- •Практическая часть
- •Упражнения
- •Упражнения
- •Тексты De Graeciā et Italiā
- •De terris Eurōpae
- •De pictūris et amphŏris
- •Упражнения
- •Тексты De viris
- •De Deo nostro
- •De coloniis
- •In mercātu
- •De foro Romāno (I)
- •De haustĭbus
- •De “Bello Prutēno” Ioannis Visliciensis12
- •De Colossēo
- •Упражнения
- •Тексты De nominatĭbus populōrum
- •De agricultūrā
- •De femĭnae ornamentis
- •Тексты De mercatūrā
- •De Romae hospitiis
- •Spectāte pessum!
- •A e n I g m a
- •De operĭbus Philippi Theophrasti Paracelsi
- •Тема 7 Прилагательные III склонения (§ 17). Participium praesentis actīvi (§ 42). Упражнения
- •Тексты DedomoGraecā
- •Demonumento
- •Упражнения
- •Тексты Ave, María!
- •De homĭne sano
- •De Liviae domo
- •De aerario
- •Тексты De pane
- •Thermopўlae:acētummilitāre
- •De pavimentis
- •De importatiōne et exportatiōne
- •DecempraedictaDei
- •Тема 10
- •Упражнения
- •Тема 11 Основы и основные формы глагола (§ 34). Perfectum, plusquamperfectum, futūrum II indicatīvi actīvi (§ 37). Genetīvus quantitātis; ablatīvus separatiōnis (§ 57). Упражнения
- •Тексты De domo Romānā (II)
- •De Prometheo (II)
- •Aenigma
- •De Domo Aureā (II)
- •Cruenti proelii descriptio
- •De homǐne, operarios in vineam conducente
- •Тема 13
- •Infinitīvi (§ 43). Accusatīvus/nominatīvus cum infinitīvo (§ 58-60). Упражнения
- •Тексты De Parrhasio et Zeuxĭde
- •De peregrinatorĭbus
- •De gladiatorĭbus
- •DedomoRomānā(III)
- •Тема 14
- •Упражнения
- •Тексты Sigismundus Herberstein – de origĭne nomĭnis “Russia”
- •Paulus Oderbornius – de majōrum nostrōrum morĭbus
- •Verba deponentia et semideponentia (§ 46-47). Genetīvus objectīvus (§ 57). Упражнения
- •Тексты Nicolāus Hussoviānus – de natūrae tutēlā
- •De spebus
- •De nomĭnis “monēta” origĭne
- •Nicolāus Hussoviensis – ad serēnam Princĭpem et Domĭnam Bonam, Dei gratiā Regīnam Poloniae, Magnam Ducem Lithuaniae, Russiae Prussiaeque etc59.
- •A e n I g m a
- •Тексты De villā Adriāni
- •De nomĭnis “Lithuania” origĭne
- •De Pompejis
- •Initium signōrum Jesu in Canā Galilaeae
- •De natūrā Lithuaniae
- •Ex poēmăte “Philopătris ad senātum populumque Lituānum”
- •Palatinātus Minscensis
- •Тема 17 Числительные (§ 31-32). Упражнения
- •Тексты Trajānicolumna
- •De creatūrā mundi
- •De arcā Noё
- •De Augusti domo
- •De Trojā captā
- •De Oedĭpo et Sphinge
- •DeSluciaecingŭlis
- •Praeceptum
- •Тема 18 Praesens, imperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40). Сослагательное наклонение (conjunctīvus) в независимом предложении(§ 62). Упражнения
- •Тексты Pater Noster
- •De Copernĭci cosmographiā
- •Gaudeāmus!
- •Тема 19
- •Perfectum, plusquamperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40).
- •Придаточные предложения с союзами ut, ne (§ 64).
- •Упражнения
- •Тексты De serpente
- •Ex poemăte Nicolāi Hussoviāni “De vitā et gestis divi Hyacinthi”
- •De Proserpĭnā
- •De pictorĭbus antīquis
- •Sutornesupracrepĭdamjudĭcet!
- •Facetiae
- •De Alexandro Magno et Apelle
- •De pictūrae decessiōne
- •Manum de tabŭlā!
- •Тема 22 Косвенный вопрос и косвенная речь (§ 67). Упражнения
- •Тексты De Deo et homĭne
- •Ámbos suís méndaciís
- •Véscĭmur, áugustósque Deúm sperámus honóres,
- •De Jesu Christo et adulescente divĭte
- •De vino
- •Non olet!
