- •1. Қазақстан тарихы пәнінің басты міндеттері мен мақсаттары. Тарихи деректер, тарихнама.
- •2. Тас ғасыры антропогенез және социогенез,мәдениеттің даму процесі
- •3. Қола ғасыры. Номадизмнің өркениет түрі ретінде тұрақтануы.
- •4. Сақ тайпалық одағының қоғамдық құрылысы, саяси тарихы, шаруашылығы және мәдениетi.
- •5. Үйсін, қаңлы, ғұн тайпалық одақтарының қоғамдық құрылысы, саяси тарихы, шаруашылығы және мәдениетi.
- •6. Түрік, Батыс-Түрік қағанаттарының тарихы.
- •7. Түркеш қағанаты. Әлеуметтік – саяси тарихы.
- •8. Қимақ және Қыпшақ мемлекеттері, мекені, әлеуметтік-экономикалық, саяси тарихы.
- •9. Оғыз конфедерациясы. Әскери-саяси тарихы.
- •10. Қарлұқ қағанаты. Қарахан мемлекеті. Мекенi, әлеуметтiк-экономикалық, саяси тарихы.
- •11. Қарақытайлар.Найман және Керейіт мемлекеттері. Мекенi, саяси тарихы.
- •12. VІғ мен хііІғ басындағы Қазақстанның экономикалық дамуы.(Шаруашылық,Ұлы Жiбек жолы,ортағасырлық қалалар).
- •13.VI ғ. Басы мен XIII ғасырлардағы Қазақстанның материалдық мәдениеті(Тұрмысы,тұрғын үйлері,киімдері,тағамдары).
- •14.VI ғ. Басы мен XIII ғасырлардағы Қазақстанның рухани мәдениеті(Түркі жазбалары,ғылым,дін).
- •15. Қазақстан территориясын моңғолдардың жаулап алуы. Ұлыстардың қалыптасуы.
- •16.Ұлық Ұлыс (Алтын Орда) мен Ақ-Орданың тарихы.
- •17. Моғолстан және Ноғай Ордасы. Саяси тарихы.
- •18. Көшпелі өзбек мемлекеті және Сібір хандығы.Саяси тарихы.
- •19. Қазақ хандығының қалыптасуы, нығаюы мен дамуы (хү-хүі ғғ.) (Керей, Мұрындық, Қасым, Хақ-Назар, Тәуекел хандарының басқаруында)
- •20. Қазақ халқының этногенезі. Қазақ жұздері. «Қазақ» этнонимдері.
- •21.Хүіі-хүііi ғасырлардағы Қазақ хандығы.(Есім, Жәңгір, Тәуке хандарының басқаруында).
- •22. Ортағасырлық тарихшылар Мұхаммед Хайдар Дулати және Қадырғали Жалаири.
- •23. XVI ғ. Бірінші жартысы мен XVIII ғасырлардағы қазақ қоғамының әлеуметтік құрaмы(Ақ-сүйек, асыл-сүйек,қара-сүйек).
- •24.Хv-xviіi ғ қазақтардың материалдық мәдениеті (Тұрмысы,тұрғын үйлері, киімдері,тағамдары).
- •25.Хv-XVIII ғ қазақтардың рухани мәдениеті.(Жыраулар дәуірі,қазақ эпосы,фольклор)
- •27. Кіші жүз қазақтарының Россия бодандығын қабылдау.
- •30. Хviii ғ іі жартысындағы-хіх ғ Патша өкіметінің Қазақстандағы әскери – отаршылдық әрекеттерінің басталуы.
- •40 XIX ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның рухани мәдениеті.
- •48. . Жэс- әлеуметтік-экономикалық нәтижелері.
- •49. XXғ. 20–30 жылдардағы Қазақстанның мәдени құрылысы.
- •52 Қазақстандағы күштеп жүргiзiлген ұжымдастыру: мақсаттары, негiзгi кезендерi, әлеуметтiк – саяси және демографиялық салдары.
- •54.Қазақстанның Ұлы Отан соғысы жеңісіне қосқан үлесі.
- •62.1986 Ж. Алматыдағы желтоқсан оқиғасы: себептерi және салдары. Жастар баскөтерулерiнiң маңызы.
- •63. Қазақстан “Қайта құру” жылдарында (1985-1991 ж.Ж.). Оны жүзеге асырудағы қайшылықтар.
- •64.Тәуелсiз Қазақстан Республикасының құрылуы. Егеменді мемлекеттiліктiң дамуы.
- •65. Қазақстан Республикасың мемлекеттік рәміздері.
- •59.Хх ғ 50ж іІжарт-60ж Іжарт Қазақстан
- •70.Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты.
