Гидротехникалық құрылымдар пәні бойынша қазақ – орыс терминологиялық сөздік

Су қоймалары

1. Су қоймасы – Водохранилище;

2. Жазықтықтағы су қойма – Равнинные водохранилища;

3. Тау алдындағы және жалпақ таулы аймақтағы (облыстардағы) су қоймалары – Водохранилища предгорных и плоскогорных областей;

4. Таулық су қоймалары – Горное водохраналища;

5. Көлдік су қоймалары – Озерные водохранилища;

6. Құймалы су қоймалары – Наливные водохранилища;

7. Өлі көлем (V_ӨКД) – Мертвый объем (V_УМО);

8. Пайдалы көлем (V_пайд) – Полезный объем (V_пол);

9. Әдеттегі іркілген деңгей (ӘІД) – Нормальный подпорный уровень (НПУ);

10. Толық көлем (V_тол) – Полный объем (V_пол);

11. Тасқындық іркілген деңгей (ТСД) – Форсированный подпорный уровень (ФПУ);

12. Топырақ материалдарынан жасалған бөгеттер – Плотины из грунтовых материалов;

13. Бөгеттің жақтауы – Створ плотины;

14. Бөгет жалыны – Гребень плотины;

15. Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру – Конструктирование поперечного профиля грунтовой плотины;

16. Топырақ бөгетінің беткейлерінің кескіні – Очертание откосов грунтовой плотины (беткейлер – откосы);

17. Жақтау – Парапет;

18. Беткейді бекіту – Крепление откосов;

19. Желдің суды қуу биіктігі (Δh) – Высота ветрового нагона воды;

20. Бөгет беткейіне жел толқындарының серпілу биіктігі (h_н) – Высота наката ветровых волн на откос плотины;

21. Конструктивтік артық алу (а=0.5-1.0м) – Конструктивный запас;

22. Ықтималдықтағы толқын биіктігі (h_1%) – Высота волны 1% вероятности превышения;

23. Жел жылдамдығына байланысты коэффициент (К_в) – Коэффициент зависящей от скорости ветра;

24. W₁₀ – су деңгейінен 10,00 метр жоғары биіктіктегі желдің жылдамдығы – Скорость ветра на высоте 10,00 м над уровнем воды;

25. Жел толқынының серпілу ұзындығы (Д) – Длина разгона ветровой волны;

26. Еркін құлай үдемелілігі (g, м/с²) – Ускорение свободного падения;

27. Су айдынының ұзына бойы осімен басым соғатын желдің бағыты (α_g, градус) – Угол между продольной осью водоема и направлением господствующих ветров;

28. Беткейге соғатын жел толқынының серпілу биіктігі (һ) – Высота наката ветровой волны на откос;

29. Жоғары беткейдің жамылғы типіне байланысты коэффициент (К_ш – жылтыр бет үшін К_ш=1,0; кедір-бұдырлар үшін К_ш=0,55) –Коэффициент, зависящий от типа покрытия верхового откоса (для гладких К_ш=1,0 для щероховатых К_ш=0,55);

30. Жоғарғы беткейдің салыну коэффициенті (m) – Коэффициент заложение откоса;

31. Толқын биіктігі (һ_в) – Высота волны;

32. Толқын ұзындығы (λ) – Длина волны;

33. Төменгі бьефтегі суы аз деңгей (ТБ_аз) – Отметка меженного уровня в НБ:

34. Төменгі бьефтегі тасқындық деңгей (ТБ_тос) – Отметка паводкового уровня в НБ;

35. Тастау өтімділігі (Q_тас) – Сбросной расход (Q_сб);

36. Шығару өтімділігі (Q_ш) – Расход водовыпуска (Q_в);

37. Тальвегтің түбінің белгісі (Z_т.т) – Отметка дна тальвега (Z_д.т);

38. Сүзілу – Фильтрация;

39. Сүзілу коэффициенті – Коэффициент фильтрации,

40. Өзен жайлымдағы су өткізетін топырақ қабатының қалыңдығы (Т) – Толщина водопроницаемого слоя грунта в пойме реки (Т);

41. Су торабы – Гидроузел;

42. Су торабының құрамы – Состав гидроузла;

43. Бөгеттің жоғарғы ені (в_пл) – Ширина плотины поверху (в_пл);

44. Бөгеттің төменгі ені (В_бөг) – Ширина плотины понизу (В_пл);

45. Бөгеттің биіктігі (Н_бөг)- Высота плотины (Н_пл);

46. Беткейлердің салыну коэффициенті (жоғарғы m₁, төменгі m₂) – Коэффициент заложения откосов (вверхней m₁, нижний m₂);

47. Су қашыртқыш – Водосброс;

48. Су жібергіш – Водовыпуск;

49. Жіктеу – Классификация;

50. Аласа – Низкий;

51. Орташа – Средний;

52. Биік – Высокий;

53. Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру – Конструктирование поперечного профиля грунтовой плотины;

54. Бөгет денесі – Тело плотины;

55. Жағалау – Берега;

56. Бекітулер – Крепление;

57. Жабындар – Облицовка;

58. Жоғарғы және төменгі беткейлер – Верхний и низовой откос;

59. Қабысу – Сопряжение;

60. Қабыстырғыш элементтері – Сопрягающие элементы;

61. Табан – Подошва;

62. Кәріз. Кәріздің негізгі түрлерінің нобайы – Дренаж. Схемы основных видов дренажа;

63. Сүзілуге қарсы қондырғылар – Противофильтрационные устройства;

64. Сүзілу коэффициенті (К_сүз) - Коэффициент фильтрации (К_ф);

65. Жақтаумен – С парапедом;

66. Жақтаусыз – Без парапеда;

67. Жүруге – Проезжая часть;

68. Жал жиегі – Обочина;

