1. Мемлекеттік құрылым нысандары.

Мемлекеттік құрылым нысандары – мемлекет нысанының құрамы, мемлекеттің ішкі құрылысын сипаттайды, саяси және аумақтық бөлудің жолы, мемлекеттің барлық органдарының белгілі қарым-қатынастарын, оны құрайтын органдардың бөліктерімен келісімділігін қамтамасыз етеді. Мемлекеттің құрылымы негізінде унитарлық (біртұтас), федерация, конфедерация, достастық және империя болып бөлінеді.

Унитарлық (біртұтас) – мемлекетте бір орталықтан басқарылатын биліктің қалыптасуы, құрамында басқа мемлекеттік құрылымдардың болмауы және аумақтарының әкімшілік-аумақтық бөліктерден құрылуы. Біртұтас мемлекеттерде бір конституция, бір азаматтылық, бір салық жүйесі қалыптасады және мемлекеттегі барлық билік жүргізу, басқару органдары орталық органдарға барлық жағынан тәуелді. Мысалы, Дания, Италия, Венгрия, Қазақстан, Жапония, Франция, Египет, Өзбекстан.

Федерация – бір мемлекеттің құрамында толық тәуелсіздікке ие болмаған мемлекеттілік субъектілердің болуы. Федерацияның құрамына кіретін субъектілердің конституциялары және заң шығару, атқарушы және сот билігін жүргізетін жоғары билік органдары болады. Федеративтік құрылымда қос азаматтылық қалыптасады, субъект федерацияларының заңдары мемлекеттің заңдарына қарама-қайшы болмауы керек және салықтың екі жүйесі қалыптасады: федералдық және федерация субъектілерінің салықтары. Федералдық парламентте федерация субъектілерінің уәкілдерінің құралатын арнайы палата құрылады (Ресей, АҚШ, Бразилия, Индия).

Конфедерация (лат. – одақ, бірлестік) – бір-біріне тәуелсіз мемлекеттердің арнайы бір мақсатта жету үшін құрылған одағы. Конфедерацияның құрылуының құқықтық негізі – шарт жасау, соның негізінде одақаралық арнайы басқару органдары құрылады, билік дербес жүргізіледі, егемендікті тежеу тек шартта көрсетілген талаптарға сәйкес, өз еріктерімен іс жүзіне асырылады. Конфедерацияда жасалған одақтан шығу өте қарапайым, субъектінің өз еркінде. Ал федерация олай емес. Конфедерация уақытша және тұрақты болып бөлінеді.

Достық – сирек кездесетін, тәуелсіз мемлекеттердің шарт негізінде құрылған бірлестігі. Достастық мемлекеттік құрылымның құқықтық негізін шарт немесе жарғы құрайды, тәуелсіздіктері толық сақталады, құрамына енген мемлекеттердің әрекеттерін ұйымдастыру үшін арнайы мемлекет аралық органдар құрылады. Достастықтың субъектілері бірлестіктен өз еркімен кез келген уақытта шығуы құқылы (Британұлттар бірлестігі, ТМД).

Империя – мемлекеттерді күш қолдану арқылы біріктіру. Империяның құрылуы негізінде екі тәсілмен іс жүзіне асырылады. Ашық түрде жауап алу жіне саяси, экономикалық, әскери қысым жасау арқылы (СССР).

2. Құқықты жүзеге асыру түсінігі және оның нысандары.

Құқықтық нормалар адамдардың санасы мен еркіне мақсатты түрде әсер ете отырып,оларды заңнамаға сәйкес жүріп-түруға итермелеу үшін қажет.Қоғамдық қатынастардың қатысушыларының жүріс-тұрыстары арқылы кез-келген заңшығарушы қалайтын нәтежелерге жетуге болады. Құқықтық нормаларды жүзеге асыру-құқықтық нормалардың ережелері көрініс тапқан адамдардың жүріс-тұрысы,олардың құқықтарды жүзеге асыру мен заңды міндеттерді орындаумен байланысты тәжірибелік қызметі.Субъектілердің әрекеттерінің сипатына қарай құқықты жүзеге асырудың төрт нысанын бөліп қарастырады:

У)сақтау-қолданыстағы құқықпен тыйым салынған әрекеттерден бас тарту;

2)орындау-оң мазмұнды заңды міндеттерді орындауға байланысты белсенді әрекеттерді жүзеге асыру;

3)пайдалану-олар арқылы тұлғаның өз мүддесін қанағаттандырылатын субъективтік құқықтарды жүзеге асыру;

4)қолдану-қүзіретті органдардың нақты бір заңды істі шешуге байланысты биліктік қызметі,нәтижесінде сәйкес жеке акт қабылданады.