2.8.2. Жоғары марганцалы қождың қолданылуы

Бірқатар темір кен орындарын марганец оксидінің елеулі көлемін қамтиды. Ерекше қасиеті-Болгар республикасындагы өте бай темір кен орындарындағы жоғары марганецтің болуы: жоғары құрамды марганецті балқытылған шойыннан алынылуы. Кремиковский комбинатының конвертерлі цехының ж ұмысы кезінде қож құрамы 21,5...22,5 MnO,34...36 CaO,16...18 SiO2,18...20 Fe жалпы дан құрылады. Осындай қожды қосу мартен пештерінде марганец балқыту кезіндегі 0,12-ден 0,24% -ке және 0,38%-ға дейін жоғарылатады. Бұл ретте ферромарганец ,сондай-ақ әк және плавик шпатының шығыны төмендеді. Ферромарганецтің пайдалану дәрежесі 90% - ға дейін өсті. Әдеттегі балқыту және жоғары марганцелі конвертерлі қождағы марганец мазмұны 24-суретте көрсетілген.

2.8.3.Ванадий құрамды қождардың пайдаланылуы.

Ванадий құрамды қождарды тікелей легірленген болат алуда қолдану үшин көптеген тажірибелер орындалды. Конвентірлі қожды кәдеге жарату технологиясы сыналды,құрамында:20.4 V2O5;1.44 CaO;15.87 SiO2;9.03 MnO;9.0 TiO2;2.6 Cr2O3;2....3 MgO 2...3 Al2O3;0.1 P2O5;0.03 S;қалғаны-темір оксидтері. Қожды пеште қыздырып содан кейін 100 тонналы доғалы электр пешке салады. Қожбен бірге тотықсыздандырғыштар мен легірлеушілерді енгізді. Ваннаны арган майымен араластырса,ванадий қалыпқа келеді. Ванадийдің меңгеру дәрежесі өте жоғары деңгейде(орташа 80,8). Бір мезгілде ферромарганецтің шығыны төмендейді. Кождың құрамындағы ванадий феррованадийдің құрамындағы ванадийге қарағанда арзанырақ,бұл әдіс рентабельді.

ЦНИИтяжмаш Новокраматорский машина құраушы зауытпен бірге ванадий құрамды материалдардың бірнеше түрін қолданып көрді,оның ішінде: 1.конвертерлі қож(13...16 V2O5); 2. Майдалау және магнитті сепарация арқылы алынған ванадилі конвертерлі қож ( 2% V); 3.Жылу электр станцияларының қазанында алынатын үйінді қождар(8...55% V2O5 ). Аталган материалдар қоспалар ретінде қолданылды. Барлык жағдайда ванадийдің меңгеру дәрежесі жоғары болды(87...90%).

2.8.4. Ниобий құрамды конвертерлі қождардың қолданылуы.

Орта Азиядағы кешенді кендер құрамында бағалы элементтер бар қиын өңдеуге, оның ішінде конвертердегі қайта өңдеу сатысында өңдеуге ұшырайды. Белгілі бір сатыда қож пайда болады, құрамында:% 20...27 Nb2O5: 23....25 SiO2: 18...25 MnO:6....9 TiO2: 5...7 Feжалпы. Бұндай қож тікелей легірлеуде қолданылады.

Қождан қалыптасқан ниобийдің меңгеру дәрежесі 80,5-тен 96,0 % арасында болады, бұл рентабельді процесстің дәрежесі.

2.8.5.Фосфор құрамды қождардың қолданылуы.

Конвертерлі жане мартенді пештерде фосфорлы шойындарда құралатын қождарды қолдану Батыс Европада кеңінен қолданылады,бұл жерлерде металлургияда фосфорлы темір кендерін қолданады. Фосфорлы шойын өндеудің конвертерлі түрлерін бір ғана ерекшелік ерекшелендіреді : қож құрамында жоғары көлемде – P2O5 жане аз көлемде темір оксидінің болуы. Құрамында көп мөлшерлі P2O5 бар қожды және фосфорды алу және барынша кеңінен пайдалану үшін соңғы қожды бастапқы балқытуда қалдыру болып табылады. Соның нәтижесінде 20%-дан жоғары P2O5 құрамды қожды алу мүмкін болады,сол уақытта түйіршіктелген суперфосфатта P2O5 14...19%-да болады. Жүргізілген зерттеу бұл қождарды қолдану жоғары өнімділік беретінін көрсетті. Фосфорлы конвертірлі қождар шет елдерде кең көлемде қолданылады:Германияда және Францияда ауыл шаруашылығындағы қолданылатын фосфорлы өнімдердің 9/10 бөлігін конвертерлі қождар құрайды,олар жоғары фосфорлы шойындарды дайындау барысында пайда болады.