлағында ойнайтын жігіттер тобын басқарды. Әуеде алғаш гимнастика жасаушы әртіс Ержан Қоңырбаев, оның қызы Йоко Қоңырбаева бүгінде көптеген халықаралық фестивальдардің лауреаты. Әуеде гимнастика жасаушылардың алғашқыларының бірі Құрманғали Досбатыров, Қоржынбаевтар, Шалабаевтар әулеттерінің дәстүр сабақтастығы қазірде жалғасын табуда. Мәселен, кезінде керемет акробат болған Уәлихан Шалабаевтың ұлы Қанат қазір Америкадағы ат аттракционында еңбек етеді. Ат құлағында өнер көрсету цирк өнерінің алғашқы көрінісі. Цирк сахнасында өнер көрсететіндердің дені әкеден балаға өнерін даритын әулеттер болып келеді.

Сайқымазақтардың ішінде бір ғана Мұрат Жұмағалиевтің өнеріне әлем сүйсінеді. Әйелі Елизавета екеуі небір көркем де қайталанбайтын бірегей өнер туындыларын өмірге әкеледі. Ағайынды Халел мен Өткір Қамашевтардың өнері айтарлықтай мазмұнды. Олар сценарийлік есімдер Балғабай мен Балтабайға арналған небір әсерлі рөлдерді сахнада шебер сомдаумен көпшіліктің құрметіне бөленуде.

Дархан Қамбышев 1997 жылы Ж.Елебеков атындағы эстрада –цирк колледжінің әуе гимнасты мамандығына оқуға түседі. Оқып жүріп те, оқуын тамамдағаннан кейін де Қазақ циркінде өнер көрсетеді. Алғаш рет Қарағанды қаласынан басталған гастрольдік сапары жыл өткен сайын жиілей береді. Алғышқы кездері цирк труппасымен бірге өнер көрсеткен болса, соңғы жылдары Дархан гастрольге жеке бағдарламасымен шығып жүр. Дархан Париж циркінің әуесінде туымызды қалықтатқан тұңғыш қазақ. Бұған дейін цирк өнеріне Парижге біздің елден ешкім бармаған екен.

Бүгінде ол келісімшарт бойынша Германияда қызмет етіп жүр.

241. Мәтінге сәйкес ақпаратты таңдаңыз

А) 1928 жылы Суретшілер одағының комитеті құрылды.

В) 1933 жылы Семейде сурет өнерінің алғашқы көрмесі өтті.

С) 1940 жылы Алматыда бірінші қазақ көркем сурет галереясы ашылды.

Д) 1979 жылы Париж қаласында алғашқы халықаралық фестиваль өтті.

Е) Қ.Қожықов – қазақ бейнелеу өнерінің алғашқы кәсіби шеберлерінің бірі.

Қазақ бейнелеу өнері – көркем кескіндеме, мүсіндеме, графика, сән және қолданбалы өнер салаларын қамтитын, ұлттық дүниетанымға негізделген көркем өнер. Қазақ бейнелеу өнерінің бұқаралық ең ежелгі түркі – халықтарының қолөнері. Қазақтың кәсіби бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды.

Қазақ бейнелеу өнері этнограф-ғалым Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов туындыларынан басталады. Кейінгі зеттеулер Шоқан Уәлихановтың «Потанин», «Тезек төре», тағы басқа портреттік жұмыстарынан кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның салған графикалықсуреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері – Леонардо да Винчи, Рафаэль Санти шығармаларымен сабақтасып жатыр. Шоқан қазақ бейнелеу өнерінің графика саласында ғана емес, кескіндеме саласында да, жоғары шеберлікке жеткен. Оған Шоқанның «Алатау көрінісі», «Жатақ» атты шығармалары дәлел бола алады.

1920 жылы елімізде бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия ұйымдастырылды. XX ғасырдың 20-30 жылдары қазақ бейнелеу өнерінің шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов сынды жас суретшілер өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды. 1928 жылы Семей қаласында бейнелеу өнерінің алғашқы көрмесі ұйымдастырылса, 1933 жылы республикалық Суретшілер одағының комитеті құрылды. 1935 жылы Алматы қаласында қазақ көркем сурет галереясы ашылды. Бұл кезеңде еліміздің әлеуметтік –экономикалық және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды.

Әбілқан Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасып, өркендеуі осы суретшінің шығармашылығымен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің бірінші съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қортындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын айқындап берді. XX ғасырдың 40-жылдары қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында еліміздің қылқалам шеберлері өз өнерлерін фашист басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкіл халықтың ерлікті, қаһармандықты көрсетуге күш салды.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда қазақ бейнелеу өнерінің барлық түрі: кескіндеме, графика, мүсін ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер – қазақ табиғатын тамсана суреттеген алғашқы академик-суретші О.Таңсықбаев қазақ бейнелеу өнерінде ерекше орын алады.

Қазақ бейнелеу өнерінің шығармалары XX ғасырдың 60-жылдары шетелге таныла бастады. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері – ұлт өнерінің қазынасына қосылған асыл мұра. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін де қазақ бейнелеу өнері өркендеп, қанатын кенге жайды.

242. Мәтін бойынша толық және нақты ақпаратты табыңыз.

А) Әбілхан Қастеев шығармаларының өзіндік ерекшелігі – ұлттық бояуында

В) Ә.Ысмайылов қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады.

С) Ә.Ысмайылов шығармалары Отан келбетін бейнелейді

Д) Қазақ бейнелеу өнерінің өркендеуі Ә.Қастеев есімімен тығыз байланысты.

Е) Дұрыс жауабы жоқ

Қазақ бейнелеу өнері – көркем кескіндеме, мүсіндеме, графика, сән және қолданбалы өнер салаларын қамтитын, ұлттық дүниетанымға негізделген көркем өнер. Қазақ бейнелеу өнерінің бұқаралық ең ежелгі түркі – халықтарының қолөнері. Қазақтың кәсіби бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды.

Қазақ бейнелеу өнері этнограф-ғалым Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов туындыларынан басталады. Кейінгі зеттеулер Шоқан Уәлихановтың «Потанин», «Тезек төре», тағы басқа портреттік жұмыстарынан кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның салған графикалықсуреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері – Леонардо да Винчи, Рафаэль Санти шығармаларымен сабақтасып жатыр. Шоқан қазақ бейнелеу өнерінің графика саласында ғана емес, кескіндеме саласында да, жоғары шеберлікке жеткен. Оған Шоқанның «Алатау көрінісі», «Жатақ» атты шығармалары дәлел бола алады.

1920 жылы елімізде бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия ұйымдастырылды. XX ғасырдың 20-30 жылдары қазақ бейнелеу өнерінің шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов сынды жас суретшілер өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды. 1928 жылы Семей қаласында бейнелеу өнерінің алғашқы көрмесі ұйымдастырылса, 1933 жылы республикалық Суретшілер одағының комитеті құрылды. 1935 жылы Алматы қаласында қазақ көркем сурет галереясы ашылды. Бұл кезеңде еліміздің әлеуметтік –экономикалық және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды.

