3.Жылдамдықты өлшеу

Айналу жылдамдығын өлшеуде тахогенераторлар кеңінен қолданылады. Тахогенераторлар деп, механикалық айналмалы қозғалыстарды электрлік қозғалыстарға түрлендіруші электромеханикалық құрылғыны айтады. Олар тұрақты тоқ және айнымалық тоқ тахогенераторлары болып бөлінеді.

Тұрақты тоқ тахогенераторы

Тұрақты тоқ тахогенераторының айналмалы роторы 1 айналу жылдамдығы тең обьектімен жалғасқан (8.1 сурет). Генераторды қоздыру статор орамы 2 ОВ арқылы немесе тұрақты магнит арқылы жүзеге асады.

Ротор магнит өрісінде айналғанда ротор орамында айналу жылдамдығына пропорционал ЭҚК пайда болады.

(В) (8.1)

мұндағы (об/мин) – валдың айналу жиілігі, - магнит индукциясы,

- ротор орамындағы өткізгіш ұзындығы және - орамдар саны.

Тахогенератор сипаттамасы бейсызықты болып келеді. Бейсызықтық жоғарғы жиілікте магниттік жүйенің қанығуымен түсіндіріледі.

U_вых

8.1 сурет. Тұрақты тоқ тахогенераторы және оның сипаттамасы. 1 - ротор,

2 - қозу орамы (статор орамы), 3 - тахогенератор

Айнымалы тоқ тахогенераторы

Айнымалы тоқ тахогенераторлары синхронды және асинхронды болып бөлінеді (8.2а және 8.2б суреттер).

Синхронды тахогенератор

Синхронды тахогенератор магниттік өткізгіштен 1, обьектімен байланысып жатқан ротордан (тұрақты магнит) 2 және жұмыс орамынан 3 тұрады. Жұмыс орамы түзету құрылғысымен 4 жалғанған.

Р отор 2 айналған жағдайда тұрақты мағнит полюстары магниттік өткізгіште 1 айнымалы магнит өрісін тударады. Бұл өріс өз кезегінде жұмыс орамында айнымалы ЭҚК қоздырады. Айнымалы ЭҚК түзету құрылғысы арқылы өтіп, тұрақты тоқ сигналына түрленеді. Статорлық (жұмыс) орамдағы туындаған кернеудің амплитудалық мәні айналу жиілігіне тәуелді өзгереді.

8.2 сурет. а) - синхронды тахогенератор. 1-магниттік өткізгіш, 2-ротор,

3-жұмыс орамы, 4- түзету құрылғысы

б) - асинхронды тахогенератор. 1-ротор, 2-қоздыру және 3-басқару орамдары

Асинхронды тахогенератор

Асинхронды тахогенератор обьектімен байланысып жатқан қуыс цилиндр тәріздес ротордан 1 және өзара перпендикуляр орналасқын екі статорлық орамдардан тұрады. Бұл орамның бірі ОВ айнымалы кернеу көзіне 2 қосылған, ал екіншісі ОУ – түзету құрылғысына 4 жалғанған. Асинхронды тахогенератор орамында пайда болған ЭҚК мына тәуелділікке бағынады

(В) (8.2)

мұндағы - пропорционалдық коэффициент, - қозу орамына берілетін кернеу.

Тахогенераторлар айналу жиілігін өлшеумен қатар, айналу үдеуін өлшеуде және де интегралдау операциясын орындауда (тұрақты тоқ тахогенераторы) қолданылады.

18. Датчиктер және олардың классификациясы

Датчиктер бақыланатын немесе реттелетін шамалар туралы ақпараттарды алып, оларды қабылдауға ыңғайлы формаға түрлендіреді. Датчиктерге қойылатын негізгі талаптлар:

1) сезімталдығы

2) сипаттамаларының сызықты болып келуі

3) шығыстық сигналының қуаттылығы

4) жұмысының сенімділігі

5) массасы мен көлемінің минималдығы.

Датчиктер келесі нышандар бойынша жіктеледі.

Қолданыс аймағы бойынша:

1. сызықтық және бұрыштық қозғалыстарды өлшеу датчиктері

2. деңгейді өлшеу датчиктері

3. жылдамдықты және үдеуді өлшеу датчиктері

4. күштер мен моменттерді өлшеу датчиктері

5. температураны өлшеу датчиктері

6. қысымды өлшеу датчиктері

7. шығынды өлшеу датчиктері.

Сигнал энергиясының түріне қарай:

1. электрлік

2. пневматикалық

3. механикалық

Жұмыс істеу принципі бойынша өлшеу түрлендіргіштері генераторлық және параметрлік болып бөлінеді