- •Практическая часть
- •Упражнения
- •Упражнения
- •Тексты De Graeciā et Italiā
- •De terris Eurōpae
- •De pictūris et amphŏris
- •Упражнения
- •Тексты De viris
- •De Deo nostro
- •De coloniis
- •In mercātu
- •De foro Romāno (I)
- •De haustĭbus
- •De “Bello Prutēno” Ioannis Visliciensis12
- •De Colossēo
- •Упражнения
- •Тексты De nominatĭbus populōrum
- •De agricultūrā
- •De femĭnae ornamentis
- •Тексты De mercatūrā
- •De Romae hospitiis
- •Spectāte pessum!
- •A e n I g m a
- •De operĭbus Philippi Theophrasti Paracelsi
- •Тема 7 Прилагательные III склонения (§ 17). Participium praesentis actīvi (§ 42). Упражнения
- •Тексты DedomoGraecā
- •Demonumento
- •Упражнения
- •Тексты Ave, María!
- •De homĭne sano
- •De Liviae domo
- •De aerario
- •Тексты De pane
- •Thermopўlae:acētummilitāre
- •De pavimentis
- •De importatiōne et exportatiōne
- •DecempraedictaDei
- •Тема 10
- •Упражнения
- •Тема 11 Основы и основные формы глагола (§ 34). Perfectum, plusquamperfectum, futūrum II indicatīvi actīvi (§ 37). Genetīvus quantitātis; ablatīvus separatiōnis (§ 57). Упражнения
- •Тексты De domo Romānā (II)
- •De Prometheo (II)
- •Aenigma
- •De Domo Aureā (II)
- •Cruenti proelii descriptio
- •De homǐne, operarios in vineam conducente
- •Тема 13
- •Infinitīvi (§ 43). Accusatīvus/nominatīvus cum infinitīvo (§ 58-60). Упражнения
- •Тексты De Parrhasio et Zeuxĭde
- •De peregrinatorĭbus
- •De gladiatorĭbus
- •DedomoRomānā(III)
- •Тема 14
- •Упражнения
- •Тексты Sigismundus Herberstein – de origĭne nomĭnis “Russia”
- •Paulus Oderbornius – de majōrum nostrōrum morĭbus
- •Verba deponentia et semideponentia (§ 46-47). Genetīvus objectīvus (§ 57). Упражнения
- •Тексты Nicolāus Hussoviānus – de natūrae tutēlā
- •De spebus
- •De nomĭnis “monēta” origĭne
- •Nicolāus Hussoviensis – ad serēnam Princĭpem et Domĭnam Bonam, Dei gratiā Regīnam Poloniae, Magnam Ducem Lithuaniae, Russiae Prussiaeque etc59.
- •A e n I g m a
- •Тексты De villā Adriāni
- •De nomĭnis “Lithuania” origĭne
- •De Pompejis
- •Initium signōrum Jesu in Canā Galilaeae
- •De natūrā Lithuaniae
- •Ex poēmăte “Philopătris ad senātum populumque Lituānum”
- •Palatinātus Minscensis
- •Тема 17 Числительные (§ 31-32). Упражнения
- •Тексты Trajānicolumna
- •De creatūrā mundi
- •De arcā Noё
- •De Augusti domo
- •De Trojā captā
- •De Oedĭpo et Sphinge
- •DeSluciaecingŭlis
- •Praeceptum
- •Тема 18 Praesens, imperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40). Сослагательное наклонение (conjunctīvus) в независимом предложении(§ 62). Упражнения
- •Тексты Pater Noster
- •De Copernĭci cosmographiā
- •Gaudeāmus!
- •Тема 19
- •Perfectum, plusquamperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40).
- •Придаточные предложения с союзами ut, ne (§ 64).
- •Упражнения
- •Тексты De serpente
- •Ex poemăte Nicolāi Hussoviāni “De vitā et gestis divi Hyacinthi”
- •De Proserpĭnā
- •De pictorĭbus antīquis
- •Sutornesupracrepĭdamjudĭcet!
- •Facetiae
- •De Alexandro Magno et Apelle
- •De pictūrae decessiōne
- •Manum de tabŭlā!
- •Тема 22 Косвенный вопрос и косвенная речь (§ 67). Упражнения
- •Тексты De Deo et homĭne
- •Ámbos suís méndaciís
- •Véscĭmur, áugustósque Deúm sperámus honóres,
- •De Jesu Christo et adulescente divĭte
- •De vino
- •Non olet!