- •De Zeuxĭde
- •De Archimēdis morte
- •De Thale
- •Тема 23 Gerundium (§ 44). Gerundīvum (§ 45). Conjugatio periphrastǐca actīva et passīva (§ 42, 45). Datīvus ethĭcus; ablatīvus causae, modi (§ 57). Упражнения
- •Тексты De tempŏre
- •Quid est pulchrum?
- •Ex Horatio
- •De Regŭlo
- •De cupiditāte
- •De fugā Witowdi ex turri Crewae
- •Modus operandi
- •De Dionysio
- •Ex libro “Bresith”, id est “Genĕsis”
- •Explicatiōnes
- •С п и с о к использованных сокращений грамматических и лексикографических терминов
De Trojā captā
Bellum Trojānum fuit anno millesĭmo centesĭmo octogesĭmo tertio ante aeram nostram. Helĕna rapta causa fuit hujus belli. Decĭmo anno Troja a Graecis expugnāta est. Sed multae res iram deōrum adversus victōres commovĕrant: templa incensa, sacerdōtes trucidāti, Cassandra rapta, Priămus ad aras interfectus.
De Oedĭpo et Sphinge
Sphinx, ante portas Thebārum in saxo sedens, in urbem ingredientĭbus vel ex urbe egredientĭbus difficĭle aenĭgma proponēbat: “Qui ingredĭtur mane quattuor pedĭbus, meridie – duōbus, vespĕre – tribus?” Nemo hoc aenigma solvĕre potĕrat, ităque omnes Sphinx interficiēbat. Solus Oedĭpus aenĭgma solvit: “Homo: infans pedĭbus, senex autem bacŭlo nitĭtur”. Tum Sphinx de saxo se dejēcit.
Мифологические образы Эдипа и Сфинкс всегда пользовались популярностью у художников. Так, в 1808 г. французский художник Жан Поль Огюст Энгр пишет картину “Эдип, разгадывающий загадку Сфинкс”, отмеченную новой, эмоциональной и углубленной трактовкой греческого сказания. Другой французский живописец Гюстав Моро максимально насыщает цветом и скрытым эротизмом (Сфинкс в мифе – существо женского пола) свое полотно “Эдип и Сфинкс” (1865).
DeSluciaecingŭlis
Saecŭlo duodevicesǐmo cingŭlum serǐcum ornamentum principāle vestis mascŭlae putabātur. Solum viri nobǐles per casus magnos ea induēbant. Erant cingŭla cum duōbus laterǐbus: aliud – ad occasiōnem laetifǐcam, aliud – ad rem tristem; erant quoque cum filis intextis argenteis aureisque. Cingŭla latitudǐnem ab triginta usque quinque et triginta centimĕtra, longitudǐnem autem ab tribus usque quinque metra habēbant.
Cingŭla, ex Persiā importāta, pro quingentis ducatǐbus aureis valēbant. Officīnā Sluciae apertā, pretium eōrum usque viginti et centum ducātus veniēbat. Artifǐces pro mense quattuor ducātus capiēbant. Textōres ducenta cingŭla, quae famōsa in toto mundo facta sunt, per annum producēbant.
Praeceptum
O mei filii tres! Non debētis esse misĕri. Ad mortem enim nunc venio, sed pars mei, anĭmus meus, semper remanēbit. Dum eram vobiscum, anĭmum non videbātis, sed ex factis meis intellegebātis eum esse in hoc corpŏre. Credĭte igĭtur anĭmum esse eundem post mortem, etiam si eum non videbĭtis, et semper conservāte me in memoriā vestrā (Cic.).
