14. Тіл немен тығыз байланысты:

A) Қоғаммен.

B) Халықпен.

C) Тайпамен.

D) Ұжыммен.

E) Табиғатпен.

15.Үнді лингвисті Панинидің еңбегін жалғастырушылар:

A) Бхартхари, Хемочандра.

B) В.Катьяяна, Патанджали.

C) Конфуций және оның ізбасарлары.

D) Гуру, Яска.

E) О.Бетлингк, В.Томсен.

16. Көмекші таңбаларды табыңыз:

A) Дыбыс, нұсқау, сәуле.

B) Фонемалық, заттық, акустикалық.

C) Графикалық, заттық, ымдау.

D) Семантикалық, заттық, морфемалық.

E) Синтагмалық, дыбыстық, графикалық.

17. Үнді лингвистері сөз таптарын төрт топқа қалай бөлген:

A) Есімдік, етістік, демеулік, жалғаулық.

B) Есім, есімдік, үстеу, одағай.

C) Есімдік, етістік, үстеу, еліктеу.

D) Есімдік, етістік, предлог, демеулік.

E) Есімдік, етістік, демеулік, одағай.

18. Бір тілден екінші тілге енуге өте-мөте икем болатын элементтер қайсы:

A) Дыбыстар.

B) Сөздер.

C) Сөз тіркестері.

D) Фразеологиялық тіркестер.

E) Мақал-мәтелдер.

19. Үндістандағы ертеде құрастырған елеулі сөздік:

A) Панини сөздігі.

B) Гуру сөздігі.

C) Катьяяна сөздігі.

D) Амара сөздігі.

E) патанджали сөздігі.

20. Сүйекке жазылған Қытай ескерткіштері қай ғасырға тән:

A) Б.д.д. Хғ.

B) Б.д.д. ІХғ.

C) Б.д.д. ХІІғ.

D) Б.д.д. ХҮғ.

E) Б.д.д. ХІІІғ.

21. Көне Қытай лингвистикасы неше салада дамыған:

A) Екі салада.

B) Үш салада.

C) Бес салада.

D) Жеті салада.

E) Тоғыз салада.

22. Қытай тіл білімінің тарихын үш дәуірге бөлген лингвист:

A) Ван Ли.

B) Конфуций.

C) Сюнь Куан.

D) Сюй Шэнь.

E) Лю Си.

23. Қытай тілінің алғашқы түсіндірме сөздігі:

A) Эря.

B) Фан янь.

C) Шо Вэнь.

D) Сюньгу.

E) Чунь Гюй.

24. Қытайдағы этимологиялық сөздікті құрастырушы:

A) Сюй Шень.

B) Лю Си.

C) Сюнь Куан.

D) Ван Ли.

E) Чунь Гюй.

25. Стоиктер мектебі қай елде қалыптасты:

A) Египет.

B) Иран.

C) Греция.

D) Үндістан.

E) Қытай.

8-нұсқа

1. Араб грамматикасының бөлімдері:

А) фонология

В) Синтаксис

С) фонетика

Д) Сөзжасам

Е) Лексикология

Ғ) Морфология

G) Лексикография

2. ХҮІІ-ХҮІІІ ғғ. зерттеулердегі тілдің шығуына байланысты қамтылған пікірлер:

А) Тіл-қарым-қатынас нәтижесінде туған

В) Дарвинизм теориясымен астасатындығы

С) Тіл –көңіл-күйдің өзгеруіне қарай туған

Д) Тіл-дыбысқа еліктеуден шыққан

Е) Тілдің шығуына діни көзқарастың әсері

Ғ) Тіл –табиғи түрде пайда болған

3. ХІХ ғасырда салыстырмалы-тарихи тіл білімінің негізін салушылар:

А) Ф. Фортунатов

В) Я. Гримм

С) Ф. Де Соссюр

Д) Ф. Бопп

Е) И. Гердер

4. ХІХ ғасырда қалыптасқан лингвистикалық бағыттар:

А) Әлеуметтік

В) Структуралық

С) Когнитивтік

Д) Неолингвизм

Е) Жас грамматистер

5. Тіл білімінде ХХ ғасырда пайда болған ғылым салалары:

А.) Педагогика

В) Палеонтология

С) Психолингвистика

Д) Археология

Е) Әлеуметтік тіл білімі

Ғ) Лингвомәдениеттаным

6. В. Гумбольдттың тіл мен этностың байланысы жөніндегі көзқарасын дамытушылар:

А) С. Карцевский

В) В. Пауль

С) Л. Блумфильд

Д) Б. Уорф

Е) Э. Сепир

7. Копенгаген лингвистикалық мектебінің негізін салушылар:

А) Х. Ульдалль

В) В. Матезиус

С) В. Пизани

Д) Р. Якобсон

Е) Б. Малиновский

Ғ) Л. Ельмелев

8. Алғашқы типолог ғалымдар:

А) Фридрих фон Шлегель

В) Ф.Ф. Фортунатов

С) Эдуард Сепир

Д) Гейман Штейнталь

Е) Вфон Гумбольдт

Ғ) Франц Бопп

G) Август Шлейхер

9. Ф. Де Соссюрдің негізгі жаңалықтары

А) тіл мен сөйлеудің екі бөлек құбылыс екенін дәлелдеді

В) Тіл тарихтан бұрынғы, тарихтан кейінгі деп бөліп қарады

С) Тілді тек өз ішінде зерттеу жеткілікті екенін айтты

Д) «Фонема» терминін алғаш қолданды

Е) Сөйлеуді тіл элементі деп қарады

10. Б. Уорф идеяларындағы қателіктер:

А) Тіл мен мәдениеттің қатынасын жоққа шығарды

В) Грамматикалық құрылысқа жете мән бермеді

С) Тілдің рөлін шамадан тыс асыра бағалады

Д) Әмбебап грамматика жасауды ұсынды

Е) Ойлау мен шындық дүниенің рөлін төмендетті

11. Жүйелік-құрылымдық тіл білімінің пайда болу, қалыптасу себептері

А) Салыстырмалы-тарихи әдістің зерттеу нысанының әлсіреуі

В) Ғылымда жаңа бағыттардың пайда болуы

С) Тіл ғылымындағы ғалымдардың көзқарастарының өзгеруі

Д) Тілдің практикалық қызметінің күрделене түсуі

Е) Нормативтік грамматикаға жеткілікті мән берілмеуі

Ғ) Ғылыми парадигмалардың орын алмастыруы

G) Тілдің ішкі заңдылықтарының шиеленісе түсу мәселесі

12. Парадигмалық қатынастың өзіндік сипаты:

А) Тіл элементтерін көлденең бағытта зерттейді

В) Әр тектес тұлғалар байланысын зерттейді

С) Тіл элементтерін синхрондық тұрғыда қарайды

Д) Тіл элементтерін диахрондық тұрғыда қарайды

Е) Тілдің әр мезгілдік деңгейіндегі күйін зерттейді

Ғ) Морфеманы сөздің құрамында зерттейді

G) Тіл элементтерін тік бағытта қарастырады

13. Иерархиялық қатынастың өзіне тән белгілері:

А) Морфема сөздің қарамында болады

В) Дискурс сөйлем құрамына енеді

С) Сөз сөйлем құрамында болады

Д) морфема дискурстың құрамына енеді

Е) фонема фонетиканың құрамына енеді

Ғ) Сөз тіркесі сөздердің құрамында қаралады

G) Мәтін дискурстың құрамына енеді

14. Фонемаға тән белгілер

А) Мазмұн және жеткізу өресінен тұратын екі жақты бірлік

В) Мағына ажыратушылық қызметіне ие бірлік

С) Фонетикалық деңгейдің сөйлеу бірлігі

Д) Фонологиялық оппозиция мүшесі

Е) жеткізу өресіндегі ең кіші бірлік

15. Тіл дыбыстарының қысқа не созылыңқы айтылуынан сөз мағынасы өзгермейтін тілдер

А) Қазақ

В) Иран

С) вьетнам

Д) Испан

Е) Португал

Ғ) Қырғыз

16. Грамматикалық мағынаның лексикалық мағынадан ерекшелігі

А) Тұрақтылығын сақтайды

В) Тұрақсыздығымен сипатталады

С) Сөз тұлғасын өзгертуге бейімді

Д) Шындық өмірдегі заттармен арақатынаста

Е) Қатынас категориясы екінші орында

Ғ) Логикалық ұғыммен ұштаспайды

17. Интерфикске тән белгілер:

А) Екі түбірді біріктіретін қосымша

В) Сөзден сөз тудырушы жұрнақ

С) Түбірден кейін жалғанатын қосымша

Д) Грамматикалық мағынаны білдіруші тәсіл

Е) Түбірдің алдынан жалғанатын қосымша

Ғ) Сөз түрлендіретін қосымша

18.Сөйлемдегі актантқа тән сипаттар:

А) Оның санына қарай етістіктің валенттілігі анықталады

В) Етістік –предикат айналасындағы семантикалық элементтер

С) Конструкция элементі тіркес алатын сөздердің семантикалық кластарының саны

Д) Екі жақты бірлік, номинативтік қызмет атқарады

Е) Конструкция ішіндегі сөздердің лексика-семантикалық байланыстарының сапалық шектігі

Ғ) Сөз тіркесімділігінің сандық шектігі

19.Трансформациялық бағытқа тән синтаксистік қағидалар:

А) Морфеманың дистрибуциясы –морфеманың басқа морфемаларымен қоршауының барлық жиынтығы

В) Синтаксистік жүйе элементарлы сөйлемдер жиынтығынан тұрады

С) Элементарлы сөйлемдер шығу тегі жағынан көне болып табылмайды

Д) Сөйлемдегі өзара тікелей байланысты сөздер-тікелей құрастырушылар

Е) Элементарлы сөйлемдерден түрлі ұзындықтағы әр түрлі жаңа сөйлемдер алуға болады

Ғ) Сөйлемдердің элементарлы типтері ядро сөйлемдер деп танылады

20. Көне Үнді тіл білімінің жетістігін ерекше бағалаған ғалымдар

А) В. Томсен

В) А. Шлейхер

С) В.В. Виноградов

Д) Расмус Кристиан Раск

Е) И.А. Бодуэн де Куртенэ

Ғ) Д. Лайонз

21. Тілдер типін ажыратуда типологиялық белгі ретінде алынатын нысандар

А) Грамматикалық мағына

В) Сөз таптары

С) Синтаксистік қатынастар

Д) Грамматикалық категория

Е) Сөйлем мүшелері

Ғ) Сөздердің тұлғалық түрленісі

G) лексикалық мағына

22. Салыстырмалы-тарихи тіл білімі әдістерінің негізгі қағидалары

А) Барлық тілге ортақ құбылыстарды, сондай-ақ кездесетін айырмашылықтардың себептері мен қағидаларын анықтау

В) Тіл- биологиялық организм емес, өйткені тілде табиғи организмде болатындай өзгеге тәуелсіз өзіндік өмірі болмайды. Оның өмірі-адамда

С) Туыстықты анықтаудағы ең сенімді өлшем-жартылай сәйкестілік және жартылай сәйкессіздік –б/ф брат и frater

Д) салыстыруға негіз тіл дәуіріне тән көне сөздер тартылуы тиіс, мысалы, туыстық, сан, дене мүшелері, өсімдік, жануарлар атаулары

Е) Туыс тілдерге тән үдерістер типке топтасуы мүмкін

23. Құрылымдық әдістің сипаттама әдістен айырмашылығы:

А) Тілдік элементтердің өзара қатынасын сипаттау

В) Тілдік тұлғалардың қызметін сипаттау

С) Сөздік қордың байлығын айқындау

Д) Тілдік элементтердің өзара байланысын ашу

Е) тілдік элементтердің дистрибуциясын айқындау

24. Дескриптивтік мектептің кемшіліктері:

А) тілді тек диахрондық аспектіде қарастырды

В) Салыстырмалы-тарихи әдісті жоққа шығарды

С) Дыбыс жүйесін зерттеумен шектелді

Д) Фонетиканы логиканың нысаны деді

Е) Тілдің ойды қалыптастыру қызметіне мән бермеді

Ғ) Сөйлеудің ойлаумен, ұғыммен байланысын ескермеді

G) Семантиканы тіл білімі құрамына қосты

25. Дескриптивтік мектептің қарастырған мәселелері:

А) Лингвистикалық терминдерді айқындау

В) Грамматикалық категория мәселесін айқындау

С) Тіл мен ойлаудың қатысын ашу

Д) Әдіс-тәсілдерді жүйелеу

Е) Тілдің статикалық күйін эмпирикалық әдіспен зерттеу

Ғ) Тілді тірі ағза есебінде талдау

G) Тілді псхологиялық тұрғыдан қарау

9-нұсқа

1. Ф де Соссюрдің пікірінше,...