Әбілқан Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасып, өркендеуі осы суретшінің шығармашылығымен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің бірінші съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қортындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын айқындап берді. XX ғасырдың 40-жылдары қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында еліміздің қылқалам шеберлері өз өнерлерін фашист басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкіл халықтың ерлікті, қаһармандықты көрсетуге күш салды.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда қазақ бейнелеу өнерінің барлық түрі: кескіндеме, графика, мүсін ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер – қазақ табиғатын тамсана суреттеген алғашқы академик-суретші О.Таңсықбаев қазақ бейнелеу өнерінде ерекше орын алады.

Қазақ бейнелеу өнерінің шығармалары XX ғасырдың 60-жылдары шетелге таныла бастады. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері – ұлт өнерінің қазынасына қосылған асыл мұра. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін де қазақ бейнелеу өнері өркендеп, қанатын кенге жайды.

243. Мәтін мазмұнына сәйкес жауапты табыңыз.

Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суретші кім?

А) Ә.Қастеев

В) Б.Сәрсенбаев

С) Ә.Ысмайлов

Д) О.Таңсықбаев

Е) Д. Қамбышев

Қазақ бейнелеу өнері – көркем кескіндеме, мүсіндеме, графика, сән және қолданбалы өнер салаларын қамтитын, ұлттық дүниетанымға негізделген көркем өнер. Қазақ бейнелеу өнерінің бұқаралық ең ежелгі түркі – халықтарының қолөнері. Қазақтың кәсіби бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды.

Қазақ бейнелеу өнері этнограф-ғалым Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов туындыларынан басталады. Кейінгі зеттеулер Шоқан Уәлихановтың «Потанин», «Тезек төре», тағы басқа портреттік жұмыстарынан кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның салған графикалықсуреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері – Леонардо да Винчи, Рафаэль Санти шығармаларымен сабақтасып жатыр. Шоқан қазақ бейнелеу өнерінің графика саласында ғана емес, кескіндеме саласында да, жоғары шеберлікке жеткен. Оған Шоқанның «Алатау көрінісі», «Жатақ» атты шығармалары дәлел бола алады.

1920 жылы елімізде бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия ұйымдастырылды. XX ғасырдың 20-30 жылдары қазақ бейнелеу өнерінің шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов сынды жас суретшілер өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды. 1928 жылы Семей қаласында бейнелеу өнерінің алғашқы көрмесі ұйымдастырылса, 1933 жылы республикалық Суретшілер одағының комитеті құрылды. 1935 жылы Алматы қаласында қазақ көркем сурет галереясы ашылды. Бұл кезеңде еліміздің әлеуметтік –экономикалық және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды.

Әбілқан Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасып, өркендеуі осы суретшінің шығармашылығымен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің бірінші съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қортындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын айқындап берді. XX ғасырдың 40-жылдары қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында еліміздің қылқалам шеберлері өз өнерлерін фашист басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкіл халықтың ерлікті, қаһармандықты көрсетуге күш салды.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда қазақ бейнелеу өнерінің барлық түрі: кескіндеме, графика, мүсін ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер – қазақ табиғатын тамсана суреттеген алғашқы академик-суретші О.Таңсықбаев қазақ бейнелеу өнерінде ерекше орын алады.

Қазақ бейнелеу өнерінің шығармалары XX ғасырдың 60-жылдары шетелге таныла бастады. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері – ұлт өнерінің қазынасына қосылған асыл мұра. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін де қазақ бейнелеу өнері өркендеп, қанатын кенге жайды.

244. Мәтінге нақтырақ тақырып таңдаңыз

А) Ә.Қастеев шығармалары

В) Бейнелеу өнерінің даму тарихы

С) Б.Сәрсенбаев туындылары

Д) Семей қаласының даму тарихы

Е) О.Таңсықбаев туралы мәлімет

Қазақ бейнелеу өнері – көркем кескіндеме, мүсіндеме, графика, сән және қолданбалы өнер салаларын қамтитын, ұлттық дүниетанымға негізделген көркем өнер. Қазақ бейнелеу өнерінің бұқаралық ең ежелгі түркі – халықтарының қолөнері. Қазақтың кәсіби бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды.

Қазақ бейнелеу өнері этнограф-ғалым Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов туындыларынан басталады. Кейінгі зеттеулер Шоқан Уәлихановтың «Потанин», «Тезек төре», тағы басқа портреттік жұмыстарынан кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның салған графикалықсуреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері – Леонардо да Винчи, Рафаэль Санти шығармаларымен сабақтасып жатыр. Шоқан қазақ бейнелеу өнерінің графика саласында ғана емес, кескіндеме саласында да, жоғары шеберлікке жеткен. Оған Шоқанның «Алатау көрінісі», «Жатақ» атты шығармалары дәлел бола алады.

1920 жылы елімізде бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия ұйымдастырылды. XX ғасырдың 20-30 жылдары қазақ бейнелеу өнерінің шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов сынды жас суретшілер өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды. 1928 жылы Семей қаласында бейнелеу өнерінің алғашқы көрмесі ұйымдастырылса, 1933 жылы республикалық Суретшілер одағының комитеті құрылды. 1935 жылы Алматы қаласында қазақ көркем сурет галереясы ашылды. Бұл кезеңде еліміздің әлеуметтік –экономикалық және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды.

Әбілқан Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасып, өркендеуі осы суретшінің шығармашылығымен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің бірінші съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қортындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын айқындап берді. XX ғасырдың 40-жылдары қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында еліміздің қылқалам шеберлері өз өнерлерін фашист басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкіл халықтың ерлікті, қаһармандықты көрсетуге күш салды.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда қазақ бейнелеу өнерінің барлық түрі: кескіндеме, графика, мүсін ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер – қазақ табиғатын тамсана суреттеген алғашқы академик-суретші О.Таңсықбаев қазақ бейнелеу өнерінде ерекше орын алады.

Қазақ бейнелеу өнерінің шығармалары XX ғасырдың 60-жылдары шетелге таныла бастады. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері – ұлт өнерінің қазынасына қосылған асыл мұра. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін де қазақ бейнелеу өнері өркендеп, қанатын кенге жайды.

245. Мәтіндегі маңызды емес ақпаратты таңдаңыз

А) Леонардо да Винчи, Рафаэль Санти –қайта өрлеу дәуірлерінің өкілдері

В) Ұлы Отан соғысынан кейін қазақ бейнелеу өнерінің барлық түрі дамыды

С) Ә.Қастеев – қазақ бейнелеу өнеріндегі алғашқы кәсіби суретшілердің бірі.

Д) О.Таңсықбаев – қазақ бейнелеу өнері тарихында өзіндік орны бар суретші.