69. Баған белгілері – Столбы-надолбы;

70. Таспен толтыру – Каменная наброска;

71. Таспен толтырылған бетонды түпсіз жәшік – Бетонные бездонные ящики с обсыпкой камня;

72. Тасты қос қатармен қалыңдату – Двойное мощение камнем;

73. Бетонды және темірбетонды бекітулер – Бетонные и железобетонные крепление;

74. Монолитті (тұтас) тақталар – Монолитные плиты;

75. Құрастырмалы тақталар – Сборные плиты;

76. Тақтаның есептік қалыңдығы – Расчетная толщина плиты;

77. Көлемдік масса (салмағы, γ) – Объемная масса;

78. Топырақтың қату тереңдігі (t_қату) – Глубина замерзания грунта (t_зам);

79. Өзекті топырақты бөгет – Грунтовая плотина с ядром;

80. Экранды топырақты бөгет – Грунтовая плотина с экраном;

81. Экранды және понурлы топырақты бөгет – Грунтовая плотина с экраном и понуром;

82. Кері сүзгі – Обратный фильтр;

83. Кәріздік пакет – Дренажный пакет;

84. Түтікшелі кәріз – Наслойный дренаж;

85. Құбырлы кәріз – Трубчатый дренаж;

86. Көлбеу кәріз – Горизонтальный дренаж;

87. Кәріздердің аралас түрлері – Комбинированный дренаж;

88. Негіз топырағының сүзілу коэффициенті (К_о) – Коэффициент фильтрации грунта основания (К_ф);

89. Негіздің су өткізгіш қабатының қалыңдығы (Т) – Мощность водопроницаемого слоя грунта основания (Т);

90. Жоғарғы (ЖБ) және төменгі (ТБ) бьефтердегі судың тереңдігі (Н₁;Н₂) – Глубина воды в верхнем (ВБ) и нижнем (НБ) бьефах (Н₁;Н₂);

91. Түзету коэффициент (n) – Поправочный коэффициент;

92. Негіз бойынша бөгеттің ені (В_бөг) – Ширина плотины по низу (В_пл);

93. Үлесті сүзілу өтімділігі (q ^{1м-ге м3/с}) – Удельный фильтрационный расход

(q ^{м3/сна 1м});

94. Жалпы сүзілу өтімділігі (Q_ж) – Общий фильтрационный расход (Q_о);

95. Бөгет негізінің ұзындығы (L) – Длина плотины по основанию (L);

96. Депрессия қисығы – Депрессионная кривая;

97. Бөгеттің негізі бойынша тектес қимасының ені (Z] – Ширина эквивалентного профиля плотины по основанию;

98. Жоғарғы беткейдің тіктігін ескеретін коэффициент (β) – Коэффициент, учитывающий крутизну верхового откоса;

99. Бөгет денесі арқылы өткен сүзілу ағынының өтімділігі (q_бөг) – Расход фильтрационного потока через тело плотины (q_т) ;

100.Сүзілу жылдамдығы (V_сүз) – Скорость фильтрации (V_ф);

101.Төменгі беткейден шығардағы депрессия қисығының (арын градиенті) еңістігі (J_шығ) – Уклон кривой депрессии (градиент напора) при выходе на низовой откос;

102. Келтірілген – Виртуальный;

103.Сүзілу беріктігі – Фильрационная прочность;

104.Сүзілу майысуы – Фильтрационная деформация;

105.Сенімдіілк коэффициенті (К_сен) – Коэффициент надежности (К_н);

106. Саз – Глина;

107.Саздақ – Суглинок;

108. Құм – Песок;

109. Құмшауыт – Супесь;

110.Депрессия қисығының еңкею бұрышы (α) – Угол наклона депресионной кривой;

111. Қорғалатын топырақтың біркелкі емес коэффициенті (η_топ) – Коэффициенті неоднородности защищаемого грунта;

112.Қабат аралық коэффициенті (ξ) – Коэффициент междуслойности;

113.Жер бетіне шықпайтын сүзгілік ағын – Нисходящий фильтрационный поток;

114.Жер бетіне шығатын сүзгілік ағын – Восходящий фильтрационный поток;

115.Рұқсат етілген (етілмеген) сипаттамалар аймағы – Область допустимых (не допустимых) характеристок;

116.Бөлшектері тапталған материалдар – Материалы с окатанными частицами;

117.Бөлшектері бұрышты материалдар – Материалы с угловыми частицами;

118.Орнықтылығы – Устойчивость;

119.Шөгуі (отыруы) – Осадка;

120.Есептік (К_Е) және қалыпты орнықтылық коэффициенті (К_ұқ) – Расчетный и нормальный коэффициент устойчивости (К_доп);

121.Дөңгелек-цилиндрлі беттен сырғып, бұзылудың есептік моделі – Расчетная модель обрушения по кругло-цилиндрической поверхности скольжения;

122.Графиктік-аналитикалық (талдау) әдіс – Графо-аналитический метод;

123.Жолақтар (жолақ) – Полоса;

124.Топырақтың салыстырмалы қуыстылығы (n) – Относительная пористость грунта (n);

125.Судың тығыздығы (γ_су) – Плотность воды (γ_в);

126.Топырақтың ылғалдығы (W, %) – Влажность грунта (W, %);

127.Ішкі үйкелу бұрышы (φ) – Угол внутренного трения (φ);

128.Үлесті ілігу (С) – Удельное сцепления (С);

129.Сырғу қисығының доғасының ұзындығы – Длина дугискольжения;

130.Сырғу қисығының радиусы (R) – Радиус кривой скольжения (R);

131.Доғаның орталық бұрыштары ( ) – Центральные углы дуги ( );

132.Үйкеліс күші – Сила трения ( );

133.Ілігу күші – Сила сцепления ( );

