
Интегральное исчисление_эл_учебник
.pdf
В правой части равенства (3.6) стоит искомый интеграл. Перенося его в левую часть, получаем:
2 ex sin x dx ex (sin x cos x) ,
то есть
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ex sin x dx |
ex (sin x cos x) |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
Полученная функция есть одна из первообразных для функции ex sin x , поэтому |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ex sin x dx |
ex (sin x cos x) |
С . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Аналогично берутся интегралы вида: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
eαx cosβx dx , |
|
eαx sin βx dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Пример 3.13. Найти |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
x2 a dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. Преобразуем подынтегральную функцию: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a |
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a |
|
|
|
x2 a |
|
|
|
|
|
|
x2 a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
x2 dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
a dx a |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
x |
2 |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
Во |
|
втором |
|
интеграле правой |
|
части |
положим |
|
|
|
u x |
, тогда du dx , |
dv |
|
xdx |
|
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v |
|
xdx |
|
|
1 |
|
d (x2 a) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
x |
2 |
a . Поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
x |
2 |
a |
|
x |
2 |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a dx x |
x2 a |
x2 a dx a ln |
x |
|
|
|
x2 a |
. |
|
|
(3.7) |
В правой части равенства (3.7) стоит искомый интеграл. Перенося его левую часть, получаем:
2 x2 a dx x
x2 a a ln x
x2 a .
Следовательно,
x2 a dx 2x
x2 a a2 ln x
x2 a .
Полученная функция есть одна из первообразных функции x2 a , поэтому:
|
|
dx |
x |
|
|
|
a |
|
|
|
|
||
x2 a |
|
x2 a |
ln |
x |
x2 |
a |
С . |
||||||
|
|
||||||||||||
|
2 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
Производя аналогичные преобразования, получаем:
|
|
dx |
a2 |
arcsin |
x |
|
x |
|
|
|
|
a2 x2 |
a2 x2 |
С . |
|||||||||
|
|
|
|||||||||
|
2 |
|
a |
2 |
|
|
|
Употребляемый в примерах 2.12, 2.13 прием часто называется возврат-
ным интегрированием.
21

Расширим таблицу интегралов некоторыми полученными интегралами.
17.ctg x dx ln sin x С .
18.tg x dx ln cos x С .
|
|
|
|
|
|
dx |
1 |
|
|
|
|
|
x a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
С . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
x2 a2 |
2a |
x a |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
С . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
a2 x2 |
a |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
21. |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
arcsin |
|
x |
С . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
a2 x2 |
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
x |
|
|
x2 a |
С . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x2 a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
23. |
|
|
x2 a |
|
|
|
x2 a |
|
|
ln |
x |
|
x2 a |
С . |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
24. |
|
|
|
|
|
dx |
a2 |
|
arcsin |
x |
|
|
x |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
a2 x2 |
|
|
|
a2 |
x2 С . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
3.3. Интегралы от некоторых функций,
содержащих квадратный трехчлен
Рассмотрим интегралы вида:
I1 |
dx |
, I2 |
|
(Mx N ) dx |
, I3 |
|
|
dx |
|
, I4 |
(Mx N ) dx |
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
ax2 bx c |
ax2 bx c |
|
|
|
|
|
|
|||||||
ax2 bx c |
|
ax2 bx c |
I5 ax2 bx c dx .
|
|
В интегралах I1 , I2 |
выносят за знак интеграла множитель |
1 |
. Далее, вы- |
||||||
a |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
делив полный квадрат |
из квадратного |
трехчлена и сделав |
|
подстановку |
|||||||
x |
p |
t , преобразуем интегралы вида I |
|
и |
I |
|
в табличные. |
|
|
||
|
1 |
2 |
|
|
|||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Преобразуем ax2 bx c следующим образом:
22

ax2 bx c
| a |
x2 px q .
Далее, поступают так, как указано выше, преобразуя интегралы вида I3 ,
I4 , I5 в табличные интегралы.
