26.Кәсіби таңдау және кәсіби үйлестіру түсініктерінің дифференциациясын (саралауын) беріңіз.

Кәсіби таңдау-бұл бірнеше жұмысқа тұруды қажет ететін адамдардың ішінен жұмыс беретін мекеме бос жұмыс орынға қолайлы, икемі бар, талапқа сай адамды таңдап алу процесі.Кәсіби дағдылары мен кәсіби міндеттерін тиімді орындаудың қажетті деңгейіне қол жеткізу үшін , олардың нақты кәсіпті игеру мүмкіндігіне жол көрсетеді. Кәсіби таңдау 4 компонентке бөлінеді: медициналық ,физиологиялық , психологиялық және педагогикалық. Кәсіби таңдау мәні мен критерий бойынша әлеуметтік-экономикалық шаралар болып табылады, ал әдістері бойынша - биомедициналық және психологиялық болып табылады.

Кәсіби таңдау нәтижесін кәсіби үйлестіру дейміз.Кәсіби үйлестіру-жұмысқа таңдалған жұмысшының қажетті біліктілігі мен кәсіби қасиеттері бойынша және істелетін жұмысына жауапкершілікпен қарауы негізінде жұмысқа алынуы.Яғни бұл жерде адамның жеке тұлғалық қасиеттеріне,жеке-психологиялық ерекшеліктеріне негізделіп жұмысқа алынады.Ертен ол өзінің жұмыс сферасында жетістікке жете алуы және өзін, жұмыс берген орнын қанағаттандыра алуы есепке алынады.

27. "Кәсіби генезис" ұғымының мәнін ашыңыз

Генезис деген грек сөзі — жаратылу, шығу, пайда болу деген сөз. Демек, кәсіби генезис дегеніміз — кәсіптің пайда болуы, дамуы. А.К. Маркова көрсеткендей, «кәсіп – бұл адам белгілі бір білім мен дағдыны меңгеруін және оған сәйкес қабілеттер мен кәсіби маңызды қасиеттер болуын қамтамасыз ету үшін қоғамға қажетті іс-әрекеттің тарихи пайда болу формасы деген». А.К. Маркованың зерттеуі бойынша мамандықты меңгеру кезінде профессионализм+/кәсіби генезис деп айтуға болады/ келесі деңгейлері бөлініп шығады:

• профессионализмге дейінгі мерзім (адам жұмыс істейді, бірақ та нағыз шебердің сапаларына ие бола алмайды);

• профессионализм (адам жұмысты тұрақты атқарып, талап ретінде қойылған ережелер мен міндеттерді басынан аяғына дейін орындайды);

• көтеріңкі профессионализм (шығармашылық (творчество), тұлғалық даму, «акме» – кәсіби дәреженің биік шыңында болатын көріністер);

• жалған профессионализм (әшейінде белсенді әрекет атқарғандай болады, бірақ еңбек істеу барысында «олқылықтар мен қателіктер» жібереді);

• профессионализмнен кейінгі мерзім (өзінің мезгілінде шебер болып «экс-профессионал» саналып жас мамандар үшін ұстаздықты жүзеге асыра алады).

А.К. Маркова адамның мамандықты меңгеру барысындағы нақты сатыларын ажыратып көрсеткен:

• 1. Адамның өз мамандығына бейімделуі.

• 2. Адамның өз мамандығына сай белсенділікті айқындау.

• 3. Адамның өз мамандығы мен кәсіби тұрғыдағы үйлесімділігі .Адам берілген тапсырмаларды игеріп алған технологиялары арқылы орындайды.

• 4. Өзінің кәсіби деңгейінде жетілу.

• 5. Өзінің мамандығын еркін игеру сатысы.

• 6. Адамның өз-өзін тұлға ретінде шығармашылық арқылы айқындай алу.

28. «Кәсіби қажет болу, сұраныста болу» (профессиональная пригодность) ұғымын сипаттаңыз. Профессиональная пригодность — совокупность психологических и психофизических свойств, а также специальных знаний, умений и навыков, необходимых для достижения приемлемой эффективности труда. В понятие профпригодности также входит удовлетворение, переживаемое человеком в процессе самого труда и при оценке его результатов.

Профессиональная пригодность — не врожденное качество человека. Она формируется в ходе длительного профессионального труда, протекающего в определенных социально-экономических условиях. Со временем формируются не только отдельные функциональные системы и психические процессы человека (профессиональное восприятие, память, мышление и пр.), но и его личность. Складывается социально-профессиональный тип личности с определенными ценностными ориентациями, характером, особенностями общения и т. п. Нередко профессия накладывает свой отпечаток даже на внешний облик (габитус) человека .