Aхборот технологиялари

Windows Movie Maker dasturi

Video fayllarga ishlov berish uchun maxsus dasturlar kerak bo’ladi. Windows

operatsion tizimida o’zining standart Windows Movie Maker dasturidan foydalanish mumkin. Uni ishga tushirish 5 – rasmdagi ketma – ketlik (“Пуск” – “Все программы”

– “Windows Movie Maker”) orqali bajariladi:

Dastur ishga tushirilgandan so’ng uning ishchi maydoni hosil bo’ladi. Ishchi maydon quyidagi oynadan iborat:

1.“Запись видео” – mavjud video, rasm va ovozli fayllarni ish maydoniga

joylashtirish;

2.“Монтаж фильма” – video effekt, kadrlar orasidagi animatsiyalarni va yozuvlarga animatsiyalarni joylashtirish;

31

3. “Завершение создания фильма” – tayyor bo’lgan materialni kompyuter xotirasiga, yoki ko’rsatilgan manzilda saqlash

Odatda Windows Movie Maker video tahrirlagich dasturida yaratilgan materiallar (.wmv) kengaytma bilan saqlanadi. Ushbu dastur .wav; .aif; .aiff; .aifc; .snd;

.mp3 va hakazo kabi fayllar bilan ishlaydi. Ayrim .avi, .MPEG4, .mov, .HD

kengaytmali video fayllarni qabul qilmaydi. Bu kengaytmali videodan foydalanish lozim bo’lsa, unda uning kengaytmasini maxsus video converter dasturlaridan

foydalangan holda o’zgartirish kerak bo’ladi.

Video konverterlar

Video konverterlarning asosiy vazifasi bu video yoki audio fayllarning kengaytmalarini o’zgartirishdan iboratdir. Uning uchun konvertorlarning birortasinin

kompyuterga o’rnatish kerak bo’ladi. Shunday konvertorlardan biri Any Video Converterdir.

Yuqoridagi oyna convertorning umumiy ko’rinishi bo’lib, undan foydalanish uchun quyidagi ketma – ketlikni bajarish kerak bo’ladi:

1 – qadam. - kengaytmasi o’zgartirilishi kerak bo’lgan video faylni tanlanadi:

32

2 – qadam. - kerakli kengaytma tanlanadi:

3 – qadam. Quyidagi oynadan ayrim sozlanmalarni: video o’lchamini tanlash, gengaytmasi o’zgartirilgan videoni istalgan nomini ham o’zgartirib saqlash joyini ko’rsatish, ovozlarini sozlash, kerak bo’lganda videoni qirqish va yozuvlar ham qo’yish imkonini beradi.

33

4 – qadam. - konverterlash tugmasi bosiladi. Va quyi oynadagi jarayon tugallanishi kerak.

Shu kabi boshqa konverterlarda ham ketma – ketlikni bajarib video faylning kengaytmasini o’zgartirish mumkin bo’ladi.

Endi Windows Movie Maker video tahrirlagich dasturidan qanday foydalanish

haqida qisqacha tanishamiz.

Dasturda asosan barcha sozlanmalar “kadrlarni joylashtirish qatori” da

bajariladi. Unda kadrlarni birlashtirish, filtrlar qo’yish, kadlar orasisiga effektlar, perexodlar joylashtirish mumkin bo’ladi.

34

Tayyor bo’lgan video materialni ushbu oyna orqali ko’rsatilgan manzilda kerakli nom bilan saqlash mumkin.

Windows Movie Maker dasturi yordamida video fayllar yaratish mumkinligini

ko’rib chiqdik, ma’lum bo’ldiki uning imkoniyatlari qisman chegaralangan ekan.

Shunday video fayllarni yaratishga to’g’ri keladiki, uning uchun professional video

tahrirlagichlardan bir nechtasini keltirib ular orasidagi farqlanish tafovutlarini ham sanab o’tdik. Shunday tahrirlagichlardan biri Corel Video Studio Pro video

tahrirlagichi bilan qisqacha tanishib chiqamiz.

Corel VideoStudio Pro video tahrirlagichi video fayllarga ishlov berishga, yani video olish qurilmasidan zaxvat qilish, videolarni tahrirlash imkonini beradi. Dastur 100 dan ortiq effekt va filtrlardan, yozuvlarga animatsiyalar va sodda musiqalar bilan taqdim qilingan.

Corel VideoStudio Pro dasturini ishga tushiramiz. Buning uchun kompyuter ish stolidan Corel VideoStudio Pro yorlig’ini ikki marta bosish bilan, yoki “Пуск”

tugmasidan dastur joylashgan qatorni tanlash oqali ishga tushiriladi. VideoStudio yuklanganidan so’ng tahrirlash ishlarini olib borish ish maydoni paydo bo’ladi:

35

5. Bosqichlar paneli. “Захват”; “Правка”; “Выпуск” bo’limlardan iborat bo’lib, video materialni hosil qilish uchun bosqichma – bosqich ish olib boriladi.

“Параметры” menyulardan iborat bo’lib, har birida bir qancha buyruqlar jamlanmasi bor. Ular yordamida mavjud proyektlarni ochish, saqlash, shablonlar yaratish, ishchi

maydonni sozlash, nusxalash va hakazo.