A) Диахрондық лингвистика синхрондық лингвистикадан маңыздырақ.

В) Салыстырмалы лингвистика тарихи лингвистикадан маңыздырақ.

C)Салғастырмалы лингвистика салыстырмалы лингвистикадан маңыздырақ

D) Тарихи лингвистика эксперименттік маңыздырақ

Е) Синхрондық лингвистика диахрондық лингвистикадан маңыздырақ

2. "Тіл- əлеуметтік құбылыс; қатынас құралы. Тіл- ұжым табысы; оның өзгерісі жеке адамға тəуелді емес. Тіл білімі - қоғамдық ғылым. Оның міндеті - тілдер дамуының жалпы заңын табу", -деп білген лингвист:

А) А. Мейе

В) Б. де Куртенэ

С) Ф. де Соссюр

D) Ж. Вандриес

Е) Ф. Бопп

3. Ф. де Соссюр қағидаларының бірі:

А) Тіл- символдар жүйесі

В) Тіл - фонемалар жүйесі

С) Тіл - сөз тіркестері жүйесі

D) Тіл - морфемалар жүйесі

Е) Тіл- таңбалар жүйесі

4. Құрылымдық лингвистиканың пайда болған кезеңі:

А) ХХ ғ. алғашқы жартысы

В) ХІХ ғ. алғашқы жартысы

С) ХХ ғ. соңғы жартысы

D) ХХ ғ. 50-60- жылдары

Е) ХІХ ғ. 70-жылдары

5. Сөйлеу əрекетіне тəн ұғымдар:

А) Дыбыстау, жазу, пайымдау.

В) Сөйлеу, есту, ұғыну

С) Ойлау, бейнелеу, сезіну

Д) Мазмұндау, формаға түсіру, ұғыну

Е) Дауыстау, жеткізу, есту

6. Танымдық, зерделік, ізденімдік, көрсетімдік деген түрлерге ие сөйлеу əрекеті:

А) тыңдалым

В) оқылым

С) жазылым

D) айтылым

Е) тілдесім

7. Психологтар пікірінше, сөйлеу дегеніміз:

A)Ымдау

B)Мағына

C)Тыңдау

D)Əрекет

E)Дауыстау

8. Дескриптивтік əдістің мəні:

А) Тілдің ойды қалыптастырушылық қызметін сипаттау

В) Тілдің тарихи тұрғыдан өзгеруін сипаттау

С) Тілдің белгілі бір дəуірдегі күйін, статикалық қалпын сипаттау

D) Тілдегі даму, өзгерістерді сипаттау

Е) Дыбыстық жүйені, психолингвистиканы сипаттау

9. Тілдің таңбалық сипатына жататын тілдік бірліктердің үш түрлі қызметі:

А) Атауыштық, коммуникативтік жəне эстетикалық

В) Бейнелілік, коммуникативтік жəне эстетикалық

С) Атауыштық, экспрессивтілік жəне эстетикалық

D) Атауыштық, коммуникативтік жəне формалық

Е) Атауыштық, семантикалық жəне эстетикалық

10. Тілдік таңбалар дегеніміз...

А) Мəдениетті танытатын құрылымдар

В) Мəдени байланысты жақсартады

С) Мəдени сабақтастық

D) Мəдени қатынастар

Е) Мəдени орта

11. Ойлаудың логикалық құрылымы мен тілдің грамматикалық құрылымының арасындағы үйлессіздіктер:

А) Логикалық ұғым мен сөз мағынасы арасындағы өзгешелік.

В) Логикалық категория мен грамматикалық категориялар арасындағы өзгешелік.

