8.2.1. Алкилдеуші препараттар

Алкилдеуші препараттармен химиотерапияны дұрыс таңдаған кезде және науқаспен кеңескенде келесі ақпараттарға мән беру қажет:

Дәрілік заттарды қолданғанға дейін:

Факторлар,әсіресе қолданғанға әсер ететін: препаратқа жоғары сезімталдық, жүктілік, лактация – қанның түзілуін және иммунды жүйені тежейтін басқа дәрілік заттарды қолданғанда, цитотоксикалық препараттарды немесе сәулелі терапияны қолданғанда ұсынылмайды; басқа медициналық мәселелер, әсіресе жел шешек, белдеме ұшық және басқа да жедел инфекциялық аурулар, бауыр және/немесе бүйрек қызметі бұзылғанда, егде жастағылар мен балаларға.

Дәрілік заттарды дұрыс қолдану:

Науқастағы аурудың ерекшелігіне және медициналық мәселелерді ескеріп дұрыс мөлшерлеу.

Біріктіріп қолданған кезде сақтықты сақтау керек.

Ең маңыздысы тағайындалған препарат санын науқас дұрыс қабылдауы (әсіресе біріктіріп қолданған кезде маңызды).

Науқас жеткілікті сұйықтықты қабылдауы маңызды және диурезді күшейту тиіс. Препараттарды таңертен қабылдауы ұсынылады (геморрагиялық циститтің алдын алу шаралары).

Жүректің айнуы, құсу, тәбеттің жоғалуы мүмкін. Препаратты «асқазан бұзылыстарына» қарамастан қабылдауды жалғастыру, оның доғаруын тек дәрігер ғана шешеді.

Жіберілген мөлшер: мүлдем қолданбау керек, мөлшерді екі есе жоғарлатуға болмайды.

Дұрыс сақтау.

Дәрілік заттарды қолдану кезінде сақтық шаралары:

Мамандандырылған дәрігердің бақылауы маңызды.

Науқстың және оның отбасы мүшелерінің иммунизациядан бас тартуы.

Сүйек кемігінің тежелу белгілері байқалған кездегі сақталатын сақтықтар:

Шеткі қанның көрсеткіштерін үнемі қатаң бақылау қажет (1-2 рет/аптасына) емделу кезінде және 1 рет 4 аптада аурудың беті қайтқан кезде. Алкилдеуші препараттарды лейкоциттер саны 2000-2500/мкл төмендегенде немесе тромбоциттер саны 100 000/мкл төмендегенде қабылдауды доғару керек. Қайта қолдануды осы көрсеткіштер қалпына келген соң жалғастыруға болады.

Науқастар бактериальды инфекциямен ауыратын науқастармен қатынастан қашуы керек.

Микрогематоурияны анықтау үшін тест жүргізілуі тиіс. Макрогематоурияның көріністерімен науқасты ақпараттандыру керек (қан кетулер мен қан құйылу, қара қара май тәрізді нәжіс, зәрде немесе нәжісте қанның болуы, теріде қызыл дақтардың болуы) және тез арада дәрігердің кеңесі қажет.

Науқастарға тіс уқалап тазалау кезінде сақтықтарды сақтау керектігімен ақпараттандыру, жарақат алудан қашу үшін.

Жанама/қалаусыз әсерлер. Гематологиялық асқынулар, шаштың түсуі (ем аяқталғаннан кейін шаштың өсуі қалпына келеді) мүмкін; өкпеге, жүрекке немесе қуыққа улы әсер етеді; екіншілік қатерлі ісік; дәрігер бұл жайында науқасты ескертуі керек.

БУСУЛЬФАН

(BUSULPHAN)

Шығарылу түрі. Таблетки 2 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Созылмалы миелолейкоз, эритремия, шынайы полицитемия, эссенциальды тромбоцитемия, миелофиброз. Ішке қолданады. Созылмалы миелолейкоз кезінде шамалы спленомегалиямен жүретін және лейкоциттер саны 200 000/мкл, эритремия және тромбоцитемия болғанда - 4-6 мг/тәу (60 мкг/кг) 1—3 қабылдауға. Айқын спленомегалия кезінде және үлкен лейкоциттер санында — 8—10 мг в 2—3 қабылдауға.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, тромбоцитопения, панцитопения; ісіктердің радио- немесе химиотерапиясынан кейінгі жағдайларда; бласты трансформация; жүктілік (I үшайында), емшекпен емізу, жас балаларға (өмірлік қажеттілік көрсеткіштерінен басқа). Жүктілік, лактация.