- •71.Тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық-саяси жағдайы (1991 жылдан біздің күнімізге дейін.).
- •69. ..Қр-дағы саяси партиялардың қазіргі жағдайы.
49. XXғ. 20–30 жылдардағы Қазақстанның мәдени құрылысы.
Ересектер арасында сауатсыздықты жою Шаруашылықты дамытып, жақсы өмір сүру үшін ең алдымен халықтар арасында сауатсыздықты жою және ағарту ісін дамыту міндеті тұрды.1924 жылы Қазақстанда «Сауатсыздық жойылсын» қоғамы ұйымдастырылды. 1921–1927 жылдар аралығында Қазақстанда 200 мыңға жуық адам әр түрлі жерде оқыды. 1928 жылы Қазақстанда барлық халықтың 28%-ы сауатты болды. Ал қазақтар арасындағы бұл көрсеткіш 10% болды. 1931 жылы Қазақстанда 15–20 жас аралығындағы барлық адамдардың сауатын ашу, яғни оларға міндетті білім беру жүйесі енгізілді. Сауатсыздықты жою мақсатында республикада ағарту ісіне жұмсалатын қаржының мөлшері көбейді.Сауатсыздық жою ісі жөнінде Қазақстан одақ құрамындағы басқа мемлекеттерден артта қалды. Мұның себебі – әміршіл-әкімшіл жүйенің бюрократтық саясаты. Сауатсыздықты жою ісінде ең алдымен комсомол ұйымы белсенділік танытты. Тек қана 1930 жылы бұл іске комсомол құрамындағы 5000-ға жуық жастар қатысты.1936 жылы жер-жерден ашылған сауатсыздықты жою мекемелерінде 500000-нан астам адам оқыды.Республикада ересектер арасында сауатсыздықты жою ісіне сол кездегі «Ауыл мұғалімі» журналы мен «Төте жол» газеті әдістемелік құрал ретіндегі көмегін тигізді.1939 жылы Қазақстандағы сауатты адамдардың үлесі 65% болды, қазақ халқының арасында бұл көрсеткіш 40%-ға жетті. Республикадағы ірі қалалар, негізінен, сауатты қалаларға айналды (Алматы, Шымкент, Қарағанды, Лениногорск, Тараз, Орал т. б.)
Халыққа білім беру ісі
1926 жылы Қазақ АКСР Халық Комиссарлар Кеңесі «Қазақ АКСР біртұтас еңбек мектептерінің жарғысын» қабылдады. Көптеген қалаларда арнаулы білім беретін және соның ішінде қазақ қыздарын оқытатын мектептер ашылды.1930–1931 жылдары Қазақстан халықтарының арасында жалпыға бірдей оқу міндеті енгізілді. Жалпыға бірдей білім беру ісіне үкімет қолдау көрсете бастады. Сонымен қатар Қазақстан комсомолы бұл істің жүзеге асырылуын және білім беру ісінің дамытуын өз мойындарына алды. Білім беру ісін дамыту бағытында ана тіліндегі оқулықтарды жасаған қазақтың ұлттық зиялылары үлкен үлес қосты. Мысалы, А. Байтұрсынов суретті әліппе, Ж. Аймауытов ана тілі оқулықтарын жазды.20–30 жылдары қазақ мектептеріне арналған оқулықтарды жасау бағытында. Ғ. Мүсірепов, С. Сейфуллин, М. Жұмабаев, М. Дулатов, Қ. Кемеңгеров, Ә. Бөкейханов, С. Сәдуақасов, А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов көп еңбек сіңірді. Республика жерінде орыс, қазақ, өзбек, татар тілдерінде оқытатын мектептер жұмыс істей бастады. 1934–1935 жылдары Қазақстанда 221 ин¬тернат жұмыс істеді.Соғыстың алдында республика мектептерінде 44000 мұғалім жұмыс істеді. С. Ақышев, С. Көбеев, А. Ақатов, Ш. Сарыбаев, Л. И. Довранская, Н. В. Волков т. б. білім беру ісінің үздіктері «Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мұғалімі» деген атаққа ие болды.
