8.2.5. Басқа да цитостатиктер

Бортезомиб

(Bortezomib)

Шығарылу түрі. Көктамырға енгізуге арналған ерітіндіні дайындау үшін лиофилизат 3,5 мг

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Көптеген миелома (2-ші сызықтағы ем). Көктамырға 3-5 секунд ішінде құю арқылы енгізеді. Бортезомибтің ұсынылатын алғашқы мөлшерін 1,3 мг/м² дене бетінің алаңына шаққанда құрайды аптасына екі рет 2 апта бойы (1, 4, 8 және 11 күндері), келесі 10 күндік үзіліспен (12 – 21күн). Емдеу циклі 21 күнді құрайды. Кезекті мөлшерлерді енгізу арасында 72 сағат өтуі тиіс.

Кері көрсеткіштері. Борға немесе препараттың кез келген көмекші заттарына жоғары сезімталдық. Жүктілік және емшекпен емізу кезеңі. Жас балаларға (қолдану тәжірибесі жоқ).

Сақтандыру. Емді ісіктерге қарсы химиотерапияны қолдану тәжірибесі бар дәрігерлердің бақылауымен жүргізу тиіс. Емнің алдында және әр емдеу циклі кезінде қанның лейкоцитарлы формуласын санау және тромбоциттер құрамының анализін толық жүргізу қажет. Тромбоциттер санының төмендеуі <25000/мкл кезде емді доғару керек. Тромбоциттер саны қалпына келген соң, пайда мен тәуекелді салыстырып, емді аз мөлшерде тағайындайды. Гематологиялық улылықты емдеу кезінде, колонобелсендіруші факторларды қолдануға болады, тромбоцитарлы және эритроцитарлы массаны құю арқылы. Жүректің айнуы мен құсуды шеттету үшін құсуға қарсы препараттарды қолдануға болады. Диарея пайда болған кезде диареяға қарсы препараттарды тағайындайды. Науқастардың сусыздануын емдеу немесе алдын алу үшін, регидратация терапиясын жүргізу және сулы-электролит тепе-теңдігін ұстап тұру қажет. Ішектің бітелу мүмкіндіктерінің дамуына байланысты, іші қатып қалған науқастарға динамикалық бақылау қажет. Нейропатия дамуна байланысты, ұстап тұрушы терапия жүргізеді. Көбінесе шеткі нейропатия дамуының жиілігінің ең жоғарғысы, емнің 5 циклінде жетеді. Жаңа немесе болған шеткі нейропатияның күшеюі кезінде, енгізу мөлшерін төмендету және енгізу тәртібін өзгерту қажет. Анамнезенде тырысулар немесе қояншық бар науқастарда жиі емес тырысулар дамуының байқалғаны сипатталған. Науқастарды емдеген кезде, тырысудың қандай-да бір даму фактор тәуекелінде, ерекше сақтықтар қажет. Науқастың анамнезенде естен тану, диабеттік нейропатия, гипотензивті препараттарды қабылдағанда, сонымен қатар диарея немесе құсу салдарынан болған сусыздану кезінде сақтықты сақтау керек. Науқастарда егер басы айналса, «бастың жеңілдігін» сезінсе немесе естен танған жағдайларда дәрігерге қаралу қажеттілігінің ережелерімен таныстыру керек. Ортостатикалық гипотония даму кезінде гидратация ұсынылады, глюкокортикоидтарды және/немесе симпатомиметиктерді енгізу; қажет жағдайларда гипотензивті дәрілердің мөлшерін төмендету қажет.

Жүрек жетіспеушілігінің белгілері мен симптомдарының дамуына, сұйықтың жиналуы себеп болуы мүмкін. Ісік лизисінің синдромының салдарынан болатын, гиперурикемия даму мүмкіндіктеріне байланысты, емдеу кезінде науқастардың сары суында несепнәр қышқылының және креатинин деңгейін анықтау қажет. Гиперурикемияның алдын алу үшін көп сұйықтықты ішу, қажет кезде – аллопуринол және несепті сілтілендіру.

Амилоидозбен ауыратын науқастарды бортезомибпен емдеу кезінде байқау керек, себебі ақуыз жоғарлауымен жүретін ауруларда, протеас белсенділігінің тежелуіне әсері белгісіз. Бір мезгілде пероральды гипогликемиялық препаратты қолданатын науқастарда, қандағы глюкоза деңгейін қатаң бақылау қажет және қажет жағдайда гипогликемиялық препараттардың мөлшеріне түзету жүргізу керек. Емделу кезінде кез келген жынысты қатынастағы сыңарларға сенімді ұрықтануға қарсы әдістерді қолдану ұсынылады. Цитостатик препараттарымен жұмыс істеу кезінде, жалпы қабылданған ережені сақтау керек.