134.Өз салмағынан қозғалатын күш – Сдвигающая сила от собственного веса ( );

135.Сүзілу ағынының гидравликалық қысымынан жылжытатын күш – Сдвигающая сила от гидродинамического давления фильтрационного потока (δJ);

136.Күштерінің иықтары – Плечо силы (r);

137.Жылжитын массивтер аймағындағы сүзілу ауданының ауданы – Площадь фильтрационного потока в зоне оползаемого массива (δ=Σв_носв);

138.Аймақтағы орташа градиент – Средний градиент в данной зоне (J=∆h/∆L);

139.Аймақтағы сүзілу ағындарының градиенттерінің параметрлері – Параметры градиента фильтрационного потока (∆h;∆h);

140.Жүктеменің үйлесімділігіне байланысты коэффициент – Коэффициент, зависящий от сочетания нагрузок (К_с);

141.Майысқақ экран – Пластичный экран;

142.Орнықты -Устойчивый;

143.Экран салмағының 1м-ге жылжытатын күш – Сдвигающая сила от веса экрана 1м (Т=G-SinӨ);

144. Экран топырағының үйкеліс күші – Сила трения грунта экрана (F=N·tgγ);

145.Топырақтың сығылу қабатының ортасындағы кернеуді – Напряжение в середине сжимаемого слоя грунта;

146.Компрессиялық қисық – Компрессионная кривая;

147.Су жібергіштер – Водовыпуски;

148.Су тұтынушылар – Потребители воды;

149. Су торабы – Гидроузел;

150.Суды тасымалдау – Транспортирование воды;

151.Нұсқаулар – Варианты;

152.Арынды құбыр- Напорный трубопровод;

153.Жұмысшы сұқпа – Рабочий затвор;

154.Қарау құдығы – Смотровой колодец;

155.Су ұрма-құдық – Водобойный колодец;

156.Ағынның артық энергиясын ыдыратқыштар – Гасители избыточной энергии потока;

157.Су тастау шамасы – Величина сработки водохранилища;

158.Бетон және темірбетон тізбегінен жасалған арынсыз құбыр типіндегі су жібергіштер – Водовыпуски по типу бетонных и железобетонных звеньев;

159.Мұнара – Башня;

160.Мұнаралы су жібергіштер – Башенный водовыпуск;

161.Құбыр арынды – Трубопровод напорный;

162.Құбыр арынсыз – Трубопровод безнапорный;

163.Құбыр бойымен өтетін қауіпті сүзілулер – Опасная фильтрация вдоль труб;

164.Су жібергіш ғимараттарды есептеу – Расчет водовыпускных сооружений;

165.Арынды металл құбыр типтегі су жібергіштер – Водовыпуск по типу безнапорных труб;

166.Өлі көлем деңгейі (ӨКД) – Отметка уровня мертвого объема (УМО);

167.Су өтімділігі (Q) – Расход воды (Q);

168.Құбырдың ұзындығы (L) – Длина трубопровода (L);

169.Жоғарғы (ЖБ) және төменгі (ТБ) бьефтердегі су деңгейлер айырмашылығы (Z) – Разница (перепад) уровней в верхнем (ВБ) и нижнем (НБ) бьефах (Z);

170.Өтімдіілк коэффициенті (μ) – Коэффициент расхода (μ);

171. Барлық жергілікті кедергілер коэффициентінің қосындысы (Σξ) – Сумма коэффициентов всех местных сопротивлений (Σξ);

172.Құбыр ұзындығы бойынша кедергі коэффициенті (λ) – Коэффициент сопротивления подлине трубы (λ);

173.Кірердегі кедергі коэффициент (ξ_кір) – Коэффициент сопротивления входа (ξ_вх);

174.Тордың кедергі коэффициенті (ξ_тор) – Коэффициент сопративления решеткой (ξ_реш);

175.Сұқпаның кедергі коэффициенті (ξ_сұқ) – Коэффициент сопративления задвижки (затвора) (ξ_зат);

176.Шығарудағы кедергі коэффициенті (ξ_шығ) – Коэффициент сопротивления выхода (ξ_вых);

177.Құбыр диаметрінің су өтімділігіне байланысты графигі (Q=f/D) – График связи расхода воды от диаметра трубы (Q=f/D);

178.Арынсыз құбыр типіндегі су жібергіш – Водовыпуск по типу безнапорных труб;

179.Кең табалдырықты су жібергіш - Водослив с широким порогом;

180.Жазық жалды су жібергіш – Водослив (водовыпуск) с горизонтальным гребнем;

181.Су қоймасының суды тастау шамасы – Величина сроботки водохранилища;

182.Канал өтімділігі (Q_к) – Расход канала (Q_к);

183.Рұқсат етілген шаймайтын жылдамдық (V_рұқ) – Допустимая не размывающая скорость (V_доп);

184.Түбі бойынша каналдың ені (в_к) – Ширина канала по дну (в_к);

185.Каналдық толу тереңдігі (һ_к) – Глубина наполнения канала (һ_к);

186.Каналдың тірі қимасының ауданы (ω_к) – Площадь живого сечения канала (ω_к);

187.Құмды топырақ – Песчаные грунты;

188.Құмшауытты топырақ – Супесчаные грунты;

189.Саздақты және қиыршықты тасты топырақтар – Суглинистые и гравинистые грунты;

190.Ауыр тығыз саздар – Тяжелые плотные глины;

191.Жартасты жыныстар – Скальные породы;

192.Каналдың еңістігі – Уклон канала;

193.Құбырдың тік бұрышты қимасының ені (В_құб) – Ширина прямоугольного сечения трубы (В_тр);

194.Бүйірлік сығылу коэффициенті (Е) – Коэффициент бокового сжатия (Е);

