4.2. Арнамалы антидоттар

Атропин ( 1.3 қара)

Ацетилцистеин

(Acetylcysteine)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітінді 2%, таблеткалар 100 мг, 200 мг

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Парацетамолмен уланған кезде антидот ретінде қолдану^А. Қақырықтың қиын бөлінуі (бронхит^А, пневмония, бронхоэктазды аурулар^D), бронхиальды демікпе, өкпенің муковисцидозы, отиттер, риниттер, синуситтер, тыныс алу мүшелеріне операция кезіндегі асқынулар (алдын алу шаралары үшін).

Ішке. Парацетамолмен уланған кезде – бастапқы мөлшер 140 мг/кг, кейін 70 мг/кг әр 4 сағат сайын 17 қосымша мөлшерге шейін; К/т 300 мг/кг 20 сағат 15 минут ішінде: 150 мг/кг 200 мл 5% декстроза ерітіндісінде 15 минут ішінде, екінші инфузия 50 мг/кг 500 мл 5% декстрозада – 4 сағ; үшінші инфузия 100 мг/кг 1000 мл 5% декстрозада соңғы 16 сағат ішінде.

Жедел ауруларда ересектер мен 14 жастан үлкен жасөспірімдерге — 400–600 мг/тәу 1 немесе 2 қабылдауға. Балалар үшін бір реттік мөлшер (тәулігіне 2-3 рет қабылдайды) жасына тәуелді болады: 2 аптадан 2 жасқа дейін — 50 мг; 6 жасқа дейін — 100 мг, 14 жасқа дейін — 200 мг (400 мг/тәу аспайды); курс — 5–7 күн. Созылмалы аурулар кезінде бірнеше аптаға дейін: ересектерге — 400–600 мг/тәу 1 немесе 2 қабылдауға; балаларға 6–14 жастағы — 100 мг-нан тәулігіне 3 рет. Муковисцидоз кезінде: балаларға 10 күннен 2 жасқа дейін — 50 мг-нан тәулігіне 3 реттен, 2–6 жасқа — 100 мг-нан тәулігіне 4 рет, 6 жастан үлкендерге — 200 мг-нан тәулігіне 3 реттен. Дене салмағы 30 кг-нан артық науқастраға мөлшерін 800 мг/тәу жоғарлатуға болады. Б/е, ересектерге 300 мг-нан тәулігіне 1 рет, балаларға — 150 мг-нан тәулігіне 1 рет, емшектегі жастағы балаға — 0–15 мг/кг тәулігіне 2 рет. Ингаляциялық, 2–5 мл-ден 20% ерітіндіні 3–4 реттен күніне (15-20 минут барысында). Кеңірдек ішіне, 1 мл-ден 10% ерітіндіні әр сағат сайын (баяу инстилляция түрінде). Жергілікті, есту, түтіктерін, мұрын өзегтерін жуу үшін (1 емшара үшін — 1,5–3 мл 10% ерітінді).

Кері көрсеткіштері.

Жоғарысезімталдық, асқазан мен ұлтабардың жара ауруларының асқыну сатысында, өкпеден қан кетуге бейім болу, қан қарыру, өкпеден қан кетулер, бронхиальды демікпе (қақырықтың қоюлануысыз), бауыр, бүйрек, бүйрек үсті безінің аурулары, жүктілік.

Сақтандыру.

Бронхообструктивті синдроммен ауыратын науқастарда (бронхоспазмның күшею тұсында жиі дамиды) ацетилцистеинді бронхолитиктермен біріктіру керек.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Қолдану мүмкін.

Емшекпен емізу: Қолдану мүмкін.

Жанама әсерлері

Қыжылдау, жүректің айнуы, құсу, құлақтағы шудың болуы, есекжем.

Саудаға тіркелген атауы: Берломук, Аттик, АЦЦ-лонг, n-АЦ-ратиофарм, Флуимуцил.

