Aхборот технологиялари

1-interfeysning tilini o’zgartirish; 2-sozlash; 3-siz yozilgan bloglar ro’yxatini ko’rish; 4-siz yozilga bloglar; 5-siz yozilgan blog yangiliklari tasma(lenta)si; 6-yangi

bloglarga yozilish; 7-yangi blog yaratish.

2. Tepada o’ng tarafdagi Настройки (Sozlah) tugmsini bosing. Ochilgan ro’yxatdan Изменить настройки пользователя (Foydalanuvchining

sozlanmalarini o’zgartirish)ni tanlang. Ochilgan yangi darchada Черновик funktsiyasini faollashtirish uchun Oбщие (Umumiy) bo’limida bayroqcha o’rnating.

Google Blogger to’g’risida yangi funktsiya, maslaxat va tavsiyalar bo’yicha Gmail

dagi pochtangizga ma’lumotlar olish uchun Уведомление bo’limida bayroqcha o’rnating.

3-topshiriq Blog yaratish

1.Google Blogger ning asosiy ish maydoniga o’ting.

2.Ekranning chap tarafidagi Новый блог (Yangi blog) tugmasini bosing.

3.Ochilgan yangi oynada Заголовок (Sarlavha) matn maydonida

blogingizning nomini bering. Pastroqda joylashgan Адрес nomli matn maydonida

blogingizning yangi adresini o’ylab toping va kiriting (unda kirilcha harf va ochiq joylar bo’lishi mumkin emas; blog adresi blogspot.com domeni bilan tugashi kerak).

81

Taklif qilingan blog shablonlaridan yoqtirganingizni tanlang (keyinchalik uni o’zgartirish mumkin). Oynaning pastki qismidagi Создать блог (Blog yaratish)

tugmasini bosing.

4-topshiriq

Blog bilan ishlash sohalari

1. Blog bilan ishlash sohalarining interfeysi bilan tanishing.

1-blog bilan ishlash qoidalari; 2-joylashmalar; 3-blogda xabarlar yaratish.

2. Сообщения (Xa,arlar) joylashmasidagi xabarlar ustida muayyan harakatlar bajarmoqchi bo’lsangiz, ularning qarshisiga bayroqcha o’rnating. Yuqorida joylashgan

asboblar panelida Добавить ярлык (Yorliq qo’shish) tugmasini bosing va xabarlar yorliq bilan belgilanadi. Blogingizni nashr qilish uchun Публикация (Nashr etish)

tugmasini bosing (xabarlaringiz tarmoqdagi barcha foydalanuvchilarga ko’rinadi).

Публикация (Nashr etish) rejimidan qaytish uchun Вернутьться к черновику tugmasini bosing (xabarlar faqat sizga ko’rinadi). Удалить (O’chirib tashlash)

tugmasini bosish orqali belgilangan xabarlar o’chiriladi.

3.Страницы (Sahifalar) joylashmasida sahifalarni yaratish, Черновикka

qaytarish yoki o’chirish mumkin (sahifalar orqali blogda joylashmalar sifatida “O’zim haqimda”, “Asosiy sahifa” kabi bir qancha bo’limlar yaratilishi mumkin).

4.Коментарий (Izoh) joylashmasida siz belgilagan izohlarni tegishli tugmalar orqali o’chirish yoki spam qilib belgilash mumkin.

5.Google+ joylashmasida rasmingiz tagidagi bo’lim tugmachasini bosing va Google+ bilan bog’lanishni o’chiring yoki, aksincha, u yerdagi tegishli punktlarga

parametrlar o’rnatish orqali blogingizni Google+ bilan bog’lashingiz mumkin.

6. Статистика joylashmasida blogingizga boshqa foydalanuvchilar tomonidan

tashrifini ko’rishingiz mumkin (Сообщения (Xabarlar), Источники трафика

(Trafik manbalari), Аудитория).

82

7. Прибыль (Daromad) joylashmasidagi Подробнее (Batafsilroq) ishora (ssilka)sida Google Adsense xizmatining shartlari bilan tanishingiz mumkin (blog

mualliflariga sahifalarida relevant reklamalarni joylashtirish hisobiga daromad keltirishi mumkin bo’lgan bepul xizmat). Yana Прибыль (Daromad) joylashmasiga qayting va siz agar Google Adsense xizmatining shartlariga rozi bo’lsangiz

Зарегистрироваться в Adsense (Adsense da ro’yxatdan o’tish) tugmasini bosing.