195.Жылдамдық коэффициенті (φ) – Коэффициент скорости (φ);

196.Сужібергіш құбырға кірер жердегі арынның жоғалуы (Z) - Потери напора при входе в трубу водовыпуска;

197.Белгі – Отметка;

198.Босағадағы белгі – Отметка порога;

199.Құбырдың сақиналы түбінің белгісі – Отметка дна кольцевой части трубы;

200.Құбыр буындарының ұзындығы – Длина звеньев трубы;

201.Канал түбінің белгісі – Отметка дна канала (Z_к);

202.Каналдағы су бетінің белгісі – Отметка горизонта воды в канале (Z_в);

203.Мұнаралы су жібергіш – Башенный водовыпуск;

204.Суармалы каналдар – Оросительный канал;

205.Суландыру каналдар – Обводнительный канал;

206.Судың кемері – Урез воды;

207.Судың кемері бойынша каналдың ені (В_су) – Ширина канала по урезу воды (В_ур);

208.Каналдың орташа ені (в_ор) – Средняя ширина канала (в_ср);

209.Тірі қима – живое сечение;

210.Тірі қима бойынша жылдамдықтың біркелкі таралмау коэфффициенті (α=1,1) – Коэффициент неравномерного распределения скоростей по живому сечению;

211.Суұрма құдығының тереңдігі (d) – Глубина водобойного колодца (d);

212.Біркелкі қозғалыс теңдеу – Уравнения равномерного движения;

213.Еңістік (I) – Уклон (I);

214.Ағынның тірі қимасының ауданы (ω) – Площадь живого сечения потока (ω);

215.Шези коэффициенті (С) – Коэффициент Шези (С);

216.Кедір- бұдырлық коэффициенті (n) – Коэффициент шероховатности (n);

217.Гидравликалық радиус (R) – Гидравлический радиус (R);

218.Ылғалды периметр (χ) – Смоченный периметр (χ);

219.Қалқан – Щит;

220.Су қалқанның астынан жіберіледі – Пропуск воды из-под щита,

221.Сұқпа – Затвор;

222.Сұқпаның көтерілу биіктігі – Высота поднятия затвора;

223.Тігінен сығылу коэффициенті (α) – Коэффициент вертикального сжатия (α);

224.Іріктеу әдісі – Метод подбора;

225.Сығылған қимадағы судың жылдамдығы (V_с) – Скорость потока в сжатом сечении (V_с);

226.Ағынның еркін беті – Свободная поверхность потока;

227.Ірку қисығы – Кривая подпора;

228.Судың бірқалыпты қозғалысы – Равномерная движение потока;

229.Судың бірқалыпсыз қозғалысы – Неравномерное движение потока;

230.Ықшамдалған теңдеу– Упращенное уравнение;

231.Қабысуды тексеру – Проверка сопряжения;

232.Секіру бастырылған – Прыжок затопленный;

233.Ағынның артық энергиясы- Избыточная энергия потока;

234.Құдық тереңдігі – Глубина колодца;

235.Суұрма құдықтың ұзындығы –Длина водобойного колодца;

236.Судың шашырау ұзындығы – Длина отлета струи;

237. Судың секіру ұзындығы – Длина прыжка струи;

238.Тұйық бөгеттер – Глухие плотины;

239.Су қашыртқылар – Водосбросы;

240.Басқарылатын су қашыртқылар – Регулируемые водосбросы;

241.Автоматты су қашыртқылар – Автоматические водосбросы;

242.Суағар- Водопремник;

243.Босаға деңгейі – Пороговой уровень;

244.Ашық су қашыртқылары – Открытые водосбросы;

245.Жайпақ жағалау – Пологий берег;

246.Орлы су қашыртқы - Траншейный водосброс;

247.Қабыспа ғимараттың типі – Тип сопряжающего сооружения;

248.Тік баурайлар – Крутые склоны;

249.Құлама – Перепад;

250.Баспалдақты құлама – Ступенчатый перепад;

251.Жабық су қашыртқы – Закрытые водосбросы;

252.Құбырлы-ожаулы су қашыртқы – Трубчато-ковшовый водосброс;

253.Бағыттаушы қабырға – Направляющая стенка;

254.Жаймен кеңитін кірікпе – Плавно-расширяющиеся вход;

255.Сифонды су қашыртқы – Сифонный водосброс;

256.Тік жарлы тар жартасты жырлар – Узкие скальные ущелья с крутыми склонами;

257.Тік шахта – Вертикальная шахта;

258.Судың бұрандаға ұқсап қозғалмауы - Не допустить винтовое движение воды;

259.Су қашыртқы ғимараттардың гидравликалық есебі – Гидравлический расчет водосбросных сооружений;

260.Жуықтау әдісі – Приближенный метод;

261.Суағар суға бастырылмаған – Водослив неподтопленный;

262.Су басу коэффициенті – Коэффициент подтопления;

263.Ағынның еркін беті – Свободная поверхность потока;

264.Ор түбінің белгісі – Отметка дна трений;

265.Кең табалдырықты суағар – Водослив с широким порогом;

266.Баспалдақ саны – Число ступней;

267.Баспалдақтың биіктігі – Высота ступней;

268.Баспалдақтың ұзындығы – Длина ступней;

269.Судың алмағайып тереңдігі – Критическая глубина потока;

270.Іріктеу тәсілі – Метод подбора;

271.Суағар ені – Ширина водослива;

272.Су деңгейлерінің құламасы – Перепад уровней воды;

273.Шахталы су қашыртқы – Шахтный водосброс;

274.Ағын қалыңдығы – Толщина струи;

275.Су торабы ғимараттарын топтастыру – Компановка сооружений гидроузла;

276.Су қоймасының шұңқыры – Чаши водохранилища;

277.Жұмыс көлемдері – Объем работ;

