Сынып: 7 «а». Сабақ №: 53 Күні:_______________

Пәні: Ортағасысырлық Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Қазақ қалалары.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға Қазақ мемлекетінің аумағында болған қалалардың пайда болуы, олардың әр уақытта көршілес мемлекеттермен соғыстарының себептеріне айналғанын қарастыру;

Дамытушылық : Оқушылардың берілген мәлімет ағымын жақсы ұғыну үшін топ болып жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, олардың білім-білік қиыншылықтарын топ болып жеңуге үйрету;

Тәрбиелік : Оқушыларда патриоттық, Отансүйгіштік сезімдердің қалыптасуына ат салысу, олардың өз халқының тағдырын қарастыру келе тарихи мәдениеттің қалыптасуға көмектесу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс.

Сабақтың жоспары : I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

• Оқушылармен амандасу.

• Оқушыларды түгендеу.

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Оқушылардың 3 тоқсандағы өткен материалға шолу жасалады.

2. Қазақ мемлекетінің көрнекті басшыларын атап көрсету.

3. Қазақ мемлекетінің әлеуметтік құрылымды сипаттап беру.

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Қазақ хандығының оңтүстіктегі жерлер, қалалар үшін күресі.

2. Қазақстан аумағында шоғырланған қалалар.

III. Жаңа сабақ.

Қазақстанда ортағасырларда қалалардың шоғырлану аймағы оңтүстік болды. Себебі оңтүстік сауда-саттықтың орталығы, әр түрлі керуендер өтті. Солтүстіктегі жағдай сәл басқаша болды. Қазақ хандығы өз қалалары және көршілес мемлекеттерінің қалалары үшін ұзақ уақыт бойы соғысты. Қазақ қалаларының арасында ең танымалдардың бірі ол – Түркістан болды. Осы қаланың ерекшелігі ол осы қалада Қожа Ахмед Йассауидің кесенесі тұр. Көптеген хандар осы кесенеде жерленген, сол себепті осы қаланың маңызы өте үлкен болды.

Қазақтардың өмір салты көшпелі болды. Сол себепті қалаларда көбінесе билік басындағылар және қолөнершілер, шеберлер мен саудагерлер өмір сүрді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Оқушыларға ортағасырлық Қазақстанның аумағында қандай қалары туралы білетінің анықтау.

2. Оқушылардың қалалары үшін қандай елдермен соғысқанын анықтау қажет.

V. Бағалау:

Әбішев С. - __________;

Жақұпов Ә. - __________;

Нұржанова А. - __________;

Смағұлова Г. - __________;

Сұлтанова М. - __________;

Алашбаев Н. - __________.

VI. Үйге тапсырма: оқушыларға қосымша ақпарат қарастыру тапсырылады.

Сынып: 7 «а». Сабақ №: 54 Күні:_______________

Пәні: Ортағасысырлық Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Қазақ қалаларының құлдырау себептері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға Қазақ мемлекетінің аумағында болған қалалардың пайда болуы, олардың әр уақытта көршілес мемлекеттермен соғыстарының себептеріне айналғанын, қазақ қалаларының дағларысқа түсүінің себептерін анықтау қарастыру;

Дамытушылық : Оқушылардың берілген мәлімет ағымын жақсы ұғыну үшін топ болып жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, олардың білім-білік қиыншылықтарын топ болып жеңуге үйрету;

Тәрбиелік : Оқушыларда патриоттық, Отансүйгіштік сезімдердің қалыптасуына ат салысу, олардың өз халқының тағдырын қарастыру келе тарихи мәдениеттің қалыптасуға көмектесу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс.

Сабақтың жоспары : I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

• Оқушылармен амандасу.

• Оқушыларды түгендеу.

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Қазақстан аумағында қандай қалалар болды ?

2. Түркістан қаласының маңызы ?

3. Қазақ мемлекетінің көрші мемлекеттерімен қарым-қатынасы ?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Қазақ қаларының жағдайы.

2. Қазақ хандығы аумағына жоңғарлардың басып кіруі.

III. Жаңа сабақ.

Қазақ халқының этникалық құрамы. Қазақ халқының ұранына айналған, «қазақ» атауын білдіретін сөз. Жүздік бөлінудің алғаш рет жазба мәліметтерде көрінуі. Қазақ жүздері мен оларға тән тайпалар. Жүздердің территориясы. Жүздердің шығуы туралы мәселе. "Төлеңгіттер". ХҮІ-ХҮІІІ ғғ қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымы. Ақсүйектер тобы: хандар, сұлтандар және төрелер, олардың қазақ қоғамындағы орны. Билер, батырлар, байлар, қожалар мен ишандар, оларға сипаттама. Қарапайым халық: шаруалар, кедейлер, жатақтар.Қазақ халқының тіршілік көзі – мал шаруалығы. Қазақ даласының климаттық және топырақтық ерекшеліктері – көшпелі шаруашылық негізі. Көшіп-қону ауқымы мен бағыттарының табиғат өзгерістерінен тәуелділігі. Егіншілік, оның дамыған аймақтары. Суландыру жүйесі, дәнді-дақыл түрлері. Қолөнер. Сауда және айырбас.Қазақ қоғамындағы феодалдық қатынастардың ерекшеліктері жөніндегі пікірталастар. Меншік мәселесі. Жерге, жайылымдарға, қыстауларға меншік түрлері. Малға меншік. ХҮІ-ХҮІІІ ғғ. мәдениет. ХҮІ-ХҮІІІ ғғ. Қазақстандағы қалалық аймақтар. Қалалардың атқарған ролі мен маңызы. Сыр бойы қалалары: 1513 жылғы Сығанақ (Көк кесене), Сауран, Түркістан, Отырар, Сайрам. Ташкент қаласындағы «Көкемнің көк күмбезі» ескерткіші. Қалалардың ішкі құрылымы. ХҮІІ-ХҮІІІ ғғ. қалалардың құлдырауы және оның себептері. Қалалар мен қоныстардағы құрылыстар. Мал шаруашылығына қатысты еңбек құралдары және олардың түрлері. Егіншілікке қатысты еңбек құралдары. Әскери қару-жарақтар. Қолөнер, кәсіпшілік, тігіншілік. Халықтың рухани мәдениеті. Күнделікті өмірдегі салт-дәстүрлер. Наурыз мерекесі. Діни және басқа халықтық мейрамдар. Көшпелі және отырықшы тұрмысқа тән әдет-ғұрыптар. Көшпелі және отырықшы тұрмысқа тән әдет-ғұрыптар, дәстүрлер, олардың ерекшеліктері. Халықтың наным-сенімдері. ХҮ-ХҮІІІ ғғ. ақын-жыраулар: Асан Қайғы, Шалкиіз, Қазтуған, Доспамбет, Жиембет, Марғасқа, Ақтамберді, Бұқар. Олардың мұраларындағы негізгі идея. Тәуке мен Абылай хандардың кеңесшісі болған қазақ жырауы.