Әдебиеттің дамуы
XX ғасырдың 20–30 жылдарында қазақ әдебиетінде Ж. Аймауытов, А. Байтұрсынов, С. Сейфуллин, Б. Майлин, І. Жансүгіров, С. Мұқанов, Ғ. Мүсірепов, М. Дулатов, М. Жұмабаев бастаған ақындар мен жазушылардың орны ерекше болды.С. Сейфуллин «Қазақ жастарының марсельезасы», «Көкшетау», «Советстан» шығармаларының авторы. 1927 жылы Қазан революциясы, азамат соғысы жайында «Тар жол, тайғақ кешу» атты тарихи романын жазды.М. Жұмабаев «Батыр Баян», «Жүсіп хан», «Қойлыбайдың қобызы», «Ертегі» т. б. дастандарын жазды.С. Мұқанов «Сұлушаш» поэмасын, «Ботагөз» романын жазды.І. Жансүгіров «Құлагер», Б. Майлин «Азамат Азаматыч», И. Байзақов «Құралай сұлу», Ғ. Мұстафин «Өмір мен өлім», Ж. Аймауытов «Қартқожа» туындыларын осы кезде жазды. Б. Жәнікешов, Б. Ізтөлин азамат соғысы жылдарындағы белгілі ақындар.Ғ. Мүсіреповтың «Қозы Көрпеш-Баян сұлу», «Қыз Жібек», Ж. Аймауытовтың «Ел қорғаны», «Мансапқорлар», Б. Майлиннің «Жалбыр», М. Әуезовтің «Түнгі сарын», «Айман-Шолпан» сияқты туындылары қазақ драматургиясының ірі табыстары ретінде белгілі болды. Қазақ әдебиетінде кеңестік басқа ұлт өкілдерінің де алатын орны ерекше. Мысалы, қазақ жеріндегі ұжымдастыру жөнінде Мате Залка «Тұман тұмшалаған ауыл» атты романын жазды.20–30 жылдардағы қазақ әдебиетінде аударма ісі де ерекше орын алды.Алаш қозғалысының жетекшісі Ә. Бөкейханов аударма ісінің шебері болды.А. Байтұрсынов И. А. Крыловтың шығармаларын, Ж. Аймауытов М. Ю. Лермонтов пен А. С. Пушкиннің, Ғ. Тоқай Ф. Шиллердің шығармаларын;М. Жұмабаев М. Горький мен Г. Гейненің, Гете мен Д. МаминСибиряктың, В. Ивановтың шығармаларын аударды.Ж. Аймауытов «Интернационалды» аударды.Ж. Жабаев пен Н. Байғаниннің, Ш. Қошқарбаевтың т. б. ақындардың өлеңдері мен дастандары қазақ поэзиясын одан әрі дамытты.XX ғасырдың 20–30 жылдарында Ә. Тәжібаев, Қ. Аманжолов, Ә. Сәрсенбаев, Д, Әбілов, Қ. Бекхожин, Ж. Саин, Т. Жароков бастаған жас буындар әдебиет саласында белгілі бол-ды.Сталиндік бюрократизм, жазалау шаралары, репрессия қазақ әдебиетіне орны толмас шығын әкелді. Мысалы, жазықсыз жолмен М. Дулатов түрмеге қамалып, 1935 жылы қайтыс болса, А. Байтұрсынов 1937 жылы атылды
50. 30 – жылдардағы қоғамдық – саяси өмір. Қазақстан соғыс алдындағы кезеңде. Сталинизм жазалау шаралары.30 – жылдары КСРО – да социалистік қатынастар орнығып болды. Мемлекеттік меншік нығайып, өндіріс – құрал жабдықтарына қоғамдық меншік орнап, шаруалар жерден шеттетіліп жатты. 1936 жылы КСРО конституциясы қабылданды. Бұл конституция әміршіл — әкімшіл жүйені нығайтты. Елде тоталитарлық жүйе, казармалық социализм орнады. Жеке адамның құқығы ескерілмеді. Қазақстанда жазалау шаралары (репрессия) басталды. Балама пікір айтқан адам халық жауы қатарына жатқызылды.Одақтың ішкі істер халық комиссариаты құрамында жазалау шараларын қолдану: жер аудару, еңбекпен түзеу лагерьлеріне қамау, ату жазасы, КСРО – дан тыс жерлерге қудалау үшін ерекше комиссия құрылды.Қазақстанда ең алдымен жазаға ұлттық демократиялық зиялылар, Алаш қозғалысының қайраткерлері, қазақ елінің біртуар ұлдары: Ә. Ермеков, Ә. Бөкейханов, Ж. Аймауытов, Ж. Досмұхамедов т. б. ұшырады.Жергілікті зиялыларды қудалауда өлкелік партия комитеті ұйымдастырушы–нұсқаушылық бөлімнің меңгерушісі Н.