Димеркапрол

(Dimercaprol)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітінді 5%.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Жедел және созылмалы уланулар органикалық және неорганикалық қосылыстармен мышьяк, сынап, алтын, хром, кадмия, кобальт, мыс, мырыш, никель, висмут, сурьма; жүрек гликозидтерімен улану, гепатоцеребральды дистрофия (Вильсона — Коновалова ауруы), диабеттік полинейропатия, созылмалы маскүнемдік (құрама емнің ішінде), маскүнемдік абстинентті синдром. Ішке, б/е, т/а. Мышьяк және сынап қосылыстарымен уланғанда: ересектерге — б/е, т/а: 5–10 мл 5% сулы ерітінді (0,05 г препаратты немесе 1 мл 5% ерітіндіні 10 кг дене салмағына шаққанда), бірінші тәулікте 3–4 егу (әр 6–8 сағ), ауыр жағдайларда — 8 рет егуге; екінші тәулікте 2–3 егуге (әр 8–12 сағ); кейінгі тәуліктерде 1–2 егуге. Ішке, 0,25–0,5 г-нан қабылдауға, қажет жағдайларда бірнеше қабылдауға мөлшерін 0,75 мг/тәу дейін жоғарлатуға болады. Балаларға — б/е, 1 мл 5% ерітіндіні 10 кг дене салмағына, бірінші тәулікте әр 6 сағат сайын, кейіннен тәулігіне 1-3 егуге. Қолдану ұзақтығы улы қосылыстардың ағзадан шығу жылдамдығына байланысты болады. Емді улану белгілері жойылғанша жүргізеді. Сынап тұздарымен уланған кезде енгізуді 6-7 тәулік бойы жалғастырады. Жүрек гликозидтерімен улану: б/е, т/а 5–10 мл 5% ерітіндіні тәулігіне 3–4 рет бініші екі тәулікте енгізеді, кейін тәулігіне 1–2 реттен кардиотоксикалық әсерлер жойылғанша қолданады; гепатоцеребральды дистрофия: б/е 5–10 мл 5% ерітіндіні күнделікті немесе күн ара, курс — 25–30 егу курс арасында 3-4 ай үзіліс жасау; диабеттік полинейропатия: 5 мл-ден 5% ерітіндіні 10 күндей немесе ішке 0,25 г-нан 10күндей қолдану; созылмалы маскүнемдік: б/е, 3–5 мл-ден 5% ерітіндіні 2-3 реттен аптасына немесе ішке 0,5 г-нан тәулігіне 2–3 реттен. Маскүнемдік делирия ұстамасын шеттету үшін — б/е, бір рет 4–5 мл-ден 5% ерітінді.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық, бауырдың ауыр аурулары, артериальды гипертензия.

Сақтандыру.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Қолдану мүмкін.

Емшекпен емізу: Қолдану мүмкін.

Жанама әсерлері

Жүректің айнуы, құсу, тахикардия, гипертензия, терінің бозаруы, бастың айналуы, мазасыздану.

Саудаға тіркелген атауы: Унитиол.

Дефероксамин

(Deferoxamine)

Шығарылу түрі. Лиофилизирленген егуге арналған ұнтақ 500 мг

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Темірмен жедел және соөзылмалы уланулар, темірмен артық жүктеме (гемотрансфузия кезінде). Б/е, т/а, к/т (сирек). Созылмалы улану кезіндеб/е — 0,5–1 г/тәу немесе т/а — 20–40 мг/кг/тәу енгізеді, жедел кезде — бастапқы мөлшерде 1 г-нан, кейін (қажет кезде) — 500 мг-нан әр 4 сағ, біртіндеп енгізу арасының аралығын 12 сағатқа дейін ұлғайтады (тәуліктік мөлшер 6 г-нан аспауы керек). К/т енгізу (сол мөлшерде) тек науқастың ауыр жағдайларында ғана көрсетілгенинфузия жылдамдығы 15 мг/кг/с аспауы керек.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық, анурия.

Сақтандыру.

Қолдану шектеулері: Жүктілік (I үшайында), емшекпен емізу (емшекпен емізуді доғару). Бүйрек жетіспеушілігімен ауыратын науқастарға сақтықпен қолданады. Емдеу үдерісінде окулист пен ЛОР-дәрігерінің үнемі бақылауы қажет.

Жүктілік: Қолдану мүмкін жүктіліктің II III үшайында тәуекел мен пайданы салыстырып қарастыру

Емшекпен емізу: Қолдану мүмкін.

Жанама әсерлері

Артериальды гипотензия, коллапс, бастың айналуы, тырысулар, диспепсия, бауыр мен бүйрек қызметінің бұзылуы, тромбоцитопения, аллергиялық тері реакциялары. Жоғары мөлшерлерді және/немесе ұзақ қолданған кезле — шеткі және кешкі көрудің, түсті қабылдаудың бұзылуы, катарактының дамуы, құлақ естуінің жоғары диапазонының бұзылуы.

Саудаға тіркелген атауы:Дефероксамин.

Кальция глюконат 

(Calcium gluconate)

Шығарылу түрі. Ерітінді 10% 

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Қалқанша маңы безінің жетіспеушілігі, гипокальциемия, аллергиялық аурулар, қан кетулер, тамырлар өткізгіштігінің жоғарлауы, магний, қымыздық және фтор қышқылының тұздарымен улану. К/т, б/е, ішке. Ішке тәулігіне (тамақтың алдында) 2–3 реттен, ересектерге — 1–3 г-нан және жоғары, 1 жасқа дейінгі балаларға — 0,5 г-нан, 2–4 жасқа — 1 г-нан, 5–6 жасқа — 1–1,5 г-нан, 7–9 жасқа — 1,5–2 г-нан, 10–14 жасқа — 2–3 г-нан. Б/е және к/т (ерітіндіні дене тампературасына дейін жылытады) ересектерге 5–10 мл 10% ерітіндіні күнделікті енгізеді, бір күннен кейін немесе 2 күннен кейін көрсеткіштер бойынша. Балаларға жасына байланысты көк тамырына 1 мл-ден 5 мл-ге дейін 10% ерітіндіні әр 2-3 күнде енгізеді.