278.Тиесінше – Соответственно;

279.Жұмыс құндары – Стоимость работ;

280.Құрылыстық өтімділікті өткізу – Пропуск строительного расхода;

281.Өзеннің тұрмыстық арнасы – Бытовое русло реки;

282.Практикалық рәсімдеу – Графическое оформление;

283.Мәтіндегі – Приложения;

284.Сызбалар – Чертежи;

285.Сұқпалар – Затворы;

286.Сұқпалардың мақсаты – Назначение затворов;

287.Сұқпаның қаланған бөліктері – Закладные части затвора;

288.Көтергіш механизмдер - Подъемные механизмы;

289.Қызметтік көпірлер – Служебные мосты;

290.Беттік тесіктер – Поверхностные отверстия;

291.Тереңдік (түптік) тесіктер – Глубинные (донные) отверстия;

292.Ғимаратқа қысым беру тәсілі – Способ передачи давления на сооружения;

293.Негізгі (жұмыс жасайтын) сұқпалар – Основные (рабочие) затворы;

294.Жөндеу үшін арналған сұқпалар – Ремонтные затворы;

295.Апаттық сұқпалар – Аварийные затворы;

296.Құрылыстық сұқпалар – Строительные затворы;

297.Қысымды тіреуіштерге беретін сұқпалар – Передающие давление на бьеой;

298.Қысымды шандорларға (жұмыр қоршаулар) беретін сұқпалар – Передающие давление на устом-шандоры (балочные заграждения);

299.Жалпақ сұқпалар – Плоские затворы;

300.Қозғалуы үдемелі – Движение поступательное;

301.Сегментті сұқпалар – Сегментные затворы;

302.Қозғалысы айналмалы сұқпалар – Движуще- вращательные затворы;

303.Нығыздап кіргізілген сұқпалар – Вальцевые затворы;

304.Дөңгеленетін сұқпалар – Перекатываемые затворы;

305.Секторлы сұқпалар – Секторные затворы;

306.Клапанды сұқпалар – Клапанные затворы;

307.Қалқыма сұқпа – Плавучий затвор;

308.Ағаш сұқпалар – Деревянные затворы;

309.Болат сұқпалар – Стальные затворы;

310.Темірбетонды сұқпалар – Железобетонные затворы;

311.Сұқпалардың әрекет ету тәсілдері – Способы действия затворов;

312.Сұқпа жұмыстарының жалпы жағдайлары – Общие условия работы затворов;

313.Сұқпалардың пайдалану талаптары – Эксплуатационные требования;

314.Тұрақты механизмдер – Стационарные механизмы;

315.Жылжымалы механизмдер – Подвижные механизмы;

316.Жүк көтергіш крандар – Грузоподъемные механизмы;

317.Сұқпаның өлшемдері – Габариты затвора;

318.Сұқпаның жүктік ендері – Грузовая ширина пролета затвора;

319.Сұқпаның реттегіш аралықтарының ені – Ширина пролета затвора;

320.Гидростатикалық қысым – Гидростатистическое давление;

321.Судың тең әсер ететін судың қысымы – Равнодействующая сила давления воды (Р);

322.Судың көлбеу қысымы – Горизонтальная сила воды (Р_г);

323.Судың тік қысымы – Вертикальная сила воды (Р_в);

324.Құраушылардың геометриялық жиынтығы – Геометрическая сумма составляющих;

325.Жүктік аралық – Грузовой пролет ( );

326.Тосқындардың сұқпаға түсіретін қысымы – Давление наносов на затвор;

327.Жүктемелер – Нагрузки;

328.Сұқпаның меншікті салмағы – Собственный вес затвора;

329.Тесіктің ауданы – Площадь отверстия;

330.Жару күші – Сила выпора;

331.Сору (вакуум әсерінен пайда болатын тік күш) – Подсос (вертикальное усилие возникающее под влиянием вакуума;

332.Көтеру күші – Усилие на подъем;

333.Отырғызу күші – Усилие на посадку;

334.Ұстап тұру күші – Усилие на удержание;

335.Сұқпаның айналу осі – Ось вращение затвора;

336.Күштің пайда болу моменті – Возникающий момент силы;

337.Механизмнің көтеру күші – Подъемное усилие механизма;

338.Күштің иығы – Плечо силы;

339.Меншікті салмағы – Собственный вес;

340.Тығыздағандағы үйкеліс – Трение в уплотнениях;

341.Тіреуіш шарнирлердегі үйкеліс – Трение в опорных шарнирах;

342.Сору күштері – Сила подсоса;

343.Судың тік қысымы – Вертикальное давление воды;

344.Сұқапның салмағы – Вес затвора;

345.Бүйірлік тығыздалудағы үйкелу моменті – Момент трения в боковых уплотнениях;

346.Бүйірлік тығыздалудағы үйкеліс күші – Сила трения в боковых уплотнениях;

347.Қарапайым жалпақ сұқпалар – Простейшие плоские затворы;

348.Жалғыз сұқпалар – Одиночные затворы;

349.Секциялы сұқпалар – Секционные затворы;

350.Қосарланған клапанды сұқпалар – Затворы сдвоенные с клапаном;

351.Көміртекті болат – Углеродистый сталь;

352.Судың қысым эпюрасы – Эпюры давления воды;

353.Сұқпаның қаптауы – Обшивка затвора;

354.Ригельдің көлденең қимасы –Поперечное сечение ригеля;

355.Иілу (майысу) – Изгиб;

356.Кернеу – Напряжение;

357.Иілуге жұмсалатын кернеу – Напряжение на изгиб;

358.Беріктігі – Прочность;

359.Майысу – Прогиб;

360.Түсіруге жұмсалатын күш – Усилие на опускание затвора;