Сақтандыру. Аяқ қақпаны мен нефролитиазбен ауыратын науқастарға қолдану ұсынылмайды (сонымен қатар анамнезенде). Науқастарда гиперурикемия немесе/және гиперурикозурия кезінде емнің басында түзетулер жүргізу қажет. Анамнезенде тырыспалы талмалар, бас миының жарақаттары көрсетілген кезде сақтықпен қолдану керек. Балаларда бусульфан тек сирек жағдайларда ғана қолданылады.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Қан сары суындағы СФ, АЛТ, билирубин, несепнәр қышқылының құнарлығын бақылау қажет.

Экспериментальды зерттеулер кезінде бусульфанның канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Лейкопения, тромбоцитопения, қаназдық, алопеция, бауыр қызметінің бұзылуы, катаракта, гинекомастия, миастения, геморрагиялық цистит; аменорея, дисменорея, гиперурикемия, стоматит, гиперпигментация. Ұзақ қолданған кезде — интерстициальды өкпе фиброзы, өкпе кальцинозы.  

Саудаға тіркелген атауы: Миелосан  

ГИДРОКСИКАРБОМИД

(HYDROXYCARBOMIDE)

Шығарылу түрі. Капсулы 500 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Созылмалы миелолейкоз, меланома, аналық безінің қатерлі ісігі, жатырдың хориокарциномасы, бастың және мойынның ісіктері, мидың ісігі, эритремия. Мөлшерлеу тәртібі жеке. Тәуліктік мөлшерді 20-80 мг/кг құрайды, қолдану жиілігі мен ұзақтығы емдеу кестесіне байланысты. Мөлшер нағыз немесе шынайы дене салмағына байланысты есептеледі, қайсысы аз болса соған есептеледі.

Кері көрсеткіштері. Лейкопения 2500 төмен лейкоциттерден в/мм³, тромбоцитопения төмен 100 000 тромбоциттерден в/мм³, айқын қаназдық, гидроксикарбомидке жоғары сезімталдық. Жүктілік, лактация.

Сақтандыру. Бүйрек қызметі бұзылған науқастарда сақтықты сақтау қажет. Егде жастағы науқастарға мөлшер тәртібін түзету қажет. Гиперурикемия даму тәуекелі мүмкін. Сәулелі терапиямен біріктіру асқазанның шырышты қабатының зақымдалуы мен миелодепрессиямен байланысты болатын жанама әсерлерінің күшеюіне әкелуі мүмкін. Қаназдық дамуы кезінде, гидроксикарбомид курсын үзбестен оны емдеу керек.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Миелодепрессия, стоматит, анорексия, жүректің айнуы, құсу, диарея, іштің қатуы, зәр шығарудың қиындауы, алопеция, макулезно-папулезді бөртпелер және беттің эритемасы, қалжырау сезімі, бастың ауруы, ұйқышылдық, бастың айналуы, елестер, тырысулар. Сирек – бүйрек, бауыр қызметінің бұзылуы, дене қызуының жоғарлауы.

Саудаға тіркелген атауы: Гидроксикарбомид.

ДАКАРБАЗИН

(DACARBAZINE)

Шығарылу түрі. Егу үшін лиофилизирленген ұнтақ 100 мг, 200 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Қатерлі меланома, лимфогранулематоз, жұмсақ тіндердің саркомасы (Капош саркомасынан басқа). Көп құрамды химиотерапия кестесінің құрамында: Ходжкина ауруы, остеогенді саркома, жатыр саркомасы, лимфосаркома, эмбриональды рабдомиосаркома, плевраның және құрсақтың мезотелиомасы, карциноидты ісіктер, феохромоцитома, инсулинома, нейробластома, глиома. Қатаң қабылданады к/т, сирек  - а/і. Монотерапияны циклмен жүргізеді 5-6 күндік 200-250 мг/м² күніне есептеу бойынша, үзіліс - 21 күн. Басқа ДЗ біріктіргенде - 100-150 мг/м² 4-5 күндей қатарынан, курстың қайталануы 4 аптадан кейін.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, миелодепрессия, ауыр бауыр және/немесе бүйрек жетіспеушілігі, вирусты аурулар, жалпыланған инфекциялар, жүктілік, лактация.  

Сақтандыру. Алдын цитотоксикалық препараттарды немесе сәуле терапиясын қабылдаған науқастарға сақтықпен қолданады. Біріктіріп қолдану кезінде дакарбазинді алдымен блеомицнмен, фторурацилмен, винкритинмен және преднизолонмен біріктіреді.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар қанның сары суында АСТ, АЛТ, билирубин, ЛДГ, несепнәр қышқылы, азот несепнәрі және креатинин деңгейін бақылау қажет.

Экспериментальды зерттеулер кезінде дакарбазиннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Анорексия, стоматит, жүректің айнуы, құсу, диарея, бауыр ферменттерінің белсенділігі жоғарлайды, қаназдық, гранулоцитопения, тромбоцитопения, лейкопения, аллергиялық реакциялар, қан кетулер, суперинфекция.  