- •De Zeuxĭde
- •De Archimēdis morte
- •De Thale
- •Тема 23 Gerundium (§ 44). Gerundīvum (§ 45). Conjugatio periphrastǐca actīva et passīva (§ 42, 45). Datīvus ethĭcus; ablatīvus causae, modi (§ 57). Упражнения
- •Тексты De tempŏre
- •Quid est pulchrum?
- •Ex Horatio
- •De Regŭlo
- •De cupiditāte
- •De fugā Witowdi ex turri Crewae
- •Modus operandi
- •De Dionysio
- •Ex libro “Bresith”, id est “Genĕsis”
- •Explicatiōnes
- •С п и с о к использованных сокращений грамматических и лексикографических терминов
Тексты De domo Romānā (II)
Focus atrii locus sacer putātus erat. Familia Romāna in eum locum deis domestĭcis sacrificātum veniēbat. Atrium majōrum clarōrum imaginĭbus, e cerā factis, atque deōrum simulacris ornātum est. Tectum a columnis suspensum erat. Cubicǔla et triclinia cenātum circum atrium posĭta sunt.
De Prometheo (II)
A Vulcāno jussu Jovis in monte Caucăso ferreis catēnis ad saxum Prometheus alligātus erat. Cotidie aquĭla jecur Promethei devorābat. Jecŏris pars, quam aquĭla interdiu devoravĕrat, noctu crescēbat. Ita dolōres ingentes a Prometheo tolerabantur. Postea Hercŭles aquĭlam sagittā necāvit Prometheusque liberātus est.
Греческий художник Паррасий51 славился не только своим искусством, но и жестокостью. Для того чтобы правдоподобно изобразить на своей картине “Прометей пригвожденный” страдания мифологического героя, он купил, по свидетельству Сенеки Старшего, пленного старика и приказал пытать его. Глядя на лицо несчастного, Паррасий рисовал лицо страдающего Прометея.
Aenigma
Tárda, grádu lentó, specióso práedĭta dórso;
Dócta quidém studió, sed sáevo pródĭta fáto
Víva níhil dixí; quae síc modo mórtua cánto52.
De Domo Aureā (II)
In cetĕris partĭbus cuncta auro lita, distincta gemmis unionumque conchis erant; cenatiōnes laqueātae cum tabŭlis eburneis versatilĭbus sparsum flores et unguenta fuĕrant. Praecipua cenatiōnum rotonda erat, quae perpetuo diēbus et noctĭbus vice mundi movĕrat. Balnea cum marīnis et albŭlis aquis fuĕrant (Suet.).
Когда дворец был закончен и освящен, Нерон сказал, что только сейчас он начинает жить по-человечески. Процесс для него оказался важнее результата, и похвала грандиозному сооружению была более чем скромной.
Cruenti proelii descriptio
(ex poēmăte “Bellum Prutēnum”)
Vúlnĕra vúlnerĭbús gemĭnánt sternúntque vicíssim
Córpŏra múlta virúm,53 crudéli mórte necáta.
Úndĭque cóncurrúnt aciés, fluit úndĭque sánguis;
Hí pereúnt jacŭlís, illí stridéntǐbus hástis
Súccumbúnt, anĭmásque suás sub Tártǎra míttunt.
Sáxa volánt et téla pluúnt per núbǐla múndi
Férrea, létifĕrís jacŭlís nigréscit et áēr
Néc locus ést telís in térrā; vúlnĕra férrum
Ómne fovént (Visl.).
De homǐne, operarios in vineam conducente
Евангелист Матфей передает притчу, рассказанную Учителем. Один человек решил нанять работников в свой виноградник. Часть из них он нанял рано утром, других – в три часа, третьих – в шесть, четвертых – в девять, наконец, последних – в одиннадцать. С наступлением вечера хозяин заплатил каждому работнику по динарию. Нанятые утром стали роптать на хозяина, говоря, что они работали больше всех, а получили столько же, сколько и нанятые вечером…
At ille respondens uni eōrum dixit: “Amīce, non facio tibi injuriam. Nonne ex denario convenisti mecum? Tolle, quod tuum est, et vade. Volo autem et huic novissǐmo dare sicut et tibi. Aut non licet mihi, quod volo, facĕre? An ocŭlus tuus nequam est, quia ego bonus sum?” Sic erunt novissǐmi primi et primi novissǐmi, multi sunt enim vocāti, pauci autem electi.
