8.2.2. Ісіктерге қарсы антибиотиктер және басқа днқ интеркаляторлары

Ісіктерге қарсы антибиотиктердің алкилдеуші препараттарға қарағанда, интакты жасушаларға цитотоксикалық әсері төмендеу екендігі белгілі. Соған қарамастан, ісіктерге қарсы антибиотиктермен химиотерапияны талдағанда және науқастармен кеңескенде 1.1 бөліміндегі ақпаратқа көңіл бөлу қажет.

БЛЕОМИЦИН

(BLEOMYCIN)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін флакондағы ұнтақ 15 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Терінің тегіс жасушалы қатерлі ісігі, бастың және мойынның ісігі, өкпенің қатерлі ісігі, лимфогранулематоз; қатерлі лимфома (ходжкин емес); глиома; ЖҚТБ кезіндегі Капош саркомасы. Герминогенді аналық және аталық безінің ісігі, жыныс мүшесінің қатерлі ісігі (I—II сатысында және винбластинмен біріктіріп қолдану) және әйелдердің сыртқы жыныс мүшелерінде, жатыр мойыны; метастазды плеврит, зеңді микоз. Қолданылуы к/т, б/е, а/і, т/а, қуыс ішіне. ВРД к/т, б/е және т/а енгізгенде — 30 мг, а/і үшін— 15 мг. Аптасына 2 реттен енгізеді. Курстық мөлшері — 300-400 мг. Ұстап тұрушы терапия — 15 мг 1 рет/аптасына.  

Ескертпе. Ісік емес ауруларды емдеу үшін блеомицинді қолданған кезде, ұзақ қолдануда канцерогенді әсеріне байланысты аса сақтықты сақтау керек.

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, СБЖ, тыныс алу жетіспеушілігі, өкпе фиброзы, созылмалы интерстициальды пневмония, ЖЖ, лейкопения (2000/мкл төмен), тромбоцитопения (100 000/мкл төмен), ЖИА, жедел вирусты аурулар, ілеспелі немесе кезекті сәулелі терапия, жүктілік, емшекпен емізу, жасы > 80 жастағы.  

Сақтандыру. Өкпе ауруларымен ауыратын науқастарға сақтықпен қолдану (сонымен қатар анамнезенде), бүйрек қызметі бұзылыстарында, ЖИА, жүрек ақауларында, егде жастағыларға.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): өкпенің аускультациясы және көкірек қуысының рентгенографиясы, өкпе қызметін зерттеу. Сонымен қатар қанның сары суындағы азот несепнәрі мен креатинин деңгейін бақылау қажет.

Жөтел немесе диспноэ пайда болған кезде емді доғару керек және ГКС мен антибиотиктерді тағайындау қажети.

Экспериментальды зерттеулер кезінде блоемициннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Жиі кездесетін: Дене қызуының жоғарлауы және қалтырау 20-60% науқастарда болады (үздіксіз емдеу кезінде сирек болады); пневмонит, үдемелі пневмосклерозға дейін (шамамен 1 % науқастарда, препаратты қабылдағандар пневмосклероздан өлді); стоматит, теріге улы әсер ету (25% науқастарда), жүректің айнуы, құсу (15-30% науқастарда). Шамалы жиі кездесетін: идиосинкразия (естің шатасуы, естен тану жағдайлары, гипертермия, тыныстың нашарлауы) – 1-6% науқастарда, ауырсыну синдромымен жүретін плеврит, конъюнктивит, вульвит,   алопеция, бауыр және/немесе бүйрек қызметінің бұзылуы, қан кетулер, тамыр бұзылыстары, суперинфекцияның дамуы.  