Пример 3.14. Найти |
|
(3x 4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
x2 6x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
(3x 4) |
dx |
|
|
|
|
3x 4 |
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
x |
2 |
6x |
|
x |
3 |
2 |
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Положив x 3 t , |
dx dt , получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3(t 3) 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 6x |
|
|
|
|
|
t2 9 |
t2 9 |
t2 9 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
ln |
|
t2 9 |
|
|
5 |
ln |
|
|
t 3 |
|
C |
|
3 |
ln |
|
x2 6x |
|
|
5 |
ln |
|
x |
|
|
C. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 3 |
|
|
|
|
6 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Пример 3.15. Найти |
|
|
|
|
|
|
|
(2x 1) dx |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 |
8x 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2x 1) dx |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
(2x 1) dx |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
(2x 1) dx |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 8x 3 |
|
|
x2 2x |
3 |
|
|
1 |
(x 1)2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Положив x 1 t , |
dx dt , получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2x 1) dx |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2(t 1) 1 |
dt |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
2t 3 |
|
dt |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 8x 3 |
|
|
|
1 |
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
t2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
t dt |
|
3 |
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
3 |
arcsin 2x 2 |
C. |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
arcsin 2t C |
|
|
|
(x 1) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
2 |
4 |
|
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 3.16. Найти 4x2 12x 13 dx .
Решение. Применяя указанный выше способ, имеем:
|
|
|
|
|
|
|
|
13 |
|
|
3 |
2 |
|
|
||
|
|
2 |
12x 13 dx 2 |
|
2 |
|
dx 2 |
|
|
|||||||
4x |
|
x |
|
3x |
|
|
|
x |
|
|
1 dx . |
|||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
2 |
|
|
|
Положив |
x |
3 |
t , |
dx dt |
, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
4x2 12x 13 dx 2 |
|
t2 1 dt t t2 1 ln |
t t2 1 |
C |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
13 |
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
13 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
x |
|
3x |
|
|
|
|
|
ln |
x |
|
|
|
x |
|
3x |
|
|
|
|
C . |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
23 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.4. Интегрирование рациональных функций
3.4.1. Разложение многочлена на множители
Рассмотрим многочлен Pn (x) степени n , т.е.
P (x) a xn a xn 1 |
... a . |
|
||
n |
0 |
1 |
n |
|
В курсе высшей алгебры доказывается, что всякий многочлен Pn (x) мо- |
||||
жет быть представлен в виде произведения |
|
|
||
Pn (x) a0 (x α)(x β)...(x γ) , |
(3.8) |
|||
где α, β, ..., γ – корни (вещественные или комплексные) уравнения |
Pn (x) 0. |
Множители (x α), (x β), ... ,(x γ) называются элементарными множителя-
ми.
Собрав равные элементарные множители многочлена Pn (x) , получим:
P (x) a (x α)r (x β)s ...(x γ)t , |
(3.9) |
|
n |
0 |
|
где r, s, ..., t – кратность корней α, β, ..., γ , соответственно. Очевидно,
r s ... t n .
|
Пример 3.17. Разложить на множители многочлен P (x) x3 |
6x2 |
8x . |
|
||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
Решение. |
Найдем корни уравнения P (x) 0 : |
x3 6x2 8x 0 |
, x(x2 6x 8) 0 . Откуда |
x 0 , |
|
|
|
3 |
|
|
|
1 |
x2 4 , |
x3 2 . |
|
|
|
|
|
|
Поэтому x3 6x2 8x x(x 4)(x 2) . |
|
|
|
|
|
|
Пример 3.18. Разложить на множители многочлен Pn x x4 |
16. |
|
|
||
|
Решение. |
x4 16 x2 4 x2 4 x 2 x 2 x 2i x 2i . |
|
|
Теорема 3.4. Комплексные корни многочлена с действительными коэф-
фициентами попарно сопряжены и имеют одинаковую кратность, то есть если многочлен Pn x имеет корень a ib кратности m , то он имеет также корень a ib кратности m .