Тема 13
Infinitīvi (§ 43). Accusatīvus/nominatīvus cum infinitīvo (§ 58-60). Упражнения
І. 1.Переведите предложения. Преобразуйте оборот accusatīvus cum infinitīvo в оборот nominatīvus cum infinitīvo и наоборот:
a) Romānos Gallos victūros esse Caesar nuntiat.
б) Leo rex ferārum esse, rosa autem florum regīna esse a poētis putātur.
в) Artem solam et species artis plurĭmas esse antīqui existimābant.
г) Tradĭtur a scriptorĭbus Alexander Magnus regiōnes multas cepisse.
2. Определите значение каждой латинской лексемы, проанализировав значения восходящих к ней дериватов:
|
Linga Latīna |
Русский язык |
Français |
English |
Deutsch |
|
сornu, us n |
корнишон |
cornier f угловой |
сorner угол |
Kornett n корнет (муз.) |
|
сura, ae f |
маникюр, педикюр |
curedent m зубочистка |
security безопасность |
Kur f курс (лечения) |
|
epistŭla, ae f |
эпистолярный |
epistolaire эпистолярный |
epistole послание |
Epistel f проповедь |
|
faber, bri m |
фабрика, полуфабрикат |
fabriquer производить |
fabric материя, изделие |
fabrizieren мастерить |
|
genus, ĕris n |
генерация, генеральный, жанр |
general общий, главный |
generic родовой, общий |
Generation f поколение |
|
gratia, ae f |
грация |
gracieux милостивый |
gracious добрый, любезный |
gratulieren поздравлять |
ІІ. Переведите на русский язык:
1. Romāni intellegēbant urbes, prope vias bonas posĭtas, florēre. 2. Scimus temporĭbus antīquis mercatūram cum latrocinio implicātam esse. 3. Thales philosŏphus Graecus docēbat omnia ex aquā constāre. 4. Constat rosam esse florem Venĕris sacrum propter odōrem et pulchritudĭnem. Sed fama est eam olim fuisse candĭdam, traxisse autem purpurĕum colōrem ex sanguĭne deae (Aus.). 5. Scriptōres vetĕres Romam a Romŭlo et Remo condĭtam esse tradunt. 6. Notum est multas urbes Galliae a Caesăre expugnātas esse. 7. Graeci sperābant Trojam captum iri. 8. Alexander Magnus, audiens Darēum, Persārum regem, innumerabĭles parāre milĭtum copias, – “Unus, – inquit, – lupus non timet multаs oves”. 9. Socrătes putābat se esse civem totīus mundi (Cic.). 10. Adulescens sperat se diu victūrum esse; senex potest dicĕre se diu vixisse (Cic.). 11. Constat aedificia, velut homĭnes, in monētis efficta, a poētis canta et a rerum scriptorĭbus descripta esse. 12. In tabŭlā Eurōpae geographĭcā Italiam calĭgae formam habēre vidēmus. 13. Scio me nihil scire (перевод слов Сократа, приводимых в “Апологии Сократа” у Платона). 14. Popŭli antīqui putābant Oceănum terram cingĕre. 15. Nihil sub sole novum, nec valet quisquam dicĕre esse hoc recens; jam enim praecessit in saecŭlis, quae fuērunt ante nos (Eccl.). 16. Solus cum sola, in loco remōto, non cogitabuntur orāre “Pater noster”. 17. Quem defendis, sperat se absolūtum iri (Cic.). 18. Demosthĕni fur quidam rem pretiōsam rapuit, qui captus ita se defendĕre studēbat: “Nesciēbam id tuum esse”. Cui Demosthĕnes: “At id tuum non esse sciēbas”. 19. Consuetūdo et mos vim legis videntur habēre. 20. Ante omnia necesse est se ipsum aestimāre, quia saepe nobis vidēmur plus posse, quam possŭmus (Sen.). 21. Constat ad salūtem civium inventas esse leges (Cic.). 22. Quae autem divīna sunt? Vigēre, sapĕre, invenīre, meminisse. Ergo anĭmus divīnus est (Cic.). 23. Scelus est odisse parentem (Ov.). 24. Qui timēre desiĕrint, odisse incipient (Tac.).