Көлік басқарғанда және механизмдермен жұмыс істегенде аса сақтықты сақтау керек. Бауыр мен бүйрек қызметінің ауыр бұзылыстарында сақтықты сақтау керек.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Өте жиі (>10%): тромбоцитопения, қаназдық, нейтропения; жүректің айнуы, құсу, диарея, іштің қатуы; шеткі нейропатия, бастың ауруы, дәмнің өзгеруі, бастың айналуы; тері бөртпелері; миалгия; әлсіздік, дене қызуының жоғарлауы, жоғары қалжырау. Жиі (1-10%): тәбеттің төмендеуі, іштің ауруы, ішектің бітелуі, салды илеус, ишемиялық колит, жедел панкреатит, гепатит; парестезия, гипестезия, қысқа уақытқа естің жоғалуы; ортостатикалық гипотония, артериальды қысымның төмендеуі; ентігу, жөтел; тері қышынулары; сусыздану, қанның сары суындағы натрийдің төмендеуі; көру анықтылығының төмендеуі; Herpes zoster инфекциясы, ісік лизисінің синдромы, дірілдеу; артралгия. Жиі емес (0,1-1%): фебрильді нейтропения; энцефалопатия, тырысулар, вегетативті жүйке жүйесінің бұзылыстары; тоқыраулы жүрек жетіспеушілігі, толық атриовентрикулярлы тежелу, жүректің тампонадасы. Сирек (0,01-0,1%): екі жақтамалы кереңдік.

Саудаға тіркелген атауы: Велкейд

ТОПОТЕКАН

(TOPOTECAN)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ 4 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Аталық безінің қатерлі ісігі (1-ші линия емін қолданғандағы сәтсіздік кезіндегі метастаздық түрі немесе келесі емде), өкпенің ұсақ жасулы қатерлі ісігі, жатыр мойынының қатерлігі ісігі. Аталық безінің қатерлі ісігі — к/т инфузия арқылы 30 минут бойы 1,5 мг/м мөлшерде 2 реттен тәулігіне 5 күн қатарынан; қайта 21 күндік үзілістен кейін. Өкпенің ұсақ жасушалы қатерлі ісігі — 1,5–2 мг/м тәулігіне 2 реттен к/т инфузиямен 30 минут бойы 5 күн қатарынан; қайта 21 күндік үзілістен кейін. Емдеу ұзақтығы 4 курстан кем болмау керек. Бүйрек қызметі бұзылған тұсында (Cl креатинин 20–39 мл/мин) ұсынылатын мөлшер 0,75 мг/м2. Айқын нейтропения кезінде, 7 күндей созылғанда, келесі курстың мөлшері 0,25 мг/м2 дейін төмендейді немесе колония белсендірушілерді факторларды (филграстим) соңғы енгізуден кейін тағайындайды. Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, миелодепрессия (нейтрофилдер саны — 1500/мкл төмен және тромбоциттер 100 000/мкл төмен), қаназдық (гемоглобин деңгейі 90 г/л төмен), бүйрек қызметінің ауыр бұзылыстары (Cl креатинині 20 мл/мин төмен), жүктілік, емшекпен емізу, жас балаларға.

Сақтандыру. Қолдануға шетеулі: Инфекция (сонымен қатар желшешек, белдеме теміреткесі), бүйрек қызметінің бұзылыстары (Cl креатинині 20–39 мл/мин), алдында болатын цитотоксикалық немесе сәулелі ем, жас балаларға (балаларға қолданғанда қауіпсіздігі мен тиімділігі анықталынбаған). Химиотерапия қолдану тәжірибесі бар дәрігердің бақылауымен ғана қолданылады. Болатын асқынуларды диагностикалау мен емдеу үшін адекватты шаралар мен заттар болуы тиіс. Емнің алдында және емделу кезінде гемоглобин немесе гематокритті, лейкоциттер мен тромбоциттерді анықтау қажет. Нейтропенияның дамуында инфекция симптомдарын өз уақытында диагностика жасау мақсатында бақылау қажет. Тромбоцитопения даму кезінде инвазивті емшереларды орындағанда өте сақ болу керек, к/т енгізілген жерді, тері мен кілегей қабаттарды (қан кету белгілерін анықтау үшін) үнемі қарау, несепте, құсықта, нәжісте қанның болуын бақылау қажет. Бұндай науқастар қырынғанда, маникюр жасағанда, тісін тазалауда, тіс тазалайтын жіпті және тіс шұқығышты қолданғанда және басқа да зақымданылардан өте сақ болуы керек, сонымен қатар асқазан-ішек жолдарынан қан кетуді тәуекелін жоғарлататын алкоголді және ацетилсалицил қышқылын қолданғанда байқау керек. Гематоксикалық көріністер байқалғанда келесі емделі курсын гемоглобин деңгейі 90 г/л-ге, нейтрофилдер саны 1500/мкл және тромбоциттер 100 000/мкл артық болғанда ғана мүмкін. Емделу кезінде адекватты ұрықтануға қарсы шараларды қолдану керек.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): жалпы лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формуласы және тромбоциттер санын анықтау.