8. Google Adwords (reklama xabarlarni yaratishga yordam beradigan pullik

servis) xizmati to’g’risida batafsil ma’lumot olish uchun Компания joylashmasida

Подробнее (Batafsilroq) tugmasini bosing. Компания joylashmasiga qayting va

Google Adwords shartlariga rozi bolsangiz Начать (Boshlash) tugmasini bosing.

9. Дизайн joylashmasiga bosing. Bu yerda blogingizning хaritasi (nomi, asosiy

qismlari, yon qismlari. Navigatsiya paneli va h.k.z.) joylashgan. Хaritada blogingizning o‘zgartirmoqchi bo‘lgan qismini tanlang va Изменить (O’zgartirish)

tugmasini bosing. Paydo bo‘lgan darchadan taklif etilgan variantni tanlang va

Сохранить (Saqlash) tugmasini bosing. Agar хaritada blogingizdagi siz tanlagan

joyga gadjetni (blog arхivi, blog statistikasi, video paneli va h.k.z.) kiritmoqchi bo‘lsangiz Добавить гаджета (Gadjet qo’shish) ishorasi (ssilka)ni bosing.

10. Шаблоны joylashmasida blogingizning shablonini o‘zgartirishingiz mumkin. Blogingiz joriy sahifasi ostidagi Настроить (Sozlash) tugmasini bosing va kerakli o‘zgartirishlar kiriting.

11. Настройка joylashmasini bosing va joylashmaning ichidagi Основное

joylashmasini tanlang. Изменить (O’zgartirish) ishorasiga kirib blogning nomini, tafsilotini adresi va boshqalarni o‘zgartirishingiz mumkin. Разрешения (ruxsat)

bo‘limida Добавить авторов (Mualliflarni qo‘shish) ishorasi orqali blog ustida ishlashda hammualliflarni jalb etishingiz mumkin. Читатели блога (Blog

o‘quvchilari) bo‘limidagi Изменить (O’zgartirish) ishorasiga bosing va blogingizni kim ooqishi mumkinligini ko‘rsating. Agar siz Личное-только эти читатели

(Shaxsiy – faqat shu o‘quvchilar) punktini tanlasangiz Добавить читателей

(O‘quvchilarni qo‘shish) ishorasini bosing va paydo bo‘lgan matn maydonida blogingizni o‘qishga ruхsat bergan foydalanuvchilar elektron manzillarini kiriting yoki

ularni Выбрать из списка контактов (Контакты dan tanlash) dan tanlang. 83

Сохранить (Saqlash) tugmasini bosing. Сообщения и комментарии (Xabar va izohlar) joylashmasidagi matn maydoniga nechta хabar necha kun davomida

ko‘rinishini kiriting. Шаблон matn maydonida хabarlar yaratilganda avtomatik ravishda paydo bo‘ladigan matnni kiriting. Показывать изображения в Lightboх (Lightboх tasvirlarini ko‘rsatish) bo‘limidagi ro‘yхat ichidan taklif etilayotgan ikki

variantdan bittasini tanlang. “Da” (Ha) variant tanlanganda blogingizga joylashtirilgan tasvirlarni bosganingizda sahifaning ustida ochiladi. Расположение комментария

(Izohning joylashuvi) bo‘limida taklif etilayotgan variantni tanlang. Кто может оставлять комментарии? (Izohni kim qoldirish mumkin?) bo‘limida tanlagan

puktingiz qarshisiga bayroqcha o‘rnating. Электронная почта joylashmasidagi

Публикация с помощью электроннойпочты(Elektron pochta yordamida nash qilish) bo‘limining mtn maydonida sooz va raqamlar kiritish orqali elektron

pochtangizning adresini yaratishingiz mumkin. Gmail da yaratilgan elektron manzilni

blogga joylashtirib, 10 MBgacha хabar olish mumkin. Buning uchun parametrlarning biriga bayroqcha oornating. Оповещение о комментарии по электронной почте

(Izoh to‘g‘risida elektron pochta orqali xabar berish) bo‘limida Gmail ga keladigan хabarlarni hoхlagan odamlaringizga yetkazish maqsadida ularning

adreslarini kiriting (10 tagacha). Отправлять сообщения по электронной почте

(Xabarni elektron pochta orqali jo‘natish) bo‘limi orqali blogingiz nashr qilinishi bilanoq bundan хabar topishi kerak boolgan odamlarning elektron pochtasini kiriting

(10 tagacha). Язык и форматирование (Til va formatlash) joylashmasida soat va interfeys tillarini o‘rnating. Настройки поиска (Qidiruvni sozlash) joylashmasidagi

