- •Типтік оқу бағдарлама
- •Гидротехникалық құрылымдар
- •050810 – «Мелиорация, жерді баптау және қорғау»
- •Мазмұны
- •Түсініктеме
- •Пререквизиттер
- •Постреквизиттер
- •Гидротехникалық құрылымдардың маңында болатын су сүзілісі
- •2. Су тірейтін гидротехникалық құрылымдардың орнықтылығы және беріктігі
- •3. Бөгеттер
- •4. Бөгеттердің маңындағы су өткізетін құрылымдар
- •Гидротехникалық қақпақтар (қақпалар) және механикалық жабдықтар
- •Өзен топтарын құрастыру
- •Топтардың құрамындағы арнайы гидротехникалық құрылымдар және қондырғылар
- •Тәжірибелік сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Лабораториялық сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Курстық жобалауға ұсынылатын тақырыптар
- •Әдебиеттер
- •Қосымша:
- •Типтік оқу бағдарлама
- •Гидротехникалық құрылымдар
- •050805 – «Су ресурстары және суды пайдалану»
- •Мазмұны
- •Түсініктеме
- •Пререквизиттер
- •Постреквизиттер
- •Гидротехникалық құрылымдардың маңында болатын су сүзілісі
- •2. Су тірейтін гидротехникалық құрылымдардың орнықтылығы және беріктігі
- •3. Бөгеттер
- •4. Бөгеттердің маңындағы су өткізетін құрылымдар
- •Гидротехникалық қақпақтар (қақпалар) және механикалық жабдықтар
- •Өзен топтарын құрастыру
- •Топтардың құрамындағы арнайы гидротехникалық құрылымдар және қондырғылар
- •Тәжірибелік сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Лабораториялық сабақтардың болжамды тақырыптар тізімі
- •Курстық жобалауға ұсынылатын тақырыптар
- •Әдебиеттер
- •Қосымша:
- •Лекция №1 Гидротехникалық құрылымдар (гтқ)
- •1Сұрақ. Су шаруашылығы және оның салалары
- •Лекция №2 Гидротехникалық құрылымдарды (гтқ) топтастыру, су торабтары жүйелері
- •1Сұрақ. Гтқ топтастыру.
- •2Сұрақ. Су торабтары және су жүйелері, оларды топтастыру
- •3Сұрақ.Флютбеттің құрамының бөліктері және флютбетке әсер ететін күштер
- •Гидротехникалық құрылымдардағы (гтқ) курстық және дипломдық жобалауға қойылатын негізгі талаптар
- •1 Сұрақ. Жобалау туралы жалпы түсініктер. Негізгі ережелер мен нормалар
- •2 Сұрақ. Жобалауға қойылатын талаптар
- •Биіктігіне, табанының түріне, апат нәтижелеріне байланысты су ұстағыш гидротехникалық құрылымдардың кластары.
- •Мелиоративтік мақсаттағы өзен су қоймасының су тораптарын жобалау
- •Сурет 4.1. Су қоймасының жоспары және нобайлық ұзына бойы қимасы
- •Топырақ бөгеттерінің жақтаулары мен типін таңдау.
- •Лекция №5 Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру және түрлері
- •Лекция №6 Гидротехникалық құрылымдағы сүзілу өтімділігін анықтау
- •Сұрақ. Сүзгілік есептеулер, негізгі тәсілдері
- •Түзету коэффициенттерінің мәндері.
- •Сурет 6.1. Бөгет денесінен өтетін толық сүзілу өтімділігін анықтауға арналған есептік схема.
- •Сенімділік коэффициенттерінің мәндері, Кс
- •Арынның орташа алмағайып градиенттерінің мәндері
- •Арынның орташа алмағайып градиенттерінің мәндері
- •Сурет 6.2. Топырақты бөгеттің кері сүзгілерін таңдау графиктері:
- •Лекция №7 Топырақты бөгеттердің беткейдің орнықтылығы мен шөгуін (отыруын) есептеу
- •Сырғу қиысығын тұрғызу үшін
- •Топырақты бөгеттің беткейіне әсер ететін күшті есептеу
- •Және с-нің рұқсатты мәндері
- •Сурет 7.2. Майысқақ экранның орнықтылығының есептік схаемасы.
- •Сурет 7.3. Топырақты бөгет негізінің шөгуін есептеуге арналған схема:
- •Біркелкі таралған жүктемелердің қарқынының үлесіне алынған кернеуінің мәні.
- •Үшбұрыш бойынша өзгеретін, р қарқынының үлесімен есептелетін кернеуінің мәні
- •Лекция №8 Су жіберуші құрылымарды жобалау
- •Сурет 8.3.Мұнаралы су жібергіш:
- •2.1.Арынды металл құбыр типтегі су жібергіштерді есептеу
- •Құбырдың диаметрін анықтау
- •2.2.Арынсыз құбыр типіндегі су жіберуді есептеу
- •П.Г.Киселев бойынша беткейдің салыну коэффициенті мен рұқсат етілген шаймайтын жылдамдықтар мәндері
- •2.3.Мұнаралы су жібергішті есептеу
- •Лекция №9 Суқашыртқы ғимараттарды жобалау
- •2.1.Ашық су қашыртқылар
- •Сурет 9.1.Ашық су қашыртқылар:
- •2.3.Жабық су қашыртқылар.