Терінің немесе кілегей қабаттың препаратпен қатынаста болған жағдайларда, оны жақсылап сумен жуу, ал теріні – сабынмен жуу қажет. Препаратты еріту, араластыру және енгізуді қорғау шараларын сақтайтын үйретілген медициналық қызметкер жүргізуі тиіс (қолғап, маска, киім және т.б.).

Ерекше ұсыныстар: Ерітіндіні дайындау: 4 мг препаратты сауытқа 4 мл тазартылған егуге арналған суды қосу арқылы ерітеді. Алынған ерітіндінің құнарлығы, сары немесе сары-жасыл түсті ерітінді 1 мг/мл құрайды. Келесі араластыру жолымен 5% декстроза ерітіндісімен немесе 0,9% натрий хлорид ерітіндісі егуге арналған ерітіндінің 25–50 мкг/мл құнарлығын аламыз.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Жүрек қан тамырлар және қан жағынан (қан түзілу, гемостаз): мөлшерге тәуелді гематотоксикасы — қаназдық (36%-ға дейін), айқын нейтропения (80%), қызбамен және инфекциямен жүретін (20%), сепсис (4%; 0,7%-летальді), тромбоцитопения (27%), лейкопения, қанталау, қан кетулер, сонымен қатар жасырын. АІЖ мүшелері жағынан: жүректің айнуы (79%), құсу (58%), диарея (42%), іштің қатуы (39%), іштің ауруы (33%), стоматит (24%), анорексия, ішектің бітелуі.

Жүйке жүйесі мен сезім мүшелері жағынан: бас ауру (21%), парестезия (9%), дімкәстік, астения. Аллергиялық реакциялар: анафилактоидты реакциялар (тері беті түсінің өзгеруі, бөртпелер, есекжем және т.), тыныстың бұзылуы, ангионевротикалық ісінулер, дерматит.

Дерматологиялық реакциялар: тотальді аллопеция

Басқа да: тотальді алопеция (42%), диспноэ (20%), сепсис (0,7% — летальді), қызба, инфекцияның дамуы, артралгия, қан талаулар және егілген жердің қызаруы (экстравазация жағдайларында). Саудаға тіркелген атауы: Гикамтин

ТРЕТИНОИН

(TRETINOIN)

Шығарылу түрі. Капсула 10 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Жедел промиелоцитарлы лейкоз (аурудың беті қайтқан кезеңдң демеу үшін) алдын алмаған науқастар үшін де, қайталану кезінде де немесе рефрактерді стандарты ем жүргізуде (дауномицинмен немесе цитарабинмен). Ішке қабылдау үшін ұсынылатын тәуліктік мөлшер 45 мг/м² дене беткейіне құрайды, қабылдау жиілігі – 2 реттен тәулігіне барлық науқастар үшін, егде жастағылар мен жас балаларды қоса. Емді толық аурудың беті қайтқанша 30-90 күндей қабылдайды. Кейін қол жеткізілген аурудың беті қайтқан нәтижені дәстүрлі цитостатиктермен химиотерапия курсын тағайындайды.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық. Жүктілік.

Сақтандыру.

Третиноинді тек гематологиялық/онкологиялық ауруларды емдеу тәжірибесі бар дәрігер ғана тағайындайды.

