Бағаның құралу мәселелері.

Дәріс мақсаты: бағаный құралу ерекшеліктерін артық төлем мен жеңілдіктер жүйесімен қоса зерттеу.

Дәріс жоспары

1. Өнеркәсіптегі бағаның құралуы.

2. Шығындардың жіктелуі.

3. Бағаның құралу тәсілдері.

Кілт сөздер: баға, өнеркәсіп, сала, есеп, төлем, жеңілдіктер, шығындар.

Рынок жағдайында баға тауар қозғалысына байланысты құрылады.

Көптік тауар тауар қозғалысының үш стадия дан өтеді:

• өнеркәсіп - көтерме сауда;

• көтерме сауда - бірлік сауда;

• бірлік сауда - қолданушылар.

Осыған сәйкес бұл стадиялармен тауар қозғалысы үш негізгі баға түрін бөледі:

1. Өнеркәсіптің көтерме бағалары (жіберме бағалар);

2. Кәсіпорынның көтерме бағалары (сауда бағалары);

3. Бірлік бағалар.

Кэсіпорынның көтерме багасы - бұл өнеркәсіптің көтерме бағасы мен снабженті-сбытты скидкасын қосатын баға.

Өнеркәсіптің көтерме багасы - өнеркәсіптен тауармен шығатын баға, ол тауардың өзіндік құнынан жэне өнеркәсіп пайдасынан тұрады.

Снабжентті-сбытты скидка - бұл снабжения мен сбыт қызметіне қойылатын баға.

Барлық бағалар сияқты снабжентті-сбытты скидка снабжентті-сбытты ұйымның шығындарын өтеу керек.

Бірлік бага - бұл тауар соңғы сатып алушыға келетін баға, яғни, бағаның пайда болуын аяқтайтын процесс. Бұл бағаның өнеркәсіп көтерме бағасының айырмашылығы сауда скидкасының шамасында.

Сауда скидкасы - бұл соңғы сатып алушыға тауардың реализациясы қызметіндегі баға.

Тауарға бағаның пайда болу процесінің схемасы

Өзіндік	Пайда	Снабжентті-сбытты			Сауда скидкасы
Құн		скидка
		шығын	пайда	шығын		пайда
		снабжентті-сбытты			сауда ұйымдары
		ұйым
100	20	10	5	10		5
		15			15
өнеркәсіптің көтерме ба­гасы: 100+20=120
кәсіпорынның көтерме бағасы 120+15=135
бірлікбаға 135+15=150

Баганың пайда болуы — бұл белгілі бір тауарға бағаны орнату процесі.

Бағаның пайда болу процесінің этаптары

Бағаның пайда болу процесінің сыртқы факторлары

Қандай да бір бағаны орнатуды шешуі өнеркәсіпке қатысты сыртқы әсерлермен анықталады. Бір жағдайларда бұл әсерлер өнеркэсіптің бағаны орнатуын азайтады, ал басқа жағдайларда бағаның пайда болуына ешқандай әсерін тигізбейді.

Осыған сәйкес бағаның пайда болудың бірінші этапының соңғы нәтижесі өнеркәсіптің өнімінің бағасын орнатудағы «еркіндік шекарасы» табу болып табылады.

Бағаның пайда болуына эсер ететін сыртқы жақтар