Ф КГМУ 4/3-04/02
ИП №6 УМС при КазГМА
От 14 июня 2007 г.
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
МЕДИЦИНАЛЫҚ БИОФИЗИКА ЖӘНЕ ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ
ДӘРІС
Тақырыбы: «Терапевтикалық тағайындалған медициналық құралдар».
ООD 012 МВ 1112 – МЕДИЦИНАЛЫҚ БИОФИЗИКА
Мамандығы : 5B130100 – «ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА»
5B130200 – «СТОМАТОЛОГИЯ»
Курс – 1
Ұзақтығы 1 сағат
Қарағанды 2011 жыл.
Кафедраның мәжілісінде бекітілген
Хаттама №_____
"____"__________ 2011 ___ ж.
Кафедра меңгерушісі, доцент ______________ Б.К. Койчубеков
Тақырыбы: «Терапевтикалық тағайындалған медициналық құралдар».
Дәрістің оқу мақсаты: Студенттерді терапевтік тағайындалған құралдардың тағайындалуымен классификациясымен және олардың пайдалану ерекшеліктерімен таныстыру .
Дәріс жоспары:
1. Тұрақты ток терапиясы үшін аппаратура
2.Импульстік және айнымалы ток терапия аппараттары
3.Электрокардиостимуляторлар.
4.Электроаэрозолдар терапиясы үшін аппараттар.
5.Электротерапевтік жоғары жиіліктік аппаратура
6.Ультрадыбыстық терапевтік аппаратура
Төменгі жиілктегі электротерапевтік аппаратура
ТҰРАҚТЫ ТОКТЫҢ ТЕРАПИЯ АППАРАТТАРЫ
Гальванизация әдісінің мәні дененің белгілі бір бөлігіне төменгі кернеудегі аз ток күші мен тығыздығы аз тұрақты токпен әсер ету. плотности. Ток көзінен қажетті мөлшердегі ток өткізгіш сымдармен пластинка тәрізді электродтардың көмегімен ұлпаға қойылады. Электродтарды көбінесе қорғасыннан жасайды,себебі қроғасын иондары ауыр болғандықтан электродтар арасында ток құралуына қатыспайды .Қорғасынның тағы бір қасиеті оның эластикалық болуы,яғни иілгіштігі. Дегенмен металл электродтарды тері бетіне бірден қоюға болмайды. Себебі тері бетінде негізгі ұлпалық электролиздік өнімдері —хлорлы натрийдің судағы ерітіндісі (теріс электродта натрий мен сутегінің гидрототығы , ал оң таңбалы электродта — сутегі хлориды және оттегі) теріні күйдіретін қасиеті бар. Астарлары бар екі электродты дене бетіне токтың әсері олардың арасындағы аймақта болатындай етіп орналастырады. Электродтарды көлденең және бойлай орналастырады.Бойлай орналастырылған электродты эластикалық бинттермен бекітеді.
Электродтар мен астарлардың формасы мен өлшемдерін әсер етілетін дене бетінің ауданына тәуелді етіп таңдап алады. Тік бұрышты қорғасын электродтардан басқа арнайы формамен дайындалған,өлшемдері мен формалары болатын электродтармен астарларды пайдаланады.Олар ортасында тесіктері: (кеуде бездері үшін), үшқабатты бүйір формалы (беттік жүйкелер үшін) т.б
Гальванизация тоғын5ынгын астардың ауданы мен ток тың тығыздығына қарап тағайындайды ток тығыздығы мен 0,05—0,2 мА/см2 маңайында. Клегейлі қабықтың сезімталдығы теріден жоғары болады.Сондықтан ток тығыздығы 0,02—0,03 мА/см2. Дейін етіп алынады.
