49. Мемлекеттік саясатты жүзеге асыру механизмі. Оны жүзеге асыруға қатысатын басқару органдары

Мемлекеттік саясаттың өткізуі атқарушы биліктің рөлі қоғамның барлық қабаттарының үстемдік ететін күйіндегі күштердің қойылған мақсаттарын жетістік бойымен нақты өлшемдер өмірге әкелуде байқалады.Жүзеге асыру механизмі қажетті ресурстар көптігі, басқарушы құрылымдарды қалыптастыратын, сәйкес келетін шешімдерді өндіруді қалыптастыратын және басқарылатын объектке әсер ететін әдістер мен нормативтік-құқықтық, ұйымдастырушылық, экономикалық құралдарды біріктіреді. Іс шараларды өткізу тиімділігі шынайы қойылған мақсаттар мен саяси ағымдардағы әлеуметтік топтар мен көшбасшыларды қолдайтын саяси курстарды жүзеге асыратын ұйымдастырушылар мен қатысушылардың өзара байланысына тәуелді.

Мемлекеттік саясатты жүзеге асыру үшін мемлекеттік билік органдары бағдарламаларды әзірлейді, ресурстарды жетілдіреді, қатысушылардың біліктілігін ұйымдастырады және үйлестіреді.

Басқару өз алдына мақсат қою арқылы және проблемаларды шешу арқылы басталады, шешім қабылдау мен әзірлеу арқылы жалғасады және орындаушы бақылаумен және ұйымдастырумен аяқталады.Басқару үздіксіз бір ізді шешімдерді қабылдаудан тұрады. Ал шешімдер басқарудың мазмұнды жақтарын құрайды. Басқарушы шешімдер ұйымдастырушылық – құқықтық акт болып табылады.Белгілі бір әдіспен рәсімделген және басқарушы субъектпен қабылданады.

Шешімдерді қабылдау үрдісі белгілі бір мақсаттарды және тапсырмаларды, сондай-ақ өкілеттілік,нақты қабылданған шешімдердің міндеттерін біріктіреді. Шешімдерді қабылдау өкілеттілігі көп қажет ақпарат беретін және шешімдерді жүзеге асыруға қатысатын иерархияның белгілі бір деңгейіне құқық береді. Кішігірім қызметтік позиция кезінде өкілеттілік бір жерге шоғырланса, онда орталықтанған жүйе болып табылады, орташа және төменгі қызметтерде децентрализацияланған жүйе болып табылады.

Басқарушы шешімдерге төмендегі талаптар кіреді:

-тиімділік;

-үнемділік;

-уақытылы;

-негізділік;

-шынайылық.

49. Мемлекеттік шешімдердің түрлері мен нысандары

Шешімдердің түріне, әзірлеу тәсіліне және әртүрлі субьекттердің қатысу деңгейіне байланысты қоғамдық саяси жүйелердің белгілерін талдайды.

Шешім басқару жүйесінің барлық деңгейінде қабылданады. Шешім деңгейі мен түрлеріне қарамастан, кейбір өзіне тиісті жалпы сипатқа ие.

Мемлекеттік шешім – жалпы мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған мемлекеттік органға әсер ететін белгілі бір жобаны негіздеу мен таңдау болып табылады.

Ажыратады:

1. саяси шешімдер саяси басшылықтың бір жерге шоғырлануы. Саяси шешімдер олар жалпы қоғам мен әлеуметтік топтардың жалпы мақсаттары мен қызығушылықтарын жүзеге асыруға міндетті, мысалы, мемлекеттік бағдарламалар, әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-саяси концепциялар, конституциялық мінездегі заңдық акттар, мемлекеттік біліктерді қалыптастырудың жалпы сұрақтарын қарастыратын Елбасының жарлықтары және т.б.

2. әкімшілік шешімдер жеке ұйымдардың ағымдық практикалық біліктерінің жеке қызмет түрлерін реттейтін басқару әрекеттері акттерін қарастырады. Мысалы, Үкіметтің қаулысы, министрліктің бұйрықтары.

Мемлекеттік басқарудағы саясаттың артықшылық принципіне сәйкес саяси шешімдер әкімшілік басқару қатынастарына қарағанда зор ұғымға ие.

Мемлекеттік шешімнің мінездемесі:

- легитимділік пен негізділікті қамтамасыз ететін шешімдерді қабылдайтын мемлекеттік биліктің субьект деңгейін анықтайтын шешім авторитеті;

- шешім диапазоны, саяси кеңістікке өзі әсер ететін және шешім көлемдерін мінездейді, саяси шешімдер көпмақсатты болып табылады;

- шешімдердің ақпараттық қамтамасыздандырылуы, оны қабылдаудың ғылыми ақпараттық базасы,

- шешімдерді қабылдау технологиясы мен стилі - шешімдерді қабылдау мен дайындық қабылдауы мен әдістері арасындағы жиынтық, ақпараттарды алу мен қабылдау әдістері , олар шешімдерді қабылдауға қажет, алтернативті жоба нұсқаларын талқылау мінездемесі мен тәртібі және солардың ішіндегі беделдісін анықтау, мақсаттарды тұжырымдау мен оларды жүзеге асыру құралдарын талқылау;

- шешімдерді қабылдау типтері – демократиялық және авторитарлық.

- шешімдердің практикалық мәнісі.

Мемлекеттік шешімдер бірнеше принциптер бойынша топтастырылады:

1. Мемлекеттік билік жүйесіндегі субьект деңгейі мен басқару орталық және жергілікті органдардың шешімдері;

2. Мақсаттар мен тапсырмалар мінездемесі бойынша саяси және әкімшілік, басқарушылық, орындаушылық, стратегиялық немесе оперативті – тактикалық, жалпы мемлекеттік және мемлекеттік өмірдің жеке облыстарына қатысты шешімдер;

3. Қоғамның тіршілік әрекеті саласы бойынша шаруашылық-экономикалық, әлеуметтік, мемлекеттік құрылыстар мен басқару проблемалары, мәдени құрылыс проблемалары бойынша шешімдер;

4. Басқару обьектісін қамту масштабы бойынша – жалпыжүйелік, жалпысаяси, макроэкономикалық , микроәлеуметтік;

5. Басқару функциялары бойынша ұйымдардың, бақылау мен жобалау сұрақтары және т.б.