ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫғы МИНИСТРЛІГІ
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
э.ғ.к. Тлеужанова Д.А.
Қаржылық институттар қызметін басқару
Оқу құралы
«Қаржы» мамандығының студенттеріне және магистранттарына арналған
Астана 2010
УДК: 336.763(075.8)
Т 49
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің «Қаржы» кафедрасының аға оқытушысы, э.ғ.к.
Д.А.Тлеужанова Қаржылық институттар қызметін басқару: Оқу құралы. – Астана: 2010
ISBN
«Қаржылық институттар қызметін басқару» оқу құралы курстың типтік бағдарламасына сәйкес құрастырылған. Оқу құралында курс тақырыптары бойынша дәріс жинағы, практикалық тапсырмалар, глоссарий және тест тапсырмалары жинақталған
Оқу құралы экономикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне, магистранттарына арналған
1 |
Т.Рысқұлов атындағы ҚазЭУ «Қаржы нарығы және банктік бизнес» кафедрасының меңгерушісі, э.ғ.д., профессор У.М. Искаков |
2 |
Қаржы академиясының «Қаржы» кафедрасының меңгерушісі, э.ғ.д., профессор З.Д. Искакова |
3 |
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің «Есеп және аудит» кафедрасының меңгерушісі, э.ғ.д, профессор Т.А.Кусаинов |
«Бағалы қағаздар нарығы» оқу құралы С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің ғылыми кеңесінің отырысында қарастырылып, баспаға ұсынылды. Хаттама №
ISBN © С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ, 2010
Мазмұны
Кіріспе |
5 |
1 Елдің экономикалық дамуындағы қаржылық институттар қызметі және қаржылық институттар жіктемесі |
|
1.1. Қаржылық институттар мәні және функциялары |
6 |
1.2. Қаржылық институттар жіктемесі |
9 |
2. Қаржылық институттардың реттеуші органдары. Қазақстандық қаржылық инситуттардың қызмет етуінің заңдық негіздері. |
|
2.1. Қаржылық институттар қызметін реттеудің өзіндік ерекшеліктері |
12 |
2.2. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің реттеу мақсаты және әдістері |
15 |
2.3. Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды мемлекеттік реттеу және қадағалау жөніндегі агенттіктің қаржылық институттар қызметін реттеудегі рөлі |
25 |
2.4. Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығының қызметін реттеу жөніндегі Қазақстан Республикасының агенттігінің қызметі |
32 |
2.5. Өзін өзі реттеуші ұйымдардың қызметін ұйымдастыру |
34 |
3. Қазақстан қаржылық институттарын басқару облысындағы мемлекеттік саясат |
|
3.1. Мемлекеттің дағдарыстан кейінгі кезеңдегі рөлі |
36 |
3.2. Қазақстан Республикасының қаржы секторын дағдарыстан кейінгі кезеңде дамыту тұжырымдамасы. |
39 |
4. Банктер негізгі қаржылық институт ретінде |
|
4.1. Коммерциялық банктердің ұйымдастырушылық құрылымы |
56 |
4.2. Банктердің несиелік және инвестициялық стратегиялары |
62 |
5. Инвестициялық қорлардың қызметін басқарудың принциптері және ерекшеліктері |
|
5.1. Инвестициялық қорлар: жалпы сипаттамасы және жіктелімі |
66 |
5.2. Акционерлік инвестициялық қор және инвестициялық пай қорларының қызметін ұйымдастыру |
70 |
5.3. Инвестициялық қорлардың проблемалық мәселелері және оларды дамыту перспективалары |
77 |
6. Қазақстан Республикасындағы сақтандыру компаниялары және олардың қызметін басқару |
|
6.1. Қазақстан Республикасындағы сақтандыу қызметінің ұйымдастырылуы |
83 |
6.2. Сақтандыру компанияларының қызметін басқару және реттеу ерекшеліктері |
95 |
6.3. Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығының даму перспективалары |
99 |
7. Жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін басқару ерекшеліктері |
|
7.1. ҚР-дағы зейнетақы жүйесінің реформасы, әлемдік тәжірибе және жетілдіру жолдары. ҚР-дағы зейнетақы қорлары және олардың сипаттамасы. |
103 |
7.2. Зейнетақы төлеу бойынша мемлекеттік орталықтың зейнетақы жүйесіндегі орны |
111 |
7.3. Зейнетақы активтерін басқару процесі |
115 |