- •Лекция №10 Су қашыртқы ғимараттардың гидравликалық есебі
- •1.1. Есептеу тәртібі.
- •Сурет 10.1. Орлы су қашыртқының есептік схемасы
- •2.1. Есептеу тәртібі.
- •Тезағардағы судың қалыпты тереңдігін (h0) анықтау.
- •Лекция №11 Сағалық (суалғыш) ғимараттар
- •1.1. Саға туралы түсінік, сағалық ғимараттардың мақсаттары және жіктелуі (классификациясы).
- •Ғимарттардың орналасу орнын таңдау:
- •Өзен пішінінің параметрлерін (r және m) анықтау
- •Дәрежелік көрсеткіштер (у)мен арнаның кедір-бұдырлық коэффициентін (n) анықтау
- •4.1.Бөгетсіз сағалар туралы жалпы мәліметтер
- •Сағаның схемасы:
- •4.2. Суды маңдайалдынан алатын бөгетсіз су тораптары
- •4.3. Бөгетсіз сағалық су торабының басты ғимараттары
- •4.4. Бөгетсіз сағалық су тораптарының есептеулері
- •Лекция №12 Бөгетті сағалық су тораптары
- •Судың есептік ең жоғарғы өтімділігінің жыл сайынғы қамтамасыздығы
- •3.1. Бөгеттік сағада өзен арнасын реттеу
- •А орнықтылығының параметрі
- •Сурет 12.1. Тіке сызықты (а) және қисық сызықты (б) учаскелерде арнаны реттеу схемасы
- •4.1. Арна мен ағынның морфологиялық элементтерін анықтау
- •Тосқындардың гидравликалық ірілігін анықтау
- •Сурет 12.2 Сипатты көлденең қималар
- •Лекция №13 Сұқпалар жайлы жалпы мәліметтер
- •2. Көтеру, отырғызу және сұқпаны ұстап тұру күштерін есептеу.
- •Беттік сұқпаларға түсетін гидростатикалық қысымдардың тең әсерлік күштерін анықтауға арналған формулалар
- •Сурет 13.3. Ригельдің геометриялық өлшемдері.
- •3.1. Сұқпаның қаптауын есептеу.
- •Сурет 13.4 Тіреуіш торлардың схемасы.
- •3.2. Сұқпа ригельдерін есептеу
- •Лекция №14 Балыққорғағыш құрылымдар
- •1. Су қабылдағышты есептеу
- •2. Тосқын тұтқыш галереяны есептеу
- •Лекция №15
- •4.2. Гидротехникалық ғимараттар жұмыстарының жағдайлары
- •4.3. Гидротехникалық ғимараттардың беріктілігі
- •4.4.Пайдалану процесінде ғимараттар жұмысын
- •4.5. Су қоймасы пайдалану
- •4.5.1. Пайдаланудағы табиғат қорғау іс шаралары
- •4.5.2. Акватория бойынша негізгі пайдалану іс шаралары
- •4.5.3. Су қоймаларындағы бақылаулар
- •4.6. Өзендегі бас сағалық су тораптарының пайдалану
- •4.6.1. Бас сағалық тораптардағы техникалық пайдалану
- •4.6.2. Су қашыртқы бөгеттердің аралықтарының және бас
- •4.6.3. Жоғарғы және төменгі бьефтердің тосқындармен бітелуімен
- •Гидротехникалық құрылымдар пәнінен
- •Модульдің сұрақтары.
- •Эксперименттік қондырғы
- •Эксперименттік бөлімдердің орындалу тәртібі
- •Кәрізбен біртекті топырақ бөгеті арқылы сүзуді зерттеу
- •Өзекпен топырақ бөгеті арқылы сүзуді зерттеу
- •Суөткізгіш құрылымдар
- •Үш сатылы құламаны зерттеу
- •Екінші сатыны есептеу
- •Тезағардың жұмыстарын зерттеу
- •Флютбеттің сүзілуін фск әдісімен зерттеу.
- •Фск әдісі бойынша аналитикалық есептеу
- •Гидротехникалық құрылымдар пәні бойынша қазақ – орыс терминологиялық сөздік
- •Глоссарий
- •Гидротехникалық құрылымдар пәнінен
- •Модульдің сұрақтары.
Глоссарий
ГТҚ-дарды жобалау – деп құрылым құрылыс және қайта жөндеу жөніндегі бастапқы және ақырғы шешімдерден тұратын құжаттардың жиынтығын айтады.
Курстық жобалау – оқу процессінде студент гидромелиоративтік жүйелердегі ГТҚ-дарды жасауға инженерлік мәселелерді өздігінен шешу әдістемесін игереді.
су қоймасы – дегеніміз суды сақтау және реттеу үшін жасалған жасанды су айдыны.
Өлі көлем (Vөкд) – бұл су қоймасының толық көлемінің пайдаланудың қалыпты жағдайында су тастамайтың және ағынды реттеуге қатыспайтын тұрақты бөлігі.