Метатеги bo‘limining Изменить (O‘zgartirish) ishorasini bosing. Unda paydo bo‘lgan Включить описание для поисковых систем? (Qidiruv tizimlari uchun

tafsilot kiritilsinmi?) savoliga bayroqcha kiritish orqali Да (Ha) deb javob bering. Matn maydonida tafsilotingiz qanchalik yaхshi yozilgan bo‘lsa, qidiruv tizimi

blogingizni shunchalik birinchilar qatorida taqdim qilishi mumkin. Сохранить изменения (O‘zgartirishlarni saqlash) tugmasini bosing. Blogni umuman o‘chirish

uchun Удалить блог (Blogni o‘chirib tashlash) bo‘limida Удалить tugmasini bosing. Только для взрослых (Faqat yoshi kattalar uchun) bo‘limida Нет (Yo‘q)

variantini tanlash orqali blogingizni barcha yoshdagi foydalanuvchilarga namoyish qilasiz.

5-topshiriq

Хabarlar yaratish va blogni ko‘rib chiqish

1.Ekranning ustki chap qismida Создать сообщение tugmasini bosing.

2.Google Dokuments ning interfeysiga o‘хshash хabarlar muharriri sahifasi

paydo bo‘ladi. Asosiy ish maydoniga хabar matnini kiriting, keyin esa yuqoriroqda

joylashgan asboblar paneli yordamida matn formatiga ishlov bering. Sahifaning yuqori

qismidagi Название (Sarlavha) maydonida хabarga nom bering. Yorliqlar qo‘shishi uchun o‘ng tomondagi ochiq darchada Ярлык kategoriyasini tanlang. Расписание

(Jadval) kategoriyasida ikita variantning bittasini tanlashingiz mumkin:

Автоматический (хabarning yaratilgan vaqti o‘rnatilgan soat bo‘yicha belgilanadi) yoki Установить дату и время (Sana va vaqtni o‘rnatish) xabarning yaratilgan

84

vaqtini o‘zingiz tanlaysiz. Параметры kategoriyasida boshqalar хabaringizga izoh

berishi mumkin yoki mumkin emasligi belgilanadi. Yoqori oong tomonda joylashgan

Сохранить tugmasini bosing.

3. Blogingizga o‘zgartirishlar kiritilgandan so‘ng holatini ko‘rish uchun

Просмотр (Ko‘rish) tugmasini bosing.

Savollar

1.Google+ va Blogger profillari bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?

2.Google Blogger nuqtai nazaridan davra (krug) nimani bildiradi va o‘zingizning davrangizni yaratishingiz mumkinmi?

3.Google Blogger da qanday ikkita хabarlar bilan ishlash rejimi mavjud?

4.Google Adsense va Google Adwords servislari orasidagi farqni tushuntirib

bering.

5.Blog sahifasiga gadjetni qanday qooshish mumkin?

6.Qidiruv tizimi blogingizni ro‘yхatda birinchi qilib berish imkoniyatini qanday ko‘tarish mumkin?

Testlar

Testlar:

1. Fayldan foydalanishning qaysi turi mavjud emas? a. O‘zgartirish

*b.Yangilash

c.Ko‘rish

d.Fikr bildirish

2. Google disk hotirasining standart o‘lchami qancha? a. 25 GB

b.1 GB *c. 15 GB d. 15 MB

3. Diskda fayllarni saralash va namoyish etishning qanday turlari bor?

*a. Alifbo bo‘yicha va ro‘yxat ko‘rinishida

b. Teskari alifbo bo‘yicha va plitka ko‘rinishida 85

c.Alifbo bo‘yicha va jadval ko‘rinishida

d.Teskari alifbo bo‘yicha va katta belgilar ko‘rinishida

4. Google Blogger da profilning qanday tiplari mavjud? a. Google Blogger va Google Hangouts

*b. Google Blogger va Google+

c.Google+ va Google Disc

d.Google+ va Google Play

5. Google Blogger da standart holatda (po umolchaniyu) qanday davralar

(krugi) taklif etiladi?

a. Семья, друзья, коллеги

b. Семья, друзья, однокурсники

*c.Семья, друзья, знакомые d. Друзья, коллеги, знакомые

3. Qanday domen nomi bilan Google Blogger da yangi blogni registratsiya qilish mumkin?

*a. blogspot.com

b.blogger.com

c.googleblog.ru

d.googleblogger.com

4.Blog ishchi sohasining qaysi qismida blogga murojat etilganlik to‘grisidagi

ma‘lumotni ko‘rish mumkin? a. Настройки

b. Страницы c. Кампании

*d. Статистика

Google Презентации

Google Diskda bepul vertual ofis taqdimotni ishlab chiqish imkoniyatiga ega. Google Diskda taqdimotlarni ishlab chiqish Power Point dasturidek bo`lib, onlayn tarzda ko`pgina vido o`zgarishlar ega interfeyz bir oz qisqartirilgandir. Bunda Power Point dasturining onlayn versiyasidan ko`proq imkoniyatlariga egadir.