Кері көрсеткіштері.

Гиперкальциемия, гиперкоагуляция, атеросклероз.

Сақтандыру.

Қолдану шектеулері: Жас балаларға (б/е енгізу үшін). К/т енгізгенде ауыз қуысында күйдіру сезімін туғызады, кейін бүкіл денеде қызу пайда болады, алдын қан айналым жылдамдығын анықтау кезде қолданған (енгізу мен қызу арасында пайда болатын айырмашылық).

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Ұсынылмайды.

Емшекпен емізу: Ұсынылмайды.

Жанама әсерлері

Жүректің айнуы, құсу, іштің өтуі, брадикардия. К/т енгізген кезде —ауыз қуысының күйдірілуі, бүкіл денеде қызудың болуы. Б/е енгізу кезде — некроз.

Саудаға тіркелген атауы: Кальция глюконат, Апкал Г.

Метилтионина хлорид (метилен КӨГІ)

(Methylthioninium chloride)

Шығарылу түрі. Спирттік ерітінді 1% 

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Күйіктер, пиодермия, сыздауықтар; циститтер, уретриттер ж.т.б. несеп жолдарының қабыну аурулары; цианидтермен, көмірсу тотығымен, күкіртті суттегісімен, нитраттармен, анилиндермен улануанида; дәрілік метгемоглобинемия, гиперпаратиреоидизм (хирургиялық емдеуде қосымша зат ретінде). К/т, сыртқа. Тері аурулары кезінде — сыртқа 1% спирттік ерітіндісі. Цистит пен уретрит кезінде — қуысты сулы ерітіндімен жуу 1:5000 (0,02%); цианидтермен, көміртегі тотығымен, күкіртті суттегісімен уланғанда — к/т, 50–100 мл 1% сулы ерітіндісін енгізеді; метгемоглобин түзуші улармен уланған кезде — к/т, кіші мөлшерде (0,1–0,15 мл 1% сулы ерітіндіні 1 кг дене салмағына).

Кері көрсеткіштері.

Интраспинальды егулер кері көрсетілген.

Сақтандыру.

Бала табатын жастағы әйелдерге сақтықпен қолданады. Т/а егуге болмайды. К/т тек баяу енгізу керек (бірнеше минуттық үзіліспен).

Қолдануға шектеулер: Жүктілік, емшекпен емізі.

Жүктілік: Қолдануға болмайды.

Емшекпен емізу: Қолдануға болмайды.

Жанама әсерлері

Жүректің айнуы, құсу, ауырсынулар (іште, прекардиальды, бастың), тәбеттің жоғалуы, психикалық дискомфорт.

Саудаға тіркелген атауы: : Метиленовый синий.

Месна

(Mesna)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітінді 400 мг/4 мл 200 мг/2 мл ампулада; таблеткалар 600 мг, 400 мг

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Егуге арналған ерітінді: цитостатиктердің уротоксикалық әсерінің алдын алу шараларында — алкилді агенттері туғызған оксазафосфориндер туындылары, геморрагиялық цистит. Ингаляцияға арналған ерітінді: бронхиальды демікпе, созылмалы және обструктивті бронхит, өкпенің эмфиземасы мен ателектазы, бронхоэктазды аурулар, реанимация бөлімшесіндегі нейрохирургиялық және торакальды операциядан кейінгі аспирациялық пневмония, және (алдын алу шаралары менг емдеу). Мұрынға арналған аэрозолды назальды: секреттің бөлінуінің қиындауымен жүретін ринит, (симптоматикалық ем). Егуге арналған ерітінді: ифосфамидтермен демеулеген геморрагиялық циститтің алдын алу шаралары үшін — к/т құю арқылы енгізеді (баяу) 240 мг/м 2 немесес 20% цитостатиктердің мөлшерінен бір мезгілде цитостатиктермен бірге және 4 және 8 сағаттан кейін оксазафосфариннен кейін. Цитостатиктерді үзіліссіз енгізгенде (24 сағ) цитостатиктерді 20% мөлшерде бастапқы цитостатик мөлшерінен енгізеді, кейін 100% мөлшерде — 24 сағат бойы енгу және 6-12 сағат сол мөлшерде — инфузия аяқталған соң. Ингаляцияға арналған ерітінді: ингаляциялық, 1–2 ампула ішіндегісін (таза күйінде немесе сумен араластырылған 1:2) тәулігіне 3–4 рет. Курс — бірнеше күннен бірнеше аптаға дейін. Эндотрахеальды, 1–2 мл-ді сондой мөлшерде тазартылған суда ерітеді немесе изотониялық ерітіндіде және трахеостомия үшін түтікше көмегімен енгізеді немесе кеңірдек іші зонд арқылы, емшараны әр сағат сайын қайталайды секреттің сұйытылып және босап шығуына дейін. Лаваждан кейінгі гайморит кезінде гаймора қуыстарын инстилляция жасау — 2–3 мл араластырылмаған ерітіндіні әр 2-3 күн сайын. Мұрынға арналған аэрозоль назальный: интраназальды, екі мұрын жолына, 1 мөлшерден (бір мезгілде шашу арқылы) 4 реттен тәулігіне.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық (басқа да тиолды қосылыстарға). Ингаляцияға арналған ерітінді: жалпы әлсіздік, тиімсіздікпен байланысты жөтел, бронх ағашындағы кілегейдің қоюлануысыз болатын бронхиальды демікпе.

