4.4.Пайдалану процесінде ғимараттар жұмысын

бақылау және қадағалау жүйесі

Гидротехникалық ғимараттарды бақылау және қадағалау жүйесі пайдалану қызметтерінің құрылымына байланысты бөлінеді.

Төменде құрамында өзендік су қоймалары мен бас тоғанды су тораптары бар гидротехникалық ғимараттарды бірлесе пайдалануға жарамды бақылау және қадағалау жүйесі қарастырылған. Күрделілік класы I,II және III гидротехникалық ғимараттарда нақты мәліметтер (СНиП 2.06.01-86) жүргізуге арналған бақылау - өлшеу аспаптарымен жабдықталады. IV – класты ғимараттар үшін бақылау - өлшеу аппараттарын қолдануды негіздеуге сәйкес ұйымдастырылуы мүмкін. Бірақ өте сирек.

Пайдалануға берілген гидротехникалық ғимараттардың жағдайын бақылау және қадағалауды ұйымдастыру міндеті су торабының пайдалану қызметіне жүктеледі.

Бақылауды жүйелі түрде қарап отыру, бақылау-өлшеу аппараттарының нәтижелерін жөндеу, ғимараттың немесе оның элементтерін жөндеу және қайта құруға қажетті жұмыс көлемін анықтау және зерттеу арнайы комиссиялар құру арқылы жүргізіледі.

Су торабының пайдалану қызметі бақылау, зерттеулерді, ғимараттың жұмысы жайлы қорытындыларды талдау негізінде жыл сайын ғимарат жұмысын жақсарту, жөндеу - қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу, егер қажет болса қайта құру іс-шаралар жоспарын жасайды. Оны облыстық мелиорация - өндірістік басқармасы және су шаруашылығы басқармасы немесе жоғарыдағы белгіленген ұйым бекітеді.

Гидротехникалық ғимараттарды пайдалану қызметтерінің іс-әрекеті республикалық су кодексімен, жоғары ұйым бұйрықтарымен, типтік нұсқауларымен, ережелер және басқа да нормативтік құжаттармен [32,33] жабдықталады. Мұнан басқа нақты объектіні немесе ғимаратты пайдалану жағдайын анықтайтын нұсқаулар бар. Мысалы, су шаруашылығы жүйелеріндегі гидротехникалық ғимараттарды пайдаланғанда төмендегідей журналдар жүргізіледі: су қоймасындағы судың деңгейін бақылау; техника қауіпсіздігі жөнінде нұсқау; пьезометрлердегі су деңгейін бақылау; сұқпаларды ашып-жабу; судың өтімділігі және бьефтердегі (жақтаулардағы) оның деңгейі; су қоймасындағы су қорларының балансы; ғимараттардың майысу мен шөгуін бақылау; су қоймасының табаны мен жағалауларының шайылуын бақылау; көзбен бақылау және қадағалау; жөндеу жұмыстарын және қайта құруларды есепке алу; сүзілген ағынның лайлығын талдауға сынама алу; ғимарат денесінен, оның астынан және айналып өткен сүзілу шығындарын есепке алу; су сынамаларын химиялық талдау; су қоймасының лайлануы, жергілікті шайылулардың сипаты және басқа құжаттар.

Бақылаулар нәтижелері бойынша жасалатындар: бьефтердегі су деңгейінің өзгеру графигі; ғимараттың құрылысы және жұмысы кезіндегі белгілер мәнінің шөгу графигі, шөгінді қималары; депрессия қисықтары мен қысымға қарсы эпюрлар; геологиясын көрсете отыра жергілікті шайылулардың ұзына бойы және көлденең қималары; горизонтальдардағы шайылу және үйілу жоспарлары; су қоймасындағы тосқындар шөгіндерінің біріккен қималары; уақыт бойынша су өтімділігінің графиктері, сипаттамалы жақтау мен вертикальдардағы су жылдамдығының эпюрлері; уақыт бойынша жапсарлардың ашылу графигі.

Бақылаулар, зерттеулер, қадағалау, жөндеу жұмыстары және де басқа пайдалану іс шаралары жөнінде есеп жасалады. Ол су шаруашылығы объектісін пайдалану басқармасының жылдық есебінің бір бөлігі болып табылады. Сол жерде ғимараттарды немесе оның бөліктерін қайта құру және жөндеу – қалпына келтіру жұмыстарын жүргізудің қажеттілігі жайлы ұсыныстар беріледі.