Е) дұрыс жауабы жоқ

Қазақ бейнелеу өнері – көркем кескіндеме, мүсіндеме, графика, сән және қолданбалы өнер салаларын қамтитын, ұлттық дүниетанымға негізделген көркем өнер. Қазақ бейнелеу өнерінің бұқаралық ең ежелгі түркі – халықтарының қолөнері. Қазақтың кәсіби бейнелеу өнерінің қалыптасу және даму жолы өте күрделі болды.

Қазақ бейнелеу өнері этнограф-ғалым Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов туындыларынан басталады. Кейінгі зеттеулер Шоқан Уәлихановтың «Потанин», «Тезек төре», тағы басқа портреттік жұмыстарынан кәсіби суретшілерге тән шеберлігі байқалатынын анықтады. Шоқанның салған графикалықсуреттері қайта өрлеу дәуірі өкілдері – Леонардо да Винчи, Рафаэль Санти шығармаларымен сабақтасып жатыр. Шоқан қазақ бейнелеу өнерінің графика саласында ғана емес, кескіндеме саласында да, жоғары шеберлікке жеткен. Оған Шоқанның «Алатау көрінісі», «Жатақ» атты шығармалары дәлел бола алады.

1920 жылы елімізде бейнелеу өнерінің кәсіпқой шеберлерін даярлайтын студия ұйымдастырылды. XX ғасырдың 20-30 жылдары қазақ бейнелеу өнерінің шеберлері алғашқы қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік шеберлігін меңгерді. Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов сынды жас суретшілер өздерінің қарапайым мазмұнға құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді бейнелеуге ұмтылды. 1928 жылы Семей қаласында бейнелеу өнерінің алғашқы көрмесі ұйымдастырылса, 1933 жылы республикалық Суретшілер одағының комитеті құрылды. 1935 жылы Алматы қаласында қазақ көркем сурет галереясы ашылды. Бұл кезеңде еліміздің әлеуметтік –экономикалық және мәдени өмірдің жаңа жағдайлары, түбегейлі уақыт талаптары шығармаларға тың тақырып болды.

Әбілқан Қастеев шығармаларының өзіндік ұлттық бояуы осы кезде жарқырап көрінді. Қазақ бейнелеу өнерінің қалыптасып, өркендеуі осы суретшінің шығармашылығымен тығыз байланысты. Шығармалары бүкіл Отан келбетін бейнелейтін Ә.Ысмайылов та қазақ кескіндемешілерінің аға буынына жатады. 1940 жылы маусымда ашылған Қазақстан суретшілерінің бірінші съезі шығармашылық ұжымның біраз жылғы жұмыстарын қортындылап, ұлттық өнерді одан әрі дамытудың жолдарын айқындап берді. XX ғасырдың 40-жылдары қазақ кескіндемесі мен графикасы едәуір табыстарға жетті. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында еліміздің қылқалам шеберлері өз өнерлерін фашист басқыншыларына қарсы үгіт-насихат құралына айналдырып, бүкіл халықтың ерлікті, қаһармандықты көрсетуге күш салды.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда қазақ бейнелеу өнерінің барлық түрі: кескіндеме, графика, мүсін ілгері дамыды. Қазақ және өзбек халықтарына ортақ суреткер – қазақ табиғатын тамсана суреттеген алғашқы академик-суретші О.Таңсықбаев қазақ бейнелеу өнерінде ерекше орын алады.

Қазақ бейнелеу өнерінің шығармалары XX ғасырдың 60-жылдары шетелге таныла бастады. Қазақстан суретшілерінің үздік еңбектері – ұлт өнерінің қазынасына қосылған асыл мұра. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін де қазақ бейнелеу өнері өркендеп, қанатын кенге жайды.

246. Мәтінге сәйкес ақпаратты таңдаңыз

А) Мен жазда Жидебайдағы Абайдың мұражай үйіне бардым.

В) Мұражайға оқушыларды жиі апарады

С) Мұражайдың қызметкерлері көрмелер өткізіп тұрады. Д) Абайдың мерейтойы қарсаңында мұражайда жөндеу жүргізілді

Е) Абайдың мұражайы Қызылорда қаласында орналасқан

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

247. Мәтін мазмұнына сәйкес жауапты табыңыз

Жидебай бүгінде ... айналған

А) тарих, әдеби, мәдени қорыққа

В) көрікті аймаққа

С) өлкетану мұражайына

Д) қыстауға

Е) дұрыс жауабы жоқ

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

248. Мәтіндегі басты тірек сөздерді таңдаңыз

А) мұражай, Абай, Жидебай, қорық, қыстау

В) үй, қорық, Абай, көрме, Семей

С) ақын, әдебиет, тарих, домбыра, мұражай

Д) тарих, әдеби, Абай, Семей

Е) қыстау, қорық, ғұлама, мұражай

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

249. Мәтіндегі негізгі ой

А) Абайдың туған жері,ұрпақтары, достары туралы айтылады.

В) Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы баяндалады.

С) Ұлы ақынның мұражайы туралы ақпарат беріледі. Д) Абайдың материалдық және әдеби мұрасы туралы мәлімет беру

Е) Семей қаласы туралы шағын мәлімет

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

250. Мәтінге нақтырақ тақырып таңдаңыз

А) Семей қаласындағы мұражай

В) Абай тұрған үй

С) Ақын туралы естелік

Д) Абайдың мұражай үйі

Е) Ұлы ақынның мұрасы

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

251. Автордың пікірін білдіретін ақпаратты таңдаңыз

А) Қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражайына барды. В) Мұражай – үйдің бес бөлмесі мен үш залы бар.

С) Абайдың өмір сүрген ортасының шығармашылығына әсері.

Д) Ұлы Абайға тағзым ету оның бар мұрасын танудан басталса керек.

Е) Абайдың Семей қаласындағы мұражайы

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

252. Мәтіннің үшінші азат жолына дәлірек тақырыпша таңдаңыз

А) Мұражайдың экспозициясы

В) Күрделі жөндеу

С) Мұражайдағы заттар

Д) Ақынның жақын туыстары

Е) Бүгінгі Жидебай қонысы

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

253. Мәтіннің екінші азат жолына дәлірек тақырыпша таңдаңыз

А) Ақынның ата қонысы

В) Күрделі жөндеу

С) Мұражайдағы заттар

Д) Жидебайдың табиғаты

Е) Құнанбайдың мұражай үйі

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

254. Мәтіннің бірінші азат жолына дәлірек тақырыпша таңдаңыз

А) Семейдегі мұражай экспонаттары

В) Жидебайдың табиғаты

С) Абай және оның дәуірі

Д) Абайдың Семейдегі өткізген күндері

Е) Құнанбайдың қонысы

Семей қаласында Абайдың өмірі мен ақындық жолына арналған әдеби-мемориалдық мұражай бар. Бұл мұражай Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай 1940 жылы 16 қазанда ашылған. Алғашында ол қазіргі Абай көшесіндегі 83 үйде орналасқан. Мұражайдың экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесіндегі 12-үйге көшіріледі. Мұражайдың 13 мың экспонат қоры жеті дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Мұражайдың «Абай және оның дәуірі», «Жайлау», «Үш қайнар бұлақ», «Абай шығармашылығы», «Абайдың ақындық өнер айналасы», «Абайтану», «Қазақ халық атын ардақтау» атты бөлімдерінде Абай өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық –этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, фотосуреттер сирек кездесетін кітаптар орналастырылған. Мұражайдан 1885 жылы Н.И.Долгополов арқылы Абайдың өзі өлкетану мұражайына тапсырған тарихи экспонаттарды, Абай шығармаларының алғашқы жинақтарын және әлем тіліндегі аудармаларын, Абайдың ақын шәкірттерінің шығармаларын көруге болады. Семейдегі Абай мұражайының бөлімшесі ақынның туған жері Жидебайда 1945 жылы ашылған.