361.Тосқын тұтқыш галереялы бүйірлік суалғыш – Боковой водозабор с наносоперехватывающими галереями;

362.Бүйірлік суалғыш – Боковой водозабор;

363.Тосқын тұтқыш галерея – Наносоперехватывающая галерея;

364. Суалғыш торап – Водозаборный узел;

365.Арнаны тосқауылдайтын суағар бөгеті – Водосливная плотина;

366.Қалқанды бөгет – Щитовая плотина;

367.Су қабылдағыш – Водоприемник;

368.Табалдырықта – На пороге;

369.Қисық сызықты табалдырық – Криволинейный порог;

370.Тосқындар шайғыш – Проливник наносов;

371.Ағын бағыттағыш қабырғалары – Струенаправляющая стенка;

372.Бөлек қабырғалардың қалыңдығы – Толщина раздельной стенки;

373.Галереяның көлденең қимасы – Поперечное сечение галерей;

374.Судың қозғалу жылдамдығы – Скорость движения воды;

375.Бақылайтын құдықтар – Смотровые колодца;

376.Конструкциялық байыптау – Конструктивное соображение;

377.Қабырғалардың қалыңдығы – Тольщина стенки;

378.Арынды режим – Напорный режим;

379.Өтімділік коэффициенті (μ) – Коэффициент расхода (μ);

380.Кедергі коэффициенті (ξ) - Коэффициент сопротивления (ξ);

381.Галереяның ұзындығы (L) – Длина галерей (L);

382.Үлесті тасымалдаушылық қабілеті – Удельная транспортирующая способность;

383.Үлесті түптік тосқындардың өтімділігі – Удельный расход донных наносов;

384.Арна жасақтайтын өтіміділік – Руслоформирующий расход;

385.Ағынның лайлығы – Мутность потока;

386.Автоматты суағар – Автоматический водослив;

387.Практикалық кескіндегі су тастайтын бөгет – Водослив практического профиля;

388.Суағардың жалыны – Гребень водослива;

389.Суды тастайтын қалқанды бөгет – Водосбросная щитовая плотина;

390.Тосқындарды шаю – Смыв наносов;

391.Кең табалдырықты суағар – Водослив с широким порогом;

392.Бүйірлік сығылу коэффициенті (ε) – Коэффициент бокового сжатия (ε);

393.Суға бастырылу коэффициенті (σ_n) – Коэффициент подтопления (σ_n);

394.Әсер ететін арын – Действующий напор;

395.Бьефтердің қабысуы – Сопряжение бьефов;

396.Түптік толқындар – Донные наносы;

397.Маңдай алдылық су алғыш – Фронтальный водозабор;

398.Ферган типті суалғыш – Водозабор Ферганского типа;

399.Жасанды – Искусственный;

400.Жасанды қисықсызықты су әкелетін арна – С искусственным криволинейным подводящим руслом;

401.Ағынның көлденең айналымын пайдалану идеясы – Идея использования поперечной циркуляции потока;

402.Табиғи көлденең айналымды күшейту – Усиления естественной поперечной циркуляции;

403.Топырақты ағыс бағыттаушы бөгет – Грунтовые струенанправляющие дамбы;

404.Арынды беткейімықты – Мощное крепление напорного откоса;

405. «Г»-үлгідегі қисықсызықты табалдырық – «Г»-образный криволинейный порог;

406.Көлденең айналымды күшейту – Усиление поперечной циркуляции;

407.Тосқындармен күресу – Борьба с наносами;

408.Қолға алып жүретін шымылдырық – Выносной порог;

409.Апаттық суағар – Катастрофический водослив;

410.Жасанды су әкелетін арна – Искусственное подводящее русло;

411.Су тастайтын қалқанды бөгет – Водосбросная щитовая плотина;

412.Үлесті өтімділік – Удельный расход;

413.Суағардың жалындағы орташа арын (Н_ор) – Средний напор (Н_ср) на гребне водослива;

414.Түптік және түпке жақын тосқындар – донные и продонные наносы;

415.Түптік-торлы су алғыш – Донно-решетчатый водозабор;

416.Түтікшелі лай тастағыш – Трубчатый пульповод;

417.Қалқан тесігі – Щитовые отверстия;

418.Бөлектеуіш қабырға – Раздельная стенка;

419.Тосқын тұтқыш ор – Наносоперехватывающая траншея;

420.Қисықсызықты түптік табалдырық – Криволинейный донный порог;

421.Шаюшы галерея – Промывная галерея;

422.Тастар – Камни;

423.Малта тастар – Галька;

424.Тор – Решетка;

425.Тұтылған тосқындар – Задержанные наносы;

426.Тұндырғыштар – Отстойники;

427.Шаю камералары – Промывные камеры;

428.Құм-қиыршық тастарды тұтушы – Песко-гравийловка;

429.Тосқын тұтқыш ордың торындағы саңылау – Просвет решетки наносоперехватываюший галереи;

430.Жиналмалы аванкамера – Сборная аванкамера;

431.Ағынның бұрандалы қозғалысы – Винтообразное движение потока;

432.Қысқы су қабылдағыш – Зимний водоприемник;

433.Тор өтімділігінің коэффициенті (μ) – Коэффициент расхода решетки (μ);

434.Саңылау – Просвет (тордың саңылауы – просвет решетки);

435.Саңылаулық коэффициенті (К_пр) – Коэффициент просветности (К_пр);

436.Тордың жиілік коэффициенті (К_жиі) – Коэффициент частоты решетки (К_ч);

437.Аласа табалдырық – Пониженный порог;

438.Қайырлар – Бары;

439.Лай шығаратын түтікше – Пульповод;

440.Пайдалану – Эксплуатация ;

441.Пайдалану қызметтерін ұйымдастыру – Организация служб эксплуатации;

442.Міндеттері – Задача;

