- •Мазмұны
- •1. Персоналды басқарудың теориясы мен әдістемесі
- •1.1Персоналды басқарудың мәні
- •1.2 Персоналды басқарудың негізгі түсініктері
- •Құралдар
- •Сурет 1.1 Персоналды басқару жүйесі
- •1.3 Персоналды басқарудың даму этаптары
- •Кесте 1.3 Германиядағы персоналды басқарудың даму этаптарының ерекшеліктері
- •1.4 Персоналды басқарудың өзектілігі
- •Кесте 1.4 Қазіргі және болашақ ұйымдардың салыстырмалы сипаттамасы
- •1.5 Персоналды басқаруды дамытудың қазіргі бағыттары
- •Кәсіпорын қызметінің мақсаттары
- •Негізгі бағдары Сурет 1.2 Персоналды басқарудың бағдарлануы
- •Сурет 1.3 Құзыреттілікті бөлу
- •2.Персонал қызметі және онын жүмыс істеуіне қойылатын негізгі талаптар
- •2.1 Персонал құрылымы
- •2.2 Персонал потенциалы мен кадрлық потенциал түсінігі
- •2.3 Персоналды басқару қызметінің кадрлық потенциалы
- •Кесте 2.2 Мемлекеттер бойынша ұйымдағы кадр бөлімше жұмыскерлерінің пайызы
- •2.4 Персонал қызметі мен өндірістік міндеттердің ара-қатынасы
- •Кесте 2.3 Өндірістік тапсырмалар мен персоналды басқару тапсырмаларының арасындағы қарым-қатынас
- •2.5 Кәсіпорын мен еңбек қатынастары жағдайының шартты факторлары мен өмір сүруі
- •3.Ұйымның кадрлық саясаты
- •Кадрлық саясаттың мәні, мақсаты және түрлері
- •Кадр саясатын қалыптастыру және жоспарлау
- •2 Цехтін бастығы
- •2 Цехтін бастығының орынбасары
- •1 Цехтін ауыспалы шебері
- •Сурет 3.1 Менеджер мансабы
- •3.3 Персоналдың стратегиялық дамуын қамтамасыз ету
- •Сурет 3.2 Персоналдың даму стратегиясының құрылымы
- •4. Ұйым персоналын басқару стратегиясы
- •4.1 Персоналды стратегиялық басқарудың факторлары
- •Сурет 4.1 Персоналды инновациялық басқарудың стратегиялық факторлары
- •Кадр саясатының стратегиясы
- •4.3 Қызметкерлердің іскерлік белсенділігі
- •Сурет 4.3 Менеджмент категориясы жүйесіндегі мақсаттардың орны
- •5. Персоналды жоспарлау
- •5.1 Кадрлық жоспарлаудың негізгі сатылары, кезеңдері
- •5.2 Персоналды қаржыландыруды жоспарлау: кадр құрамының сақталуы, оларды қамқорлыққа алу, біліктілігін арттыру
- •Кесте 5.1 Персоналдың даму тапсырысы мен мақсатының құрылымы
- •5.3 Персоналдың даму жүйесі мен кезектілігі
- •Персонал маркетингі
- •Персонал маркетингінің ролі мен маңыздылығы
- •6.2 Басқару персоналына талап ету және мансаптық өсу динамикасы
- •Сурет 6.2 Ұйым мақсаттары мен орындаушыларға деген талаптың өзара байланысы
- •Сурет 6.3 Бағалардың полярлік профилі
- •Кесте 6.1 Неміс, американдық және тмд елдері кәсіпкерлері үшін сапалар тобы мәнінің айырмашылығы
- •Кесте 6.3 Басшылар мен менеджерлер арасындағы келісім-шарттың бұзылу себептері
- •Кесте 6.4 Менеджерлердің конкурсында жеңілуінің негізгі себептері
- •Кесте 6.5 Цех басшысының профессиограммасы
- •Кесте 6.6 Кәсіпорын шеберлерінің сапалық құрылымына мысалы
- •Кесте 6.7 а.Файоль шкаласы
- •Кесте 6.9 Жетекші сапасының құрылымы (а.Файоль бойынша)
- •Сурет 6.4 Менеджердің талап ету эволюциясы
- •7.Ұйымдағы персоналды басқару технологиясы
- •7.1 Кадрларды жинақтау, іріктеу техникасы, әдістері және әсер етуші факторлар
- •Сурет 7.1 Менеджмент категориясы жүйесіндегі кадрлық реттеудің техникасы
- •Сурет 7.2 Маман таңдау жүйесі
- •Сурет 7.4 Персонал жинақтау әдістерінің жүйесі
- •7.2 Персонал таңдаудағы қойылатын талаптар
- •7.3 Адамға бағдарлану (ориентация) және оның жұмыс жағдайы
- •Сурет 7.5 Персоналды басқару мақсатының иерархиясы
- •7.4 Персоналды басқару және ұйымның өмір сүруі
- •Сурет 7.6 Менеджмент жүиесіндегі персонал
- •8. Жұмысқа қабылдау және босату технологиясы және еңбек шарттары