Жидебай – Абайдың ата қонысы. Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Қарауыл өзенінің жайылмасында жатқан қалың қорық, шұрайлы жер. Жидебайды XIX ғасырдың екінші жартысында Құнанбай иемденіп, қыстау салдырған. Құнанбай қажы Жидебайдағы он бес шақырым жердегі Ескітам қонысына медресе салдырып, өзінің және туыстарының балаларын оқытқан. Абай сегіз жасынан бастап осы медреседе сауат ашқан. 1880 жылы Абай Жидебайда өз қаражатына жаңа медресе салдырған. Құнанбай қажы дүние салған соң, Жидебай қонысы Құнанбайдың Ұлжаннан туған баласы Оспанның еншісіне көшеді. 1891 жылы інісі Оспан қайтыс болғаннан кейін қыстау Абай иелігіне өткен. Абай қыстауға асты-үсті тақтайлы, үлкен терезелі, кең де, жақсы қонақжай бөлмелер салдырған. Абай осы қыстауда оңаша кітап оқып, достарымен әңгімелесіп отырғанды ұнататын. Жидебай қонысының табиғаты, Жидебайды мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігі М.Әуезов шығармасында көркем суреттелген. Бұл қыстау кейін ақынның мұражай-үйіне айналған.

Жидебайдағы қыстау күрделі жөндеуден өтекенімен, мұражайдың сәулеттік ішкі-сыртқы пішіні Абай заманындағы көрініс-келбетін сақтаған. Жидебайдағы мұражай-үйдің бес бөлмесі мен үш залына қойылған мүлік-жиһаздардың көбісін ақынның ұрпақтары мен достары, замандас-жанашырлары әкеліп тапсырған. Мұражай экспозициясында Абайдың араб, парсы, түркі тілдеріндегі және орыс тіліндегі оқыған кітаптары, мерзімді баспасөз басылымдары, ақынның сол кезде тұтынғын тұрмыстық заттары, үш ішекті домбырасы, жиһаздары басты орын алған.

Семей өңіріне жер аударылып келген Абайдың орыс достары Е.П.Михаэлис, С.С.Гросс, Н.И.Долгополов, П.Д.Лобановскийлердің фотосуреттері бар.

Абайдың туып, өмір сүрген жері Жидебай бүгінде тарихи –мәдени және әдеби-мемориалдық, экологиялық аймаққа айналған. Мемлекет қамқорлығына алынған бұл қорықтың жалпы көлемі алпыс төрт шаршы шақырымды алып жатыр. Абайдың мұражай-үйі, Абай, Зере, Ұлжан, Оспан, Шәкәрім, Ахат, Құдайберді, Еркежан және басқа да ақын туыстарының зираттары Жидебай қорығының құрамына енген.

Мұражайдың ғылыми қызметкерлері көшпелі көрме ұйымдастырып, Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы дәрістер оқып тұрады. Семей қаласына жолы түсіп барған қонақтар және шетелдік азаматтар Абайдың мұражай үйіне міндетті түрде барады. Қасиетті Семей жеріне жолым түссе, Абай мұражайына бармай, қайтып кете алмаймын. Ұлы ақынға ұрпақтарының тағзымы осылай басталса керек. Абайдың мұражай-үйлері ұлтымыздың қастер тұтар қасиетті орнына айналған.

255. Мақалды аяқтаңыз

Адам тастан қатты, ...

А) сүттей ақ

В) балдан тәтті

С) судан таза

Д) гүлден нәзік

Е) болаттай берік

256. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын сипаттаңыз.

Ит жанды - ... .

А) жанашыр

В) ширақ

С) ұшқалақ

Д) алаңғасар

Е) көнбіс

257. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын сипаттаңыз.

Таяқ тастам жер - ... .

А) жақын

В) алыс

С) көп

Д) жағалау

Е) орталық

258. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын сипаттаңыз.

Мұзға отырғызып кету - ... .

А) көп

В) алыс

С) алдау

Д) жағалау

Е) шындық

259. Көп нүктенің орнына қажетті тұрақты сөз тіркесін қойыңыз

..... азаматтар елге қызмет етеді.

А) Көзі ашық, көкірегі ояу

В) Қой аузынан шөп алмас

С) Ит жанды

Д) Қол қағысты

Е) Жер мен көктей

260. Берілген өлең жолдарының авторын белгілеңіз

Бір үйдің баласы болма,

Көп үйдің санасы бол!

Бір елдің атасы болма,

Бар елдің данасы бол!

А) Майқы бидің

В) Қазыбек бидің

С) Әйтеке бидің

Д) Төле бидің

Е) Торайғыр бидің

261. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын сипаттаңыз.

Тілі мірдің оғындай- ... .

А) шешен, тапқыр

В) ширақ, шешен

С) тапқыр, ұшқалақ

Д) момын, алаңғасар

Е) тез,жанашыр

262. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын сипаттаңыз.

Тілін безеу- ... .

А) ұшқалақ, шапшаң

В) ұрысқақ, тапқыр

С) шешен, тапқыр

Д) тапқыр, момын

Е) шешен, ұрысқақ

263. Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын сипаттаңыз.

Орақ ауыз, от тілді - ... .

А) момын

В) ұрысқақ

С) шапшаң

Д) шешен

Е) жасқаншақ

264. Мәтіндегі негізді ойды анықтаңыз.

А) А.Найманбай бастаған дизайн өнерінің қазақ жерінде өркендеуі туралы баяндалады.

Дизайн өнерін насихаттау туралы баяндалады.

В) Дизайн өнерінің қалыптасуы туралы айтылады.

С) Дизайн өнерін насихаттау туралы баяндалады.

Д) А.Найманбай «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің басшысы бастаған топ басқа шет елдерді тәнті еткендері жайлы айтылады.

Е) Барлығы дұрыс.

20 ғасырдың бас кезінен ғылыми-техникалық прогрестің дамуына орай пайда болып, қалыптаса бастаған өнер саласының ерекше бір түрі – дизайн. Ол – адам тіршілік ететін, қызмет істейтін ортаның, тұтынатын бұйымның жарасымды сән-салтанаты, қолдануға ыңғайлылығы, әдемілігін әспетте»тін өнер түрі.