Саудаға тіркелген атауы: Дакарбазин лахема  

ИФОСФАМИД

(IFOSFAMIDE )

Шығарылу түрі. К/т енгізу үшін инъекциялық ерітіндіні дайындауға арналған флакондағы құрғақ ұнтақ 200 мг, 500 мг, 1000 мг, 2000 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Операция жасауға болмайтын қатерлі ісіктер: өкпенің, аналық безінің, қатерлі ісіктері, жұмсақ тіндердің саркомасы, сүт безінің, ұйқы безінің, қуықтың, бүйректің, жатыр мойынының қатерлі ісігі, эндометрия, қатерлі лимфома, Юинга саркомасы; балалардағы ісіктер — саркома, Вильмса ісігі, нейробластома, герминогенді ісіктер, қатерлі лимфомалар. К/т тамшылатып қолданады, күнде таңертен (немесе күн ара) 50-60 мг/кг 5 күндей. Курсты 4 аптадан кейін қайталауға болады.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, миелосупрессия, несеп жолдарының инфекциясы, бүйрек қызметінің бұзылуы, екі жақты несеп ағуының бұзылуы, гипопротеинемия, жүктілік, лактация.  

Сақтандыру. Емнің алдында инфекция ошағын тазалау керек және электролиттік тепе-теңдік бұзылыстарды түзету мүмкіндіктері. Несепте глюкоза, ақуыз, фосфат деңгейінің жоғарлауы мүмкін. Уротоксикалық әсерінің алдын алу үшін, ифосфамидпен емдеуді жергілікті қолданумен біріктіреді.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар қанның сары суында АСТ, АЛТ, билирубин, ЛДГ, несепнәр қышқылы, азот несепнәрі, креатинин, фосфат пен калий деңгейін бақылау қажет.

Экспериментальды зерттеулер кезінде ифосфамидтің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Жүректің айнуы, құсу, стоматит, бауыр қызметінің бұзылуы, энцефалопатия, лейкопения, тромбоцитопения, геморрагиялық цистит, дизурия, бүйрек қызметінің бұзылуы, нефропатия, жыныс бездер қызметінің бұзылуы, шаштың түсуі, фотосенсибилизация, иммунодепрессия.  

Саудаға тіркелген атауы: Холоксан  

КАРБОПЛАТИН

(CARBOPLATIN)

Шығарылу түрі. Егуге арналған флакондағы ерітінді 50 мг, 150 мг, 450 мг ерітінді немесе егу үшін құнарлық 50 мг/5 мл, 150 мг/15 мл, 450 мг/45 мл; егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін флакондағы лиофилизирленген ұнтақ 150 мг/15 мл, 50 мг/5 мл.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Аналық безінің қатерлі ісігі (біріншілік емдеуде біріктірілген химиотерапия құрамында және екіншілік — соңғы сатылардағы паллиатив), герминогенді ісіктер, меланома, бастың және мойынның ісіктері, өкпенің қатерлі ісіктері (ұсақ жасушалы және ұсақ емес жасушалы), жатыр денесі мен мойынының қатерлі ісіктері, қуықтың қатерлі ісіктері, жұмсақ тіндердің саркомасы. Енгізілуі тек к/т тамшылатып. Ересектерге: 300-400 мг/м², қайта қолдануы 4 аптадан кейін. КК 41-59 мл/мин кезінде бастапқы мөлшер 250 мг/м² , 16-40 мл/мин — 200 мг/м².  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, СБЖ (КК 20 мл/мин төмен), қанауға бейім ісіктер, сүйек кемігінің қан түзеуінің тежелуі, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Карбаплатинді тек химиотерапия жүргізу тәжірибесі бар дәрігердің бақылауымен ғана қолданады. Есту бұзылыстары, асцит немесе экссудативті плевриті бар науқастарға қолдану ұсынылмайды. Алдын цитотоксикалық препараттарды немесе сәуле терапиясын қабылдаған науқастарға сақтықпен қолданады.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар науқастарда неврологиялық статусты қадағалау қажет. Биохимиялық көрсеткіштердің өзгерістері болуы мүмкін: қанның сары суында несепнәр мен креатинин деңгейінің жоғарлауы, магния, калия, кальция құнарлығының төмендеуі.

Карбоплатин канцерогенді және мутагенді әсер көрсетуі мүмкін.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Миелосупрессия (мөлшерге тәуелді), жүректің айнуы, құсу, стоматит, бауыр қызметінің бұзылуы, шеткі полинейропатия, бүйрек қызметінің бұзылуы, азооспермия, аменорея, гипомагниемия, гипокалиемия, гипокальциемия, инфекциялық ауруларға, қан кетулерге бейім болуы, алопеция, АҚ төмендеуі.  

