- •1)Засяленне тэрыторыі Беларусі. Даіндаеўрапейскі і Індаеўрапейскі перыяды этнічнай гісторыі Беларусі
- •§ 2. Полацкае і Тураўскае княствы - першыя раннефеадальныя дзяржавы-манархіі на тэрыторыі Беларусі
- •3)Увядзенне хрысціянства на беларускіх землях, яго ўплыў на жыццё феадальнага грамадства.
- •4) Культура Беларускіх зямель у IX-XII ст. Дзейнасць беларуских асветникащ.
- •5)Утварэнне вкл. Роля беларускіх зямель у станаўленні беларуска-літоўскай дзяржаўнасці.
- •6)Асаблівасці дзяржаўнага і саслоўнага ладу Вялікага княства Літоўскага. Статуты вкл.
- •7)Унутрыпалітычная барацьба ў вкЛу другой палове хіі-першай палове хiv. Палітычны крызіс1241 г.
- •8)Крэўская унія. Палітычная барацьба ў вкл.
- •9) Знешняя палітыка вкл у XIII-першай палове XVI ст.
- •12 Жніўня 1399 г. Войскі Вітаўта і Тахтамыша сустрэліся з войскамі Цімура на р. Ворскла. Войскі Вітаўта і Тахтамыша былі разбіты ўшчэнт.
- •11) Культура беларусі другой пловы XII-першай палове XVI. Фарміраванне беларускай народнасці.
- •13) Прававое і палітычнае становішча вкл у складзе рп.
- •15)Сацыяльна-эканамічнае становішча беларускіх зямель у другой палове XVI-XVIII ст.
- •16)Барацьба беларускага народа супраць феадальнага прыгнету і польска-каталіцкай экспансіі. Сялянскія і гарадскія паўстанні.
- •17) Берасцейская царкоўная унія: яе прычыны, значэнні і вынікі.
- •20) Узнікненне і развіццё беларускай літаратуры і кнігадрукавання. Вядомыя асветнікі.
- •21) Знешняя палітыка рп. Войны.
- •22) Тры падзелы рп: прычыны, плітычныя і эканамічныя фактары.
- •26) Буржуазныя рэформы 60-70 гг. Хіх ст. Развіцце капіталізму ў эканоміцы беларусі пасля адмены прыгоннага права.
- •27) Паўстане 1863-1864 гг: прычыны, сілы, вынікі. К. Каліноўскі.
- •28) Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусіў канцы хіх ст. - 1917.
- •29) Грамадска-палітычнае сатановішча Беларусі ў канцы XIX - пачатку XX ст. Фарміраванне палітычных партый.
- •30) Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.
- •32) Беларусь ва умовах і-й сусветнай вайны (1914-люты1917 г.). Беларускі нацыянальны рух.
- •34) Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. Бел нац рух.
- •40) Асаблівасці і вынікі палітыкі сацыялістычнай індустрыялізацыі на Беларусі.
- •41) Калектывізацыя сельскай гаспадаркі на Беларусі.
- •Iмкнуліся вырашыць адразу дзве задачы: у кароткія тэрміны правесці калектывізацыю вёскі і ўзяць у яе сродкі для патрэб індустрыялізацыі і абароны краіны.
- •42) Палітыка беларусізацыі ў бсср. Яе вынікі.
- •43) Развіцце адукацыі, навукі, культуры ў 20-30-я гг. Хх ст.
- •44) Заходняя б у складзе Польшчы (1921-1939 гг.). Беларускі нацыянальна вызваленчы рух.
- •45) Уз'яднанне Зах Бел з бссРу 20-я - 30-я гг. Першыя пераутварэнні.
- •46) Грамадска-палітычнае жыццё ў бсср.
- •47) Пачатковы перыяд вялікай айчыннай вайны на тэррыторыі Беларусі.
- •49) Барацьба бел народа супраць ням-фаш захопнікаў.
- •50) Вызваленне Бел ад ням-фаш захопнікаў. Уклад бел народа ў разгром фашыстаў.
- •51) Аднаўленне народнай гаспадаркі б пасля зак вав.
- •52) Асноўныя напрамкі сац-эк і пал развіцця б у 50-60 гг.
- •53) Асаблівасці сац-эк і пал развіцця б ў70-сяр 80-х ггХх ст.
- •56) Развіццё культуры б ў 1946-1985 гг.
- •§ 3. Літаратура і мастацтва
- •55) Палітыка перабудовы ў ссср і яе вынікі. Абвяшчэнне сувірынітэта Беларусі.
