- •В.П. Чернобровин, в.Е. Рощин, т.П. Сирина, м.В. Чернобровина техногенді шикізаттардан қара металды бөліп алу
- •1.1. Темір кендері. Темір кендерінің қалдықтарынан металды бөліп алудың ерекшеліктері
- •1.2. Хром кендері. Оларды байыту
- •1.3. Марганец кендері. Оларды байыту
- •Домна және болат балқыту өндірісінің қождары
- •2.1. Қож жүйелерінің негізгі сипаттамалары
- •2.2. Қождардың балқымалығы және салқындау құбылысы
- •2.3 Қос оксиді жүйесінің күй диаграммасы
- •2.4 Балқыған қождардың тұтқырлығы
- •2.5 Өндірістік қождар
- •2.6 Сұйық қож құрамындағы металдың байланысуының себептері
- •2.7 Домендік қождар және оларды утилизациялау
- •2.7.1 Теміркенді шикізаттарды кешенді қайта өңдеу
- •Домна пешіне тиелетін материалдардың химиялық құрамы
- •2.7.2. Доменді ферромарганецті балқытудағы қождар
- •2.7.3. Домендік өндірістегі ванадилі шойындардың қождары
- •2.8 Болат балқыту өндірісінің қождары және оларады утилизациялау
- •2.8. 1. Болатбалқыту қождарының түрлері және оларды қолданудың негізгі тәсілдері
- •2.8.2. Жоғары марганцалы қождың қолданылуы
- •2.8.3.Ванадий құрамды қождардың пайдаланылуы.
- •2.8.4. Ниобий құрамды конвертерлі қождардың қолданылуы.
- •2.8.5.Фосфор құрамды қождардың қолданылуы.
- •2.8.6. Топырақты жою үшін арнайы қалдықтарды қолдану.
- •3.1.Көміртекті феррохромды қождар
- •3.2.Қождың балқуы мен қатуы.
- •3.3.Балқытылған қождың тұтқырлығы. Қату температурасы.
- •3.4.Жоғары көміртекті феррохромның өңделген қождары.
- •Қождың магнитті сепарациясының өнімдері
- •Магнитті сепараторлардың сипаттамасы
- •3.5.Ауа үстелдеріндегі қождың сипаттамасы.
- •Металлоконцентрат құрамы
- •Ауыр өнімнің магнитті компонентінің құрамы
- •Ауыр өнімнің магнитті емес компонентінің құрамы
- •3.6 Төмен көміртекті феррохром өндірісінің технологиясының негіздері
- •3.7 Жоғарғы көміртекті феррохром қожын өңдеу
- •3.8 Төменкөміртекті феррохромның сепарацияланған қожын қолдану
- •4.1. Ферромолибденді балқыту
- •Қожды балқыту басталғандағы температура мен химиялық құрамы
- •Ферромолибденді қождың минерологиялық құрамы, мас.%
- •4.2. Молибденқұрамды қалдықтарды қайта өңдеу
- •Катализаторларды бірге балқыту кезіндегі пештен шығарылған металлдың құрамы
- •4.3. Ферровольфрам өндірісіндегі қайта өңдеу, қождар мен қалдықтарды пайдаға асыру (утилизация)
- •4.4. Вольфрамды қождың магнитті сепарациясы
- •4.5 Ферровольфрамды үйінді кектерден алу
- •4.6 Ванадийқұрамды балқымалардың қалдығы мен қожын қайта өңдеу технологиясы
- •4.7 Феррованадий өндірісінің құйма қожын утилизациялау
- •Жэс қалдықтарын қолдану кезіндегі ванадийдің алынуы
- •4.8. Марганецті балқыма өндірісі кезіндегі техногенді қалдықтар және оның утилизациясы
- •Металлтермиялық өндірістің қождары
- •Зерттелген қождардың химияминералогиялық сипаттамасы
- •Аақ(Ашық Акционерлік Қоғам) «чэмк(Челябинск электрметаллургиялық комбинат)» құрайтын қалдықтардың сипаттамасы
- •30 Кесте Металл мен қождың қалдығына экспортталған саны
- •Үйінді материалының материалдық құрамы, масс. %
- •Аақ «чэмк-да» қож үйінділерді өңдеу
- •5.3 Аақ «Серов ферроқорытпа зауыты»-ндағы қож үйінділерді өңдеу
- •6.1. Шламдарды қайта өңдеу
- •6.2. Кендерді байытудың және газтазартқыштардың марганецқұрамды шламдары
- •6.4. Металлургиялық шламдардың цинксыздандыру
- •7.1. Сыныптау
- •Негізгі түсініктер мен анықтамалар
- •7.3. Электрсүзгіде шаңды жинау
- •7.4. Ферромолибден өндірісінің шаңтәрізді қалдықтары және оларды қайта өңдеу жолдары
- •Шаңды қаптарда ауланған шаңның құрамы, масс. %