Саудаға тіркелген атауы: Карбоплатин-ЛЭНС, Карбоплатин, Циклоплатин.  

ЛОМУСТИН

(LOMUSTINE)

Шығарылу түрі. Капсулалар 40 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

ОЖЖ-нің ісіктері, метастазды ми ісігі, кеңірдектің, өңештің, брохтың, өкпенің ісігі, лимфогранулематоз, лимфосаркома, қатерлі лимфома, миеломды ауру, плазмоцитома, диссеминирленген тері меланомасы. Ішке қолданады 100-130 мг/м² 1 реттен 6 апта немесе 75 мг/м² 1 реттен 3 апта.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Өкпенің тездетілген қызметі төмендеген науқастарға қолданған кезде, өкпеге улы әсер тәуекелінің жоғарлауы дамуын ескеру қажет.

Науқастарды бақылау (көбінесе клиникалық маңызды): емдеу кезінде шеткі қанның көрсеткіштерін (аптасына 1 рет) жүйелік бақылау қажет және ем аяқталған соң 6 апта бойы (кеш дамитын миелотоксикалық әсерінің пайда болуын есептегенде) қадағалау. Сонымен қатар бауыр мен бүйрек қызметін зертханалық бақылау.

Басқа цитотоксикалық заттарды тағайындауды ломустатинді доғарғаннан кейін, 3-6 аптадан соң барып бастайды.

Экспериментальды зерттеулер кезінде ломустатиннің мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Лейкопения, тромбоцитопения, қаназдық, жүректің айнуы, құсу, анорексия, стоматит, диарея, алопеция, бауыр қызметінің бұзылуы, аменорея, азооспермия, өкпе инфильтраты мен фиброзы.  

Саудаға тіркелген атауы: СииНУ.  

ОКСАЛИПЛАТИН

(OXALIPLATINE)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін лиофилизирленген флакондағы ұнтақ 50 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Флуоропиримидин туындыларының тиімсіздігі кезіндегі метастазданатын тоқ ішек пен тік ішектің қатерлі ісігі (монотерапия тұрінде немесе флуоропиримидин туындысымен бірге). К/т енгізу. Монотерапия үшін және біріктірілген ем құрамында ұсынылатын мөлшерді 130 мг/м² құрайды.

Кері көрсеткіштері. Платин туындыларына жоғары сезімталдық. Жүктілік, лактация.

Сақтандыру. Оксалиплатин тек химиотерапия жүргізу тәжірибесі бар дәрігердің бақылауымен ғана қолданады.

Науқастарды бақылау (көбінесе клиникалық маңызды): емдеу алдында және емделу кезінде шеткі қан көрсеткіштерін және неврологиялық статусты бақылау қажет.

Оксалиплатинді қолдану кезіндегі қайтымды парестезия көріністерінде, мөлшерді түзетудің қажеті жоқ. Нейропатия симптомдарын көбінесе суық үдетеді. Жиналу салдарынан парестезия қызметтік бұзылыстар туғызуы мүмкін, оксаплатиннің жалпы мөлшері 800 мг/м² жеткенде (6 циклде). Фторурацилмен біріктіріп қолданған кезде нейтро- және тромбоцитопенияның айқындылығы тереңдей түседі.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Жиі – айқын шеткі нейропатия: аяқ-қолдың парестезиясы, тырысулар, ауыз тұсының, жоғарғы тыныс алу жолдарының және АІЖ дизестезиясы; ларингоспазм. Қатты жүректің айнуын, құсу туғызуы мүмкін. Қаназдық, лейкопения, гранулоцитопения, тромбоцитопения болуы мүмкін.

Саудаға тіркелген атауы: Оксалиплатин, Оксатера, Элоксатин.

ПРОКАРБАЗИН

PROCARBAZINE

Шығарылу түрі. Капсулалар 50 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Лимфогранулематоз, ходжккин емес лимфомалар, миеломды аурулар, өкпенің қатерлі ісіктері, мидың ісіктері, қатерлі тимома. Алғашқы емдеу кестесі: 1-ші күн – 50 мг; 2-ші күн – 100 мг; 3-ші күн – 150 мг; 4-ші күн – 200 мг; 5-ші күн – 250 мг; 6-шы күн – 250-300 мг; қалған күндері – 250-300 мг. Біріктіріп емдеген кезде мөлшері 100/мг/м²/тәулігіне. 10-14 күндей. Егер емделу барысында лейкопения немесе тромбоцитопения байқалса, препаратты қолдануды доғару керек. Лейкоциттер мен тромбоциттердің құрамы қалпына келген соң, емді қайта ұстап тұрушы мөлшерде жалғастыруға болады.

