76 Һал менән бисаралар сығьш ние,

Алдынан күп каруан осранҙы.

Күи каруандан ике әҙәм килде, тине, Беренән-бере һорап белде, тине.

Ҡараһа, үҙ иленең батшаһы пкән, Каруандың бары килеп күрҙе, тине.

Каруандың бары килеп күрешәҙе, Беренән-бере һорап белешәҙе.

«Ханыбыҙҙың югалган яңғыҙы»,— тпп, Каруандың бары инде илашаҙы.

— Яңғыҙы батшабыҙҙың, нәҡып * йөрөйһөң? һал бәйләп, дарья эсендә ағын йоройһөц. Ата-анаң, һеҙ киткән һуң, зар нңрәйҙе;

Ни йомошҡа илеңдән сығып йөрөйһөң?

Китеп һин, ил-йортоца серең әйтмәй, Тағыңда батшалыҡ урның котмәй.

Ата-анаң күрмәгәле дүрт йыл булды, Дарьяла нәҡып йөрөйһөң, иҫеңә алмай?

Буҙйегеттец яуаб ы:

Күп каруап, һеҙ тыңлағыҙ, беҙ әйтәле, Тоштәге вәғәҙә ҡылған, йәрҙе әйтәле.

Йәр осон әкә-шәшә * уйҙан китте,

Яратҡан тәҡдир итһә, беҙ ҡайтәле.

Төшөмдә йәрем пырлап, эҙлә, тине,

Өмөтөң, тапмаҫмын, тпп өҙмә, тине.

Яратҡан алла беҙҙе нп ҡылһа лай, Вәгәҙәцде, үлһәң дәй, боҙма, тппе.

Шәһәреп эҙләп уның килмәк булдым, Күрһәтһә тәңрем, йоҙөн күрмәк булдым.

Каруандарҙың егеткә ә й т к ә н е:

Батшабыҙҙың яңғыҙы, беҙ теләйбеҙ, Аяғыңдай баш ороп, һүҙ һорайбыҙ.

Яңғыҙ йөрөп, йәреңде табалмаҫһың, Ҡайтҡаның мәғкүл пкән, бер йөрөйбөҙ.

8А Әкәңдең һеҙҙең өсөн йәне ҡорбан,

Чар * тарафта шәһәрең, йортоң амап.

207

Үҙегеҙ бер батшаның яңғыҙы һеҙ,

Яңғыҙ йөрөп йәр эҙләү заңға* яман.

Мең-мең ғәскәр һеҙгә юлдаш булыр,

Әкәгеҙ шәһәренә хәбәр һалыр;

Хоҙайың упы һеҙгә бой(о)роҡ ҡылһа.

Ер йөҙөндә бар булһа, табып алыр.

Егеттең яуабы:

Уан, каруан, был һүҙ мәғкүл булмаҫ,— тимен* Был һүҙҙе ғашиҡ егет алмаҫ,— гммен; — Үлһәм, йәрҙең юльтнда үләйем дә,

Ялғандан һис кем үлмәй ҡалмаҫ,— тпмен.

Был серҙе дошманыма әптмәң. каруан, Үлһәм дәғ сергемдән * ҡайтмам, каруан; Йәремә бер вәғ(э)ҙәне ҡылғандан һуң, Йәремдең йөҙөн күрмәй ҡайтмам, каруан.

Каруандың ҡайтҡан йыры:

Каруандың күп һүҙенә ҡай(ы)рылмайҙы, Әүәлге үҙ һүҙенән ап(ы)рылмайҙы;

Ахыры күп каруандан юл айырылды,

Дам инде ¹⁰, бер-беренә бойормайҙы. Буҙйегеткә каруап әйтеп ине,

Каруандың инде күңелен үҙе әнтоҙе:

— Бер эпі башҡа тошөптө,

Йөр(ө)мәй күңелем тынмайҙы;

Ғашиҡ булған йәремде,

Күрмәй күңелем тынмайҙы.

Күп ғәриплек * күрһәм дә,

Зар сәргәрдан * пор(о)һәм дә,

Йәр юлында үлһәм дә,

Йор(ө)мәй күңелем тынмайҙы.

Ҡайғы йотоп ҡанманым,

Был юлымдан танманым,

Боронғолан булманым,

Йөр(ө)мәй күңелем тынмайҙы.

Яңғыҙлыҡта хаҡ — юлдаш,

Йәр юлыңда йән — юлдаш,

Дәрдемә дарман булмаһа,

Йөр(о)мәй күңелем тынмайҙы.

Йәнем барҙа, барырмын,

Тере йор(ө)һәм, ҡаптырмын,

Үлһәм, сәләм әйтермен,

Йөр(ө)мәл күңелем тынмайҙы.

208

Инде, каруан, йорөйһоҙ,

86 Әкәм * беҙҙе күрмәһә,

Дәрдкә * дарман булмаһа,

Арманымды * әйтер һеҙ.

Рази булһын атабыҙ, һөтөн эскән анабыҙ,

Артыбыҙҙа әбнабыҙ *,

Сәләмемде әйтерһеҙ...

Быны уҡын күрһәгеҙ,

Хаҡ юлына йорһәгеҙ,

Ҡолаҡ һалып торһағыҙ,

Яҡшы нкән, тип әйтерһеҙ.

Күп каруап был йөрмәҫсн белде, тине, Алтын-көмөш кәрәген бирҙе, тине.

Батшаның балаһы инде кптте.

Тауҙан, таштан, дарьянан йөрөп үтте. Ҡашында хеҙмәткәре — йән юлдашы,

Бер заманда шәһәргә яҡын етте.

Бер ситенән шәһәрҙең керҙе, тине,

Алдында бер өлкән ой күрҙе, тине.

Өй эсендә бер абыҙ * ултыра нкән,

Кереп өйгә, сәләмен бирҙе, тине.

Абыҙ тороп сәләмен алды, тине,

Быларҙы күреп таңға ҡалды. тине.

«Алыҫтан килгән былар бисара нкән, Ултырың»,— тип, тпкә * емет * һалды, тине.

— Уай, егеттәр, юлығыҙ булһын,— тине,— Күп улъя алдығыҙға тулһын,— тине.— Бпсаралар, йорөүегеҙ алыҫ нкән,

Бынауың бер батшаның яңғыҙы икән. Серегеҙ, хаҡ белдерһә, беләсәкмен,

Эҙләгәнең фәҡир хап ҡыҙы икән.

Таң ҡалып, былар серен әйтте, тине:

— Кем килеп, хәбәр биреп ҡайтты?— тине.— Юлыбыҙҙа һис әҙәм күренмәне,

Был хәбәрҙе кем һеҙгә әйтте? — тине.

— Хоҙайым белдергән һуң, белдем һеҙҙе,

Өс көн борон төшөмдә күрҙем һеҙҙе.