24
Таким образом, если Pn x – многочлен с действительными коэффициен-
тами, в разложении (3.9) имеет множитель x a ib m , то он содержит и |
||
|
|
|
множитель x a ib m . |
|
|
|
|
|
Перемножив эти два множителя, получим:
x a ib m x a ib m x a ib m |
x a ib m |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
2 |
b |
2 |
m |
|
2 |
|
|
m |
, |
||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
x a |
|
|
|
|
x |
|
px q |
|
|||||
где p 2a, |
q a2 b2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Так как дискриминант |
D |
p2 |
q b2 |
0, то |
многочлен x2 px q |
||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
имеет комплексные корни и его нельзя представить в виде произведения мно-
гочленов первой степени с действительными коэффициентами.
Поступая аналогично с остальными комплексными корнями, представим многочлен с действительными коэффициентами Pn x в виде:
Pn x a0 x α r ... x β s x2 px q t ... x2 ex f l . |
(3.10) |
В разложении (3.10) все числа α, ..., β, p, q, ...,e, f – действительные, при-
чем многочлены x2 px q,..., x2 ex f не могут быть представлены в виде произведения многочленов первой степени с действительными коэффициента-
ми.
Приведем известные примеры:
x3 1 x 1 x2 x 1 , x3 1 x 1 x2 x 1 ,
x4 81 x 3 x 3 x2 9 .
25

3.4.2. Разложение рациональной функции на простейшие дроби
Определение. Функция R x , определенная в виде частного двух много-
членов, называется рациональной функцией или рациональной дробью, то есть
R x Qm x ,
Pn x
где Pn x и Qm x – многочлены степени n и m , соответственно.
Рациональная функция определена всюду, где знаменатель Pn x отличен
от нуля.
Рациональная функция называется правильной, если m n , и неправиль-
ной в противном случае. Любую неправильную рациональную функцию можно представить в виде суммы некоторого многочлена и правильной рациональной функции. Для этого необходимо выполнить деление с остатком многочлена –
числителя на многочлен – знаменатель.
Пример 3.19. R x |
3x4 2x 3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
x2 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Выполним деление: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x4 2x 3 |
|
x2 5 |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x2 15 |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15x4 15x2 |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15x2 |
2x 3 . |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15x2 |
75 |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x 78 |
|
|
|
|||
Таким образом, |
R(x) 3x2 15 |
2x 78 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 15 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Определение. Рациональные дроби вида: |
|
|
||||||||||||||||||||||
1) |
|
A |
|
; |
|
|
2) |
|
|
A |
|
, (m 2,3,....), |
||||||||||||
x |
|
|
|
(x α)m |
||||||||||||||||||||
|
α |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
3) |
|
Mx N |
; |
|
|
|
|
|
4) |
|
Mx N |
, |
(m 2,3,...), |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
x2 px q |
|
|
|
|
|
(x2 px q)m |
26
где A, α, M , N – действительные числа, а трехчлен x2 px q не имеет веще-
ственных корней, т.е. |
p2 |
q 0 , называют простейшими. |
|
|
4 |
|
|
||
|
|
|
|
|
Теорема 3.5. Любую правильную рациональную дробь |
R(x) |
Qm (x) |
||
Pn (x) |
можно единственным образом представить в виде суммы простейших дробей следующим образом:
|
|
Qm (x) |
|
|
|
A1 |
|
|
|
|
A2 |
|
|
Ar |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
|
... |
|
|
|
|||
|
|
|
P (x) |
(x α)r |
|
(x α)r 1 |
(x α) |
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B1 |
|
|
|
|
B2 |
|
|
Bs |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
(x β)s |
|
(x β)s 1 |
(x β) |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
C1x D1 |
C2 x D2 |
|
|
Ct x Dt |
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
... |
|
|||||||||||||||
(x2 px q)t |
(x2 px q)t 1 |
x2 px q |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
E1x F1 |
|
|
|
|
E2 x F2 |
|
... |
|
|
El x Fl |
, |
(3.11) |
||||||||||||
|
|
(x2 ex f )l |
|
(x2 ex f )l 1 |
x2 ex f |
где Pn (x) имеет вид (3.10), A1, A2 ,..., Ar , B1, B2 ,..., Bs ,C1, D1,...,Ct , Dt , E1, F1,..., El , Fl –
постоянные числа.