И. Ежов зор «үлес қосты». Атап айтсақ 1927–1929 жылдары мемлекет қайраткерлері Т. Рысқұлов, Н. Нұрмақов, С. Қожанов, М. Мырзағалиев республикадан аластатылды. Ж. Мыңбаев – Қазақстан Орталық Атқару Комитетінің төрағасы қызметінен, С. Садуақасов – Ағарту Халық комиссары қызметінен, Ж. Сұлтанбеков – жер ісінің Халық Комиссары қызметінен алынды.1937 – 1938 жылдары террор жаппай сипат алды. Осы жылдары репрессияға ұшырағандар:. Кеңес үкіметін орнатуға ат салысқандар: Т. Рысқұлов, С. Шәріпов, Ә. Әйтив, Н. Төреқұлов, Б. Алманов, С. Мендешев, С. Арғыншаев, А. Асылбеков т. б.- Партия, қоғамдық ұйым қайраткерлері: О. Жандосов, Т. Жүргенов, К. Тәштитов, Н. Нұрмақов, А. Досов, О. Исаев, Ұ. Құлымбетов т. б.- Революция жеңісін қорғап, ақ гвардияшыларға қарсы күрескендер: Т. Әлиев, С. Жақыпов т. б.- Қазақ әдебиеті мен ғылымының белгілі өкілдері: Б. Майлин, І. Жансүгіров, С. Аспандиаров, К. Жұбанов, М. Төлепов т. б.- Орталықтан Қазақстанға жіберілген қызметкерлері: Л. И. Мирзоян, К. М. Рафальский, В. Н. Андроников т. б. Бұлардың барлығы «халық жауы» ретінде жендеттердің қолынан жазықсыз қаза тапты.Қазақстан жерінде жазықсыз жазаға ұшырағандарға арналған лагерьлер пайда болды. Олар: Карлаг (Қарағанды еңбекпен түзеу лагері), Степлаг, ЧСИР – отанға опасыздық жасағандар отбасыларының мүшелеріне арналған лагерь. Кейінннен ол «Алжир» — халық жаулары әйелдерінің Ақмола лагері. «Алжирде» репрессия құрбандарының әйелдері, аналары, қыздары азап шекті. Қарағанды жеріндегі Осакаров ауданында орналасқан 25 поселок – обсервацияда Россиядан «халық жауы» ретінде жазалағандар орналастырылды.1937 жылғы қыркүйек, қазанда Қиыр Шығыстан 110 мың корейлер, Әзірбайжан мен Армениядан 2 мың 400 отбасы жер аударылып Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы облыстарына қоныстандырылды.30–40 жылдар мен 50–жылдарда контреволюциялық қылмыскерлер туралы істерді негізінен сот органдары емес, ОГПУ алқасы «Үштіктер», ерекше кеңестер шешті.101 мың Қазақстандық ГУЛАГ–қа жабылып, 27 мыңы атылды. Қазір де сол «халық жауларының» 40 мыңы ақталды.Сталиншілдіктің басты қылмысы: 1) әміршіл — әкімшіл жүйені қолдану, 2) лагерьлер жүйесін құру, 3) халықтарды күштеп көшіру, 4) азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын бұзу (31 мамыр – Ұлттық қаза күні болып белгіленді).
51.Қазақстанды индустрияландыру: ерекшелiктерi, қиыншылықтары, негiзгi нәтижелерi, халықтың әлеуметтiк құрылымының өзгеруi.
Социалистік индустрияландыруды жузеге асыру 1925 ж.желтоқсан айында өткен партияның XIV съезінде белгіленді. Индустрияландыруды жузеге асыру Қазақстанда елеулі қиыншылықтарға кездесті. Олардың ең бастысы республиканың әлеуметтік-экономикалық артта қалушылығы болды. Оның үстіне республикалық халық шаруашылығын қалпына келтіру елі де аяқталмаған еді, түтас алғанда енерквсіп өндірісі соғысқа дейінгі деңгейдің 61 пайызына жеткен болатын. Өлкенің табиғи байлықтары елі толық зерттелмеген, байланыс және қатынас жүйелері нашар дамыған еді. Жүмысшы табының саны аз, үлттық инжәнер - техник кадрлар жоқтың қасы болды. Қазақстан жономикасында ауыл шаруашылығы басым, оныңүлесіне бүкіл жалпы өнімнің 34,4 пайызы тиетін, халықтың 90 пайызы ауылдық жерлерде түрды. Индустрияландыру барысында, соғысқа дейін 600-ден астам өнерквсіп орындары іске қосылып, Қазақстан индустриялы-аграрлы елге айналды. 1940 ж. өндірісте істейтін жүмысшылардың жалпы саны 350 мыңға жетті. Республикада көптеген инжәнер-техник кадрлары даярланып, олардың саны 11 мыңнан асты.
Сонымен қатар, Қазақстанда индустрияландыруда елеулі ағаттықтар мен кемшілікгер болды. Олардың ең бастысы республика енерквсібінің шикізаттық бағыты еді. Машина жасау саласы дамымады. Түтыну заттарының да басым көпшілігі республикадан тыс жерлерден тасылып әкелінді.