7.4. Зейнетақы жүйесін жетілдіру перспективалары |
118 |
8. Қазақстан арнайы мамандандырылған қаржылық институттар қызметін басқару стратегиясы |
|
8.1. Микрокредиттік ұйымдарды құру және олардың қызметі |
125 |
8.2. Кредиттік серіктестіктердің қызметін ұйымдастыру |
133 |
8.3. Ломбардтар және олардың қызметін ұйымдастыру |
138 |
8.4. Депозиттерді кепілдендіру (сақтандыру) Қорының қызметін басқару |
140 |
8.5. Банктік емес қаржылық институттар даму тенденциялары және негізгі өзгерістері. |
143 |
9. Кәсіби қатысушылар бағалы қағаздар нарығының арнайы мамандандырылған қаржылық институты ретінде |
|
9.1. Бағалы қағаздар нарығының институционалдық инфрақұрылымының даму және қалыптасу кезеңдері. |
151 |
9.2. Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына сипатама |
152 |
9.3. Қор биржасы және оның қызметін ұйымдастыру |
158 |
10. Қазақстандағы Даму институттары |
|
10.1. Қазақстан Республикасындағы даму институттарын құрудың негізгі мақсаттары және қағидаттары |
167 |
10.2. Қазақстан мемлекеттік даму институттарының қызметі |
168 |
11. Халықаралық қаржылық институттар |
|
11.1. Халықаралық капиталдар нарығының қатысушылары – халықаралық қаржылық институттар. |
172 |
11.2. ТМД елдерімен және көпжақты интеграциялық институттармен ынтымақтастық |
176 |
«Қаржылық институттар қызметін басқару» пәні бойынша бақылау сұрақтары
|
182 |
«Қаржылық институттар қызметін басқару» пәні бойынша тесттер
|
188 |
Глоссарий
|
226 |
Пайдаланылған әдебиеттер
|
232 |
Кіріспе
Еліміз тәуелсіздік алғаннан бері Қазақстанның ұзақ мерзімді перспективадағы әлеуметтік-экономикалық дамуы қаржылық қамтамасыз етуден және оны жүзеге асыру механизмінен тәуелді тиімді ұлттық экономиканы құру стратегиясын анықтайды. Қазақстанда қаржы институттарының қызметiн мемлекеттiк реттеудiң барлық қадағалау және реттеу функцияларын мамандандырылған бiр органның аясына бiрiктiрудi көздейтiн жаңа жүйе құрыла бастады. Осы жүйенi құру шеңберiнде кешендi реттеудiң және қадағалаудың үйлестiрiлуi мен тиiмділігiнің, ақпараттылығының, қаржылық қызметтi тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың жоғары дәрежесiн қамтамасыз ету қажет. Қаржы секторын толыққанды реттеу үшiн оны құрған кезде ықпал ету, Ұлттық Банкпен және басқа мемлекеттiк органдармен ақпарат алмасу рәсiмдерi мен өзара iс-қимыл сызбаларын айқындау қажет. Бүгінгі таңда қаржы секторы өз дамуының сапалы жаңа деңгейiнде тұр және алдағы уақытта оның табысты жұмыс iстеуi үшiн негiз жасауға бағытталған реформалардың көпшiлiгi жүзеге асырылды.
Экономикалық білім беру аясындағы оқу үрдісі нарықтық экономикадағы банктік, сақтандыру және басқа қаржылық институттардың қызмет ету спецификасымен байланысты және бизнес саласында табыстарға қол жеткізе алатын, мемлекеттің қаржылық мүдделерін қорғауға, дербес шешім қабылдауға қабілетті кәсіби даярланған мамандарды оқытуға бағытталған. «Қаржылық институттар қызметін басқару» курсы «Қаржы» мамандығы үшін базалық пән болып таблады, өйткені бағалы қағаздар сияқты қаржылық құралдардың шығарылуы және айналысы үрдісінде пайда болатын қатынастар жүйесін қарастыру оның мақсаты болып табылады. Басқа сөзбен айтқанда, курстың практикалық мәнділігі тек қазақстандық қор нарығында қызмет ететін ғана емес, сонымен қатар әлемдік бағалы қағаздар нарығындағы бағалы қағаздардың әртүрлі түрлерін қарастыруға негізделген.
Қаржылық институттар кез келген елдің қаржы жүйесінің үздіксіз бөлігі болып табылады және оның қаншалықты дамығанынан тәуелсіз ол үлкен перспективалармен анықталады. Осы тұрғыдан «Қаржылық институттар қызметін басқару» курсы экономикалық білім беру жүйесінде сөзсіз қажет және өзекті болып табылады.
«Қаржылық институттар қызметін басқару» курсы қаржы нарығының бөлігі ретіндегі бағалы қағаздар нарығының теориялық негіздерін және практикалық проблемаларын қарастырады.