Саудаға тіркелген атауы: Блеомицетина гидрохлорид, Блеоцин

ДАУНОРУБИЦИН

(DAUNORUBICIN)

Шығарылу түрі. Егуге арналған лиофилизирленген ұнтақ 20 мг (гидрохлорид түрінде)

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Жедел лимфобластты және лимфобластты емес лейкоз, нейробластома, ходжкин емес лимфомалар, Юинга ісігі, Вильмса ісігі, созылмалы миелолейкоз, бластты криз. Тек к/е арқылы қолданылады. Ересектер үшін тәуліктік мөлшері — 30-60 мг/м² әр 2-3 аптада 3 күн бойы немесе 20-40 мг/м² 5 күндей; балалар үшін — 25 мг/м² 1 рет 5-7 күндей. Курстың мөлшері ересектер үшін — 600 мг/м²; балалар үшін — 300 мг/ м².  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, сүйек кемігі қызметін тежеу, жүректің органикалық зақымдалуы, СБЖ декомпенсация сатысында, аурудың терминальды сатысында, кахексия, сүйек кемігіне метастаздары болғанда, бауыр және/немесе бүйрек қызметінің ауыр бұзылыстары, асқазан мен ұлтабардың жара ауруларының асқыну фазасында, вирусты инфекциялар, инфекциялық аурулар, аяқ қақпаны немесе анамнезенде нефролитиаз болуы, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Бауыр және/немесе бүйрек қызметі бұзылған, жүрек аурулары (анамнезенеде), аяқ қақпаны және нефролитиазы (сонымен қатар анамнезінде) бар науқастарға сақтықпен тағайындайды.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): ЭКГ бақылауы, эхокардиография, жүректің соғу көлемін анықтау, көкірек қуысының рентгенографиясы, гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін анықтау, , лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар АЛТ, АСТ, билирубин, несепнәр қышқылының деңгейін қанның сары суында бақылау қажет.

Даунорубициннің кардиотоксикалық жанама әсерлерінің жиілігі жоғарлайды, егер қосынды курстық мөлшері ересектерде 400 мг/м², ал балаларда 300 мг/м² болса. Кардиотксикалық әсері даунорубициннің бірнеше айдан кейін немесе емнен кейін жылдар өткен соң көрінуі мүмкін. Сол себепті жүрек қан-тамырлар қызметін ұзақ уақыт бақылау қажет.

Даунорубицинді бірінші бірнеше күні қолданғанда зәрдің қызыл түске боялуы мүмкін.

Экспериментальды зерттеулер кезінде даунорубициннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Миелодепрессия, кардиомиопатия, жүректің айнуы, құсу, диарея, АІЖ шырышты қабатының жаралануы, нефропатия, аменорея, азооспермия, алопеция, оппортунистік инфекциялардың дамуы.

Саудаға тіркелген атауы: Рубомицина гидрохлорид

ДОКСОРУБИЦИН

(DOXORUBICIN)

Шығарылу түрі. Лиофилизирленген ұнтақ 10 мг, 50 мг флаконда.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Жұмсақ тіндер саркомасы, остеогенді саркома, Юинга саркомасы, сүт безінің, өкпенің қатерлі ісігі, мезотелиома, қалқанша безінің қатерлі ісігі,қатерлі тимома, өңештің, бауырдың, асқазанның, ұйқы безінің қатерлі ісігі, инсулинома, карциноид, өт өзектерінің, бүйрек түбекшесінің және несеп ағар, қуық және несеп шығару түтікшелерінің, бүйректің қатерлі ісіктері, герминогенді аналық безінің ісігі, аналық безінің қатерлі ісігі, Вильмса ісігі, нейробластома, эмбриональды рабдомиосаркома, фаллопие түтікшесінің, жатыр денесінің қатерлі ісігі, жатыр саркомасы, қынап және жатыр мойынының, қуық үсті безінің қатерлі ісігі, жедел лейкоз, миеломды ауру, лимфогранулематоз, ходжкинск емес лимфома, нейробластома. Тек к/т қолданылады, ересектерге — 60-75 мг/м² 1 рет 3-4 аптада; балаларға — 30 мг/м²/тәулігіне 3 күндей әр 3-4 аптада. Қуыққа 30-50 мг-нан аптасына 1 рет енгізеді. Қосынды мөлшері 500-550 мг/м² жоғарламауы керек.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, жел шешек, белдеме ұшық, бауыр және/немесе бүйрек жетіспеушілігі, гипербилирубинемия, миелосупрессия, қаназдық, лейкопения, тромбоцитопения, миокардит, МИ, аритмия, қан кетулер, туберкулез, асқазан мен ұлтабардың жара аурулары, жедел гепатит, басқа химиотерапияны бойы қолдану бір ай бойы; жүктілік, емшекпен емізу.