Разложение (3.11) называется разложением правильной рациональной функции на сумму простейших дробей.
Каждый множитель многочлена Pn (x) входит знаменателем в разложение
(3.11) во всех целых степенях, начиная со степени, которую он имеет в разло-
жении (3.10), и кончая первой степенью.
Числителем простейших дробей являются либо постоянные числа, либо многочлены первой степени, в зависимости от того, имеет ли знаменатель дей-
ствительные корни или комплексные.
Чтобы определить числа A1, A2 ,..., B1, B2 ,..., El , Fl , умножим обе части ра-
венства (3.11) на Pn (x) . Освободившись таким образом от знаменателей, полу-
чим справа и слева многочлены.
Поскольку полученное соотношение между многочленом Qm (x) и много-
членом в правой части равенства является тождеством по x , то коэффициенты,
27
стоящие при равных степенях переменной x , равны между собой. Таким обра-
зом, получим систему линейных уравнений, из которых определим неизвестные
A1, A2 ,..., B1, B2 ,...,C1, D1,..., El , Fl .
Пример 3.20. Разложить рациональную функцию на простейшие дроби:
|
|
R(x) |
|
4x2 11x 8 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
x3 |
3x2 |
4x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Решение. Разложим знаменатель x3 3x2 |
4x на простейшие множители: |
|||||||||||||||||||||||||
x3 3x2 4x 0, |
x (x2 3x 4) 0, |
|
|
x 0, x 4, |
x 1. |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
3 |
||
Таким образом, x3 3x2 4x x (x 4) (x 1). Следовательно, |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
4x2 11x 8 |
|
|
|
A |
|
|
B |
|
|
|
|
|
C |
|
. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 4 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x (x 4) (x 1) |
|
x |
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|||||||||||||||
Умножая обе части равенства на x (x 4) (x 1) , получаем: |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
4x2 11x 8 A(x 4)(x 1) B x (x 1) C x (x 4) . |
||||||||||||||||||||||||||
Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях |
|
x |
слева и справа, получаем систему из трех |
|||||||||||||||||||||||
уравнений. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
x2 |
|
A B C 4, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.12) |
||
|
|
|
3A B 4C 11, |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
x |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A 2. |
|
|||||||
|
|
|
|
4A 8 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Подставим в систему (3.12) A 2 , имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
B C 2, |
|
|
|
C |
3, |
B 5 . |
|
|||||||||||||||||||
|
4C 17 |
|
|
|||||||||||||||||||||||
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Окончательно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 11x 8 |
|
|
2 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
3 |
|
. |
|
|||||||||
|
|
x3 3x2 4x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
x x 4 x |
1 |
|
|
|
Пример 3.21. Разложить рациональную функцию на простейшие дроби:
R(x) |
x2 4x 5 |
|
|
. |
|
(x 2)(x 1)(x 2) |
Решение. Для случая, когда знаменатель имеет простые действительные корни, можно применить более простой метод вычисления коэффициентов.