Сақтандыру.

Флаконда бензил спиртінің іздері болуына байланысты, оларды нәрестелерге және жаңа туылған балаларға қолданбайды, бірақ егде жастағы науқастарға сақтықпен қолдануға болады. Ерекше ұсыныстар: ампуланың ішіндегі қолданылмаған ерітіндіні тастау керек, себебі ол тез тотығады. Мультимөлшерлі флакондарды 8 күнге дейін сақтауға болады. Бала туатын жастағы әйелдерге сақтықпен қолданады. Т/а енгізуге болмайды. К/т тек баяу енгізу керек (бірнеше минуттық үзіліспен).

Қолдану шектеулері: Жүктілік, емшекпен емізу.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: Қолдануға болмайды.

Емшекпен емізу: Қолдануға болмайды.

Жанама әсерлері

Диспептикалық көріністер (жүректің айнуы, құсу, диарея), гематурия, теріде және шырышты қабаттағы аллергиялық көріністер. Ингаляцияға арналған ерітінді: жөтел, көкіректе күйдіру және ауырсынудың болуы, бронхоспазм.

Саудаға тіркелген атауы: Месна, Мистаброн, Уромитексан.

Налоксон

(naloxone)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітінді 0,04%

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Опиоидтық анальгетиктерді шамадан тыс қолданғанда^В; операциядан кейінгі тыныстың тежелуі^В. Этанолмен жедел уланғандағы кома кезінде^В. Септикалық шок кезіндегі артериальды гипотензия^А.

Инфузионды насосты қолдану арқылы ересектерге ұзақ көктамырға енгізу 10 мг, 30 мл 5%көктамырға енгізуге арналған глюкоза ерітіндісінде араластыру, жылдамдығы, жауап реакциясына қарай талданған.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық.

Сақтандыру.

Жедел абстинентті синдромды үдететін кездегі, опиоидты анальгетиктерге немесе басқа жағдайлардағы физикалық тәуелділік; жүктілік; емшекпен емізу; жүрек тамыр аурулары.

Налоксона гидрохлоридін сол мөлшерде бұлшық етке және тері астына енгізу мүмкін, тек көк тамырға енгізу мүмкін болмаған кезде (баяу әсерінің басталуы).

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: FDA категориясы В.

Емшекпен емізу: Төс сүтіне өтеді.

Жанама әсерлері

Жүректің айнуы, құсу, тершеңдіктің опиоидты алып тастауына байланысты болуы мүмкін.

Саудаға тіркелген атауы: Налоксон, Наркан.

Натрия тиосульфат

(Sodium thiosulfate)

Шығарылу түрі. Егуге арналған ерітінді 30%

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Мышьякпен, қорғасынмен, сынаппен, броммен, йодпен, цианидпен уланғанда; есекжем, артрит, невралгия, қышыма қотыр. Уланған кезде к/т 5–50 мл 30% ерітіндіні (уланудың түріне және ауырлығына қарай) немесе ішке 2–3 г 10% ерітінді түрде қолдану. Қышыма қотыр кезде 60% ерітіндімен дененің терісін және аяқ қолды сүртеді және кепкеннен кейін 6% тұз қышқылы ерітіндісімен сүрту керек.

Кері көрсеткіштері.

Жоғары сезімталдық.

Сақтандыру.

Анықталынбаған.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жүктілік: белгісіз.

Емшекпен емізу: белгісіз.

Жанама әсерлері

Анықталынбаған

Саудаға тіркелген атауы: Натрия тиосульфат.

Пеницилламин

(2.4 қара)