Сақтандыру. Бауыр және/немесе бүйрек қызметі бұзылған, жүрек ауруларымен ауыратын (сонымен қатар анамнезенде) науқастарға, аяқ қақпаны және нефролитиазбен ауыратын науқастарға (сонымен қатар анамнезенде) сақтықпен тағайындайды

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): ЭКГ бақылауы, эхокардиография, жүректің соғу көлемін анықтау, көкірек қуысының рентгенографиясы, гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін анықтау, , лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар АЛТ, АСТ, билирубин, несепнәр қышқылының деңгейін қанның сары суында бақылау қажет.

Лейкоциттер саны 3500/мкл және тромбоциттер саны 100 000/мкл төмен болғанда доксорубициннің мөлшерін 50%-ға азайтады. Доксорубинді енгізгеннен кейін бірнеше сағаттан кейін немесе сол кезеңнен бастап, ауыр, өмірге қауіпті аритмия дамуы туралы мәліметтер бар. Оны бірінші қолданған күндері зәрдің қызыл түске боялуы мүмкін.

Экспериментальды зерттеулер кезінде доксорубиннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Тромбоцитопения, лейкопения, қаназдық, аритмии, кардиомиопатия, стоматит немесе эзофагит, құсу, жүректің айнуы, диарея, нефропатия, сәулелі эритеманың қайталануы, конъюнктивит, алопеция; қуық ішіне енгізген кезде — цистит.  

Саудаға тіркелген атауы: Доксорубицин, Келикс.

МИТОКСАНТРОН

(MITONOXANTRONE)

Шығарылу түрі. Флакондағы егуге арналған ерітінді 10 мг/5 мл, 20 мг/10 мл, 25 мг/12,5 мл, 30 мг/15 мл.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Миелобласты, промиелоцитарлы, монобласты лейкоз. Сүт безінің қатерлі ісігі (жергілікті және/немесе алыстағы метастаздарымен), ходжкинск емес лимфома, бауырдың қатерлі ісігі. Үдемелі сүт безінің қатерлі ісігі мен ходжкинск емес лимфомасының монотерапиясы кезінде к/т тамшылатып қолданады 14 мг/м² 1 рет 3-4 аптада.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Бауыр және/немесе бүйрек қызметі бұзылған, жүрек ауруларымен ауыратын (сонымен қатар анамнезенде) науқастарға, қан түзілудің тежелуі, бронхиальды демікпеде, көкірек аралығын кезекті сәулелендірудегі науқастарға сақтықпен тағайындайды.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): ЭКГ бақылауы, эхокардиография, жүректің соғу көлемін анықтау, көкірек қуысының рентгенографиясы, гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін анықтау, , лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар АЛТ, АСТ, билирубин, несепнәр қышқылының деңгейін қанның сары суында бақылау қажет.

Митоксантрон туғызатын қанның түзілуін тежеу, көбінесе 10 күнде дамиды, қайта қалпына келу – 21 күні болады. Митоксантронның қолдануы кезінде 1-2 күннен кейін зәрдің транзиторлы жасыл түске боялуы мүмкін (кейде көздің ақ қабағы).

Экспериментальды зерттеулер кезінде митоксантронның мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Қан түзілуінің тежелуі, жүректің айнуы, құсу, диарея, АІЖ қан кетулер, стоматит, бауыр қызметінің бұзылуы; миокард ишемиясы, интерстициальды пневмонит (бірен саран жағдайларда), шаштың түсуі, екіншілік инфекциялар.  

Саудаға тіркелген атауы: Митоксантрон ЛЭНС.  

МИТОМИЦИН

(MITOMYCIN)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітінді 2,5 мг, 20 мг