443.Құрлымы – Структура;

444.Ғылыми техникалық прогресс – Научно-технический прогресс;

445.Сушаруашылық кешені – Водохозяйственный комплекс;

446.Ұйымдастыру-шаруашылық – Организационно-хозяйственный;

447.Инженерлік техникалық – Инженерно-технический;

448.Қаржы-экономикалық – Финансово-экономический;

449.Материалдық-техникалық қор – Материально-технические ресурсы;

450.Ақша – Денежные средства;

451.Жөндеу-пайдалану жұмыстары – Ремонтно-эксплуатационная работа;

452.Техника-қауіпсіздіктері – Техника безопасности;

453.Штаттық құрылымы – Штатный сосотав;

454.Су тұтынушылар – Водопотребители;

455.Су пайдаланушылар – Водопользователи;

456.Сумен жабдықтау – Водоснабжение;

457.Суландыру – Орошение;

458.Балық өсіру – Рыборазведение;

459.Балық шаруашылығы – Рыбное хозяйство;

460.Су көлігі – Водный транспорт;

461.Санитарлық жағдайды жақсарту – Санитарное благоустройство;

462.Өзендердегі зиянды әсермен күресу – Борьба с вредными влияниями на реках;

463.Қоршаған ортаны қорғау – Охрана окружающей среды;

464.Жөндеу жұмыстары – Ремонтные работы;

465.Қаржыландыру – Финансирование;

466.Өзін-өзі қаржыландыру – Самофинансирование;

467.Өзін-өзі ақтау – Самоокупаемость;

468.Есеп-қисаптық есеп беру – Бухгалтерская отчетность;

469.Техника-экономикалық көрсеткіштер – Технико-экономические показатели;

470.Пайдалану шығындары – Затраты на эксплуатацию;

471.Құрлымы – Структура;

472.Суландыру каналдарын басқару құрылымы – Структура управления оросительными каналами;

473.Ауа атмосферасы – Воздушная атмосфера;

474.Сулы орта – Водная среда;

475.Толқындар – Волны;

476.Ауа температурасы – Температура воздуха;

477.Атмосфералық жауындар – Атмосферные осадки;

478.Жел және борандар – Ветры и бури;

479.Күн радиациясы – Солнечная радиация;

480.Сейсмикалық күштер – Сейсмические силы;

481.Тот басу – Коррозия;

482.Сызықтар – Трещены;

483.Атмосфера ауасының жебірлік дәрежесі – Степень агрессивности воздушной среды;

484.Түптілік – Абразивные;

485.Гидравликалық соққылар – Гидравлические удары;

486.Кавитациялық эрозия – Кавитационная эрозия;

487.Ойдым – Каверна;

488.Толқындар – Волны;

489.Қабыршақ мұз бен мұздар – Шуга и лед;

490.Тосқауыл – Подпор;

491.Ғимарат – пен негіздер әсерлескенде – Взаимодействие сооружения с основанием;

492.Беріктілік – Надежность;

493.Гидротехникалық ғимараттардың беріктілігі – Надежность гидротехнических сооружений;

494.Мықтылық – Прочность;

495.Орнықтылық – Устойчивость;

496.Су өткізбеушілік – Водонепроницаемость;

497.Аязға шыдамылық – Морозостойкость;

498.Тоқтаусыздық – Безотказность;

499.Өміршеңдік – Долговечность;

500.Жөндеуге жарамдылығы – Ремонтопригодность;

501.Ескіру – Старение;

502.Тозу – Износ;

503.Нобайлар – Схема;

504.Сынама – Проба;

505.Сүзілген ағынның лайлығын талдауға сынама алу – Анализ проб мутности противофильтровавшегося потока;

506.Су сынамаларын химиялық талдау – Химический анализ проб воды;

507.Су қоймасының лайлануы – Заиление водохранилищ;

508.Жергілікті шайылулар – Местный разлив;

509.Шөгінді қималар – Профили осадок;

510.Улы химикаттар – Ядохимикаты;

511.Суды қорғау аймағы – Водоохранная зона;

512.Санитарлық аймағы – Санитарная зона;

513.Жағалық аймағы – Прибрежная зона;

514.Қазу – Обвалование;

515.Су өсімдіктері (макрофиттер) – Водные растения (макрофиты);

516.Биологиялық тоғандар – Биологические пруды;

517.Биологиялық үстірт – Биоплато;

518.Ботаникалық алаңдар – Ботанические площадка;

519.Қызылшілік – Рагита;

520.Бұталар – Кустарники;

521.Қорысты (ил) топырақ – Илистые грунты;

522.Ауданның су сипаты – Гидрография района;

523.Реттеу сипаты – Характер регулирования;

524.Табиғи процесс – Природные процессы;

525.Термикалық режім – Термический режим;

526.Мұз режімі – Ледовый режим;

527.Гидрохимиякалық режім – Гидротехнический режим;

528.Судың сапасы – Качество воды;

529.Су деңгейдің тербелу графигі – График колебания уровней воды;

530.Аумақтың батпақтануы – Заболачивание территории;

531.Топырақ жамылғысы – Почвенный покрыв;

532.Лайлануды бақылау – Наблюдение за заилением;

533.Жақтау – Створ;

534.Темір арқан – Тросс;

535.Су қоймасын шөп басу – Зарастание водохранилищ;

536.Толқын – Волны;

537.Толқындық құбылыстарға бақылау – Наблюдение за волновым явлением;

538.Тасқын өлшеуіштер – Волномер;

539.Толқын жазғыш – Волномерные вехи;

540.Флюгер-желдің бағытын анықтайтын құрал – Флюгер-прибор для определения направления ветра;

541.Қол анемометр, өзі жазғыш аспап-желдің жылдамдылығын өлшейтін құрал – Ручной анемометр, самоописи – Прибор для определения скорости ветра;