Положим
|
x2 4x 5 |
|
A |
|
|
B |
|
|
|
C |
|
. |
|
|
(x 2)(x 1)(x 2) |
x 2 |
x 1 |
x |
2 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||
Откуда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 4x 5 A(x 1)(x 2) B(x 2)(x 2) C(x 2)(x 1). |
(3.13) |
||||||||||||
Подставляя в равенство (3.13) поочередно x 2, x 1, |
x 2, |
получим: |
|
28

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4A 17, |
|
3B 10, 12C 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Следовательно, A |
17 |
, |
B |
10 |
, |
|
|
C |
|
1 |
. Таким образом, |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
|
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 4x 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
. |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
(x 2)(x 1)(x 2) |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x 2 |
1 |
|
|
|
|
x 2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 3.22. Разложить рациональную функцию на простейшие дроби: |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R(x) |
|
|
3x2 x 2 |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x |
|
2)(x 1)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Решение. Положим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x2 x 2 |
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
|
. |
(3.14) |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
(x 2)(x 1)2 |
|
|
|
x |
2 |
|
(x |
1)2 |
|
|
x 1 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Умножив равенство (3.14) на (x 2)(x 1)2 , получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3x2 x 2 A(x 1)2 |
B(x 2) C(x 2)(x 1) . |
(3.15) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Подставив в равенство (3.15) поочередно x 2, |
x 1, получим: |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A 12, |
|
B 2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Для определения коэффициента C составим одно уравнение, содержащее C : |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x2 | A C 3, |
|
|
|
C 3 A C 9. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x2 x 2 |
|
|
|
12 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
9 |
. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(x 2)(x 1)2 |
x |
2 |
(x 1)2 |
x 1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 3.23. Разложить рациональную функцию на простейшие дроби: |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R(x) |
|
|
6x2 |
5x 26 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x |
3)(x2 |
|
|
|
4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Решение. Положим |
|
6x2 |
5x 26 |
|
|
|
A |
|
|
|
Bx C |
. |
Откуда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
(x 3)(x2 |
4) |
x |
|
|
x2 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6x2 5x 26 A(x2 |
4) (Bx C)(x 3). |
(3.16) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Подставив в равенство (3.16) |
x 3 , получим: |
|
|
13A 65, |
|
|
|
|
|
|
A 5. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сравнив коэффициенты при одинаковых степенях переменной x , получим следующую систему: |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
A B 6, |
B 1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x0 |
|
4A 3C 26, |
|
|
C 2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6x2 5x 26 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x 3)(x2 4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 4 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 3.24. Разложить рациональную функцию на простейшие дроби:
R(x) 3x4 x3 x2 2x 7 . (x 2)(x2 1)2
29
Решение. Положим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x4 x3 x2 2x 7 |
|
A |
|
|
Bx C |
|
Dx E |
. |
|
|
(x 2)(x2 1)2 |
x 2 |
(x2 1)2 |
x2 1 |
||||||
|
|
|
|
|
||||||
Умножив равенство (3.17) на (x 2)(x2 |
1)2 , получим: |
|
|
|
|
|||||
3x4 x3 x2 2x 7 A(x2 |
1)2 (Bx C)(x 2) (Dx E)(x2 1)(x 2). |
|||||||||
Положив в равенство (3.18) x 2 , получим: |
25A 25, |
A 1. |
|
|
Сравнивая коэффициенты при одинаковых степенях переменной x , составим систему:
x4 |
|
A D 3, |
D 2, |
|
|||
x3 |
|
E 2D 1, |
E 3, |
x2 |
|
2 A B D 2E 1, |
B 1, |
x0 |
|
A 2C 2E 7, |
C 1. |
Таким образом, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x4 x3 x2 2x 7 |
|
1 |
|
x 1 |
|
2x 3 |
. |
|
(x 2)(x2 1)2 |
x 2 |
(x2 1)2 |
x2 1 |
||||
|
|
|
|
|
(3.17)
(3.18)
3.4.3. Интегралы от рациональных функций
Приведем алгоритм интегрирования рациональных функций, используя
вышеизложенные факты:
1)если рациональная функция неправильная, то ее представляют в виде суммы многочлена и правильной рациональной функции;
2)разложить знаменатель правильной рациональной функции на эле-
ментарные множители;
3) проверить, являются ли числитель и знаменатель взаимно простыми,
т.е. не имеют ли они общих множителей;
4)разложить правильную рациональную функцию на сумму простейших
дробей;
5)найти интегралы от полученных простейших дробей.
Таким образом, интегрирование правильной рациональной функции сво-
дят к интегрированию простейших дробей, которые мы рассмотрим далее.
Интегралы от простейших дробей вида |
dx |
, |
|
dx |
(n 2,3,....) яв- |
|
|
||||
x α |
(x α)n |
||||
ляются табличными. |
|
|
|
|
|
30 |
|
|
|
|
|