С) Қоғамдағы саяси жағдай, ана тілде сөйлеу

D) Тіл мен ойлау арасында ешқандай бірлік, ұқсастық жоқ

Е) Сөйлеушілердің өздерінің сөйлеу тілі бойынша топтастырылуы

F) Тіл мен ойлау тепе- теңдік бірлікте

12. Мəскеу лингвистикалық мектептің көрнекті өкілдері:

A) А. Шахматов

B) А. Пешковский

C) М. Лацарус

D) А. Потебня

E) Н. Никольский

F) В. Вунд

13. Кейінгі ұрпақтың алдыңғы ұрпақтан қабылдаған тілдік жүйеден ауытқуға жол беретіндіктері екі түрлі болады:

A)Конвергенция

B) Дивергенция

C) Стилизация

D) Коннатация

E) Денотация

F) Интеллектуализация

14. Фактілер негізінде теориялық тұжырымдар жасау:

A) Құрылымдық əдісті қолданудың өзіндік ерекшеліктері

B) Тіл білімінің басқа əдістерінен бас тарту

C) Басқа тілдерден сөздер қабылдау

D) Тіл бірте- бірте эволиюциялық жолмен дамиды

E) Тіл қатынас құралы қызметін атқарып тұрған жағдайда əрқашан даму үстінде болады

F) Тілдің дамуы қоғам дамуымен тығыз байланысты болады

15. Сөздің құрамының даму жолдары:

A) Əр тілдің өзіндік материалдары негізінде

B) Басқа тілден сөздер қабылдау

C) Бұрын белгісіз, жаңадан ашылған тілдерді үйрену, зерттеу негізінде қалыптасады

D) Əр түрлі ұлттардың, олардың тілдерінің араласып будандасуы негізінде қалыптасады

E) Өзара туыстас, төркіндес диалектілердің шоғырлануы негізінде қалыптасады

F) Диалект жəне кірме сөздердің кірігуі негізінде толығады

16. Пор- Рояль грамматикасының негізін салушылар

A) Антуан Арно

B) И. Х. Аделунг

C) И. С. Фатеран

D) М. В. Ломоносов

E) Клод Лансло

F) Ж. Скалигер

17. Грамматистердің Аллександриялық мектебін қалыптастырып, грамматика білімін дамытушылар:

A) Аристрах Самофракийский

B) Ф. де Соссюр

C) Гуго Шухардт

D) Карл Фосслер

E) Дионисий Фракийский

F) Поль Лафарг

18. Дыбыс тілінің ой- санамен қарым- қатынасы

A) Ойды қалыптастырып, жарыққа шығаратын құрал

B) Ойлау құралы

C) Дерексіздік, ақиқат

D) Тіл теориясы, тіл тарихы

E) Интеллект, сөйлеу

F) Философия, психика

19. Ф. де Соссюрдің атын бүкіл дүниежүзіне жайған, лингвистика əлемінде оны даңққа бөлеген еңбегінің бөлімдері

A) Жалпы принциптер

B) Грамматикалық категория

C) Синхрондық лингвистика, диахрондық лингвистика

D) Əлеуметтік категория

E) Географиялық лингвистика, ретроспективті лингвистика

F) Математикалық лингвистика

G) Психолингвистика

H) Əдеби тіл- санскрит жəне тірі сөйлеу тілі- пракрит

20. Тілдің сыртқы дүниемен, қоғаммен байланысын зерттейтін ғылым:

A) Экстралингвистика

B) Металингвистика

C) Функциональдық лингвистика

D) Психолингвистика

Е) Дискриптивті лингвистика

F) Этнолингвистика

G) Паралингвистика

H) Когнитивтік лингвистика

21. ХІХ ғасыр лингвистикасында қалыптасқан мектептер

A) Педагогикалық

B) Психологиялық

C) Натуралистік

D) Жас грамматикалық

E) Философиялық

F) Эстетикалық

G) Стуктуралық

H) Маркстік

22.Үнді грамматистерінің сөздерді топқа бөліп қарастыруы:

A) Етістік, есім

B) Есімдік

C) Есімше

D) Предлог

E) Сан есім

F) Үстеу

G) Одағай

H) Сын есім

23. Жасанды тілге жататындар

A) Воляпюк

B) Эсперанто

C) Шумер

D) Идо

E) Санскрит

F) Аккад

G) Руно

H) Семит

24. Салыстырмалы əдіс түрлері:

A) Талдау

B) Салғастырмалы

C) Тарихи

D) Салыстырмалы- тарихи

E) Тарихи- салыстырмалы

F) Анализ

G) Синтез

H) Баяндау

25. Сөйлеу əрекетіне тəн ұғымдар:

A) Сөйлеу

B) Дыбыстау

C) Ойлау, бейнелеу

D) Мазмұндау

E) Жеткізу

F) Есту

G) Сезіну

H) Ұғыну

10-нұсқа