17) Берасцейская царкоўная унія: яе прычыны, значэнні і вынікі.
Некаторых мясцовых праваслаўных лідэраў прывабіў сваёй жыццяздольнасцю каталіцкі захад. Яны ўбачылі шлях да пераадолення духоўнага крызісу ў заключэнні уніі з Рымам. Гэты шлях быў рэалізаваны ў выглядзе Берасцейскай уніі.
Новы накірунак хрысціянства - уніяцтва - быў аформлены на Берасцейскім саборы 1596 года. Ён прадугледжваў захаванне праваслаўнай абраднасці, царкоўна-славянскай мовы ў набажэнстве, але прызнаваў вяршэнства папы рымскага, каталіцкае веравучэнне.
Але замест спакою унія стала крыніцай раздораў. Першы напрамак рэлігійнай барацьбы - гэта пачатак літаратурна-багаслоўскай палемікі. Другім напрамкам была парламенцкая барацьба. На сеймах паміж праваслаўнымі і уніятамі адбываліся вострыя спрэчкі. Трэцяй формай рэлігійнай барацьбы была адміністрацыйная барацьба: закрыццё праваслаўных цэркваў, перадача іх і манастыроў уніятам.
Па Беларусі пракацілася хваля антыуніяцкіх выступленняў. З пачатку XVII стагоддзя ўсё большую вагу пачынаюць набываць казакі. Яны пачынаюць бараніць пакрыўджаную царкву. У 1648 годзе на барацьбу з прыгнятальнікамі ўзнялося запарожскае казацтва на чале з Б.Хмяльніцкім, галоўнае патрабаванне паўстання - ліквідацыя уніяцкай царквы.
У XVII-XVIII ст. на Беларусі ўзмацнілася дзейнасць каталіцкіх манаскіх. Яны праводзілі гвалтоўнае акаталічванне беларускага насельніцтва. Абаронцамі праваслаўя становяцца праваслаўныя брацтвы, якія ўзніклі ў XVI ст. Галоўны напрамак іх дзейнасці - захаванне чысціні праваслаўнага вучэння, богаслужэння і царкоўнага кіравання.
Такім чынам, на працягу ўсяго існавання Рэчы Паспалітай беларускі народ вымушаны быў весці цяжкую барацьбу за сваю веру, мову, культуру.
18) Асноўныя этапы і асаблівасці беларускай культуры Адраджэння. Ф. Скарына.
У гісторыі культуры Беларусі сярэдзіны XVI - XVIII ст. можна выдзеліць тры перыяды:
1) другая палова XVI ст. - рэфармацыйна-гуманістычны рух;
2) канец XVI - першая палова XVII ст. - эпоха контррэфармацыі і ўсталявання барока;
3) другая палова XVII - XVIII ст. - панаванне ў мастацтве стылю барока і пачатак стылю класіцызму.
Асвета і кнігадрукаванне. На тэрыторыі Беларусі з'яўляюцца найбольш перадавыя для свайго часу пратэстанцкія і брацкія школы. У школах вывучаліся гуманітарныя навукі - лацінская, грэчаская, польская, нямецкая мовы, рыторыка, гісторыя, правазнаўства, матэматыка, фізіка.
У канцы XVI - першай палове XVII ст. на Беларусі адчыняюцца брацкія школы. Яны з'яўляліся і цэнтрамі кнігадрукавання.
У XVIII ст. на беларускіх землях пашыраецца свецкая адукацыя. Гэтаму садзейнічала рэформа школ.
Бібліятэчная і архіўная справа. Багацейшай у Рэчы Паспалітай з'яўлялася Нясвіжская бібліятэка Радзівілаў, заснаваная ў 1600 г. У бібліятэцы налічвалася больш за 20 тыс. тамоў кніг амаль на ўсіх еўрапейскіх мовах. У 1772 г. бібліятэка была канфіскавана і перавезена ў Пецярбург. У бібліятэцы захоўваліся таксама рэдкія рукапісы. Сярод іх - Радзівілаўскі летапіс, упрыгожаны 617 каляровымі малюнкамі.
Больш за 6 тыс. рэдкіх кніг, старажытных рукапісаў, геаграфічных карт Беларусі, Літвы і Польшчы знаходзіліся ў Шчорсах, у маёнтку магната Храптовіча.
У Нясвіжскім замку знаходзіўся і архіў, у якім налічвалася больш за 500 тыс. гістарычных актаў, грамат, пісьмаў і іншых дакументаў. Гэтыя матэрыялы былі сабраны з 1551 г., калі Мікалай Радзівіл Чорны атрымаў права захоўвання ў Нясвіжы т. зв. Літоўскай метрыкі - дзяржаўнага архіва Вялікага княства Літоўскага.