Дизайн өнерінің қазақ даласында өркендеуіне, оны ұлттық, сән үрдісіміздегі әлденеше мыңжылдықтар бойында жүйеленген дәстүрлер мен машықтырға қабыстырып, әдемі үйлесім иірімдерін табуға мол үлес қосып жүрген әйгілі этнодизайншы, профессор Аманжол Найманбай еңбегі ерекше атауға лайық. Қазақстан Дизайншылар одағы құрылған күннен бастап этнодизайн секциясын басқарып келе жатқан ол, бүгіндері қазақтың киіз үйін нағыз ұлттық нақышта жасау, жасау – жиһаздарымен жабдықтау және мұражай дизайнын дамытудың айтулы шеберіне айналып отыр. Алматыдағы «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің басшысы А.Найманбай бастаған он қолынан өнер тамған шеберлер тобы осыған дейін әлемнің Франция, АҚШ, Түркия, Ресей және тағы басқа да елдерінде ерекше сәндеп дайындалған киіз үйлер тігіп, Отанымыздың мерейін әлденеше рет көтерді.

Қазақтың киіз үйі – тұнып тұрған дизайн. Онда әсемдік өнердің сан қыры күллі сән-салтанатымен ерекше бір үйлесім табады. Киіз үйдің осы ғажайып бітімі 1992 жылы Ла-Манш бұғазы жағалауында өткен орыс-француз соғысынң 180 жылдығына арналған шара кезінде талғампаз А.Найманбай апарған әсем киіз үй соғыс шайқастары өткізілген театрландырылған көріністердің ең төрінде көздің жауын алып тұрды. Айналаға ерекше сін берген киіз үйді француз тарабы әскербасылар кеңесетін бас штаб жасауға арнайы қалап алды. Таң-тамаша қалып жатқан өзге жұрт қаншама. «Осындай өнері бар қазақ деген халық, қандай ұлы халық еді», - деп қайран қалысты.Содан кейін француздар аттан қалап, сол жылдың қазан айында киіз үйді Парижге арнайы алдырып тағы көрсетті.Сол ықыласты қатынас одан кейін де үзілген жоқ. Арада 10 жыл өткенде Франция қазақ киіз үйінің құдіретін тағы бір мойындады. Сол елде өткен Қазақстан мәдениеті күндерінде «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесі қазақтың қолтума өнерімен, жасау-жиһазымен жабдықталған арасында он екі қанатты ақ ордасы, тоғыз қанатты киіз үйі бар, барлығы – он үйді, тұтас бір этноауылды Париждің төріне апарып тікті.Ұлттық мәдениетіміздің айшықты сән-салтанатын бойына жинақталған, жасау-жабдықты түгел киіз үйлер қаз–қатар қонғанда, Парижге тұтас бір қазақ ауылы көшіп кеткендей әсер қалдырды. Қазақ деген халық бар екенін, оның ғажайып өлмес мұралары бар екенін паш еткен бұл шара бір аптаға созылды. Бір апта бойы этноауылды көркге келіп, таң-тамаша қалған ел-жұрт та өте көп болды.

Киіз үй жасау дәстүрін одан әрі жаңғыртқан А.Найманбай бастаған «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің соңғы жылдардағы табысы да қомақты. «Көшпенділер» фильмінің хан ордасынан бастап, ауылдың бүкіл киіз үйлерін жасауды да осы ұжым атқарды. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының тапсырысымен жасалған он сегіз қанатты Ақ Орда Елбасының Астанадағы жазғы резиденциясының төрінде тігілді.

Қазақстанның мәдениет қайраткері А.Найманбай – еліміздегі көптеген мұражайларды көркемдеуге қатысқан, мұражай дизайнының көрнекті шебері.Жақында «Қазақстан» баспасынан еліміздегі этнодизайн саласының негізін салушы, Мұражай экспозициясының хас шебері А.Найманбай шығармашылығына арналған әсем альбом жарық көрді. Осы парақтап отырғанда, әркімнің де өзіміздің төл ұлттық өнер дәстүрлеріміздің, мәдени мұрамыздың бүгінгі күн талабымен үйлесе дамуына зор үлес қосып келе жатқан белгілі дизайншының ерен еңбегіне тағы да тәнті боласыз.

265. Мәтіннің екінші азат жолына дәлірек тақырыпша таңдаңыз.

А) Дизайн өнерінің қазақ даласында өркендеуі.

В) «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесі.

С) Француздарды тамсандырған киіз үй.

Д) Дизайн өнері.

Е) дұрыс жауабы жоқ.

20 ғасырдың бас кезінен ғылыми-техникалық прогрестің дамуына орай пайда болып, қалыптаса бастаған өнер саласының ерекше бір түрі – дизайн. Ол – адам тіршілік ететін, қызмет істейтін ортаның, тұтынатын бұйымның жарасымды сән-салтанаты, қолдануға ыңғайлылығы, әдемілігін әспетте»тін өнер түрі.

Дизайн өнерінің қазақ даласында өркендеуіне, оны ұлттық, сән үрдісіміздегі әлденеше мыңжылдықтар бойында жүйеленген дәстүрлер мен машықтырға қабыстырып, әдемі үйлесім иірімдерін табуға мол үлес қосып жүрген әйгілі этнодизайншы, профессор Аманжол Найманбай еңбегі ерекше атауға лайық. Қазақстан Дизайншылар одағы құрылған күннен бастап этнодизайн секциясын басқарып келе жатқан ол, бүгіндері қазақтың киіз үйін нағыз ұлттық нақышта жасау, жасау – жиһаздарымен жабдықтау және мұражай дизайнын дамытудың айтулы шеберіне айналып отыр. Алматыдағы «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің басшысы А.Найманбай бастаған он қолынан өнер тамған шеберлер тобы осыған дейін әлемнің Франция, АҚШ, Түркия, Ресей және тағы басқа да елдерінде ерекше сәндеп дайындалған киіз үйлер тігіп, Отанымыздың мерейін әлденеше рет көтерді.

Қазақтың киіз үйі – тұнып тұрған дизайн. Онда әсемдік өнердің сан қыры күллі сән-салтанатымен ерекше бір үйлесім табады. Киіз үйдің осы ғажайып бітімі 1992 жылы Ла-Манш бұғазы жағалауында өткен орыс-француз соғысынң 180 жылдығына арналған шара кезінде талғампаз А.Найманбай апарған әсем киіз үй соғыс шайқастары өткізілген театрландырылған көріністердің ең төрінде көздің жауын алып тұрды. Айналаға ерекше сін берген киіз үйді француз тарабы әскербасылар кеңесетін бас штаб жасауға арнайы қалап алды. Таң-тамаша қалып жатқан өзге жұрт қаншама. «Осындай өнері бар қазақ деген халық, қандай ұлы халық еді», - деп қайран қалысты.Содан кейін француздар аттан қалап, сол жылдың қазан айында киіз үйді Парижге арнайы алдырып тағы көрсетті.Сол ықыласты қатынас одан кейін де үзілген жоқ. Арада 10 жыл өткенде Франция қазақ киіз үйінің құдіретін тағы бір мойындады. Сол елде өткен Қазақстан мәдениеті күндерінде «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесі қазақтың қолтума өнерімен, жасау-жиһазымен жабдықталған арасында он екі қанатты ақ ордасы, тоғыз қанатты киіз үйі бар, барлығы – он үйді, тұтас бір этноауылды Париждің төріне апарып тікті.Ұлттық мәдениетіміздің айшықты сән-салтанатын бойына жинақталған, жасау-жабдықты түгел киіз үйлер қаз–қатар қонғанда, Парижге тұтас бір қазақ ауылы көшіп кеткендей әсер қалдырды. Қазақ деген халық бар екенін, оның ғажайып өлмес мұралары бар екенін паш еткен бұл шара бір аптаға созылды. Бір апта бойы этноауылды көркге келіп, таң-тамаша қалған ел-жұрт та өте көп болды.