Taqdimotni tekin ofis Google diskda ham yaratish mumkin. Google diskda taqdimot yaratish Power Point dasturida taqdimot yaratish bilan bir-hil, lekin Google

86

diskda onlayn tarzda yaratiladi va vide o’zgarishlar bilan farq qiladi. Power POintning funksiyalaridan tubdan farq qiladi. Agar sizda litsensiyali Power Point 2013 bo'lsa, siz bilasizki boshqa hujjatlar bilan hamkorlikda ishlash mumkin va Google diskda ham boshqa hujjatlar bilan hamkorlikda ishlash oson va funksiyalari mavjud.

Google taqdimot tekin va chegarasiz imkoniyatlarga ega, lekin foydalanuvchi taqdimot yaratishda bazaviy topshiriqlarni hal qiladi.

Ommaviy onlayn ochiq kurslar

Xorijiy tillarni samarali o’qitishda axborot texnologiyalarining imkoniyatlari juda katta va shuning uchun pedagog kadrlarni tayyorlashda uning o’rni alohida.

resurslarini yaratish va ishlov berish texnologiyalari, shaxsiy elektron ta’lim resurslarini shakllantirish, xorijiy tillarni o’qitish bo’yicha elektron o’quv

kurslarini loyihalashtirish, o’quvchilar bilimini baholash tizimlari, xorijiy tillarni o’qitishda internet texnologiyalari, masofaviy o’qitish texnologiyalari va uni

tashkil qilish usullaridan foydalanish, video konferensiya, ommaviy on-line ochiq

texnologiyalaridan, ta’limda Internet resurslaridan foydalanish, Internet tarmog’ining asosiy xizmatlari, jumladan Ziyonet.uz va boshqa ta’lim portallari resurslari bilan

ishlash, Internet tarmog’ida pedagoglarning, talabalarning elektron muloqot muhitida jamoa bo’lib ishlash, blog, forum va tematik chatlarni tashkil etish, pedagoglarning

tutiladi.

Pedagogik faoliyatda amaliy dasturiy vositalardan foydalanish, ular yordamida elektron darsliklar, trenajyorlar, virtual laboratoriya mashg’ulotlarini yaratish

usullarini bilish, Misrosoft Word, Excel, Power Point va boshqa dasturlarida elektron

o’quv-metodik materiallarini yaratish usullariga ega bo’lish bilan birga Web 2.0/3.0 texnologiyalari yordamida elektron didaktik materiallarni yaratish va ta’lim jarayonida qo’llash chet tili o’qituvchisi mahoratini belgilashning muhim omillaridan deb

hisoblanadi.

Internet orqali o'quv materiallarini bepul va erkin tarqatishga mo'ljallangan

“Ochiq darsxona” (Open courseware) deya nomlanuvchi elektron tizim bundan o'n yilcha muqaddam MTI tomonidan tashkil etilgan edi. Shundan so'ng yuzlab boshqa kollej va universitetlar ham o'quv materiallarini internetga barcha uchun bepul va ochiq

87

qo'yish amaliyotini yo'lga qo'ydi. Bugunga kelib MTI va Stenford universiteti ushbu amaliyotni yangi bosqichga ko'tarishga qaror qildi.

Ular endi nafaqat kursda o'tiladigan materiallarni, balki darsning o'zini ham

bepul taqdim etishmoqda. Stenfordda komp`yuter bo'yicha ikki mutaxassis dastlab

“Sun'iy intellekt faniga

kirish” (Introduction to Artificial Intelligence) nomli bepul “onlayn” kurs tashkil

etdi.

Dunyoning 190 dan ortiq mamlakatidan jami 160 mingdan ziyod talaba kursga yozildi. Ko'ngillilar yordamida kurs materiallari qisqa muddat ichida dunyoning 44 tiliga tarjima ham qilindi. Ishtirokchilarning 23 ming nafari kurs materiallarini to'liq tamomlab, imtihonlardan muvaffaqiyatli o'tdi hamda ushbu kursni bitirganlik

to'g'risidagi guvohnomaga ega bo'ldi.

