Жекелик сан – Единственное число

1	Жуу+са+-м	болобу?
2	Жуу+са+-ң
2 сылык түрү – вежл. форма	Жуу+са+-ңыз
3	Жуу+са+- -

Көптүк сан – Множественное число

1	Жуу + са + -к	болобу?
2	Жуу + са + -ң
2 сылык түрү – вежл. форма	Жуу + са + -ңыз
3	Жуу + са + - -

Мисалы: Телевизорду күйгүзсө болобу? – Можно включить телевизор?

Например:

В кыргызском языке выражение просьбы можно использовать с помощью выражения «болобу?».

Мисалы: – Кирсем болобу?

Например: – Можно войти?

Утверждение можно выразить с помощью выражения «болот».

Мисалы: – Ооба, кирсең болот.

Например: – Да, можешь войти.

Отрицание той же формы можно выразить с помощью выражения «болбойт».

Мисалы: – Жок, кирүүгө болбойт.

Например: – Нет, нельзя.

СҮЙЛӨӨ ПРАКТИКАСЫ ПРАКТИКА РЕЧИ

1-көнүгүү:Төмөнкү суроолорду бири-бириңерден сурап жооп бергиле жана ат атоочторду которгула (Задавая друг другу вопросы ответьте на них).

(Я) китеп текчени жылдырсам болобу?

(Ты) светти өчүрсөң болобу?

(Мы) газды өчүрсөк болобу?

(Он) үйгө кирсе болобу?

2-көнүгүү: Үлгүнү карап төмөнкү этиштер менен иштегиле (Исходя из образца поработайте со следующими глаголами):

Үлгү: (Тамак жаса) – Тамак жасасам болобу?

– Ооба, болот.

– Жок, болбойт.

(Душка түш) – =

(Парданы ач) – =

(Терезени жап) – =

(Сыналгыны сай) – =

(Эшикти бекит) – =

3-көнүгүү: Жактама ат атоочторго берилген этиштерди жак мүчөлөрүн туура коюп жазгыла (К личным местоимениям присоедините данные глаголы с аффиксами сказуемости).

Мен Ал Силер Биз Сен Сиздер	телевизорду көрсөңөр	болобу?
	жардам берсең
	конок чакырсам
	кир жуусаңар
	ваннага жуунса
	үй жыйнасак

ГРАММАТИКА

ЖАТЫШ ЖӨНӨМӨ МЕСТНЫЙ ПАДЕЖ

Жатыш жөндөмө (Местный падеж) образуется при помощи аффикса -да, -та с вариантами. Существительные в жатыш жөндөмө (Местный падеж) обозначают место, время совершения, протекания действия и отвечают на вопросы:

кимде? (у кого?) эмнеде? (у чего?) кайда? (где?)

Имя существительное Зат атооч

+

Аффикс местного падежа Жатыш жөндөмөнүн мүчөсү

Если основа заканчивается на гласную или звонкую согласную	-да, -де, -до, -дө	кыздарда тоодо
Если основа заканчивается на глухую согласную	-та, -те, -то, -тө	университете китепте
Если основа существительного с аффиксом принадлежности 3-го лица ед. и мн. числа	-нда, -нде, -ндо, -ндө	көчөсүндө сабагында

Мисалы: – Кимде? – У кого?

Например: – Мугалимде китеп бар. – У учителя есть книга.

– Эмнеде? – У чего?

– Китепте эрежелер көп. – В книге много правил.

– Кайда? – Где?

– Үйүмдө төрт бөлмө бар. – В моем доме есть четыре комнаты.

– Канчада? – Во сколько?

– Саат үчтө университеттен – В три выхожу из университета.

чыгам.

СҮЙЛӨШҮҮ ПРАКТИКАСЫ ПРАКТИКА РЕЧИ

4-көнүгүү: Чекиттердин ордуна жатыш жөндөмөсүнүн мүчөлөрүн койгула (Вместо точек вставьте окончания местного падежа):

1) Жер________ килембар.

2) Оң жак______ сыналгы, солжак_______пианино турат.

3)Терезе_______ парда илинип турат.

4) Мен_________ ачкычжок.

5) Ашкана______ пардакооз.

6) Бөлмө_______ чоңкеребеттурат.

7) Балкон______ гүлтурат.

5-көнүгүү: Кашаанын ичиндеги сөздөргө жатыш жөндөмөсүнүн мүчөсүн улапсүйлөмдөрдү бүтүргүлө (Раскрывая скобки к словам, присоедините окончания местного падежа):

1. Мен Чүй (проспектиси) ______жашайм.

2. Менин досум (5-чи кичирайон)______ жашайт.

3. (Мен)______ көп китепбар.

4. Алардын (үйү)_____ чоңкитепканабар.

5. (Москва)________ чоңүйлөр курулуп жатат.

6-көнүгүү: Төмөнкү буюмдар кайсы бөлмөгө таандык экенин айтыпбергиле (Скажите к какой комнате относится следующая бытовая техника):

Муздаткыч

Газ плитасы

Кир жуугуч

Чаң соргуч

7-көнүгүү: Төмөнкү сөздөрдү пайдаланып,сүрөткө карата чакан текст түзгүлө (Используяследующиеслова,исходя из картинки составьте небольшой текст):

Ж атак бөлмө –Спальня:

керебет – кровать

терезе – окно

сүрөт – картина

гүлдөр – цветы

лампа – лампа

шып – потолок

саат – часы

килем – ковер

жаздык – подушка

жууркан – одеяло

күзгү – зеркало

Конок бөлмө –Гостиная:

эмерек – мебель

жумшак эмерек – мягкая мебель

сыналгы – телевизор

үстөл – стол

отургуч – стул

парда – шторы

АЛТЫНЧЫ САБАК ШЕСТОЙ УРОК

6

Текст: Шаарда

В городе

Жаттагыла: 1.Описание местности.

2. Задайте вопросы прохожим.

3. Подробно спросите на каком транспорте можно доехать.