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Өңештің, асқазанның, бауырдың өт қапшығының, тоқ ішек пен тік ішектің, жатыр мойынының қатерлі ісігі, эндометрия, сүт безінің, қынап ернеуінің, өкпенің, қатерлі ісігі, мезотелиома, бүйрек түбекшесінің және несеп ағардың, қуықтың, қуық үсті безінің, бастың және мойынның қатерлі ісігі (монотерапия немесе алдыңғы емнің тиімсіздігі кезінде паллиативті ем). Монотерапия кезінде — к/т 20 мг/м² ара қашықтығы 6-8 апта. Біріктірілген химиотерапия құрамында — 8-10 мг/м² 1 рет 4 аптада. Қуық ішіне — 20-60 мг-нан 1 реттен аптасына 6-8 апта бойы.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, анамнезендегі идиосинкразия, тромбоцитопения, коагулопатия, қан кетулер, СБЖ, сүйек кемігі қызметінің тежелуі, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Қан түзеуі тежелген, бүйрек қызметі бұзылған науқастарға сақтықпен тағайындайды.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): қанның сары суындағы азот несепнәр мен креатинин деңгейін анықтау, гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау, фрагментарлы эритроциттер болуына шеткі қанды зерттеу. Лейкоциттер саны 4000/мкл және тромбоциттер 100 000/мкл кезінде препаратты доғарады, емді гемотологиялық көрсеткіштер қалпына келген соң қайта жалғастырады. Гемолитико-уремиялық синдромды анықтау үшін, шеткі қан көрсеткіштері және бүйрек қызметін емнен кейін бірнеше айға дейін бақылау керек. Әсіресе 60 мг және одан жоғары мөлшерді қабылдаған науқастарда.

Экспериментальды зерттеулер кезінде митомициннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Тромбоцитопения, лейкопения, қаназдық, алопеция, өкпеде инфильтраттардың болуы, стоматит, жүректің айнуы, құсу, диарея, бауыр қызметінің бұзылуы, СБЖ, гемолитикалық уремиялық синдром, бүйрек қызметінің бұзылуы, макроцитарлы гемолитикалық қаназдық синдромы, кешкі сүйек кемігіне улы әсері.  

Саудаға тіркелген атауы: Веро-митомицин, Мутамицин

ЭПИРУБИЦИН

(EPIRUBICIN)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін, ұнтақ флакондағы еріткішпен бірге 10 мг, 50 мг; егуге арналған құнарландырылған ерітінді 2 мг/мл.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Сүт безінің, аналық безінің, асқазанның, ішектің (тоқ ішек пен тік ішек), бауыр, ұйқы безінің, қуықтың, өкпенің, қатерлі ісігі, жедел лейкоз, ходжкинск және ходжкинск емес лимфомалар, меланома, миеломды ауру, саркома (жұмсақ тіндердің, остеогенді), нейробластома, бас пен мойы ісігі. Монотерапия кезіндегі курстық мөлшер 60-90 мг/м², оны 2-3 күнге бөлуге және 21 күннен кейін қайталауға болады. Жалпы курстық мөлшер 900 мг/м² жоғарламауы керек. Қуықтың қатерлі ісігі кезінде — қуық ішіне 30-80 мг-нан 1 рет 7 күнде 8 аптадай енгізеді.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, миелосупрессия, ЖЖ (сонымен қатар анамнезенде), доксорубицин мен даунорубициннің ең жоғарғы мөлшерімен алдын жүргізілген ем кезінде, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Бауыр қызметі бұзылған (мөлшерін азайту) кезде сақтықпен тағайындау. Егер курстық мөлшері 900 мг/м² жоғары болса, кардиотоксикалық жанама әсерлерінің тәуекелі жоғарлайды. Эпирубицинмен емдеуді доғару кезінде, бірнеше аптадан кейін жүрек жетіспеушілігі дамуы мүмкін.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): ЭКГ бақылауы, эхокардиография, жүректің соғу көлемін анықтау, көкірек қуысының рентгенографиясы, жаралардың пайда болуын анықтау үшін, ауыз қуысын қарап тексеру, гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін анықтау, , лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар АЛТ, АСТ, билирубин, несепнәр қышқылының деңгейін қанның сары суында бақылау қажет.

Экспериментальды зерттеулер кезінде эпирубиннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Лейкопения (көбінесе транзиторлы), тромбоцитопения, қаназдық; кардиотоксикалық, улы миокардит; алопеция, мукозит, стоматит, гипертермия, конъюнктивит; анорексия, жүректің айнуы, құсу, диарея, бауыр трансаминаза белсенділігінің жоғарлауы; көктамырлардың склерозға ұшырауы, байқаусызда экстравазальды енгізген кезде, қоршаған тіндердің некрозы.  

Саудаға тіркелген атауы: Фарморубицин, Веро-эпирубицин.