2012-yil Stenford universiteti yana beshta bepul “onlayn” kursni tashkil etdi.

Ularda o'qiyotgan talabalar soni yarim millionga yaqinlashgan. Bu borada

Massachusets Texnologiya instituti ham faollik ko'rsatmoqda. O'quv yurti tashabbusi

bilan internet orqali bepul darslar beradigan “MITx” nomli yangi notijorat tashkiloti tuzildi. “MITx” qoshida ochilgan birinchi kurs – “Sxemalar va Elektronika” darsida

qatnashish uchun yuz mingdan ziyod talaba ro'yxatdan o'tdi. “MITx” internet sahifasida yozilishicha, ro'yxatga yozilganlarning kamida 20 ming nafari dars mashg'ulotlarida to'liq va faol ishtirok etmoqda.

Prinston universiteti, Berklidagi Kaliforniya universiteti, Michigan AnArbor hamda Pensilvaniya universitetlari ham hamkorlikda bepul “onlayn” kurslarini tashkil

etmoqda. Ushbu kurslar “Coursera” deb nomlangan internet saytida jamlangan. “Coursera”dan kurslarni nomlari va yo'nalishi bo'yicha yoki ularni taqdim

etayotgan universitetlar bo'yicha qidirib topishingiz mumkin. Bepul darslarni taqdim etuvchi yana bir sayt “Udacity” bo'lib, u ham “Coursera” bilan birgalikda Stenford

universiteti mutaxassislari tomonidan bunyod etilgan.

Dunyoning nufuzli universitetlari taqdim etayotgan ushbu bepul “onlayn” kurslari:

Coursera.org – https://www.coursera.org/

EdX – https://www.edx.org/

Udemy – https://www.udemy.com/ LinguaLeo – http://lingualeo.ru/ busuu – http://www.busuu.com/enc/

TED – http://www.ted.com

88

Сoursera. Расмийсайти: www.coursera.org

Khan akademiyasi. Rasmiy sayti: https://www.khanacademy.org

Bir kuni MIT va Garvardni bitirgan qobiliyatli talaba Salmanxan boshqa

shaharda yashaydigan kichkina amakivachchasini matematika fanidan qiynalishini bilib qoladi. U «YouTube» saytiga videodarslarni joylashtirib, unga yordam bermoqchi

bo'ladi va mashhur bo'lib ketadi. Endi Khan akademiyasi saytida har xil mavzudagi 42000 dan ortiq bepul mikroma'ruzalar bor. Ulardan ko'pchilig rus tilida ham mavjud.

Garvard Universiteti hamda Massachusets Texnologiya Instituti birgalikda

“barcha yoshdagilar va turli millat vakillari uchun tekin, internet orqali interfaolta'lim olishlari uchun” notijoriy tashkilot tashkil qilishdi. EdX – bir so'z bilan aytganda, ta'lim

platformasi, endi siz ingliz tilida Garvard Universiteti, MIT va yana Berkeley Kaliforniya

Universitetlarida (hamda 2013-yildan Texas Universiteti ham qo'shilmoqda) o'rgatiladigan kurslardan bilim olishingiz mumkin.

Hozircha maskur EdX platformasida kimyo, tibbiyot, informatika, fizikaga oid kurslar qo'yilgan.

89

5-MODUL. ELEKTRON TA'LIMNI BOSHQARUV TIZIMLAR.

Reja:

1.Masofaviy ta'lim va uni tashkil etish asoslari. Masofaviy o'qitishning nazariy va didaktik asoslari.

2.Masofaviy ta'lim modellari.

3.O'quv muassasasida masofaviy ta'lim elementlarini shakllantirishga qo'yiladigan talablar. Masofaviy ta'lim jarayonini amalga oshirish bosqichlari.

4.Ta'limda qo'llaniladigan erkin va ochiq kodli dasturiy ta'minotlar tahlili. Ommaviy onlayn ochiq kurslar.

5.MOODLE tizimining yaratilishi.

6.Virtual ta'limni boshqaruvchi tizimlarning funktsiyalari va MOODLE

tizimining asosiy xususiyatlari.

7.MOODLE platformasining masofaviy ta'limni boshqarish imkoniyatlari va funktsiyalari.

8.MOODLE tizimidagi o'qitish modullari.

9.SCORM yoki AISS standart paketlari.

10.MOODLE tizimi masofaviy o'quv kursiga qo'yiladigan resurs va

elementlar.

LMS (Learning Management System) tizimining vazifasi, tuzulishi va turlari mavzusi bo’yicha ma’ruzani o’qitish tехnologiyasi

90