- •1 Билет
- •1. Токтық трансформатор: құрылымы, қосу схемасы, метрологиялық сипаттамалары.
- •2 Билет
- •1) Шалаөткізгіштік түрлендіргіші бар магнитэлектрлік жүйедегі өлшеуіш механизм. Неге арналған, шкаласының теңдеуі.
- •2) Жоғары (вч) және өте жоғары (свч) жиіліктегі, қуатты өлшеудің жылулық әдістері. Болометрлер, терморезисторлар және термотүрлендіргіштер.
- •3 Билет
- •1)Айнымалы токты өлшеудің осциллографтық әдісі. Арналуы. Өлшеу схемасы.
- •2) Өлшеудің қателіктері. Жүйелік қателіктер, оның құраушылары және олардын арылу әдістері.
- •4 Билет
- •1) Амплитудалық мәнді өлшейтін вольтметр. Шкаласының теңдеуі.
- •2) Тура не тікелей бағалайтын өлшеуіш аспаптардың дәлдік кластары. Оларды құжаттарда және аспаптарда көрсету не белгілеу тәсілдері.
- •5 Билет
- •1) Шунттар. Арналуы. Метрологиялық сипаттамалары.
- •2) Цифрлық аспаптардағы аналогтық сигналдарды дискреттеу тәсілі.
- •3) Берілгені: жиілігі 100Гц, ұзақтығы 100 мкс төртбұрышты импульстар берілген. Импульстық вольтметрмен өлшегенде оның амплитудасы 1в.
- •1) Қосымша резистор. Арналуы. Метрологиялық сипаттамалары.
- •3) Берілгені: Электр желісіндегі ток трансформациялау коэффициенті 10 тең токтық трансформатормен өлшенген. Қолданылған амперметрдің дәлдік класы 0,5 , номиналдық тогы 7,5 а. Ол 2,5 а көрсетті.
- •1) Тұрақты және айнамалы кернеуді бөлгіштер. Арналуы. Метрологиялық сипаттамалары.
- •2) Электрондық омметрлер. Олардың схемалары, өлшеу әдістері мен тәсілдері.
- •1) Мәндері үлкен ауқымда өзгеретін тұрақты токты өлшеу тәсілдері.
- •3) Берілгені: кернеуді термоэлектрлік вольтметрмен өлшегенде 14,1 в көрсетті, ал амплитудалық вольтметрмен көрсеткенде 20в көрсетті.
- •5.3 Сурет – Кернеуді өлшеудің сұлбасы
- •2) Қоскөпірлік өлшеуіш схема, оның арналуы, тепе-теңдік теңдеуі, өлшеу ауқымы, дәлдігі.
- •1) Токты өлшеудің жанама әдісі. Өлшеуіш құралдар мен схемалар.
- •2) Максвеллдің өлшеуіш көпір схемалары, арналуы, тепе-теңдік теңдеуі, құраушы элементтері.
- •11 Билет
- •12 Билет
- •1) Айнымалы кернеуді өлшеудің осциллографтық әдісі. Арналуы. Өлшеу схемасы.
- •3) Берілгені: кедергі амперметр мен вольтметр әдісімен өлшенген.
- •13 Билет
- •1) Токты өлшеудің жанама әдістері. Арналуы. Өлшеу схемасы.
- •Токты өлшеудің жанама әдістері. Арналуы. Өлшеу схемасы.
- •2)Өлшеуіш аспаптың дәлдік класы, ол қалай табылады, дәлдік класының халықаралық мәндері.
- •14 Билет
- •1) Электрлік кедергіні өлшеудің жанамалық әдісі. Өлшеу схемалары және олардың өзгешеліктері.
- •2) Электр энергиясының шығыны деп нені айтады? Санағыштың жұмыс істеу принципі, оны қосу схемасы.
- •15 Билет
- •16 Билет
- •17 Билет
- •1) Дыбыстық жиіліктегі тербелістің қуатын өлшеу, бір ваттметрлік әдіс
- •2) Тізбектеп қосылған тура бағалайтын омметр. Шкаласының теңдеуі
- •3) Берілгені:
- •18 Билет
- •1) Дыбыстық жиіліктегі тербелістің қуатын үш ваттметрлік әдіспен өлшеу. Арналуы және өлшеу схемасы
- •2) Цифрлық аспаптар.Арналуы, құрылымдық схемасы, функционалдық блоктардың бір-біріне ара қатынасы.
- •19 Билет
- •1) Дыбыстық жиіліктегі тербелістің қуатын Аронның схемасымен өлшеу.
- •2.Электрлік кедергіні нольдік әдіспен өлшеу. Өлшеу процесінің негізі.
