- •Типтік оқу бағдарлама
- •Гидротехникалық құрылымдар
- •050810 – «Мелиорация, жерді баптау және қорғау»
- •Мазмұны
- •Түсініктеме
- •Пререквизиттер
- •Постреквизиттер
- •Гидротехникалық құрылымдардың маңында болатын су сүзілісі
- •2. Су тірейтін гидротехникалық құрылымдардың орнықтылығы және беріктігі
- •3. Бөгеттер
- •4. Бөгеттердің маңындағы су өткізетін құрылымдар
- •Гидротехникалық қақпақтар (қақпалар) және механикалық жабдықтар
- •Өзен топтарын құрастыру
- •Топтардың құрамындағы арнайы гидротехникалық құрылымдар және қондырғылар
- •Тәжірибелік сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Лабораториялық сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Курстық жобалауға ұсынылатын тақырыптар
- •Әдебиеттер
- •Қосымша:
- •Типтік оқу бағдарлама
- •Гидротехникалық құрылымдар
- •050805 – «Су ресурстары және суды пайдалану»
- •Мазмұны
- •Түсініктеме
- •Пререквизиттер
- •Постреквизиттер
- •Гидротехникалық құрылымдардың маңында болатын су сүзілісі
- •2. Су тірейтін гидротехникалық құрылымдардың орнықтылығы және беріктігі
- •3. Бөгеттер
- •4. Бөгеттердің маңындағы су өткізетін құрылымдар
- •Гидротехникалық қақпақтар (қақпалар) және механикалық жабдықтар
- •Өзен топтарын құрастыру
- •Топтардың құрамындағы арнайы гидротехникалық құрылымдар және қондырғылар
- •Тәжірибелік сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Лабораториялық сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Курстық жобалауға ұсынылатын тақырыптар
- •Әдебиеттер
- •Қосымша:
- •Лекция №1 Гидротехникалық құрылымдар (гтқ)
- •1Сұрақ. Су шаруашылығы және оның салалары
- •Лекция №2 Гидротехникалық құрылымдарды (гтқ) топтастыру, су торабтары жүйелері
- •1Сұрақ. Гтқ топтастыру.
- •2Сұрақ. Су торабтары және су жүйелері, оларды топтастыру
- •3Сұрақ.Флютбеттің құрамының бөліктері және флютбетке әсер ететін күштер
- •Гидротехникалық құрылымдардағы (гтқ) курстық және дипломдық жобалауға қойылатын негізгі талаптар
- •1 Сұрақ. Жобалау туралы жалпы түсініктер. Негізгі ережелер мен нормалар
- •2 Сұрақ. Жобалауға қойылатын талаптар
- •Биіктігіне, табанының түріне, апат нәтижелеріне байланысты су ұстағыш гидротехникалық құрылымдардың кластары.
- •Мелиоративтік мақсаттағы өзен су қоймасының су тораптарын жобалау
- •Сурет 4.1. Су қоймасының жоспары және нобайлық ұзына бойы қимасы
- •Топырақ бөгеттерінің жақтаулары мен типін таңдау.
- •Лекция №5 Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру және түрлері
- •Лекция №6 Гидротехникалық құрылымдағы сүзілу өтімділігін анықтау
- •Сұрақ. Сүзгілік есептеулер, негізгі тәсілдері
- •Түзету коэффициенттерінің мәндері.
- •Сурет 6.1. Бөгет денесінен өтетін толық сүзілу өтімділігін анықтауға арналған есептік схема.
- •Сенімділік коэффициенттерінің мәндері, Кс
- •Арынның орташа алмағайып градиенттерінің мәндері
- •Арынның орташа алмағайып градиенттерінің мәндері
- •Сурет 6.2. Топырақты бөгеттің кері сүзгілерін таңдау графиктері:
- •Лекция №7 Топырақты бөгеттердің беткейдің орнықтылығы мен шөгуін (отыруын) есептеу
- •Сырғу қиысығын тұрғызу үшін
- •Топырақты бөгеттің беткейіне әсер ететін күшті есептеу
- •Және с-нің рұқсатты мәндері
- •Сурет 7.2. Майысқақ экранның орнықтылығының есептік схаемасы.
- •Сурет 7.3. Топырақты бөгет негізінің шөгуін есептеуге арналған схема:
- •Біркелкі таралған жүктемелердің қарқынының үлесіне алынған кернеуінің мәні.