Тема 18 Praesens, imperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40). Сослагательное наклонение (conjunctīvus) в независимом предложении(§ 62). Упражнения
I. 1. Составьте с помощью словаря иностранных слов и большого латинско-русского словаря трехчленные ряды соответствий: термин латинского происхождения – значение термина – значение производящей латинской словоформы; воспроизведите последнюю графически (в скобках указывается грамматическая форма слова):
|
Термин латинского происхождения |
Значение термина |
Значение производящей латинской словоформы |
|
релятивизм |
книга, относящаяся к начальной поре книгопечатания (до 1501 г.) |
требование (n. s., сущ. II скл., n) |
|
постулат |
философское учение, отрицающее возможность объективного познания на основании относительности наших знаний |
соединение, совокупность, система (n. s., сущ. III скл. на -io) |
|
реликвии |
свойство; существенный признак |
установление меры, определение размера (n. s., сущ. III скл. на -io) |
|
инкунабула |
особо почитаемые предметы, вещи, памятники культуры |
колыбель; начало (n. pl., сущ. II скл., n) |
|
атрибут |
система взглядов на какие-либо явления; общий замысел чего-то |
относительный (прил. I-II скл.) |
|
модификация |
допущение; утверждение, принимаемое в качестве одной из исходных посылок дедуктивно построенной научной теории |
остатки, останки (n. pl., сущ. I скл.)
|
|
концепция |
видоизменение |
присовокуплять, приписывать, добавлять (supīnum от гл. attribuo, 3) |
2. Подберите к словам из колонки I имена собственные из колонки II так, чтобы получилось устойчивое фразеологическое выражение. В колонке III найдите значение каждого выражения:
|
I |
II |
III |
|
попасть между |
Амур |
брак |
|
победа |
Ахиллес |
любовь, влюбленность |
|
стрелы |
Пирр |
подарок, приносящий несчастья; вместилище всех бед |
|
Пята |
Сцилла и Харибда |
слабая сторона, уязвимое место |
|
двуликий |
Прокруст |
опасность, угрожающая с обеих сторон |
|
Узы |
Морфей |
искусственные рамки, в которые стараются поместить людей, события, факты |
|
ящик |
Гименей |
лицемерный, двуличный человек |
|
ложе |
Янус |
успех, достигнутый огромными усилиями, или победа, одержанная с большими потерями |
|
факел |
Пандора |
навсегда исчезнуть, быть забытым |
|
кануть в |
Прометей |
крепкий сон |
|
объятия
|
Лета |
символ стремления к достижению высоких целей, благородства, борьбы добра со злом |
II. Переведите на русский язык:
1. Ratio ducat, non fortūna (Liv.). 2. Arma togae cedant (Cic.). 3. Qui beneficium dědit, taceat; narret, qui accēpit (Sen.). 4. Оmnia vincit amor, et nos cedāmus amōri (Verg.). 5. Caveat emptor! 6. Feci, quod potui, faciant meliōra potentes(формула, которой римские консулы заканчивали свою отчетную речь, передавая полномочия преемнику).7. Fiat justitia et pereat mundus!(Девиз германского императора Фердинанда I (XIV в.).)8. Fiat lux!(Gn.) (Изобретателя книгопечатания Иоганна Гутенберга изображали держащим развернутый лист бумаги с этой надписью.)9. Prosit!(Латинская форма застольного приветствия тостующего.) 10. Qui sine peccāto est vestrum, primus in illam lapĭdem mittat(Io.). (Ответ Иисуса на вопрос, как поступить с женщиной, уличенной в прелюбодеянии.)11. Dictis facta respondeant! 12. Osculētur me oscŭlo oris sui, quia meliōra sunt oscŭla tua vino (Ct.). 13. Surge aquĭlo et veni auster, perfla hortum meum, et fluant aromăta illīus. Veniat dilectus meus in hortum suum et comĕdat fructum pomōrum suārum (Ct.). 14. Expellantur omnia, totum pectus virtūti vacet (Sen.). 15. Quid faciant leges, ubi sola pecunia regnat (Petr.). 16. Numĕrus convivārum ne sit minor, quam Gratiārum, ne major, quam Musārum. 17. Fluctuant, nec mergĭtur (девиз на гербе Парижа). 18. Sit tibi consultum: muliĕrum spernĕre vultum. 19. In silvam ligna ne feras! (Hor.) 20. Ne depugnes in aliēno negotio. 21. Ne diffĕras in crastĭnum. 22. Taceat de Achille, qui non Homērus. 23. Fluant lacrĭmae, sed eaedem desĭnant: rege anĭmum tuum! (Sen.) 24. Quidquid praecipies, sit breve (Hor.). 25. Venīte, adorēmus Domĭnum! (Ps.) (Рефрен рождественского песнопения “Adeste, fidēles”.)
26. Deus, ne elongēris a me;
Deus meus, in auxilium meum festīna.
Confundantur et deficiant adversantes anĭmae meae; operiantur confusiōne et pudōre, qui quaerunt mala mihi (Ps.).