- •20 Билет
- •1.Аналогтық өлшеуіш аспаптардың метрологиялық сипаттамалары, шкалалардың түрлері, келтірілген қателік, дәлдік класы.
- •2.Кездейсоқтық қателіктерді табудың ықтималдық теория- сын қолдану жолы, Стьюденттің коэффициенті.
- •3.Берілгені:
- •21 Билет
- •22 Билет
- •23 Билет
- •Аналогтық аспаптардың өлшеуіш механизмдері, олардың түрлері, шартты белгілері, жұмыс істеу принциптері, шкалаларының теңдеулері.
- •2) Көп функционалдық тәуелділіктегі электр шамаларын жанама әдіспен өлшегенде туындайтын қателіктерді табу
- •24 Билет
- •2) Өлшеудің қателіктері. Оларды топтау және жіктеу.
- •25 Билет
- •1.7 Погрешность косвенных измерений.
- •2) Токты және кернеуді өлшегендегі әдістемелік қателіктер.
- •26 Билет
- •Кедергіні амперметр-вольтметр әдісімен өлшегендегі құрал-саймандық және әдістемелік қателіктер.
- •27 Билет
- •28 Билет
- •2)Максвелл-Вина өлшеуіш көпір схемасы. Жұмыс істеу принципі, тепе-теңдік теңдеулері
- •3) Берілгені: осциллографтың бұрмалауының ұзақтығының ауқымы 50мс бөліктен 0,2 мс дейін өзгереді. Әрбір бөлік 6мм ге тең.
- •29 Билет
- •1) Кедергі өлшеуіштің параллельдік қосылу схемасы. Оның неге арналуы өлшеу ауқымы және өлшеу дәлдігі
- •2) Электрон - санақ әдісімен жиілікті өлшеу. Жиілікті импульстардың санына түрлендірудің негізі.
- •3) Берілгені: Кедергісі 135 ом резисторда 1мВт қуат бөлінеді.
- •30 Билет
- •1) Электрондық осциллографтағы үздіксіз сызықты және күтуші бұрмалау режимдері. Арналуы, сигналдарды осы режимдерде зерттеу тәсілдері.
- •2) Максвеллдің өлшеуіш көпір схемасы. Арналуы,тепе-теңдік теңдеулері
- •3) Берілгені: Кедергісі 600 ом резисторда 1мВт қуат бөлінген.
- •31 Билет
- •2)Максвелл-Вина өлшеуіш көпір схемасы.Арналуы тепе-теңдік теңдеулері
- •3)Берілгені: Қуаттың мәні 1мВт.
- •32 Билет
- •1) Кернеудің,қуаттың және токтың деңгейлері және олардың бір-бірімен ара қатынасы. Арналуы.
- •3) Берілгені: Ваттметр қуаттың 1мВт мәнін көрсетті. Бірақ оның кірісіне тізбектеп екі кедергі қосылған, олардың қуатты төмендету мәндері 20 және 10 дБ.
- •33 Билет
- •1) Шалаөткізгіштік түрлендіргіші бар магнитэлектрлік жүйедегі өлшеуіш механизмі. Неге арналған, шкаласының теңдеуі.
- •34 Билет
- •2) Электрондық осциллографтың көмегімен пунктирлік дөңгелек әдісімен жиілікті өлшу. Оның схемасы және өлшеу принципі. Артықшылығы және кемшілігі.
- •3) Берілгені: Уақыт – импульстік волтметрінің көрсеткіші Ux, пропорционалдық коэффициент к, импульстардың тұрақты жиілігі f0.
- •35 Билет
- •1) Сигналдардың деңгейлері туралы ұғым. Сигналдардың абсолюттік деңгейлері. Деңгейді өлшеуіштің схемасы.
- •3) Берілгені: Жиілігі 100 Гц, ұзақтығы 10 мкс төртбұрышты импульстар берілген. Импульстық вольтметрмен өлшегенде оның амплитудасы 1в.
- •36 Билет
- •1) Ваттметрді қосу схемасы, оның жұмыс істеу принципі, оның тұрақты және айнымалы токтардағы шкаласының теңдеуі, тұрақтылық коэффициенті Сw.
- •2) Көп функциялық тәуелділіктегі электр шамаларының абсолюттік қателіктерін табатын формуланы шығару.
- •3) Берілгені: Вольтметрдің кіріс сыйымдылығы 10пФ және эквиваленттік индуктивтігі 10мГн.
- •37 Билет
- •1) Жүйелік қателік деп қандай қателіктерді айтады? Оны қалай табуға болады, қандай құрамнан тұрады?
