2.Сызықты қозғалыстарды өлшеу даткитері
Сызықтық өлшемдер мен ара-қашықтықты өлшеу құралдары және олардың сипаттамалары
Сызықтық өлшемдер мен ара-қашықтықты өлшеу құралдары |
Өлшенетін өлшемдер мен ара-қашықтықтар, мм |
Қателігі, % |
Аналогты Реостатты Сыйымдылықты Индуктивті Сандық Лазерлі санауыш
|
10-1 – 102 10-3—103 10-4 – 10 10-4 – 102 10—107 10-2-103 |
0,5 0,0025 0,005 0,005 |
0,5
Индукциялық
түрлендіргіштер катушканың сызықтық
және бұрыштық
жылдамдықтарының
ЭҚК-дегі магнит өрісінің орын ауыстыруын
түрлендіру үшін қызмет етеді. Олар
катушканың сызықтық және бұрыштық орын
ауыстыруының механикалық энергиясын
электрлікке түрлендіреді.
Индукциялық түрлендіргіштер ЭҚК-ні тек қана катушканың магнит өрісінде орын ауыстырғанында ғана генерациялайды. Сол себептен түрлендіргіштердің бұл түрі аз шамадағы сызықтық орын ауыстыру кезіндегі ЭҚК-ң сызықтық жылдамдығын түрлендіру үшін қолданылуы мүмкін. Олар әдетте амплитудасы бірнеше сантиметрден аспаған кездегі теңселу жылдамдығын өлшеу үшін қолданылады.
а-суретте сызықты орын ауыстыру датчигі көрсетілген
3. Бір фазалы жүйедегі қуатты өлшеу
Егер u кернеу мен і ток Т периодты уақыт функциясы болып табылса, онда қуаттың период юойынша орташа мәнін жай ғана қуат немесе активті қуат Р деп атайды, оның лездік мәні р мына формуламен байланысты
Бірфазалы
синусоидалы ток тізбектерінде
болғанда,
P = UI cos ,
мұндағы U, І – ток пен кернеудің әрекетті мәндері; - фазалы өзгеру (жылжу).
Синусоидалы ток тізбектеріндегі активті қуатпен бірге сонымен қатар реактивті
Q = UI sin
және толық
S = UI
қуаттарды есептейді.
Бірфазалы токтың қуатын есептеу. Тұрақты ток қуатының P = UI теңдеуінен оны амперметр және волтметрмен жанама әдісімен өлшеуге болатынын көрініп тұр. Дегенмен бұл жағдайда екі аспап бойынша есептеу мен өлшеуді қиындататын және оның дәлдігін төмендететін есепті бірмезгілде жүргізу қажет.
Тұрақты және бірфазалы айнымалы ток тізбектеріндегі қуатты есептеу үшін ваттметрлер деп аталатын аспаптар пайдаланылады, оларға электродинамикалық және ферродинамикалық өлшеу механизмдерін қолданады. Электродинамикалық ваттметрлер жоғары дәлділік класты (0,1-0,5) тасымалдану аспаптары түрінде шығарылады және өнеркәсіптік пен жоғары жиіліктегі (5000 Гц-ке дейінгі) тұрақты мен айнымалы токтың қуатын дәл өлшеу үшін қолданылады.
Ферродинамикалық ваттметрлер көбінесе төменгі дәлділік класқа қатысты (1,5 – 2,5) қалқан (шит) тәріздес аспаптар түрінде шығарылады. Оларды, негізінен, өнеркәсіптік жиіліктегі айнымалы ток үшін пайдаланады; тұрақты токта олардың өзекшесінің гистеризісінен пайда болатын едәуір қателіктері болады
21-билет
1 Өлшеу және өлшеудің халықаралық бірліктер жүйесі
Өлшеу - белгілі бір физикалық шамамен оның өлшем бірлігі ретінде қабылданған мән арасындағы сандық қатынасты іс жүзінде анықтауға арналған ақпараттық процес.
Физикалық шаманың өлшемі – берілген объектінің “физикалық шама” деген ұғымға сәйкес алынған қасиетінің мөлшерлі мәні. Мысалы, әрбір дененің нақты бір массасы болады, осыдан денелерді массасы бойынша ажыратуға болады, яғни бізді қызықтыратын ФШ-ның өлшемі бойынша.
Қазіргі уақытта дүние жүзінің көптеген мемлекеттері халықаралық бірліктер жүйесі – SI жүйесіне біріккен. Бұл жүйенің негізгі өлшем бірліктері 1.1 - кестеде көрсетілген.
1.1-кесте
Физикалық шама |
Өлшем бірлігі |
Қысқаша өрнектелуі |
|
Ұзындық |
Метр |
Орысша |
халықаралық |
м |
m |
||
Масса |
Килограмм |
кг |
kg |
Уақыт |
Секунда |
с |
s |
Электр тогының күші |
Ампер |
А |
A |
Термодинамикалық температура |
Кельвин |
К |
K |
Жарық күші |
Кандела |
кд |
cd |
Зат мөлшері |
Моль |
моль |
mol |