- •Электрсүзгіде ауланған шаңнаң құрамы, масс. %
- •Балқыту өнімдеріндегі элементтердің орналасуы, қат. %
- •Балқыту өнімдері бойынша элементтердің орналасуы, масс. %
- •7.5. Феррованадийдің электрбалқытуынан ауланған шаңның қалпына келуі
- •7.6 Шаң тәріздес материалдарды кесектеу
- •7.7. Шекемтастарды беріктендіру
- •7.8 Болат балқыту өндірісіндегі шаңдар және олардың құрамы
- •7.9 Феррохромды балқытқан кездегі шаңдардың жоғалымдары, шаңды ұстау және кәдеге жарату
- •7.10 Ферровольфрамды балқыту кезіндегі шаңды ұстап алу және кәдеге жарату
- •8.1Метал сынықтарынан металды алудың ерекшеліктері
- •Улы ерітінділер және оларды қайта өңдіру
- •Түйіршікті қалдықтардың химиялық құрамы
- •9.1 Материалдардың қауіп класстары
- •Зиянды заттардың класы
- •9.2 Хром қорытпалар өндірісіндегі уытты(токсичности) қалдықтарды бағалау
- •9.3. Ванадий өнімінің өндірісіндегі токсикология
- •9.4 Оао « чэмк» өндіріс қалдықтарына радиациялық баға беру
- •Библиографиялық тізім
Балқыту өнімдеріндегі элементтердің орналасуы, қат. %
Элемент |
Металл |
Қож |
Газ |
Элемент |
Металл |
Қож |
Газ |
Cu |
75...90 |
11,5...15,0 |
8...13 |
As |
72...83 |
- |
25...30 |
Bi |
13,8...5,5 |
6...7 |
80...90 |
Sb |
30...50 |
30...40 |
30...45 |
Pb |
2...3,5 |
8...10 |
80...90 |
Sn |
52...77 |
7...20 |
23...40 |
Zn |
2,4...6,0 |
35 |
60 |
Re |
75 |
- |
25 |
Қорғасын, висмут және мышьяк толықтай ауланатын, сондай-ақ шаң күйдіруге оралатын, шаңаулау жүйесінде осы элементтер жиналатын. Мышьяк сонымен қатар шамамен 80 %-ға металға өтетін.
Балқыту ошақтарынан қалдықты газ шаңды камераларда және электрсүзгілерде тазартылатын. Балқыту үрдісінде алынған шаңның құрамы, масс. %: 22 Pb, 24 Zn және 10 Bi.
Қазіргі уақытта қалпына келтіру балқытуымен электрпеште шаңды өңдеу игерілді, нәтижесінде құрамында 41...42 % Bi, 57...58 % Pb бар қорғасын-висмутты қорытпа және құрамында 12...13 % Mo, 2 % Pb, 4...6 % Zn бар қож алынады. Шаңның жеке өңделуін ұйымдастырған кезде ферромолибденнің сапасының жақсаруы бақыланды.
1200°C-тан төмен температура кезінде висмуттың, қорғасынның селективті қалпына келуінің және біруақытта молибденнің қождандыруының нұсқасы жобаланған. Қождандыру үшін қолайлы шарттарға кальцийдің қиынқалпынакелетін молибдаттарда молибденнің үштотығын байланыстыратын кальций тотығының шикіқұрам құрамына енгізу арқылы қол жеткізген. Молибденнің қалпына келуінің басталу температурасы кальций молибдаттан шамамен 250°C-қа таза тотықты қалпына келтіргендегін қарағанда жоғары.
Шикіқұрамның толық балқытылғанынан кейін және 10...15-минутты қарсы тұруда шамамен келесідей құрамды ұож өндірілген, масс. %: 13 Mo; 0,5...2 Pb; 4...6 Zn; 0,04...0,08 Bi; 0,2 Cu; 0,01 As; 0,02 Sn; 17...24 SiO2; 14...15 FeO; 3...4 Al2O3; 14...22CaO; 1...4 MgO.
Шаңды қайта балқытқанда алынатын молибдендік қожды ферромолибденді металлтермиялық балқытқанда шикіқұрамға енгізген кезде қолданады. Өткізілген тепе-теңдік негізінде балқыту өнімдері бойынша әртүрлі элементтердің орналасуы орнатылған (40 - кесте).
40 – кесте
Балқыту өнімдері бойынша элементтердің орналасуы, масс. %
-
Элемент
Қорытпа
Қож
Шаң
Шликер
Bi
48,3
6,2
12,2
15,7
Pb
26,0
44,0
10,0
20,0
Mo
0,2
97,7
0,6
0,005
Cu
1,0
36,0
9,0
54,0
Zn
0,06
77,0
22,0
0,08
Осылайша, электрсүзгілермен ауланатын молибденқұрамды шаңды қайта өңдеудің пирометаллургиялық әдісі бұрын қайтымсыз жоғалатын бағалы құрамдастарды кешенді бөліп алуға ғана емес, сонымен қатар ферромолибденнің сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.