Кері көрсеткіштері. Созылмалы маскүнемдік, созылмалы жүрек жетіспеушілігі, феохромоцитома, лейкопения, тромбоцитопения, айқын бауыр немесе бүйрек қызметтерінің бұзылыстары. Жүктілік, лактация.

Сақтандыру. Прокарбазинді сүйек кемігінің тежелуімен, жүрек қан-тамыр ауруларымен, гипертиреозбен ауыратын науқастарға, алдын цитостатикалық ем қабылдаған науқастарға сақтықпен қолданады. Прокарбазинді қояншықпен, шизофрениямен, паркинсонизммен ауыратын науқастарға сақтықпен қолданады. Симпатэктомия науқастарына сақтықпен тағайындайды. Бүйрек ауруларымен ауратын науқастарда мөлшерін түзету қажет. Прокарбазинді сәулелі терапиядан немесе химиотерапиядан кейін бір айдан соң барып тағайындауға болады.

Науқастарды бақылау (көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау; қан плазмасында АЛТ, АСТ, ЛДГ, билирубин деңгейін анықтау қажет. Сонымен қатар қан плазмасындағы азот несепнәр мен креатинин деңгейін бақылау керек. ОЖЖ-сі жағынан бұзылыстар байқалғанда; лейкопения, тропбоцитопения; жоғары сезімталдық реакциясы, стоматит, диарея, қан кетулер кездерінде прокарбазинді қолдануды бірден доғару керек.

Прокарбазин МАО баяулатқыштарының ең әлсіз болып келеді. Бір мезгілде симпатомиметиктермен, үш циклді антидепрессанттармен, тираминге бай тағамдармен (ірімшік, йогурт, банандар ж.т.б.) қолданудан қашу керек.

Экспериментальды зерттеулер кезінде прокарбазиннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Жүректің айнуы, құсу, лейкопения, тромбоцитопения. Сирек – алопеция, невропатия, атаксия, холестазды сары ауру, терінің аллергиялық көріністері және жеке жағдайларда азооспермия.

Саудаға тіркелген атауы: Прокарбазин.

ТЕМОЗОЛОМИД

TEMOZOLOMID

Шығарылу түрі. Капсула 5 мг, 20 мг, 100 мг и 250 мг

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Бірінші рет анықталынған мультиформалы глиобластома – сәулелі еммен бірге біріктіріп емдеу, кейін – адъювантты ем; қатерлі глиома (мультиформалы глиобластома немесе анапластикалық астроцитома), дәстүрлі емнен кейінгі аурудың қайталануы немесе қарқындауы кезінде; таралған метастазды қатерлі меланома – бірінші қатардағы терапиялық заттар ретінде. Темозоламидті ішке қолданады, аш қарынға, тамақ қолданар алдында бір сағат бұрын. Капсуланы бүтіндей жұту керек, стақан сумен ішу арқылы. Тағайындалған мөлшер ең аз капсула санымен қолданылуы тиіс.

Бірінші рет анықталынған мультиформалы глиобластомада сәулелі еммен бірге жүргізеді. Темозоламидті күніне 42 күндей 75 мг/м² мөлшерде тағайындайды – бір мезгілде сәулелі еммен бірге (30 фракциялы жиынтық мөлшері 60 Гр). Мөлшерін төмендету ұсынылмайды, бірақ науқастың препаратты көтере алуына қарай үзуі мүмкін. Адъюванттық ем біріктірілген емді аяқтағаннан кейін 4 аптадан соң тағайындалынады және 6 кезекті цикл түрінде жүргізіледі.

Қарқындаушы немесе қайталанушы қатерлі глиома мультиформалы глиобластома түріндегі немесе анапластикалық астроцитомдар (ересектерді және 3 жастан үлкен балаларды емдеуде). Таралған метастазды қатерлі меланома (ересектерді емдеу). Алдын химиотерапия қабылдамаған науқастарға, темозоламидті 200 мг/м² мөлшерде күніне бір рет 5 күндей тағайындайды кейін препаратты қабылдауды 23 күнге үзеді (бір циклді емдеудің жалпы ұзақтығы 28 күнді құрайды). Алдын химиотерапия курсын қабылдаған науқастар үшін, бастапқы мөлшерді 150 мг/м² құрайды күніне бір рет; екінші циклде мөлшерін 200 мг/м² дейін күніне көтеру мүмкін, тек келесі циклдің бірінші күнінде нейтрофилдердің абсолюттік саны 1500/мкл-ден төмен болмауы керек, ал тромбоциттер саны 100000/мкл-ден төмен болмау.