- •2) Электрлік энергияны санағыштың жұмыс істеу принципі. Оның метрологиялық смпаттамалары:номиналдың тұрақтысы cн, айналу саны n, беріліс саны Cz, өлшеу қателіктері
- •3) Берілгені: Өлеушеіш механизмнің кернеуі Uөм және тогы Iөм, оның номиналдық кернеуі Uн және бөліс саны αн, ол желіге қрсымша кедергі Rқ арқылы қосылған.
- •38 Билет
- •1) Айнымалы сигналдың орташа, орташа түзетілген, әрекеттік және амплитудалық мәндерін өлшеу. Сигналдардың формалық амплитудалық коэффициенттерін табу керек.
- •2) Үлкен токтарды өлшеуге арналған жоғары жиіліктік токтың трансформатордың жұмыс істеу принципі және қрсу схемасы.
- •39 Билет
- •1) Келтірілген қателік деп қандай қателіктерді айтады, оны табу үшін не істеу керек, ол өлшеу аспапта қалай белгілінеді.
- •2) Магнитоэлектрлік жүйедегі өлшеуіш механизмнің конструкциясы жұмыс істеу принципі, өлшеу ауқымы және дәлдігі.
- •3) Берілгені: тұрақты токтың u,δu және r,δr.
- •40 Билет
- •1) Даралық көпір схемасы, жұмыс істеу принципі, арналуы, өлшеу ауқымы және дәлдігі.
- •2) Ортаквадраттық ауытқу деп нені айтады, оның қасиеті және оны қалай табуға болады.
- •41 Билет
- •1) Үлкен және кіші кедергілерді жанама өлшеу кезінде өлшеу схемаларының айырмашылығы, өлшеу қателіктері.
- •2) Кездейсоқтық қателіктерді табуға арналған ықтималдық теорияның негіздері.
- •3) Берілгені: p, δp, r, δr.
- •42 Билет
- •1) Электродинамикалық жүйедегі өлшеуіш механизмнің конструкциясы, жұмыс істеу принципі, өлшеу ауқымы және дәлдік класы.
- •2) Аналогтық аспаптардың өлшеуіш механизмдері, арналуы, жұмыс істеу принциптері, айырмашылықтары, таңбалануы.
- •3) Берілгені: Магн.Эл. Миллиамперметр, оның , тең. Өлшенетін ток
- •43 Билет
- •1) Токты және кернеуді өлшенгендегі әдістемелік қателіктер, абсолюттік және салыстырмалы қателіктер, өлшеу схемасы.
- •3) Берілгені: токтың трансформатор : k ; амперметрдің γ ; .
- •6.1 Сурет – Бірорамдық өлшеуіш тт
- •44 Билет
- •1) Өлшеудің қателіктері: топтау үлгісі, түрлері
- •2) Өлшеуіш аспаптың метрологиялық сыйпаттамалары, олардың шкалаларының түрлері
- •00 Түзу , 450 эллипс, 900 дөңгелек
- •45 Билет
- •1) Цифралық аспаптың функциялық схемасы, уақытпен кванттау және деңгеймен дискреттеу принциптері, өлшеу схемасы.
- •46 Билет
- •1) Кернеуді бөлгіштер. Арналуы. Метропологиялық сипаттамалары
- •2) Электрондық омметрлер. Олардың схемалары, өлшеу әдістері мен тәсілдері
16 Билет
1 Цифрлық аспаптың функциялық схемасы, жұмыс істеу принципі, кванттау, дискреттеу деген не? Цифрлық өлшеуіш аспаптар (ЦӨА) деп өлшеудің нәтижесі сан түрінде берілетін аспаптарды айтады. Олардың көп түрлілігіне қарамай негізгі құрылыстары бірдей болып келеді (7.1 сурет). КҚ – кіру құрылғысы; Тр1, Тр2, Тр3 – бір шаманы басқа шамаға түрленгіштер; АСТ – аналог-сандық түрлендіргіш; ИС – импульсты санағыш; СИ – сандық индикация (дисплей); БҚ – басқару құрылғысы. 7.1 Сурет – Цифрлық аспаптың функциялық сұлбасы Кіру құрылғысы кернеуді не токты өлшеу шегін кеңітуге арналған. Ол ішіне кіру құрылғысы қосымша резисторлар мен шунттардың жиынтығын қолданады. Цифрлық өлшеуіш аспап басты сигнал көп рет келгеннен кейін өлшей бастайды. Бұл аспаптардың өлшейтін сигналдарды түрлендіретін бөлшектерін өлшеуіш түрлендіргіштер деп атайды. Егер аналогтық сигнал басқа аналогтық сигналға өзгерсе, онда өлшеуіш түрлендіргіш аналогтық деп атайды, егер аналогтық сигналды сандық түрге не керісінше өзгертсе, өлшеуіш түрлендіргішті аналог-сандық не сандық – аналогтық деп атайды. Егер ақпараттық параметр бірнеше бекітілген шамада болса, бұл сигналды дискреттелген не кванталған деп атайды. Кіру құрылғысы кернеуді не токты өлшеу шегін кеңітуге арналған. Ол ішіне кіру құрылғысы қосымша резисторлар мен шунттардың жиынтығын қолданады. Цифрлық өлшеуіш аспап басты сигнал көп рет келгеннен кейін өлшей бастайды. Бұл аспаптардың өлшейтін сигналдарды түрлендіретін бөлшектерін өлшеуіш түрлендіргіштер деп атайды. Егер аналогтық сигнал басқа аналогтық сигналға өзгерсе, онда өлшеуіш түрлендіргіш аналогтық деп атайды, егер аналогтық сигналды сандық түрге не керісінше өзгертсе, өлшеуіш түрлендіргішті аналог-сандық не сандық – аналогтық деп атайды. Егер ақпараттық параметр бірнеше бекітілген шамада болса, бұл сигналды дискреттелген не кванталған деп атайды. Квантталу Тр1 – түрлендіргіштің арқасында жасалады, сонда өлшейтін сигнал t уақыт аралығында әртүрлі деңгейде дискреттеледі (7.2 сурет).