- •Үшбұрыш бойынша өзгеретін, р қарқынының үлесімен есептелетін кернеуінің мәні
- •Лекция №8 Су жіберуші құрылымарды жобалау
- •Сурет 8.3.Мұнаралы су жібергіш:
- •2.1.Арынды металл құбыр типтегі су жібергіштерді есептеу
- •Құбырдың диаметрін анықтау
- •2.2.Арынсыз құбыр типіндегі су жіберуді есептеу
- •П.Г.Киселев бойынша беткейдің салыну коэффициенті мен рұқсат етілген шаймайтын жылдамдықтар мәндері
- •2.3.Мұнаралы су жібергішті есептеу
- •Лекция №9 Суқашыртқы ғимараттарды жобалау
- •2.1.Ашық су қашыртқылар
- •Сурет 9.1.Ашық су қашыртқылар:
- •2.3.Жабық су қашыртқылар.
- •Лекция №10 Су қашыртқы ғимараттардың гидравликалық есебі
- •1.1. Есептеу тәртібі.
- •Сурет 10.1. Орлы су қашыртқының есептік схемасы
- •2.1. Есептеу тәртібі.
- •Тезағардағы судың қалыпты тереңдігін (h0) анықтау.
- •Лекция №11 Сағалық (суалғыш) ғимараттар
- •1.1. Саға туралы түсінік, сағалық ғимараттардың мақсаттары және жіктелуі (классификациясы).
- •Ғимарттардың орналасу орнын таңдау:
- •Өзен пішінінің параметрлерін (r және m) анықтау
- •Дәрежелік көрсеткіштер (у)мен арнаның кедір-бұдырлық коэффициентін (n) анықтау
- •4.1.Бөгетсіз сағалар туралы жалпы мәліметтер
- •Сағаның схемасы:
- •4.2. Суды маңдайалдынан алатын бөгетсіз су тораптары
- •4.3. Бөгетсіз сағалық су торабының басты ғимараттары
- •4.4. Бөгетсіз сағалық су тораптарының есептеулері
- •Лекция №12 Бөгетті сағалық су тораптары
- •Судың есептік ең жоғарғы өтімділігінің жыл сайынғы қамтамасыздығы
- •3.1. Бөгеттік сағада өзен арнасын реттеу
- •А орнықтылығының параметрі
- •Сурет 12.1. Тіке сызықты (а) және қисық сызықты (б) учаскелерде арнаны реттеу схемасы
- •4.1. Арна мен ағынның морфологиялық элементтерін анықтау
- •Тосқындардың гидравликалық ірілігін анықтау
- •Сурет 12.2 Сипатты көлденең қималар
- •Лекция №13 Сұқпалар жайлы жалпы мәліметтер
- •2. Көтеру, отырғызу және сұқпаны ұстап тұру күштерін есептеу.
- •Беттік сұқпаларға түсетін гидростатикалық қысымдардың тең әсерлік күштерін анықтауға арналған формулалар
- •Сурет 13.3. Ригельдің геометриялық өлшемдері.
- •3.1. Сұқпаның қаптауын есептеу.
- •Сурет 13.4 Тіреуіш торлардың схемасы.
- •3.2. Сұқпа ригельдерін есептеу
- •Лекция №14 Балыққорғағыш құрылымдар
- •1. Су қабылдағышты есептеу
- •2. Тосқын тұтқыш галереяны есептеу
- •Лекция №15
- •4.2. Гидротехникалық ғимараттар жұмыстарының жағдайлары
- •4.3. Гидротехникалық ғимараттардың беріктілігі
- •4.4.Пайдалану процесінде ғимараттар жұмысын
- •4.5. Су қоймасы пайдалану
- •4.5.1. Пайдаланудағы табиғат қорғау іс шаралары
- •4.5.2. Акватория бойынша негізгі пайдалану іс шаралары
- •4.5.3. Су қоймаларындағы бақылаулар
- •4.6. Өзендегі бас сағалық су тораптарының пайдалану
- •4.6.1. Бас сағалық тораптардағы техникалық пайдалану
- •4.6.2. Су қашыртқы бөгеттердің аралықтарының және бас
- •4.6.3. Жоғарғы және төменгі бьефтердің тосқындармен бітелуімен
- •Гидротехникалық құрылымдар пәнінен
- •Модульдің сұрақтары.
- •Эксперименттік қондырғы
- •Эксперименттік бөлімдердің орындалу тәртібі
- •Кәрізбен біртекті топырақ бөгеті арқылы сүзуді зерттеу
- •Өзекпен топырақ бөгеті арқылы сүзуді зерттеу
- •Суөткізгіш құрылымдар
- •Үш сатылы құламаны зерттеу
- •Екінші сатыны есептеу
- •Тезағардың жұмыстарын зерттеу
- •Флютбеттің сүзілуін фск әдісімен зерттеу.
