26. Cу, электролиттер мен қышқылды-негіздік тепе-теңдік бұзылғанда түзетулер үшін қолданылатын ерітінділер

26.1 Пероральды ерітінділер

Пероральды глюкозо-электролиттік ерітінділерді дайындауға арналған тұздар

Шығарылу түрі.

Глюкозо-тұзды ерітінділер: натрия хлорид – 2,6 г/л таза су; тринатрия цитрат – 2,9 г/л таза су; калия хлорид – 1,5 г/л таза су; глюкоза (сусыз) – 13,5 г/л таза су. Глюкоза мен тринатрия цитрат болмаған кезде, олардың орынына қолдануға болады: сахароза (кәдімгі қант) – 27 г/л таза су; натрия бикарбонат – 2,5 г/л таза су.

Ерітінділерді алдын ала тасмалданған қант-тұзды қоспадан немесе жеке заттар мен судан дайындауға болады. Ерітінділерді жаңадан дайындау тиіс, мүмкіндігінше қайнатылған және суытылған суда. Қоспа бөлшектерін дұрыс таза су көлемінде жақсылап араластыру және еріту өте маңызды. Өте құнарлы ерітіндіні енгізу гипернатриемияға әкелуі мүмкін. Тырсқақ кезінде гипонатриемияның алдын алу шаралары үшін натрийдің жоғары концентрациясын қажет ететін пероральды регидратациялық тұздар қажет болуы мүмкін. Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Іш өту кезінде дегидратация үшін. Жедел іштің өтуі кезінде сұйықтықтың және электролиттердің жоғалтуы, ішке, ересектерге 200–400 мл ерітіндіден әр ішектің босауынан кейін; нәрестелер мен балаларға — А,В немесе С жоспарларына сәйкес жүргізіледі (ӘДҰ ұсынысын қара).

Кері көрсеткіштері.

Сақтандыру

Бүйрек жетіспеушілігі.

Жанама әсерлері

Құсу ерітінділерді шамадан тез енгізудің көрсеткіштері болуы мүмкін; гипернатриемия және гиперкалиемия бүйрек жетіспеушілігі кезінде мөлшерден тыс қолданудың нәтижесі болуы мүмкін немесе өте құнарлы ерітінділердің енгізілуі болып саналады.

Саудаға тіркелген атауы: Регидрон.

Ішке қолдануға арналған калий препараттары

 Калий қорының таусылуы аритмияға әкелуі мүмкін, ол көбінесе дигоксин және аритмияға қарсы дәрілерді қоланатын науқастарда болады, сол бебепті оларға жоғалтқан калийді қалпына келтіру қажет. Ол сонымен қатар екінші реттік гиперальдостеронизммен ауыратын науқастарға (бүйрек артериясының стенозы, бауыр циррозы, нефротикалық синдром, ауыр жүрек жетіспеушілігі) және науқастарға нәжісімен бірге көп мөлшерде калий шыққанда (созылмалы іштің өтуі, ішектің мальабсорбциясымен байланысты немесе ішті босататын дәрілерді көп қолданғанда).

Калийді толықтыру шаралары сонымен қатар егде жастағыларға да қажет, себебі олар қолданатын тамақ құрамында калий жеткіліксіз болады (бірақ, бүйрек жетіспеушілігі кезінде қолдануы туралы төменде қара). Сонымен қатар калийдің орынын толтыру, калийдің шығуына әкелетін дәрілік заттарды ұзақ қолданғанда (мысалы, кортикостероидтар) қажет. Гипертензияны несеп айдағыштардың аз мөлшерімен емдеген кезде калийді толықтыру қажет. Калий сақтаушы несеп айдағыштар (қосымша калийдің енгізілуі қажет емес) ісінулерді шеттету үшін қолданылатын тиазидті және фиросемидті несеп айдағыштарды қолданғанда, гипокалемияның алдын алу шаралары үшін ұсынылады (16.3 бөлімді қара).

Теңестірілген емдәм кезінде науқастарда гипокалемияны шеттету үшін калий мөлшері — ішке 2–4 г күніне (шамамен 25–50 ммоль) құрайды. Аз мөлшерлер бүйрек жетіспеушілігі кезінде қолданылады (көбінесе егде жастағыларда) гиперкалемияның дамуының алдын алу үшін.

Үлкен мөлшерлер белгіленген калий қорының таусылуы кезінде қолданылуы мүмкін, калий қажеттілігі, оның шығындануының ауырлығына байланысты болады (плазмада калий деңгейінің мониторингі және мамандардың кеңесі қажет).

Калий қорының таусылуы көбінесе метаболиттік алкалозға және түзетулерді қажет ететін хлор қорының тасылуымен жүреді.

Калия хлорид

Шығарылу түрі.

Ерітінді 11,2% 20 мл ампулада (эквиваленті К+ 1,5 ммоль/мл, Сl– 1,5 ммоль/л) ӘДҰ ұсынылған].

Пероральды ерітіндіні дайындауға арналған ұнтақ, калия хлорид 1,5 г (калий 20 ммоль, хлорид 20 ммоль).

Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін концентрат 40 мг/мл 10 мл, 20 мл, ампулада. Егуге арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ 1 г. Таблеткалар 500, 1000 мг.

Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі.

Гипокалиемияның алдын алу және емдеу. Ішке, ересектерге күніне 20–50 ммольден тамақтан соң. Калия қорының таусылуы (жоғарыда қара), ішке, ересектерге күніне 40–100 ммольден бірнеше рет қабылдауға тамақтан соң: мөлшерді калий жетіспеушілігінің ауырлығына және калийдің шығындауының жалғасуына сәйкес талдап алады.

Кері көрсеткіштері

Ауыр бүйрек жетіспеушілігі; калий концентрациясы плазмада 5 ммоль/л жоғары. Сақтандыру

Егде жастағылар, жеңіл—шамалы бүйрек жетіспеушілігі, анамнезінде жаралы аурулар; маызды: әсіресе калий концентрациясын жоғарлататын дәрілермен бірге қодану қауіпті, оларға калий сақтаушы несеп айдағыштар, ААФ баяулатқыштары немесе циклоспориндер жатады.

Әрекеттесуі: 1 қосымшаны қара.

Жанама әсерлері

Жүректің айнуы және құсу, асқазан ішек жолдарының тітіркенуі.

Саудаға тіркелген атауы: Калия хлорид.