Флютбеттің сүзілуін фск әдісімен зерттеу.

Гидротехникалық (сүзілу) есептеу құрылым маңайындағы ағын қозғалыстарының жағдайын сондай-ақ ағынға құрылым өлшемдерінің әсерін анықтауға, құрылым флютбеттің орнықтылығын қамтамасыз ететін жер асты контурларының өлшемдерін белгілеуге мүмкіндік береді.

ФСК әдісімен құрылымдарды есептеу негізінде бірнеше рұқсаттар берілген:

1.Топырақ суларының қозғалысы тек қана сызбаның жазықтығына өтеді, яғни есеп жазықтық сияқты шешіледі.

2.Құрылым флютбетінің астындағы топырақ ағыны сызылып қозғалады, ал алғашқы ағын құрылым контурының жер асты сызбасын бойлай қозғалады.

3.Алғашқы ағынның пъезометриялық еңістігі құрылым ағындағы негіз біртекті топырақ болғанда тұрақты болып қабылданады. Ол құрылым астындағы контурдың конфигурациясына тәуелсіз.

Модельді суреттеу.

Флютбеттің моделі (сурет 4) сүзгілік науаға қойылады. Құрылымның негізі ылғал топырақтан жасалады. Флютбет темірбетоннан жасалған. Оның ішінде жоғарғы бьефтегі ағынды қамтамасыз ететін шпунт және қалқан бетоннан жасаған.

Сүзілу ағынының қысымын өлшеу үшін флюбеттің табанына пъезометрлер (6) қойылады. Науаны қоректендіру су құбыры (2) арқылы жүргізеді. Жоғарғы бьефтегі тұрақты деңгей канализациялық әкетулермен (5) жалғасқан атоматты су ағызу мен (3) реттеледі. Төменгі бьеф жағындағы науаның түбінде кішкене құбыр бар. Онан сүзілген сулар канализацияға әкетіледі.

Жұмысты жүргізу тәртібі

1. Пъезометрдің көрсеткіштері бойынша сүзілу ағынының флютбет табанына қысымын анықтаймыз. Пъезометрлер көрстекіштерін сызба 5-ке салып, сол бойынша тәжірибелік пъезометриялық қысым сызығын құрамыз.

2. Сүзілу өтімділігінің шамасын көлемдік тәсілімен анықтау. Колбаның толу уақытын анықтап, сүзілу өтімділігін формула бойынша есептейміз:

Q=W/t

Мұнда, W­t – секунд ішіндегі сүзілген судың көлемі.

Табан топырағының сүзілу коэффициентін анықтау:

Мұнда, Т – су өткізгіш қабаттың тереңдігі;

В – сүзілу ағынының ені;

J – пъезометрлер аралығындағы пъезометрлік сызықтың еңістігі (П₁ және П₂).

l_1-2 – пъезомтерлер арақашықтығы, см.

Пъезометрлерлің көрсеткіштерін пъезометрлік сызық тіке жақын, суұрманың орта бөлігінен алады.

Алынған сүзілу коффициенті бойынша табан топырағы анықталады (кесте

Фск әдісі бойынша аналитикалық есептеу

1. Флютбетке сүзілу қысымын эпюрасын графикалық әдіспен құру.

Жазық сызықта , 1:2 масштабта флютбеттің жер асты контурының жазылуын құрамыз, тігінен жазықтық учаскелерді n рет азайтып саламыз.

n – арынды бәсеңдетудің біркелкі еместік коэффициенті.

n=1,5 – 1,2,4 варианттар үшін

n=2,0 – 3 вариант үшін

Алынған ұзындық жер асты контурының келтірілген ұзындығы болып табылады.

Жазылып болғаннан кейін перпендикулярді қалпына келтіріп әсер ететін арынды Н саламыз. Ол жоғарғы және төменгі бьефтердің деңгейлерінің айырмашылығына тең.

Перпендикулярдың ұштарын жазылу бастарымен қоса отыра төменгі бьефтіте су деңгейі бойынша өтетін салыстырмалы жазықтықтың флютбетке қысым жасау эпюрасын аламыз.

Пъезометрлер орналасқан жерлерден қысым шамаларын эпюраларын алып, сызбаға саламыз. Осылай пъезометрлік қысымдардың теориялық сызықтарын алып, тәжірибелікпен салыстырамыз. Сүзілудің сызықтық контуры әдісі бойынша флютбетке теориялық қысым есептеулерінің тәжірибелікпен сәйкестік қорытындылары жасалады.

2. Табан топырағының сүзілуге беріктігінің есебін жүргіземіз. Ол үшін: еңістік коэффициентін есептеп, оны рұқсат етілген шамамен салыстырамыз.

С=z_прыв/н

Н - әсер ететін арын.

Егер С≥С_пес , онда табан топырағының сүзілуге беріктігі қамтамасыз етліген.

γ=2,4 т/м³

Әдебиеттер

1. Волков И.М. Гидротехнические сооружения М.Колос, 1968г.

2. Волков И.М. Проектирование гидротехнические сооружения М.Колос,1968г.

3. Кисилев Н.Г. Справочник по гидравлическим расчетам

4. Замарин Б.А. Гидротехнические сооружения М.Колос, 1985г.