- •Фск әдісі бойынша аналитикалық есептеу
- •Гидротехникалық құрылымдар пәні бойынша қазақ – орыс терминологиялық сөздік
- •Глоссарий
- •Гидротехникалық құрылымдар пәнінен
- •Модульдің сұрақтары.
3. Бөгеттер
Топырақ бөгеттер туралы жалпы мәліметтер. Бөгет денесінің және жертабанның топырақтарының көрсеткіштері. Бөгеттің құлаам беткейлеріне түсетін жел толқыннан болатын әсерлер. Бөгеттің бөлшектері. Топырақ бөгеттердің құрғатқыштары (дренаждары) құрғатқыштардың сүзгіштері. Бөгет денесіндегі және жертабанындағы су сүзілуді азайтатын құрылымдар. Су өткізбейтін және су өткізетін жертабанды бөгеттердегі су сүзіліс. Бөгет беткейлердің орнықтылығы және бөгеттің басқа статикалық есептері.
Тастан қалап, үйіліп құрылатын бөгеттер, олардың құрамы су сүзілуді азайтатын құрылғылар.
Тас-топырақ бөгеттер, олардың құрамы, ерекшеліктері Жергілікті материалдардан құрылатын бөгеттердің басқа түрлері (топырақты шаю арқылы, топырақты суға төгу арқылы, топырақты белгілі бағытта жару (қопару) арқылы құрылатын бөгеттер, арматураланған, суды үстінен өткізетін).
4. Бөгеттердің маңындағы су өткізетін құрылымдар
Бетон және темірбетон бөгеттердің негізгі түрлері және олардың көрсеткіштері, жер табанын жақсарту тәсілдері.
Шың құз жер табанда құрылатын бітік, бетон шомбал бөгеттер: шомбал және жеңілдеткен бөгеттер, жетілдіру және арзандату жолдары. Шомбал бөгеттердің кернеуленген жағдайларын есептеу.
Саңылаулы бетон шомбал бөгеттердің түрлері және құрамы.
Арқалы бөгеттердің түрлері, оларды жобалау мәселелері, олардың беріктілігі мен орнықтылығын есептеу туралы мәлімет.
Контрфорсты бөгеттердің түрлері. Шомбал контрфорсты, көп арқалы, жазық жабындылы бөгетте, олардың ерекшеліктері, беріктілік және орнықтылық есептеулердің негіздері.
Ағаш бөгеттер – түрлері, бөлшектері.
Бөгет құрғанда су өткізу қажеттігі. Су өткізетін құрылымдардың түрлері. Су тастағыштар олардың түрлері, жалпы құрамы. Ашық бетті су тастағыштар. Ашық бетті су тастағыштың кірер алды кіреберісі, су тасымалдайтын бөлшегі, деңгей жалғастыратын бөлшегі, шығаберісі, олардың түрлері. Жабық бетті су тастағыштар: мұнаралы құбырлы, шөмішті құбырлы, сифонды туннельді су тастағыштар. Қосалқы су тастағыштар. Құбырлы және туннельді су шығарғыштар (су алғыштар). Қоймадан суды ағызып жіберуге арналған құрылым.
Каналдар туралы жалпы мәлімет, оларды топтау, көлденең қималардың формалары мен өлшемдері. Каналдардың трассасын іріктеп тұрғызу. Каналдарда болатын су шығыны, су шығынын азайту әдістері, каналды қаптау. Канал бойындағы құрылымдар – жалпы мәлімет, қажеттілігі, түрлері.
Реттегіштердің түрлері, жұмыс атқару жағдайлары, құрамы, оларды жобалаумен есептеу. Реттегіштердің су өлшеу мүмкіншіліктері. Су өлшейтін қондырғылар, құрылымдар оларды жобалау. Реттегіштерді автоматтандырудың негізгі принциптері.
Су өткізгіштердің түрлері, қолдану ерекшеліктері. Акведуктер, сең өткізгіштер, науалар, жобалау негіздері. Құбырлар, дюкерлер, нөсер өткізетін құбырлар. Құбыр тәрізді су өткізгіштерді есептеу жобалау негіздері. Гидротехникалық туннельдер, олардың түрлері, құрамы, жобалау негіздері.
Су жалғастырғыш (қабыстырғыш) құрылымдар. Қолдану жағдайлары, түрлері, ерекшеліктері. Тезағар, сатылы құламалар, құбырлы құламалар, консольды құламалар (түрлері, құрамы, қолдану жағдайлары, ерекшеліктері, іріктеу). Су жалғастырғыш құрылымдарды есептеу, жобалау негіздері, үлгі құрылымдар.