Емделу ұзақтығы 2 жылды құрайды. Ауруды емдегенде қарқындау белгілері пайда болғанда темозоламидпен емдеуді доғару керек.

Кері көрсеткіштері.

Темозоломидке немесе препараттың басқа құрамдарына жоғары сезімталдық, сонымен қатар дакарбазинге (ДТИК); айқын миелосупрессия; жүктілік; лактация кезеңі; жас балаларға – 3 жасқа дейін (қайталанушы немесе қарқындаушы қатерлі глиома) немесе 18 жасқа дейін (бірінші рет анықталынған мультиформалы глиобластома немесе қатерлі меланома); егде жастағылар (70 жастан үлкен).

Сақтандыру.

Темозоламидпен емдеуді тек бас ми ісіктері кезіндегі химиотерапия жүргізу тәжірибесі бар дәрігердің бақылауымен ғана жүргізілуі тиіс.

Құсуға қарсы алдын алу шараларының емдерін біріктіріп емдеудің алдында жүргізу керек (сәулелі еммен бірге) және бірінші анықталған мультиформалы глиобластоманың адъювантты емі кезінде ұсынылады. Егер Темодаломмен емделу кезінде жүректің айнуы немесе құсу пайда болса, келесі емдерде құсуға қарсы ем жүргізілу керек. Құсуға қарсы препараттарды Темодалмен емделудің алдында және емнен кейін қабылдау қажет. Егер құсу Темодалды қабылдаудан кейін бірінші 2 сағатта пайда болса да препаратты қабылдауды сол күні жүргізуге болмайды.

Темозоламидті қабылдаған, әсіресе глюкокортикостероидтармен біріктіріп бергенде Pneumocystis carinii туғызатын пневмонияның даму тәуекелінің жоғары болуына байланысты барлық науқастарды қатаң бақылау керек.

Егде жастағы науқастарда (70 жастан үлкен) нейтропения мен тромбоцитопения даму тәуекелі, жастарға қарағанда жоғары болып келеді. Сондықтан егде жастағы науқастарға темозоламидті сақтықпен тағайындайды следует назначать с осторожностью.

Науқастарды бақылау (көбінесе клиникалық маңызды): ): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау; Сонымен қатар бауыр, ОЖЖ және есту мүшесінің қызметін бақылау қажет.

Капсула ішіндегісінің (ұнтақтың) теріге немесе шырышты қабатқа түсуі кезінде, үлкен көлемде сумен жуу қажет.

Дәрілік заттың транспорттық көліктері мен потенциальды қатерлі механизмдерді басқаруға әсер ету ерекшеліктері

Препараттың кейбір жанама әсерлері, ұйқышылдық және қалжырау сезімі сияқты транспорттық көліктерді немесе потенциальды қауіпті қызмет түрлерімен айналысуда, жоғары көңіл қоюды талап ететін психомоторлы реакцияларда теріс әсер етуі мүмкін.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Қан түзілу жүйесі жағынан: өте жиі – тромбоцитопения, нейтропения, лимфопения; сирек емес – панцитопения, лейкопения, қаназдық. Кумуляциялық миелосупрессия белгілері байқалмаған. Асқорыту жүйесі жағынан: өте жиі – жүректің айнуы, құсу, іштің қатуы, анорексия; жиі – диарея, іштің ауруы, диспепсия, дәмнің өзгеруі. Жүйке жүйесі жағынан: өте жиі – бас ауру; жиі – ұйқышылдық, бастың айналуы, парестезия, астения. Тері мен тері қосалқылары жағынан: жиі – бөртпелер, қышыну, алопеция, петехия; өте сирек – есекжем, экзантема, эритродермия, мультиформалы эритема. Иммунды жүйе жағынан: өте сирек – аллергиялық реакциялар, анафилаксияны қоса.

Басқа да: өте жиі – жоғары қалжырау; жиі – дене салмағының төмендеуі, ентігу, дене қызуының жоғарлауы, қалтырау, жалпы дімкәстік; сирек – оппортунистикалық инфекциялар, өте сирек пневмонияны қоса, миелодиспластикалық синдром дамуы тіркелеген (МДС) және екіншілік қатерлі үдерістер, лейкемияны қоса, сонымен қатар апластикалық қаназдық даму тәуекелімен бірге жалғасатын панцитопения дамуы байқалған.

Саудаға тіркелген атауы: Темодал.

ФОТЕМУСТИН

(FOTEMUSTINE)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін флакондағы ұнтақ 208 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Диссеминирленген қатерлі меланома (сонымен қатар бас миында орналасқан кезде); бас миының бірінші қатерлі ісіктерінде. К/т енгізеді. Монотерапия түрінде және емдеу кестесіне сәйкес біріктірілген ем құрамында. Бір реттік мөлшерді 100 мг/м² құрайды.