7.2 Сурет – Уақытпен кванттау және деңгеймен дискреттеу 7.2 суретте көрсетілгендей аналогтық сигнал U(t) уақыт бойынша бірінен кейін бірі болатын дискреттелген шамалармен Ui (ti) ауыстырылады. Цифрлық өлшеуіш аспап ақпаратты тек қана дискреттелген уақыт кезінде сезе алады. Бұл уақыттың кезі басқару құрылғысы арқылы белгіленеді. Енді алынған дискретті сигналды (тұрақты кернеу) аралық (промежуточный) параметрге түрлендіру керек. Бұл параметр ретінде Тжа уақыт аралығы алынған, мұны жүйелік, аралық деп атайды. Бұл аралыққа қоятын міндет, ол әр уақытта өлшейтін кернеуге пропорционал болу керек.
|
||||
2 Айнымалы токтың көпірлік схемасы. Арналуы, көпірлік схеманың, жинақталу (сходимость) теңдеуі. Конденсатордың не индуктивтік орауыштың параметрлері айнымалы токтың көпірлік сұлбасымен өлшенеді.
9.2 Сурет – Айнымалы токтың көпірлік схемасы Көпірлік сұлбаның тепе-теңдік кезінде ноль-өлшегішпен ток жүрмейді. Бұл теңдік былайша жазылады (9.4) Толық кедергіні ашып жазсақ: (9.5) Бұл теңдік мына жағдайда тура болады Z1Z4=Z2Z3, φ1+φ4=φ2+φ3. (9.6) Бұл теңдеулер айнымалы токтың көпірлік схемасының амплитуда және фаза жағынанда тең болуын камтамасыз етеді. Сыйымдылықты өлшеу көпір сұлбасы тек қана сыйымдылықты өлшеу үшін жаратылған. Бұл көпір сұлбалары сыйымдылықты, шығындық коэффициентті (конденсатордың) және басқы параметрлерді өлшеуге арналған. Айнымалы токтың өлшеуіш көпір сұлбасы ретінде Вина мен Шерингтің өлшеуіш сұлбалары қолданылады. Винаның схемасында өлшейтін объект (Cx, tgδc) пен салыстыру сұлбасы бір тізбекте орналасады, сонан кейін оларға параллель түрде кернеуді бөлгіш ретінде R3 және R4 екі кедергі жалғастырылады (9.3 сурет). 9.3 Сурет – Винаның өлшеуіш көпір сұлбасы: а) бір тізбекті шығынды қарымталау; б) параллелдік шығынды қарымталау Көпірлік сұлбаның бір иығында шығыны аз үлгілі конденсатор CN мен фаза деңгейлейтін кедергі RN орналасады. Екі сұлбада жиілікке байланыссыз сыйымдылық және конденсатордың шығындық кедергісін табамыз ; . (9.7) Егер кернеудің жиілігі белгілі болса шығындану коэффициентін табамыз: бір тізбектік орын басу сұлбасы үшін tgδc=ωCNRN (9.8) параллелдік орын басу сұлбасы үшін tgδc=1/( ωCNRN). (9.9) 3 Берілгені: Қоскөпірлік схеманың иықтарындағы кедергілер R2’=R2=10 Ом; R4’=R4=1000 Ом; белгілі кедергі R3=1 Ом. |
||||
Табу керек: белгісіз кедергіні Rx. R2’*R4= R2*R4’ RX *R4= R3*R2 RX=R2*R3 /R4=10*1/1000=0.01 Ом
|