542.Қай жасақтау – Переформирование;

543.Жағалауларды қайта жасақтау – Переформирование берегов;

544.Жағалаударды көзбен шолу – Визуальные обследования побережья;

545.Сұқпаларды ашып-жабу – Маневрирование затворами;

546.Деңгей режімі – Режим уровней;

547.Шаю режімі – Режим промывки;

Вариант	Планшет	Құрылыс- тың күрделі кла сы	Су бөге- тінің түрі	Су қашыр тқы типі	Су бөгетінің жол жұру шар- ты	Су бөгет денесі- нің топы- рағы	Өзек, понур, экран топырақ коэффи- циенті	Су толқынының ұзын- дығы	2 м биік тікттегі желдің жылдамдығы	ТТД	ӘІД	ӨСД	ТБТ ДБ	ТБӨ ДБ	Өзен таба ны ның деңгейі	Су қашыртқының өтімділігі	Су жібергіштің өтімділігі	Топы рақ табанының коэффициенті	Су бөгеті таба ны ның қуатыТ	Жоғар ғы беткей дің қапта уы
1	2	3	экранмен	тезағар	5 к л а с с ж о л д а р ы	1,07	0,0023	16,0	17,2	219,6	218	214	-	-	208	48	1,06	1,95	1,5	темір бетон
2	3	3	экранмен	орлы		1,05	0,003	17,9	11,4	166,2	165	155	-	-	152	48,3	1,8	2,0	0,13	таспен төсеу
3	4	4	бір текті	тезағар		0,07	-	8,7	17,8	115,8	114	105	103	103,5	101	25,6	0,70	5,8	1,05	емір бетон
4	5	3	өзек- пен	шахты лы		0,57	0,005	12,5	2,21	116,5	115	105	104	104,6	100	27,1	0,85	3,1	1,3	монолитті
5	7	3	экранмен	ожаулы		1,47	0,004	12,4	20,5	111,4	110	90	80	70,5	60	28,5	4,2	4,0	1,05	темір бетон
6	8	4	экранмен	орлы		0,86	0,001	15,1	12,2	222,8	218	214	-	-	208	48,4	1,0	1,95	1,3	ДМК
7	11	4	экранмен	сифон- ды		0,78	0,002	9,7	8,9	368,5	367	362	360	360,4	358	17,5	0,95	3,8	1,04	темір бетон
8	11	4	өзек- пен	шахты-лы		0,85	-	14,3	11,9	177	176	165	164	164,2	159	18,9	0,98	5,0	1,24	таспен үю
9	12	3	экранмен	сифон- ды		1,35	0,008	12,4	3,2	232	228	226	223	223,5	222	18,0	0,75	4,2	0,19	таспен үю
10	15	3	өзек- пен	тезағар		1,34	0,0014	11,8	11,8	567	555,5	549	-	-	545,20	30,8	0,82	4,05	1,07	темір бетон
11	1	4	экранмен	құлама		1,00	0,001	10,8	19,7	52,0	51,5	46	-	-	35,5	17,5	0,8	5,0	1,02	таспен үю
12	2	4	өзек- пен	құлама		0,96	0,001	19,7	16,0	221,8	220	214	210	210,5	185,0	22,4	5,0	5,0	0,85	монолитті
13	3	3	өзек- пен	ожаулы		0,59	0,0023	12,6	25,0	166	165	154	153	153,2	100	40,3	1,05	1,95	0,88	таспен үю
14	4	3	экранмен	ожаулы		0,8	0,0034	18,7	9,5	117	115,5	106	103,5	104	100	54,10	0,88	4,05	1,02	темір бетон
15	5	4	экранмен	сифон- ды		0,56	0,0043	1,3	7,23	118	116,5	107	106	106,5	2,5	53,00	0,98	2,2	0,9	темір бетон
16	7	3	өзек- пен	орлы		0,92	0,0015	13,2	22,3	112,0	111,0	96,0	84,5	84,0	70,7	20,7	1,35	4,0	0,99	ДМК
17	8	3	өзек- пен	тезағар		0,8	0,001	14,0	18,7	117,5	117,4	111,68	-	-	110,2	26	2,0	1,85	1,0	таспен үю
18	9	3	экранмен	орлы		1,89	0,0045	11,5	16,4	329,8	328	323,5	321	321,5	290	28,1	4,3	3,4	1,4	темір бетон
19	11	3	бір текті	шахты-лы		0,95	-	15,3	13,2	367,2	366	364	354	-	327	32,0	1,36	4,8	0,84	темір бетон
20	12	4	өзек- пен	тезағар		0,90	0,006	11,6	20,2	629	628,5	628	-	-	600	22,0	0,85	6,0	0,95	ДМК
21	15	4	экранмен	құлама		1,24	0,0012	12,0	24,3	554	550	545	-	-	541	31,0	0,7	3,0	1,05	таспен үю
22	145	3	Біртекті	құлама		0,03	-	14,0	25,4	843,0	840	836,5	-	-	830	25,0	0,75	3,5	1,01	темір бетон
23	5	4	экранмен	Тезағар		1,3	0,003	13,0	21,2	346,0	344	342,5	-	-	341	24,0	0,85	2,5	0,95	монолитті
24	16	3	өзек- пен	сифон- ды		1,05	0,0025	12,0	219,5	158,0	155	150,0	-	-	119	23,0	0,78	3,3	0,83	ДМК
25	18	4	өзек- пен	шахты- лы		0,025	-	11,0	10,3	32	30	26	-	-	19	29,0	1,5	4,1	1,00	монолитті конср
26	17	3	экранмен	орлы		1,99	0,006	15,1	14,7	185	180	178	-	-	170	30,3	1,75	5,01	1,09	ДМК