Кері көрсеткіштері. Жүктілік, лактация.

Сақтандыру.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): емделу кезінде шеткі қанның көрсеткіштерін, бауыр қызметін жүйелік бақылау қажет. Миелодепрессивті әсері басқа гемопоэзді тежейтін дәрілермен бір мезгілді немесе кезекті дәрілермен ем жүргізгенде жоғарлайды.

Экспериментальды зерттеулер кезінде фотемустиннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Тромбоцитопения, лейкопения, жүректің айнуы, құсу, іштің ауруы, диарея, трансаминаза, СФ, билирубин деңгейінің шамалы жоғарлауы; сирек – парестезия, дәмнің бұзылуы, қанда несепнәр деңгейінің транзиторлы жоғарлауы, дене қызуының жоғарлауы, тері қышынулары, енгізілген жердегі флебит.

Саудаға тіркелген атауы: Мюстофоран.

ХЛОРАМБУЦИЛ

(CHLORAMBUCIL)

Шығарылу түрі. Таблеткалар 2 мкг, 5 мкг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Лимфогранулематоз (Ходжкин ауруы), қатерлі лимфомалар (сонымен қатар лимфосаркомалар), ретикулосаркома, созылмалы лимфолейкоз, түкті жасушалы лейкоз, миеломды ауру, аналық безінің қатерлі ісігі, сүт безінің қатерлі ісігі, макроглобулинемия Вальденстрема, Леттерера—Сиве ауруы, хорионкарцинома, гломерулонефрит, Бехчета ауруы, дерматомиозит, ревматоидты артрит, саркоидоз, увеит, нефротикалық синдром, гистиоцитоз Х. Лимфогранулематозды емдеуде: біріккен химиотерапия құрамында ішке 0,2 мг/кг/тәулігіне 4—8 апта бойы. Қатерлі лимфома: бастапқы мөлшер 0,1—0,2 мг/кг/тәулігіне.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Емдеу кезінде шеткі қанның көрсеткіштерін жүйелік бақылап отыру керек. Бүйректің шығару қызметі бұзылған науқастар қатаң бақылауда болуы тиіс, себебі оларда азотемия дамуына байланысты, қосымша миелодепрессия дамуы мүмкін. Бауырдың ауыр ауруларымен ауыратын науқастарға препараттың мөлшерін төмендету қажет.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Сонымен қатар АЛТ, АСТ, СФ және ЛДГ деңгейін қанның сары суында бақылау қажет. Биохимиялық көрсеткіштер өзгерістерінің болуы мүмкін: қанның сары суындағы несепнәр қышқылының, несепнәр және креатинин деңгейінің жоғарлауы, су-электролиттік бұзылыстар.

Экспериментальды зерттеулер кезінде хлорамбуцилдің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Лейкопения, тромбоцитопения, лимфопения, нейтропения, Hb төмендеуі, жүректің айнуы, құсу, диарея, ауыз қуысының шырышты қабатының жаралануы, гепатотоксикалық әсері, қояншық тәрізді талмалар (балаларда нефротикалық синдроммен), интерстициальды пневмония, интерстициальды өкпе фиброзы, гиперурикемия немесе нефропатия, асептикалық цистит, етеккір циклінің бұзылуы, азооспермия.  

Саудаға тіркелген атауы: Хлорбутин.  

ЦИКЛОФОСФАМИД

(CYCLOPHOSPHAMIDE )

Шығарылу түрі. Драже 50 мг; егуге үшін ерітіндіні дайындауға арналған флакондағы ұнтақ 200 мг, 500 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Ұсақ жасушалы өкпенің қатерлі ісігі, аналық безінің, сүт безінің, жатыр мойыны мен денесінің, қуықтың, қуық үсті безінің қатерлі ісігі, нейробластома, ретинобластома, лимфогранулематоз, ходжкин емес лимфомасы, көптеген миелома, Вильмса ісігі, Юинга саркомасы, зеңді микоз, аталық безінің семиномасы; аутоиммуннды аурулар: ревматоидты артрит, теңге қотыр артриті, дәнекер тіндерінің жүйелік аурулары, аутоиммуннды гемолитикалық қаназдық, нефротикалық синдром, трансплантанттың қабылдамау реакциясын басу үшін. К/т, б/е қолданады 3-6 мг/кг (200-400 мг) күнделікті; 10-15 мг/кг (500-1000 мг) 1 реттен 2-5 күндей; 20-40 мг/кг 1 реттен 10-20 күндей. Курстық мөлшер — 8-14 г-нан, кейін ұстап тұрушы емнің мөлшеріне өтеді — 0,1-0,2 г-нан 2 реттен/аптасына. Ішке 1-3 мг/кг (50-200 мг) күнделікті 2-3 апта бойы.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, сүйек кемігінің гипо- және аплазиясы, айқын кахексия, қаназдық, лейкопения, тромбоцитопения, ісік ауруларының терминальды сатысы, жүктілік, емшекпен емізу.  