Иондардың электр өрісі күштерінің әсерінен қщзғалысы (ионофорез) немесе үлкенірек болып келетін зарядталған бөлшектерді (электрофорез) ағзаға дәрілік заттарды енгізуге пайдаланады. Ол үшін электрод астындағы астарларды дәрілік үшін қолданатын сәйкес заттың ерітіндісіне батырады. Дәрілік заттың зарядының таңбасына сәйкес денеге жіберіледі. Зарядтың таңбасы ерітіндідегі заттың диссоциациясы кезінде белгілі болады,Мысалы оң таңбалы электродтан металл иондары ,сонымен бірге химиялық жағынан күрделі заттардың ерітіндідегі оңтаңбалы бөлшектерін (хинин, новокаин т.б) жібереді,теріс таңбалы қышқылдық радикалдар иондарын , сонымен бірге химиялық жағынан күрделі заттардың теріс таңбалы бөлшектерін (сульфидин, пенициллин т.б) жібереді.
Жергілікті процедурадан басқа «Жалпы гальванизация » деп аталатын ток пациенттің жамбас тұсынан өтетін түрі пайдаланылады. Жалпы гальванизацияның тағы бір тәсілі —электрод ретінде аяқ пен қол үшін полимер немесе фаянстан жасалған ванналарды пайдалану.
ИМПУЛЬСТІК ЖӘНЕ АЙНЫМАЛЫ ТОКТАРДЫҢ ТЕРАПИЯ АППАРАТТАРЫ
1. Импульстік және айнымалы токтардың электродиагностика және электротерапия әдістері
Қазіргі заманғы электротерапияда ырғақты түрде қайталанып отыратын қысқа уақыттық (ритмды) токтарды(импульстерді) кеңінен пайдаланады. Мұндай токтарды импульстік токтар немесе импульстер деп атайды. Мұндай ток түрлері суретте келтірілген. Импульс токтың ағзаға әсер етуі ток күшінен басқа оларды әр түрлі уақыттық сипаттамаларымен де анықталады.Мұндай сипаттамаларға мыналар жатад: а) импульс ұзақтығы t, б) импульстердің қайталану жиілігі / немесе уақыты периоды Т,в) импульс формасы,мұнда басты ұғым,фронт ұзақтығы tұ және кесінді ұзақтығы tc.
Электрониканың дамып, өркендеуіне байланысты қажет болғанда кез келген параметрдегі импульстік токтарды еш қиындықсыз алу мүмкіндігі бар. Қазіргі заманғы аппараттарда ұзақтығы микросекундтан бастап бірнеше секунд уақытқа созылатын ,қайталану жиілігі Герц–тің үлестерінен бастап бірнеше мыңдаған Герц болатын импульстік токтар пайдаланылады. Қажет болған жағдайда импульстердің ұзақтығы мен жиілігін тәуелсіз реттеуге мүмкіндік бар.
Импульс формалары әр түрлі болып келеді. Импульстердің негізгі түрлері суретте көрсетілген(II —11.b —g). Импульстік токтарға формасы жағынан синусоидалық ( II—18сурет) болып келетін импульстердің комбинациясы болып келетін диадинамикалық токтар жатады. Диадинамикалық токтардың жекелеген түрлерінде импульстер амлптудасы амплитудасы тұрқаты емес екенін атап өткен жөн. а изменяетсябелгілі бір заң бойынша өзгеретін (модулирленген) болып келеді. Импульстік токты жеке топтап (сериямен) белгілі уақыттық үзіліспен,тең болатын немесе бірнеше үлкен ұзақтықпен беру үздіксіз импульспен тізбекті импульстерге қарағанда физиологиялық әсерлерге жақын болады.Себебі ,ұлпаның аз уақыт болса да дем алуына мүмкіндік береді.Бұл әсіресе бұлшық ет жиырылуы үшін қажет екені түсінікті. Импульстердің амплитудасын біртіндеп ұлғайтып,керек болса біртіндеп кішірейтіп қолданғанда бұлшық еттердің ауырсынбай бірқалыпты жиырылуын қамтамасыз етеді. Айнымалы токты пайдаланатын терапевтік аппараттарда және стимуляторларда жиілігі 2—5 кГц болатын айнымалы токты таңдап алады.Тиімділігі жоғары әсерлерге жету үшін жоғары жиіліктерді пайдаланғанда пайдаланылатын ток күшінің үлкен шамасы қажет болады.Көп төменгі шамадағы жиіліктерде ауырсынбаудың басымдылығы жоғалады.