2.2 Себушi аппараттың есебi

Тыңайтқыш жәшiкте пайда болған тыңайтқыштар ағымы себу саңылауы арқылы жәшiк түбiнде сепкiш аппараттардың жоғары бетiн толтырады. Соңғылары тұқым қозғалысының сипатын өзгертедi және оларды тең порциялармен материал өткiзгiштерiне алдын-ала бередi.

Дiрiлдi себушi аппаратты, әмбебап қатарлық дәндi сепкiштерде түйiршiктелген тыңайтқыштарды егу үшiн қолданады.

Шарғы енi тұрақты (34,5 мм). Тыңайтқыштарды себу нормасы сепкiш аппараттарының бiлiгi мен және сепкiш дөңгелегi арасындағы берiлiс санының өзгеруiмен реттеледi.

Сепкiш аппараттың өнiмдiлiгiн сапасын арттыру және күмбездену мүмкiндiгiн төмендету үшiн, дипломдық жобада эксперименттiк дiрiлдi себушi аппараттын қолдану ұсынылады. Шарғы отырғызылған, шарғы екi бөлiктен тұрады, бiр бөлiгi бiлiкке қатаң бекiтiлген, ал екiншi бөлiгi бiрiншi бөлiктiң ойығына енгiзiлген және серiппелi материалдан жасалған серiппе орналасады. Екiншi шарғыға бiржақ шетiнен шығынқы жасалынған. Айналу кезiнде шығынқылар, шарғының бетiмен бiрге қозғалып, тiреуiшке келiп тiреледi, сонда екiншi шарғы бiрiншi шарғыға қарағанда серiппенiң шектiк қысылуына дейiн бiрiншi шарғыдан қалып дiрiлдi қозғалыс жасайды.

Есептi шарғының жұмыс U₀ көлемi аппараттың жалпылай сипаттамасы бойынша әдетте жүргiзiледi. Жұмыстың көлемi дегенiмiз - бiр айналым бойы шарғымен егiлетiн тыңайтқыштардың түйiршiк немесе тұқым көлемiн айтады. Жұмысшы көлемнiң есептiк мәндерi i=n_В/n_К берiлiс қатынасымен және агротеxникалық мәнмен анықталады.

Мұнда: n_В және n_К – себу аппараттары бiлiктерi мен жетекшi дөнгелектерiнiң айналу жиiлiктерi

М=10^-3πД_кQВ, (2.7)

мұнда: Q – себу нормасы, кг/га;

Д_к - дөңгелек диаметрi, м;

В=mа - сепкiш алымының енi, см;

m - дөңгелек саны;

а - қатар аралық енi, см.

М=10^-3·3,14·0,55·520·210=188,4 сағ/айн.

Осы аппаратпен себiлетiн тыңайтқыш көлемi, (см³/айн)

U_ОК = 10^-3π·Дк Q_а / , (2.8)

мұнда: γ-сепкiш соңындағы сырғанаудағы ескергендегi тыңайтқыштың

көлемдiк массасы, г/см²

U_ОК = 10^-3πДк Q_а / [  (1-Е)], (2.9)

мұнда: Е – сырғанау коэффициентi, онда

U_ОК = 10^-3·3,14·0,55·520·22,8/[11,4(1-0,11)]=20,8/10,15≈2см²/айн.

Дөңгелектiң бiр айналымы бойы шарғымен егiлетiн тыңайтқыш көлемi:

U_О= U_ОК . (2.10)

Осыдан,

U_О= U_ОК /i=2(10,0960.632)=20,83,16 см³.

Дiрiлдi тыңайтқыш себушiнiң теxнологиялық процессi екi фазадан тұрады: реттелген терезе арқылы тыңайтқыш шығару және оларды себушiден түсiру.

Тыңайтқыш шығару үйкелiс күшi арқылы өткiзiледi, үйкелiс күшiнiң мөлшерi тыңайтқышты табақшамен бiрге қозғалысын қамтамасыз ету үшін қажет. Тыңайтқыш өздiгiнен себушiден түсуi керек, немесе келесi шарт орындалуы қажет:

f·g≥ω²·r, (2.11)

мұндағы f- тыңайтқыштың себушiмен үйкелiс коэффициентi;

g- еркiн түсу үдеуi;

ω- себушiнiң бұрыштық жылдамдығы;

r- себушiнiң радиусы

Жүргiзiлген есептеулер бойынша қолданылып жүрген аппараттарда ортаға бағытталған үдеу ω²·r=0,01...0,04 м/с², бұл үдеу үйкелiс күшiнен бiрнеше есе кiшi. Сондықтан тыңайтқыш өздiгiнен түспейдi, оларды табақшадан түсiру қажет.

Тыңайтқыштардың 1 секундта шығатын мөлшерi келесi формуладан анықталады.

(2.12)

мұндағы: ρ-тыңайтқыш тығыздығы,

h- тыңайтқыш қабатының биiктiгi.

Тыңайтқыштың 1 секундта шығатын мөлшерiн басқа формуладан табуға болады 48:

(2.13)

мұндағы: Q-тыңайтқыш себу нормасы, кг/га;

b_р-машинаның алым енi;

V_M-машнаның қозғлыс жылдамдығы, км/с;

z-аппарат саны.

Шығатын тыңайтқыш биiктiгi

(2.14)

Бұл өрнек тыңайтқыш себушiнiң құрамажәне теxнологиялық параметрлерiн өзара байланыстыра отырып-осы өрнектi пайдалану арқылы берiлген тыңайтқыш себу нормасын Q қамтамасыз ететiн h, ω және V_M өзара дәл қатынастарын анықтауға болады.

Тыңайтқыштарды себушiлер тыңайтқыштарды жинамауы және тығыздамауы қажет. Белсендi тыңайтқыш себушiлер жұмысы бұл талапқа жауап бередi. Пассивтiк себушiлер алдында тыңайтқыштар жиналмауы үшiн олардың шығатын тесiкке қозғалысы үздiксiз бiркелкi болуы керек.

Айналып тұрған себушi бетiндегi m массалы бөлшектiң қозғалысын қарастырайық, ол 2.2-суретте көрсетiлген.

Тыңайтқыштың ұяшық бағыты АВ сызығымен қозғалысы, салмағы G шартты болғанда, тыңайтқыштың ұяшық қабырғасына F_тр үйкелiс күшi жоғары болады 46, 47, 49.

mgсоsα>F_тр, немесе

mgсоsα>Nf ,

mgсоsα>fmgsinα, (2.15)

мұндағы: m – тыңайтқыш салмағы, кг;

α – ұяшықтың алдыңғы қабырғасының бұрылу бұрышы, ⁰;

N – ұяшықтың қалыпты беткейi, Н;