3Сұрақ.Флютбеттің құрамының бөліктері және флютбетке әсер ететін күштер

Сурет 3.11. Каналдағы ашық реттегіш:

1 – понурлық шпунт; 2 – понур; 3 – королдық шпунт; 4 – суұрма; 5 – суұрма шпунт; 6 – рисберма; 7 – беткейлерді монолитті тақталармен бекіту; 8 – жағалық бағандар; 9 – қызметтік көпір; 10 – сұқпа.

Арынды ГТҚ жоғарғы (ЖБ) және төменгі бьефтерде (ТБ) су деңгейлерінің айырмашылығын туғызады - әсер ететін арынның ықпалынан ғимаратқа, негізгі топырағына әдәуір әсер ететін ғимарат астынан топырақ суларының қозғалысы пайда болады. Бұлар ғимараттың ең жауапты бөліктерінің бірі ­ флюбетті жобалағанда ескерілуі тиіс.

Флюбет­ судың беттік ағынын жоғарғы бьефтен төменгі бьефтке қауіпсіз өткізу үшін және сүзілу ағындарының екпінін басу үшін қызмет етеді. Бөгет денесіндегі понур және суұрма флюбеті су өткізбейтін, ал рисберма су өткізетін болады.

Ғимараттың жер асты контуры (нұсқа). Негіз топырағы мен флюбет табанының арасындағы түйісу сызығы (жазықтығы) жер асты контуры деп аталады. Жер асты контурларында: тік (тістер, диафрагмалар, шпунттық қабырғалар) және көлбеу (контурдың табаны, бөгет денесі, суұрма) деп сүзілу жолдарын бөледі.

Флюбетке әсер ететін күштер. Контурдың көлбеу учаскесіне әсер ететін қарсы қысым (W) сүзулік (W_Ф) және жүзбелік (W_в) қарсы қысымдардан тұрады:

W= W_Ф+ W_В;

ГТҚ-ға механикалық, динамикалық, сүзілу, физико-химиялық, биологиялық әсер етеді.

ГТҚ және оның табанына судың механикалық әсері статистикалық күш ретінде байқалады. Судың гидростатикалық қысымы ГТҚ-қа негізгі горизонталь (W¹) күш болады.

ГТҚ-ға судың динамикалық әсері су қоймаларында толқын болған кезде немесе бөгеттен су асып аққанда байқалады.

Су тежеуіштер құрылымдарының табанында су сүзілу процесінде төменнен химиялық бағытталған сүзілу қысымы (W^ф) пайда болады.

ГТҚ-ға судың физико-химиялық реакциялардың әсерінен грунттардың суффозияға ұшырауы мүмкін (тез еритін заттар, гипс, тұз және т.б).

ГТҚ-ға судың биологиялық әсері судағы өсімдік организмдерінің әрекеттеріне байланысты болады, олар ағаш құрлымдарды шірітеді, ал құбырларды шөп басады.

ГТҚ-ға қыс мезгілінде мұздардың әсері зор, мұз жамылғысының температураның әсерінен ұлғаюы, жеке мұздардың ГТҚ-ды соғуы үлкен шығын әкелуі мүмкін.

Лекция №3

Гидротехникалық құрылымдардағы (гтқ) курстық және дипломдық жобалауға қойылатын негізгі талаптар

1 Сұрақ. Жобалау туралы жалпы түсініктер. Негізгі ережелер мен нормалар

Жоба деп құрылым құрылыс және қайта жөндеу жөніндегі бастапқы және ақырғы (техникалық жоба) шешімдерден тұратын құжаттардың жиынтығын айтады. Белгілі формадағы құжаттар жиынтығынан тұратын жоба құрамына – есептік-түсіндірме жазба және сызба бөлімі кіреді. ГТҚ-дарды жобалауды жүзеге асыру арнайы жобалау институттарында жобаның бас инженерлерінің жетекшілігімен жүргізіледі. ГТҚ-дар жобасын жасауда әртүрлі мамандықтардың инженерлі қатыстырылады – іздестіру, мелиоративтік, гидротехникалық, смета және жұмыс өндіріс бөлімі, насос станциясы, су күшінің қондырғылары және т.б.

ГТҚ-дарды жобалауды бір немесе екі бөлімде жүргізеді. Бірінші бөлімде типтік немесе бұрын жасалған жоба негізінде объектілерді жобалайды және жинақталған сметалық есебі қосылады. Екінші бөлімде неғұрлым күрделі және жауапты объектілер мен құрылымдарды жобалайды. Бірінші бөлімінде жоба құнының жинақталған сметалық есебі жасалады, ал екінші бөлімінде сметалық жұмыс құжаттары жасалады.

Жобалаудың кез келген бөлімін аяқтағаннан кейін жобалық жұмыстарға бағалау жүргізіледі. Оларды талқылайды, пікір жазады, жоба деңгейіне сәйкес келетін мекемелермен бекітіледі. Егер жоба халық шаруашылығының бірнеше саласын қамтитын болса, онда оны қабылданған формаға сәйкес келетін аумақтық немесе орталық ведомстволармен келісіледі.

Жобаны жасағанда мамандар құрылыс жобасы мен сметасын, мелиоративтік объектілерді жасау бойынша нұсқауларды, техникалық шарттарды (ТУ), СНиП, типтік жобаларды, өндірістік крнструкциялардың типтік каталогтарын, құрылыс материалдарының стандарты (ГОСТ) мен сметалық нормаларды басшылыққа алады.