Алматы энергетика жёне байланыс институты

Іазає тiлi кафедрасы

І а з а є т i л i

Ж а л № а с. Семестрлiк јздiк жЅмыстарды

орындау ѕшiн ёдiстемелiк кјрсеткiштер

/электр энергетика факультетiнi» студенттерiне арнал№ан/

Алматы. 1999

ІµРАСТЫРУШЫЛАР : Дѕйсекова М.Б., Омарбаева Ж.Т. Іазає тiлi. Жал№ас. Семестрлiк јздiк жЅмыстарды орындау ѕшiн ёдiстемелiк кјрсеткiштер (электр энергетика факультетiнi» студенттерiне арнал№ан) - Алматы : АЭжБИ, 1999. -27 бет

БЅл ёдiстемелiк кјрсетiлiмде электр энергетика факультетiнi» 1 курс студенттерiнi» “Жал№ас” топтарына арнал№ан. ґздiк жЅмысты iстей бiлу да№дысын єалыптастыру ѕшiн мётiн алды, мётiннен кейiнгi тѕрлi тапсырмалар берiлiп отыр.

ЖЅмыс барысында студенттердi» техникалыє сјздiк єорын байыту ѕшiн єазає, орыс тiлiндегi мётiндердi тѕсiнiп, аударып, термин сјздердi жадында саєтау жёне т.б. тапсырмалар орындалады. Орыс мектебiн бiтiрген єазає студенттерiне тапсырманы орындау барысында, сауатты сјйлеп, жазуына пайдасы тиер деген ойдамыз

ПIКIР ЖАЗ±АН : АЭжБИ доцентi С.Х.Дѕкембай

Алматы энергетика жёне байланыс институты, 1999 ж. жоспары бойынша басыылады.

ã Алматы энергетика жёне байланыс институты, 1999 ж.

Бiрiншi ЖµМыс

1.1 Мётiн алды тапсырмалар

1.1.1 Мётiндi оєып, жазы»ыз. Орыс тiлiне аудары»ыз

1.1.1 Сјз бен сјз тiркестерiнi» аудармасын жазы»ыз

сутегi - јндiрiс -

јндiру - отынны» жалыны -

мiндет - јте шапша» тарайды -

металл тотыєтары - јз бойларына жина№ан -

тЅтану энергиясы - сутегiн судан тiкелей айыру-

јз бойына - сутегiн мол сi»iредi -

сутегiмен јмiр сѕредi -

СУТЕГI - БОЛАШАІ ЭНЕРГИЯ КґЗI

Іазiргi кезде планетамызда јндiрiлетiн барлыє энергияны» 80%-ке жуы№ы жылу электр станцияларында јндiрiледi. Сондыєтан да кѕнделiктi јмiрiмiзге єажеттi мол энергияны јндiру ѕшiн байыр№ы отынны» тѕрлерiн, я№ни кјмiрдi, мЅнайды, газды јте кјп жа№у керек.

±алымдарды» алдында тЅр№ан мiндет, энергетикалыє отынны» жа»а бiр тѕрiн јндiру. Іазiрдi» јзiнде јндiрiс салалары мен транспортта мЅнай мен газды» орнына сутегiн пайдалану№а болатыны айєын кјрiнiп тЅр.

Сутегi бiрiншiден, таби№и ортаны ластамайды, екiншiден е» бастысы сутегiнi» жану температурасы бензиннен ѕш есе артыє. Сутегi жан№ан кезде оны» жалыны јте шапша» тарайды, тЅтану энергиясы бензиннен 10-12 есе артыє.

Іазiргi кезде сутегi таби№и газдан алынады, бiрає ол аммиак јндiрiсiне жЅмсалып жѕр.

Сутегiн судан тiкелей айыру кезiнде энергия єуаты мол заттардан, ёсiресе металл тотыєтарын, ал екiншi жа№дайда гидриттердi я№ни, суын№анда јз бойына сутегiн мол сi»iретiн заттарды пайдаланады. БЅл заттарды єайта єыздырса јз бойларында№ы жинал№ан сутектерiн бјлiп шы№арады екен.

Таза сутегi мен жЅмыс iстейтiн машиналарды» бiр єЅй№ан жанар майы 100-120 км - ге жетедi екен. Ал сутегiн бензинмен араластырып жанар май ретiнде пайдаланса, оны» жѕру Ѕзаєты№ы 500 км - ге дейiн жетедi.

АІШ - ты» Коннектикут штатында сутегiмен жЅмыс iстейтiн ал№аш, “тёжiрибе ѕйi” салынды. ¶йде, тЅрмыста єолданылатын электр энергиясыны» бёрi сутегiн жа№у немесе тотыєтыру арєылы алынып отыр. Сондыєтан да бЅл ѕйдi сутегiмен “јмiр сѕретiн ѕй” деп ата№ан .

Келешекте сутегiмен жЅмыс iстейтiн электр станциялар кез келген елде бой кјтередi. ±алымдар сутегiн космос кемелерi мен ракета техникалары ѕшiн сенiмдi отын ретiнде пайдалануда.