- •8.1 Жұмысқа қабылдау және босату технологиясы
- •8.2 Еңбекті ұйымдастыру оның тиімділігін жоғарылату ретінде
- •8.3 Әкімшілік пен кәсіподақтардың арасындағы байланысты қамтамасыз ету
- •9.Ұйым персоналдарынын енбегінін нәтижесін бағалау
- •9.1 Қызметкерлерді еңбек нәтижелері бойынша бағалау
- •Сурет 9.1 Мамандардың еңбектерін бағалаудың бағыттары
- •9.2Еңбекті бағалау және еңбекақы төлеу байланыстығы
- •9.3 Кадрларды аттестациялау және оның өткізу жолдары
- •10.Персоналды оқыту
- •10.1 Персоналды оқытужәне оқыту процестерінің әдістері
- •10.2 Кадрларды дайындаудың жапондық жүйесінің ерекшеліктері
- •11.Персоналдын іскерлік мансабын баскару
- •11.1 Менеджер мансабының түсінігі және бағыттары
- •2 Цехтін бастығы
- •2 Цехтін бастығының орынбасары
- •1 Цехтін ауыспалы шебері
- •Сурет 11.1 Менеджер мансабы
- •11.2 Менеджер мансабын жоспарлау негіздері
- •Кесте 11.1 Жеке тұлғалар ресурстарының портфелі
- •Cурет 11.2 Мансапқа бағытталған индивидуалдық бағыттар
- •Cурет 11.3 Жеке тұлғалар ресурстарының портфелі
- •Cурет 11.4 Өндірістік немесе тұлғалық даму концепциясы ретіндегі мансапты жоспарлау
- •Kесте 11.2 Мансап фазаларының байланысы және өмірлік циклі
- •Cурет 11.5 Персоналды басқару бойынша шешімдер жүйесіндегі мансапты жоспарлау
- •Сурет 11.7 Мансапты жоспарлау моделі
- •. Кадрлық резервті басқару
- •Кадрлық резервтің мәні, қалыптастыру тәртібі және қойылатын талаптар
- •12.2 Басқару персоналының резервін жоспарлау және дайындау
- •Кесте 12.1 Резервке енгізу критерилері
- •Сурет 12.1 Цех жетекшілері резервін қалыптастыру көздері
- •Кесте 12.2 Резервке үміткерлер мен олардың эксперттерінің тізімі
- •Кесте 12.3 Маман және бағалаушылардың тізімі
- •13. Персоналды мотивациялау
- •13.1 Жұмыскерлерді мотивациялаудың түсінігі және маңыздылығы
- •13.2 Кәсіпорынның ынталандыру саясатын қолдануы
- •13.3Басқарудың экономикалық әдістері – мотивацияның құралы ретінде
- •14.Жұмысшылардың енбегі өтемінің жүйесі
- •14.1 Жұмысшыларды бағалаудың түсінігі мен міндеттері
- •14.2 Персоналды бағалаудың әдістері
- •Кесте 14.1 Персоналды зерттеу мақсаты мен әдістердің өзара байланысы
- •Кесте 14.2Қызметкерлер және олардың жұмыстарын бағалау қатынасы
- •14.3Еңбек ақының мәні,сипаттамасы және мемлекеттің реттеуші функциясы
- •14.4 Кәсіпорында еңбек ақының құрамы мен құрылымы және оны ұйымдастыру
- •15. Персоналды басқару тиімділігін бағалау
- •15.1 Жұмыс күшіне кететін шығындар және олардың сипаттамасы
- •Сурет 15.1 Кәсіпорынның жұмыс күшіне кететін шығынның сыныптамасы
- •15.2 Персоналды басқару тиімділігін бағалау
- •15.3 Персоналды басқару сапасын бағалаудың негізгі әдістері
- •Сурет 15.2 Өнім көлемінде жұмыс күші шығындары бірлігінің еңбекшығындары бірлігіне есептегенде тәуелділігі
- •15.4 Жұмыс күшіне қатысты шығындардың ақталуы
- •Әдебиеттер
- •Анафияева жибек, ерназарова анар каржаубаевна
- •Оқу құралы
Кадр саясатының стратегиясы
Кадр саясатының стратегиясы жалпы ұйым стратегиясына, оның стратегиялық жоспарына негізделген. Кадрлық менеджмент ұйымның мақсаттары мен міндеттерімен анықталады. Оның қызметі персоналдың жұмысқа қабілеттілігін қамсыздандырумен және жұмысқа қабілеттілігін ұстап тұрумен байланысты. Менеджмент дәстүрімен қалыптасқан елдердің тәжірибиесі кадр қызметіне көп назар бөлу керектігі туралы айтады. Кадр құжаттарын сақтайтын офистерден олар кадр жоспарын, реттеуін, координациясын бәсеке жағдайында нарықта қалуды қамтамасыз ететін басты функцияларды орындайтын бөлімшелерге айналды.