Лейкоциттер саны шамалы жоғарлағанда немесе басқа симптомдардың пайда болуында «ретинойды қышқыл» синдромын шеттету үшін, адекватты мөлшерде толық химиотерапияны бастайды.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): жалпы лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формуласы және тромбоциттер санын анықтау, өмірге маңызды қызметтерді бақылау (әсіресе тыныс алу жүйесі). Сонымен қатар қанның сары суында АСТ, АЛТ, билирубина, креатинин, холестерин деңгейін бақылау.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Шамамен 25% науқастарда «ретиной қышқылының синдромы» дамыған: қызба, диспноэ, ентігу, жедел тыныс алу дистрессі, өкпе инфильтраты, гиперлейкоцитоз, артериалды гипотония, плевральды сұйықтық, зәрлік және бүйректің жетіспеушілігі, басқа да жүйелердің зақымдалуы. Егер бұл синдромды емдемесе летальді нәтижеге әкеледі. Осындай дерматологиялық реакциялар болуы мүмкін (ксеродермия, бөртпелер, хейлит), АІЖ бұзылыстары (ауыздың құрғауы, жүректің айнуы, құсу, бауырдың трансаминаза белсенділігінің жоғарлауы), ОЖЖ (сирек), зат алмасуы (триглицеридтердің, холестериннің, жоғарлауы, дене салмағының өзгеруі), ЖҚТЖ (сирек аритмия), сирек – бұлшық еттердің ауруы, қан кетулердің жоғарлауы.

Саудаға тіркелген атауы: Третионин.

Фулвестрант

(Fulvestrant)

Шығарылу түрі.

Бұлшық етке енгізуге арналған ерітінділер 250 мг/5 мл

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Постменопаузадағы әйелдердегі оң рецепторлы эстрогендермен жергілікті таралған немесе диссеминирленген сүт безінің қатерлі ісігі немесе антиэстрогендермен емделу тұсында.

Б/е (баяу). Ұсынылатын мөлшер - 250 мг айына 1 рет. СБЖ креатинин клиренсі 30 мл/мин жоғары мөлшерді түзетуді қажет етпейді.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық, бауыр қызметінің айқын жетіспеушілігі, жүктілік, лактация кезеңі.

Сақтандыру.

Келесі мәселелі жағдайларда тәуекел мен пайданы салыстырып қарастыру қажет: Бауыр қызметінің шамалы және жеңіл бұзылыстарында; созылмалы бүйрек жетіспеушілігі креатинин клиренсі 30 мл/мин төмен (тиімділігі мен қауіпсіздігі анықталынбаған), бауыр жетіспеушілігі; қан кетулерге бейім болу, тромбоцитопения, тромбоэмболия тәуекелінің жоғары болуы, бір мезгілде антикоагулянттарды қабылдау, жас балаларға (тиімділігі мен қауіпсіздігі анықталынбаған).

Ұзақ қолданғанда сүйек тіндеріне әсері анықталынбаған. Фулвестранның әсер ету механизмін ескере отырып, остеопороздың потенциальды даму тәуекелін ұмытпау керек.

Басқа дәрілік препараттармен араластыруға болмайды.

Көлікті және басқа да механизмдерді басқару әрекетіне әсері шамалы. Астения симптомдары бар науқастар көлік немесе басқа да механизмдерді басқаруда сақ болу керек.

Әрекеттесуі: Мидазоламмен әрекеттесуінің клиникалық зерттеулерінің нәтижелері бойынша, фулвестрант CYP3A4 белсенділігін тежемейді. Іn vitro нәтижелері, фулвестранттың CYP1A2, 2С9, 2С19 және 2D6 белсенділігіне әсер етпейді. CYP2A6, 2С8 және 2Е1 белсенділігін тежеу мүмкіндіктері бағанбаған.

Клиникалық зерттеулерде рифампицин (индуктор CYP3A4) және кетоконазолмен (ингибитор CYP3A4) әрекеттесуі клиникалық маңызды фулвестранттың өзгерістерінде анықталмады. Сондықтан CYP3A4 индукторын немесе баяулатқышын фулвестрантпен біріктіріп тағайындағанда, мөлшерін түзетудің қажеті жоқ.

1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Жүктілік кезінде қолдану кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Емделу кезінде емшекпен емізуді доғару керек.

Жанама әсерлері

Асқорыту жүйесі жағынан: >1–≤10% — жүректің айнуы, құсу, диарея, анорексия.

Жүрек қан-тамыр жүйесі жағынан: >10% — қызынуды сезіну («толқынулар»);

>1–≤10%  — тромбоэмболия.

Тері мен шап жағынан: >1–≤10% — бөртпелер.

Жергілікті реакциялар: >1–≤10% — транзиторлы ауырсынулар, қабыну реакциялары.

Жыныс несеп жолдары жүйесі жағынан: >1–≤10% — несеп шығару жолдарының инфекциясы;

>0,1–≤1%  — қынаптан қан кету, қынап кандидозы.

Басқа да: >1–≤10%  — бастың ауруы, астения, арқаның ауруы; >0,1–≤1% — галакторея, жоғары сезімталдық реакциясы (ісінулер, есекжем).

Саудаға тіркелген атауы: Фазлодекс