8-МАВЗУ

Прогресс белгилари

Нисбийлик – прогресс тушунчасини ишлатиб бўлмайдиган соҳалар мавжуд (масалан, эволюциянинг бадиий, эстетик томони, санъат тараққиёти).

Зиддиятлилик – маълум бир соҳалардаги мукаммаллашув бошқалари учун зарар келтириши мумкин (масалан, ядровий энергетиканинг ривожланиши бир томондан электроэнергия билан боғлиқ эҳтиёжни қондиришга ёрдам берган бўлса, 2-томондан атроф-муҳитнинг мисли кўрилмаган даражада ифлосланишига олиб келди).

Ижтимоий прогресс мезонлари

Инсон онгининг ўсиши (А.Тюрго, М.Кондорсе)

Фан ва техника тараққиёти

Турмуш даражасининг ортиши, ижтимоий ҳимоя даражаси

Жамиятда ахлоқнинг ўсиши (А.Сен-Симон)

Жамият томонидан шахс эркинлигини таъминлаш даражасининг ортиши (Г.Гегель)

Ишлаб чиқариш кучларининг ўсиши (К.Маркс) ва ҳ.к.

Ижтимоий прогресснинг универсал мезони

– бу ижтимоий тизимнинг инсоннинг асл моҳиятига, унинг эҳтиёжлари ва манфаатларига, шахснинг эркин ва кўп томонлама ривожланишига объектив мослиги ёки номувофиқлик даражаси

Югославиялик социолог Радомир Лукич

•«Одамлар тобора кўпайиб, яхшироқ яшамоқда ва шу билан бирга, ҳар бир кишига кўпайиб бораётган ижтимоий маҳсулотни олиш ва шу билан узоқ ва яхши яшашга имкон берадиган ижтимоий тизим яратилмоқда, деб айтиш мумкин бўлган жамиятни прогрессив, деб тахмин қилиш мумкин".

Жамият прогрессив тараққиётининг гуманистик мезонлари:

•Инсоннинг ўртача умр кўриши давомийлиги

•Оналар ва болалар ўлими даражаси

•Маълумотлилик даражаси

•Инсон ҳуқуқларига амал қилиш даражаси

•Табиатга муносабат

•Инсонларнинг ҳаёти билан қониқиши ҳисси

БМТнинг Мингйиллик Ривожланиш Мақсадлари

БМТнинг Барқарор Ривожланиш мақсадлари

Ижтимоий прогресс кўлами

•Ижтимоий прогресс тушунча сифатида умуман ижтимоий тизимга ва унинг алоҳида элементларига нисбатан ҳам қўлланилиши мумкин.

•Замонавий цивилизация (саноат ва техноген), улкан саноат мажмуаларини яратиб, фан ва илмий билимларнинг ривожланишини ижтимоий тараққиётнинг етакчи белгиловчи омилига

•Ижтимоий прогресс тўғридан-тўғри жамият тараққиётига олиб борадиган йўл эмас.

•Ижтимоий ўзгариш мураккаб ва зиддиятли.

•Уларнинг турлари ва даражалари фарқ қилади: турғунлик ҳам, бир жойда тўхтаб қолиш, айлана ҳаракат қилиш, ортга ҳаракат қилишлар ҳам кузатилади.

•Бир неча асрлар давомидаги сўзсиз ривожланишнинг пасайиш даврлари билан алмашиши ва инсоният забт этиб бўлинган деган принциплар учун яна курашишга мажбур бўлиб қолиши мумкин