Өлі көлем деңгейі (Zөкд) - өлі көлемді жоғарғы жағынан шектейтін с убетінің деңгейі.
Пайдалы көлем (Vәпк) – су қоймасының ағынды реттеуге пайдаланатын негізгі көлем.
Әдеттегі іркілген деңгей (Zәід) – тұрақты сақталатын деңгей
Тасқындық іркілген деңгей (ТІД) – төтенше жағдайда жоғарғы бьефте уақытша рұқсат етілген, әдеттегіден жоғары іркілген деңгей.
Тасқындық немесе тасқынға қарсы көлем (Vтід) – су қоймасындағы ӘІД-ден жоғары оранласқан су көлемі.
Топырақ материалдарынан жасалған бөгет – үйілген, тасты-топырақты және тасты шашпалы су іріккіш ғимараттардың ішіндегі кең тараған типі және мелиоративтік мақсаттағы көптеген су тораптарының құрамына кіретін құрылым.
Гидротехникалық құрылымдар пәнінен
Модульдің сұрақтары.
Су жіберуші құрлымдарды жобалау.
Арынды металл құбыр типтегі су жібергіштерді есептеу.
Арынсыз құбыр типіндегі су жіберуді есептеу.
Мұнаралы су жібергішті есептеу.
Су қоймасындағы әдеттегі іркілген деңгейі (ӘІД) белгісіндегі су жібергішті есептеу.
6. Су қашыртқы ғимараттардың типін таңдау.
7. Ашық су қашыртқылар.
8. Орлы су қашыртқылар.(схемасын көрсетініз)
9. Қабыспа ғимараттың типі.
10. Көпсатылы құлама (схемасын көрсетініз).
11. Тезағар (схемасын көрсетініз).
12. Құбырлы- ожаулы су қашыртқы .(схемасын көрсетініз)
13. Сифонды су қашыртқы (схемасын көрсетініз)
14. Шахталы су қашыртқы (схемасын көрсетініз)
15. Орлы су қашыртқының гидравликалық есебі.
16. Көпбаспалдақты құламаның гидравликалық есебі.
17. Тезағардың гидравликалық есебі.
18. Түтікшелі- ожаулы су қашыртқының есебі.
19. Сифонды су қашыртқының есебі.
20. Шахталы су қашыртқы есебі.
21. Сағалық (суалғыш) ғимараттар.
22. Өзендік сағалық су торабын орналастыру орнын таңдау.
23. Бөгетсіз сағалар туралы жалпы мәліметтер.
24. Суды маңдайалдынан алатын бөгетсіз су тораптары.
25. Бөгетсіз сағалар су торабының басты ғимараттары.
26. Бөгетсіз сағалық су тораптарының есептеулері.
27. Жобалаудың жалпы ережелері.
28. Сағалық су торабының жақтауын таңдау.
29. Су торабы ғимараттарының конструкциялары және топтастыру.
30. Өзеннен су алғанда су әкелетін және су әкететін арналарды жобалау.
31. Арна мен ағынның морфологиялық элементтерін анықтау.
32. Арнаның жағалау мен бөгетті шаюдан қорғау.
33. Сұқпалар жайлы жалпы мәліметтер.
34. Гидротехникалық сұқпаларды таңдау және есептеу.
35. Сұқпа қаптамасына түсетін гидростатикалық қысмды анықтау.
36. Тосқындардың сұқпаға түсіретін қысымын анықтау.
37. Сұқпаның меншікті салмағын анықтау.
38. Металлдан жасалған жалпақ сұқпалар.
39. Сұқпаның меншікті салмағын анықтау.
40. Көтеру мен түсіруге жұмсалатын күштерді анықтау.
41. Тосқын тұтқыш галереялы бүйірлік су алғыш.
42. Автоматты суағар (практикалық кескінді су тастайтын бөгет).
43. Түптік тосқындарды бүйірлік шаюымен салынған маңдай алдылық (фронтальный) су алғыш. (Ферган типі).
44. Автоматты (апаттық) су тастау.
45. Тосқын тұтқыш галереяны есептеу.
46. Тосқын тұтқыш галереялы маңдай алды су алу.
47. Гидротехникалық ғимараттарды пайдалану қызметтерін ұйымдастыру, міндеттері және құрылымы.
48. Гидротехникалық ғимараттар жұмыстарының жағдайлары.
49. Гидротехникалық ғимараттардың беріктілігі.
50. Пайдалану процессінде ғимараттар жұмысын бақылау және қадағалау жүйесі.
51. Су қоймасын пайдаланудағы табиғат қорғау іс шаралары.
52. Акватория бойынша негізгі пайдалану іс шаралары.
53. Су қоймаларындағы бақылаулар.
54. Бас сағалық тораптардағы техникалық пайдалану шаралары.
55. Су қашыртқы бөгеттердің аралықтарының және бас сағаның су қабылдағыштарының ашылу ерекшеліктері.
56. Жоғарғы және төменгі бьефтердің тосқындармен бітелуімен күресу.