Літаратура. Агульнадзяржаўныя летапісы і хронікі паступова саступаюць месца новым літаратурным відам і жанрам: публіцыстыцы, гісторыка-мемуарнай літаратуры, палітычнай сатыры, паэзіі.
Тэатр і музыка. Шырокае распаўсюджанне на Беларусі ў XVI ст. атрымаў тэатр лялек - батлейка. Сюжэты батлейкі былі заснаваны на біблейскай і евангельскай тэматыцы, а таксама бытавых матывах.
Выяўленчае мастацтва. У беларускім жывапісе акрэсліліся два напрамкі. Першы - мастацтва, заснаванае на старажытнарускіх традыцыях; другі - жывапіс, які знаходзіўся пад уплывам заходнееўрапейскай мастацкай школы. ца новаму стылю ў выяўленчым мастацтве - класіцызму.
Архітэктура. У XVI - першай палове XVII ст. працягвалася стварэнне абарончых і культавых збудаванняў у стыле барока. Беларускі феадальны горад, як і раней, меў тыповую забудову: умацаваны замак - рэзідэнцыя феадала і размешчаны вакол замка гандлёва - рамесны пасад пад аховай замкавых.
Прадстаўніком рэнесансавай культуры на Беларусі быў першадрукар, гуманіст і асветнік Францыск Скарына (каля 1490 г. - каля 1551 г.).
Ф. Скарына аснаваў друкарню. 6 жніўня 1517 г. выйшла з друку першая кніга "Псалтыр". Першадрукар выдаў пераважную частку Старого Запавету Бібліі, прычым выбраў найбольш важныя кнігі.
У 1520 г. Скарына пераехаў у Вільню, дзе ў 1522 г. выйшла ў свет зборнік рэлігійных і свецкіх твораў. Зборнік был больш даступным шырокаму колу насельніцтва.
Ф. Скарына выступіў у якасці стваральніка новага літаратурнага жанру - прадмоў. Яны змяшчалі ў сабе кароткі змест твора. Ф. Скарына ўнёс уклад у распрацоўку беларускай літаратурнай мовы.
19) Рэфармацыя і контррэфармацыя на беларусі. Грамадска-палітычная і філасоўская думка.
Праваслаўе да 1385 года было амаль дзяржаўнай рэлігіяй. Але пасля Крэўскай уніі пануючай рэлігіяй у ВКЛ становіцца каталіцтва. На глебе барацьбы паміж свецкай і духоўнай уладамі прарасла Аармацыя.
Рэфармацыя - грамадска-палітычны і рэлігійны рух, накіраваны супраць каталіцкай царквы як ідэйнай асновы феадалізму. У Рэфармацыі можна выдзяліць тры напрамкі:
1) каралеўска-княжацкі, які абараняў інтарэсы манархаў і свецкіх феадалаў ва ўмацаванні сваёй улады і захопе зямных багаццяў царквы;
2) бюргерска-буржуазны з яго пропаведдзю "мірскога аскетызму" і рэспубліканскага ўладкавання царквы;
3) народны, які патрабаваў ліквідацыі царквы, феадальнага прыгнёту і ўзаконення роўнасці.
Шляхту і заможных гараджан Рэфармацыя прывабіла магчымасцю падарваць магутнасць царквы, якая ўшчымляла іх правы.
Найбольшае пашырэнне ў княстве атрымаў кальвінізм, абаронцам якога стаў Мікалай Радзівіл Чорны. Ён заснаваў у Вільні першую пратэстанцкую абшчыну.
У 60-я гады XVI стагоддзя на Беларусі, у Літве і на Украіне з кальвінізму вылучыўся больш радыкальны напрамак - арыянства, ці антытрынітарызм.
Папства зрабіла стаўку ў выратаванні каталіцкай царквы на ордэн езуітаў. У ВКЛ езуіты з'явіліся на наступны год пасля Люблінскай уніі, выкліканыя віленскім біскупам для барацьбы з Рэфармацыяй.
К канцу XVII стагоддзя контррэфармацыя ў княстве перамагла.
Да сярэдзіны XVII стагоддзя польскія каралі практычна падпарадкавалі сабе праваслаўную царкву.
Такім чынам, на працягу ўсяго існавання Рэчы Паспалітай беларускі народ вымушаны быў весці цяжкую барацьбу за сваю веру, мову, культуру.