Киіз үй жасау дәстүрін одан әрі жаңғыртқан А.Найманбай бастаған «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің соңғы жылдардағы табысы да қомақты. «Көшпенділер» фильмінің хан ордасынан бастап, ауылдың бүкіл киіз үйлерін жасауды да осы ұжым атқарды. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының тапсырысымен жасалған он сегіз қанатты Ақ Орда Елбасының Астанадағы жазғы резиденциясының төрінде тігілді.

Қазақстанның мәдениет қайраткері А.Найманбай – еліміздегі көптеген мұражайларды көркемдеуге қатысқан, мұражай дизайнының көрнекті шебері.Жақында «Қазақстан» баспасынан еліміздегі этнодизайн саласының негізін салушы, Мұражай экспозициясының хас шебері А.Найманбай шығармашылығына арналған әсем альбом жарық көрді. Осы парақтап отырғанда, әркімнің де өзіміздің төл ұлттық өнер дәстүрлеріміздің, мәдени мұрамыздың бүгінгі күн талабымен үйлесе дамуына зор үлес қосып келе жатқан белгілі дизайншының ерен еңбегіне тағы да тәнті боласыз.

266. Cөйлемді аяқтаңыз.

Дінге берік болмай, ... .

А) дұрыс жауабы жоқ

В) қолайлы көрген кезде қинналмастан өзге тілге ауыса салады.

С) қазақтардың өз ана тілдерін өзге тілдермен салыстырулары орынсыз.

Д) ұлттық санамыз әлі де болса бодандықтың шылауынан толық арыла алар емес.

Е) тілге беріктік болмайды.

267. Мәтіндегі ақпаратты жағымды бағалайтын нұсқаны таңдаңыз.

А) Қазақ киіз үйі – Франция жұртын таңдай қақтырып, тамсандырған өнер.

Б) Франция қазақ киіз үйінің құдіретін тағы бір мойындады.

С) Қазақ даласында дизайн өнері сан ғасырдан бері қалыптасқан еді.

Д) Қазақтың ұлттық ою-өрнектері әсемдікті танытады.

Е) дұрыс жауабы жоқ

20 ғасырдың бас кезінен ғылыми-техникалық прогрестің дамуына орай пайда болып, қалыптаса бастаған өнер саласының ерекше бір түрі – дизайн. Ол – адам тіршілік ететін, қызмет істейтін ортаның, тұтынатын бұйымның жарасымды сән-салтанаты, қолдануға ыңғайлылығы, әдемілігін әспеттейтін өнер түрі.

Дизайн өнерінің қазақ даласында өркендеуіне, оны ұлттық, сән үрдісіміздегі әлденеше мыңжылдықтар бойында жүйеленген дәстүрлер мен машықтырға қабыстырып, әдемі үйлесім иірімдерін табуға мол үлес қосып жүрген әйгілі этнодизайншы, профессор Аманжол Найманбай еңбегі ерекше атауға лайық. Қазақстан Дизайншылар одағы құрылған күннен бастап этнодизайн секциясын басқарып келе жатқан ол, бүгіндері қазақтың киіз үйін нағыз ұлттық нақышта жасау, жасау – жиһаздарымен жабдықтау және мұражай дизайнын дамытудың айтулы шеберіне айналып отыр. Алматыдағы «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің басшысы А.Найманбай бастаған он қолынан өнер тамған шеберлер тобы осыған дейін әлемнің Франция, АҚШ, Түркия, Ресей және тағы басқа да елдерінде ерекше сәндеп дайындалған киіз үйлер тігіп, Отанымыздың мерейін әлденеше рет көтерді.

Қазақтың киіз үйі – тұнып тұрған дизайн. Онда әсемдік өнердің сан қыры күллі сән-салтанатымен ерекше бір үйлесім табады. Киіз үйдің осы ғажайып бітімі 1992 жылы Ла-Манш бұғазы жағалауында өткен орыс-француз соғысынң 180 жылдығына арналған шара кезінде талғампаз А.Найманбай апарған әсем киіз үй соғыс шайқастары өткізілген театрландырылған көріністердің ең төрінде көздің жауын алып тұрды. Айналаға ерекше сін берген киіз үйді француз тарабы әскербасылар кеңесетін бас штаб жасауға арнайы қалап алды. Таң-тамаша қалып жатқан өзге жұрт қаншама. «Осындай өнері бар қазақ деген халық, қандай ұлы халық еді», - деп қайран қалысты.Содан кейін француздар аттан қалап, сол жылдың қазан айында киіз үйді Парижге арнайы алдырып тағы көрсетті.Сол ықыласты қатынас одан кейін де үзілген жоқ. Арада 10 жыл өткенде Франция қазақ киіз үйінің құдіретін тағы бір мойындады. Сол елде өткен Қазақстан мәдениеті күндерінде «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесі қазақтың қолтума өнерімен, жасау-жиһазымен жабдықталған арасында он екі қанатты ақ ордасы, тоғыз қанатты киіз үйі бар, барлығы – он үйді, тұтас бір этноауылды Париждің төріне апарып тікті.Ұлттық мәдениетіміздің айшықты сән-салтанатын бойына жинақталған, жасау-жабдықты түгел киіз үйлер қаз–қатар қонғанда, Парижге тұтас бір қазақ ауылы көшіп кеткендей әсер қалдырды. Қазақ деген халық бар екенін, оның ғажайып өлмес мұралары бар екенін паш еткен бұл шара бір аптаға созылды. Бір апта бойы этноауылды көркге келіп, таң-тамаша қалған ел-жұрт та өте көп болды.

Киіз үй жасау дәстүрін одан әрі жаңғыртқан А.Найманбай бастаған «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің соңғы жылдардағы табысы да қомақты. «Көшпенділер» фильмінің хан ордасынан бастап, ауылдың бүкіл киіз үйлерін жасауды да осы ұжым атқарды. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының тапсырысымен жасалған он сегіз қанатты Ақ Орда Елбасының Астанадағы жазғы резиденциясының төрінде тігілді.

Қазақстанның мәдениет қайраткері А.Найманбай – еліміздегі көптеген мұражайларды көркемдеуге қатысқан, мұражай дизайнының көрнекті шебері.Жақында «Қазақстан» баспасынан еліміздегі этнодизайн саласының негізін салушы, Мұражай экспозициясының хас шебері А.Найманбай шығармашылығына арналған әсем альбом жарық көрді. Осы парақтап отырғанда, әркімнің де өзіміздің төл ұлттық өнер дәстүрлеріміздің, мәдени мұрамыздың бүгінгі күн талабымен үйлесе дамуына зор үлес қосып келе жатқан белгілі дизайншының ерен еңбегіне тағы да тәнті боласыз.