Фирманың кадрлық потенциалына қаржы бөлу кәсіпорынның нарықта тұрақтылығын сақтап қалумен қоса, оны жаулап алудың бірден-бір шарты болып табылады және алдыңғы қатарлы фирмалардың кадр саясатының стратегиясында 70-ші жылдардан бастан қолға ала бастады. Кадр қызметінің ролі мен біліктілігін көтеруге тырысып, оның кәсіпорын дамуындағы маңызын түсініп, жоғарғы басшылық оларды маңызды қаржы салымдарымен қуаттандырады. Кадрлық реттеуге, кадрларды оқыту мен қайта дайындауға салынған қаражаттарды шығын емес, керісінше тиімді қаражат жұмсалуы ретінде көреді.
Мысалы, «Сименс» фирмасы қызметкерлерінің біліктілігін жоғарлату үшін капитал салымдарының дамуы келесі түрде көрінеді.
1970-1971 ж. – 66 млн. DМ (жалақы қорынан-1,8%);
1994-1995 ж. – 134 млн. DМ (2,4%);
2004-2005 ж. DМ (2,8%).
2010-жылдары «Сименс» фирмасы жұмысшалыраның біліктілігін жоғарлатуға жалақы қорының 3%-дан астамы бөлінді. Бұл жұмсалымдардың құрылымы келесідей:
басқару персоналының біліктілігін жоғарлату - 50%;
ұйымдастырушылық-әдістемелік дайындық - 3%;
жастарды қажетті жұмыс мамандықтарына үйрету, оның ішінде жаңаларына - 47%.
АҚШ фирмаларында кадр потенциалын жоғарлатуға жұмсалатын шығындар да едәуір болып келеді. Жеке бизнесте жылына 30 млрд. доллардан астам, бұл жоғары білімге жұмсалған барлық шығынмен бірдей. 300 мыңнан астам адам жұмыс істейтін электронды алып «ИБМ» 80-жылдардың ортасында жыл сайын «Персоналды дайындау және біліктілігін жоғарлату» мақаласы бойыншы 900 млн. доллар жұмсайтын Гарвард университетінің Президенті Д.Бок: «Егер сіз білім беруді қымбат деп есептесеңіз, онда надандықтын бағасын көріңіз» - деген.
Гарвардтық, Иельдік, Пристондық сонымен қатар Стонфордық университет пен Масачусеттік технологиялық институт сияқты атақты оқу орындары АҚШ-тың ең ірі компанияларына басшылар мен деиректорлар кеңесінің мүшелерін «жеткізудің» жартысынан астамын (56%) қадағалайды.
Бірақ, кадрлар саясатының стратегиясы тек персоналды дайындаудан тұрмайды, сонымен қолда бар кадр ресурстары мен резервтерінен және де қызметкерлердің жұмыс белсенділігі жағдайына да байланысты. Осыған қоса қатаң қаржылық шек қоюларға байланысты көптеген маңызды өзгертулер енгізуге тура келеді.
Кадр саясатының стратегиясы кадр потенциялын құру және дамыту жоспарларымен нақтыланады.Оған кіретіндер:
персоналды пайдалану стратегиясы;
фирмалық жұмыс стилін дамыту, оның ішінде қызметкерлер арасындағы қарым-қатынас;
персоналды дамыту,оларды оқыту және қайта дайындау;
кадрлық реттеудің техникасы мен ортақ принцптері, оның ішінде персоналды таңдау мен жұмыстан босату;
персоналға сұраныстың болжамы, оның санасы, мөлшері, біліктілігі, мамандығы, құрылымы;
персонал ұсынысының болжамы, оның маркетингі, лизинг мүмкіндігі.
Бұрын жетістіктерге жетіп жүрген кәсіпорындардың жаңа технологияларды шығарудың бөгелісі - персонал қажеттілігін жоспарламай, аз көңіл бөлгенімен байланысты.