Сақтандыру. Аяқ қақпаны мен нефролитиазбен ауыратын науқастарда, адреналэктомиядан кейін сақтықпен қолданылады. Сүйек кемігінің ісік жасушаларымен сіңірілуі кезіндегі, алдын сәулелі терапия мен химиотерапия алған науқастарға циклофосфамидті сақтықпен тағайындайды.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): микрогематурияны анықтау. креатинин клиренсін анықтау, аудиометрия, неврологиялық зерттеулер, гематокриттік саны мен гемоглобин деңгейін анықтау, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Биохимиялық көрсеткіштер өзгерістерінің болуы мүмкін: қанның сары суындағы несепнәр қышқылының, несепнәр және креатинин деңгейінің жоғарлауы, су-электролиттік бұзылыстар. Бүйрек пен бауыр қызметін үнемі бақылау қажет.

Экспериментальды зерттеулер кезінде циклофосфамидтің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Жүректің айнуы, құсу, токсикалық гепатит; алопеция; абактериальды геморрагиялық цистит; лейкопения, тромбоцитопения; миалгия, оссалгия, бастың ауруы.  

Саудаға тіркелген атауы: Циклофосфан, Эндоксан  

ЦИСПЛАТИН

(CISPLATIN)

Шығарылу түрі. Лиофилизирленген флакондағы ұнтақ 10 мг, 25 мг, 50 мг; егуге арналған ерітінді, инфузиялық ерітіндіні дайындау үшін құнарлық 0,5 мг/мл.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Терінің қатерлі ісігі, меланома, бастың және мойынның ісіктері, өңештің қатерлі ісігі, өкпенің, асқазанның, аналық безінің, жатыр денесінің және мойынының, фаллопиев түтікшесінің, бүйрек түбекшесінің және несеп ағардың, қуықтың, несеп шығару өзегінің, қуық үсті безінің, аталық безінің, жыныс мүшесінің қатерлі ісігі, жатыр саркомасы, остеогенді және жұмсақ тінді саркома, Юинга саркомасы, нейробластома, ретинобластома, лимфома, хорионкарцинома, медуллобластома, қатерлі тимома, мезотелиома. Балаларда және ересектерде монотерапия ретінде: к/т 15—20 мг/м² 1-ші күннен 5-ші күнге дейін әр 3-4 аптада, 40 -100 мг/м² к/т инфузия 1 рет 3 аптада. Басқа ісіктерге қарсы дәрілермен бірге: аналық безінің ісігі кезінде — күнделікті 20 мг/ м² 5 күндей арасы 3 апта, барлығы 3 курс.  

Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, миелодепрессия, СБЖ, естудің төмендеуі, полиневрит, жүктілік, емшекпен емізу,  

Сақтандыру. Аяқ қақпаны мен нефролитиазбен ауыратын науқастарда, адреналэктомиядан кейін сақтықпен қолданылады.

Науқастарды бақылау(көбінесе клиникалық маңызды): гематокриттік санын және гемоглобин деңгейін, лейкоциттер санын+ лейкоцитарлы формула және тромбоциттер санын анықтау. Биохимиялық көрсеткіштер өзгерістерінің болуы мүмкін: қанның сары суындағы несепнәр қышқылының, несепнәр және креатинин деңгейінің жоғарлауы, су-электролиттік бұзылыстар. Бірінші нефротоксикалық әсерлердің көрінісі қолданудың 2-ші аптасында пайда болады. Нефротоксикалық әсерді төмендету үшін емнің алдында к/т 0,9 % хлорид натрий немесе 5% глюкоза ерітіндісін және қосымша маннитолды тағайындау ұсынылады.

Экспериментальды зерттеулер кезінде цисплатиннің канцерогенді және мутагенді әсері анықталған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Кері көрсетілген.

Емшекпен емізу: Кері көрсетілген.

Жанама әсерлері.

Бүйрек қызметінің бұзылуы, гиперурикемия, лейкопения, тромбоцитопения, қаназдық, гипомагниемия және гипокальциемия, гипокалиемия, гипонатриемия, жүректің айнуы, құсу, анорексия, бауырдың трансаминаза белсенділігінің жоғарлауы, миастениялық синдром, тырысулар, ототоксикалық, көрудің бұзылуы, көру жүйкесінің невриті.  

Саудаға тіркелген атауы: Цисплатин, Платидиам