268. «Жеті» өлеңінің авторы кім?

А) М. Әлімбаев

В) М. Жаманбалинов

С) Қадыр Мырза Әли

Д) С. Торайғыров

Е) Ы. Алтынсарин.

269. Гиннес рекордтар кітабына енген ең кішкентай домбыраны кім жасады.

А) Әділ Жолжақсынұлы

В) Ризат Әлібекұлы

С) Болатбек Кәрімханұлы

Д) Қасым Қастеев

Е) дұрыс жауабы жоқ.

270. Қытай халқы үшін қандай сан қорқынышты болып табылады.

А) 7

В) 4

С) 9

Д) 3

Е) 2

271. Мәтіндегі себеп-салдарлық байланысты анықтаңыз.

Тұтас бір этноауыл Париждің төріне орын алды, себебі ...

А) Француздар қазақтың киіз үйін тамашалау үшін шақыртқан еді.

В) Францияда Қазақстан мәдениетінің күндері өтіп жатты.

С) Орыс-француз соғысының 180 жылдығына арналған шара еді.

Д) Франция жерінде халықаралық көрме өтіп жатты.

Е) Аманжол Найманбай еңбегі ерекше атауға лайық.

20 ғасырдың бас кезінен ғылыми-техникалық прогрестің дамуына орай пайда болып, қалыптаса бастаған өнер саласының ерекше бір түрі – дизайн. Ол – адам тіршілік ететін, қызмет істейтін ортаның, тұтынатын бұйымның жарасымды сән-салтанаты, қолдануға ыңғайлылығы, әдемілігін әспетте»тін өнер түрі.

Дизайн өнерінің қазақ даласында өркендеуіне, оны ұлттық, сән үрдісіміздегі әлденеше мыңжылдықтар бойында жүйеленген дәстүрлер мен машықтырға қабыстырып, әдемі үйлесім иірімдерін табуға мол үлес қосып жүрген әйгілі этнодизайншы, профессор Аманжол Найманбай еңбегі ерекше атауға лайық. Қазақстан Дизайншылар одағы құрылған күннен бастап этнодизайн секциясын басқарып келе жатқан ол, бүгіндері қазақтың киіз үйін нағыз ұлттық нақышта жасау, жасау – жиһаздарымен жабдықтау және мұражай дизайнын дамытудың айтулы шеберіне айналып отыр. Алматыдағы «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің басшысы А.Найманбай бастаған он қолынан өнер тамған шеберлер тобы осыған дейін әлемнің Франция, АҚШ, Түркия, Ресей және тағы басқа да елдерінде ерекше сәндеп дайындалған киіз үйлер тігіп, Отанымыздың мерейін әлденеше рет көтерді.

Қазақтың киіз үйі – тұнып тұрған дизайн. Онда әсемдік өнердің сан қыры күллі сән-салтанатымен ерекше бір үйлесім табады. Киіз үйдің осы ғажайып бітімі 1992 жылы Ла-Манш бұғазы жағалауында өткен орыс-француз соғысынң 180 жылдығына арналған шара кезінде талғампаз А.Найманбай апарған әсем киіз үй соғыс шайқастары өткізілген театрландырылған көріністердің ең төрінде көздің жауын алып тұрды. Айналаға ерекше сін берген киіз үйді француз тарабы әскербасылар кеңесетін бас штаб жасауға арнайы қалап алды. Таң-тамаша қалып жатқан өзге жұрт қаншама. «Осындай өнері бар қазақ деген халық, қандай ұлы халық еді», - деп қайран қалысты.Содан кейін француздар аттан қалап, сол жылдың қазан айында киіз үйді Парижге арнайы алдырып тағы көрсетті.Сол ықыласты қатынас одан кейін де үзілген жоқ. Арада 10 жыл өткенде Франция қазақ киіз үйінің құдіретін тағы бір мойындады. Сол елде өткен Қазақстан мәдениеті күндерінде «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесі қазақтың қолтума өнерімен, жасау-жиһазымен жабдықталған арасында он екі қанатты ақ ордасы, тоғыз қанатты киіз үйі бар, барлығы – он үйді, тұтас бір этноауылды Париждің төріне апарып тікті.Ұлттық мәдениетіміздің айшықты сән-салтанатын бойына жинақталған, жасау-жабдықты түгел киіз үйлер қаз–қатар қонғанда, Парижге тұтас бір қазақ ауылы көшіп кеткендей әсер қалдырды. Қазақ деген халық бар екенін, оның ғажайып өлмес мұралары бар екенін паш еткен бұл шара бір аптаға созылды. Бір апта бойы этноауылды көркге келіп, таң-тамаша қалған ел-жұрт та өте көп болды.

Киіз үй жасау дәстүрін одан әрі жаңғыртқан А.Найманбай бастаған «ЭтноДизайнҚазақ» мекемесінің соңғы жылдардағы табысы да қомақты. «Көшпенділер» фильмінің хан ордасынан бастап, ауылдың бүкіл киіз үйлерін жасауды да осы ұжым атқарды. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының тапсырысымен жасалған он сегіз қанатты Ақ Орда Елбасының Астанадағы жазғы резиденциясының төрінде тігілді.

Қазақстанның мәдениет қайраткері А.Найманбай – еліміздегі көптеген мұражайларды көркемдеуге қатысқан, мұражай дизайнының көрнекті шебері.Жақында «Қазақстан» баспасынан еліміздегі этнодизайн саласының негізін салушы, Мұражай экспозициясының хас шебері А.Найманбай шығармашылығына арналған әсем альбом жарық көрді. Осы парақтап отырғанда, әркімнің де өзіміздің төл ұлттық өнер дәстүрлеріміздің, мәдени мұрамыздың бүгінгі күн талабымен үйлесе дамуына зор үлес қосып келе жатқан белгілі дизайншының ерен еңбегіне тағы да тәнті боласыз.

272. Себеп мәнді құрмалас сөйлемді көрсетіңіз.

А) Ең болмаса бастауыш сыныпты да бітірмегендіктен, қарапайым жұмысшы

болып орналасты.

В) Тумысынан өте дарынды және еңбекқор Ә. Қастеев Алматы қаласында

суретші болып еңбек етті.

С) Баланың бойында суретшілік дарын бар екенін байқаған ол, Қазақстан Суретшілер Одағын барып, өзі білетін суретші бала жайлы әңгімелейді.

Д) Ә. Қастеев портрет салудың тамаша шебері болды, сонымен қоса тарихи мағынасы бар суреттер салуға көбірек көңіл бөлді.

Е) Дұрыс жауап жоқ

273. Аралас құрмалас сөйлемді көрсетіңіз

А) Қонақ келді, ет асылды, шай қойылды.

В) Әкесінің қабағы түнеріп, қатты ашуланып кетті.

С) Алыстан жолаушы келген соң мал сояды, амандасуға ағайын-туған жиналады.

Д) Бүгінгі таңда қазақстандықтардың көпшілігінің санасы нарыққа бейімделіп, олар жаңа жағдайда көңіл көншітер жақсы ұмтылыстар танытып жатыр.

Е) Бас ұстаған адам әуелі өзі бастап ауыз тиеді де, содан кейін жақсы тілектер айтып, табақ басында отырған адамдарға ет, құйқа үлестіреді. 274. Мәтіндегі ақпаратты жағымсыз бағалайтын нұсқаны тандаңыз

А) Дос жылатып айтады.

В) Достың қатесін дос көрсетеді.

С) Адамдар айырылмау үшін дос болады.

Д) Кейбір адамдар бұрынғы достарын да ұмытпайды.

Е) дұрыс жауабы жоқ.

Ой-ұғымы, сезім-түйсігі ұқсас, жаны жалғас адамдар ғана бір-бірімен тату дос бала алады. Себебі ондай адамдар бір-бірінің жай-күйін жақсы ұғысады. Бара-бара ондай адамдардың ой-арманы бір жүйеге түсіп бірінің ішіндегі пікірді екіншісі айтпай-ақ түсінетін болады. Олардың қандай жағдайда не істеу керектігі жайындағы пікірлері де бір жерден шығады. Бірлесе қимылдайды. Мұндай дос адамдар әрқашанда бірін-бірі ренжітпеуге, бір-бірінің көңілін қалдырмауға тырысады. Бірақ кейде олар өзара қатты қақтығыстарға да барады. Ондай сәттерде, қылыштасқан дұшпандай болып, ауыр-ауыр сөздермен аянбай жаға жыртысады. Достық қатесін дос көрсеткенде осылай болады. Осылай, шындықпен шиедей етіп шапалақтап алып, олар бір-бірін жаман істен сақтандырады, қауіптен құтқарады. Міне, «Дос жылатып айтады» деген сөз осыдан қалса керек.

Абайдың бір өлеңі: «Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа» деп басталады. Бұған мән беріп байқасақ, көңіл дегеніміз тас немесе темір сияқты қатып жатқан затқа емес, қозғалатын, қимылдайтын жанды нәрсеге ұқсайтынын байқаймыз. Жанды нәрсе болғанда самғап ұшатын құс іспетті екенін аңғарамыз. Ал құстың тек бір бағытқа қарап емес, шартарапқа бет алып ұшатыны белгілі. Адамның көңілі де үнемі бір қалыпта тұрмайды: өмірдің әр алуан құбылысына орай өзгеріп, құбылып құлпырып отырары хақ. Сондай сәттерде бұрын дос санаған адамына ойда жоқта ренжіп, өкпелеп қалатының болады. Кейбір қатігез адамдар бір өкпелесе морт сынып, «маған енді ондай достың керегі жоқ» деп, қолын бір-ақ сілтейді. Доссыз жалғыз қалады. Сөйтіп, өмірдегі ең жанашыр жақынынан айырылады. Жүрек сырын ақтарып, түсінісіп сырласатын серігінен ажырайды. Жүрегіне жиналған мұңып шағып, назын ақтара алмай, көп адамның ішінде жаны құлазып жалғыз қалады. Міне, мұндай күйге ұшырамау үшін досқа кінәмшіл болмау керек. Егер досыңның адамгершілікке нұқсан келтіретін аса бір шектен шыққан қылығы болмаса, оның мінез-құлқындағы ұсақ-түйек кемшіліктерді термелеп, оны ретті-ретсіз кінәлап, өкпелей беруге болмайды. Әрине, достың ондай кемшіліктерін айтып, ескертіп қоюға болады. Бірақ адам бір-бірімен пікірлес, сырлас, бір-біріне өмірлік сүйеніп, серік болу үшін дос болады. Адам бір-бірінің бойындағы кемшілікті көргенше ғана пікірлес болып, оны көргеннен кейін тайқып кету үшін дос болмайды. Бірінің кемістігін бірі түзеп, бірінің олқысын екіншісі толтырып отыру үшін дос болады. Адам бір-бірінен ажырап кету үшін емес, айырылмау үшін дос болады. Бір-біріне жан-жүйесі, ақыл-парасаты, мақсат-мүддесі сәйкес келіп табысқан адамдардың достығы дүниеде сирек кездесетін аса қымбатты металға ұқсайды. Қолындағы асылдың өзге қабатынан іздеп табуы оңайға түспейді. Оны табар да, бірақ іздеуге уақыт керек. Сен қара тер боп іздеп, тексеріп, таңдап жаңа дос тапқанша өмір тоқтап тұрмайды. Орыс халқының: «Жол-жөнекей табылған екі достан, ескі достың өзі артық» деген мақалы, бәлкім, осындай шандыққа негізделген болар.

Қазақта: «Көзден таса – көңілден болады ұмыт» деген нақыл сөз бар. Әрине, бұл досқа арналмаған, айналадағы алыс-жақын таныстарға арналған мәтел. Күнделікті қарым-қатынас жасап жүрген адамдарың басқа қызметке ауысып, не басқа жаққа кетіп қалса, біраздан кейін сен оны ұмытып кетесің. Алғашқы кезде оны ауызға алып жүрсең де бара-бара біржола естен шығарасың, тек қана ата мен ана алыстағы баласын естен шығармайды, адал дос досын ғана ойында сақтайды. Досты дос қарама-қарсы отырғанда, жақында жүргенде ғана емес, қиыр шет, қиыр алыста жүргенде де көкейінде ұстайды. Кейбір адамдар, тіпті, қайтыс болған достарын да ұмытпайды.

Көп жұрт дос болғаннан кейін достық үйіне қайта-қайта барып, ішіп-жеу керек. Достың дастарқаны әрқашан да қайысып тұруы тиіс деп ойлайды. Дос келгенде дос, қарызданып-қауғаланып болса да, ағыл-тегіл етуі парыз, құстың сүтін, құланның етін табуға міндетті деп есептейді. Осыдан кейін «Досыңның асын дұшпаныңдай же» деген бар емес пе дегенді және желеу етеді. Бұл дұрыс емес. Өйткені жан қияр дос досынан ешқашанда ас аямайды. Сондықтан сен оның табағына емес, қабағына қара. Дастарқанында барын місе тұт, жоғына өзің көмектес. Досыңның көңілінде кірбің болса, соны кетіруге асық. Ол бақытсыздыққа ұшыраса, барыңмен бөліс. Ауруға шалдықса – көңіліңмен демеу бол. Аурып жатқан достың маңдайын алақаныңмен бір сипағанның өзінде қанша қуат бар екенін ескер. Ол ашулы отырса, ақылыңды айтып, алдын теже. Адал достың бір-бірімен қарым-қатынасы тек қана осылай болуы абзал. Ал қарын тойдыру қиын емес. Ол үшін асхана бар, мейрамхана бар. Досты қинағаның - өзіңді қинағаның, оны сыйлағаның - өзіңді сыйлағаның!