7. Yaritilayotgan proyektni oldindan ko’rish paneli. Bu panel yaratilayotgan proyektni holatini tekshirish imkonini beradi. Bu esa, proyektni to’la

qonli shakllanishiga imkon beradi.

8.Kutubxona paneli. Bu panel mavjud video faylllardan foydalanish, effekt

va filtrlardan, kerak bo’lganda rasm va audio faylllardan foydalanish imkonini beradi.

9. Instrumentlar paneli. Bu panel barcha tahrirlash ishlarini olib boorish imkonini beradi. Yani proyektni o’zgartirish, proyekt maydonini

kattalastirish/kichiklashtirish imkonini beradi.

36

1. Yaratilayotgan video materialni oldindan ko’rish

maydoni;

2. Sekin harakatlanuvchi navigator;

3. Qirqish marker;

4. Butun proyektni yoki belgilangan qismini ko’rish;

5. Hosil bo’lgan proyektni

ko’rishga ruxsat etish yoki to’xtatish;

6. Proyektni boshiga o’tish;

7. Bitta oldingi kadrga o’tish;

8. Bitta keying kadrga o’tish;

9. Proyektni oxiriga o’tish;

10. Proyektni takroran ko’rish;

11. Ovoz sozlagichi;

12. Vaqtni belgilash;

13. Kattalashtirish;

14. Qirqish;

15. Bashlang’ich /tugash marker.

1. Yaratilayotgan proyektning stsenariysini ko’rish; 2. Tahrirlash chizg’ichi; 3.

Keyengi o’zgartirilgan tahrirni bekor qilish; 4. Bekor qilinganini qayta tilalsh; 5.

Zaxvat qilishni sozlash; 6. Proyekt ovozini sozlagich; 7. Musiqani avtomatik tarzda qo’yish, yani yaratilgan proyekt davomiyligi bo’yicha musiqa davom etadi, yani proyekt tugashi bilan musiqa ham to’xtaydi; 8. Proektning joylashuvini kattalashtirish

va kichiklastirish; 9. Proyektni oynaning o’lchamigacha kattalastirish; 10. Vaqt

indikatori.

Ma’lum bir stsenariy bo’yicha video material tayyorlash

Dastlab stsenariy tuzish bosqichlarini shakllantirib olish lozimdir. 1– bosqich: mavzu tanlash ishlari amalga oshiriladi.

2– bosqich: stsenariyning asosiy jarayoni boshlanadi:

37

3 – bosqich: Baholash mezoni.

1. Mavzuni yoritilganligi; 2. Ssenariy talab darasida ekanligi; 3. Tasvirga olish sifati; 4. Kesilish ajarilganligi; 5. Kadrdan – kadrga o’tish effektlarini qo’llanganligi;

6. Kadr ichiga kadr joylashtirilganligi; 7. Yozuvlar joylashtirilganligi; 8. Ovozlar sozlanganligi; 9. Vaqt to’g’ri taqsimlanganligi.

Masalan

1.Which/What mavzusi

2.Senariyning asosiy jarayoni:

Nazorat savollari:

1.audio fayil qanday turlari mavjud?

2.WAVE (.wav) qanday format?

3.AU (.au, .snd) qanday format?

4.MPEG-3 (.mp3) qanday format?

5.MIDI (.mid) qanday format?

6.MOD (.mod) qanday format?

7.AIFF (.aiff) qanday format?

8.RealAudio (.ra, .ram) qanday format?

9.Ovozli faylni Windows OT da qanday yozish mumkin?

10.Windows muhitida qanday dasturlar yordamida ovozli fayllarga ishlov

berish mumkin?

11.Android operatsion tizimida qanday dasturlar yordamida ishlov berish

mumkin?

12.iOS operatsion tizimida qanday dasturlar yordamida ishlov berish

mumkin?

13.Sound Forge dasturi nima uchun mo’ljallangan?

14.Sound Forge dasturi qanday menyular paneliga ega?

15.Oynaning qanday umumiy ko’rinishga ega?

16.Qanday standart instrumentlar paneli mavjud?

17.Boshqarish paneli тшьф uchun mo’ljallangan?

18.Kanallar indikatorinima?

19.Ishchi oyna qanday ko’rinishga ega?

20.Analogli va raqamli video deb nimaga aytiladi?

21.Qanday television standartlar mavjud?

22.Video-ma’lumotlarni qanday saqlash formatlari mavjud?

23.Quick Time Movie (.qt, .mov) qanday format?

24.MPEG (Motion JPEG)(.mpg, .mpeg, .dat) qanday format?

25.Digital Video (.DV) – qanday format?

26.Oddiy siqish (real vaqt rejimida) siqish deb nimaga aytiladi?

27.Simmetrik va asimmetrik siqish deb nimaga aytiladi?

28.Raqamlashtirish nima?

29.Windows muhitidagi qanday video tahrirlagichlar mavjud?

30.Windows Movie Maker dasturi nima uchun mo’ljallangan?

39

3-MODUL. O'QUV WEB-KONTENTLARI YARATISHNING DASTURIY VOSITALARI

Reja:

1.Butun dunyo o’rgimchak to’ri (World Wide Web-WWW).

2.O'quv jarayonida axborot-kommunikatsiya va interaktiv

texnologiyalaridan foydalanish.

3.Web-1, WEB 2.0 va WEB 3.0 texnologiyalari,

a.web-servislar, AJAX,

b.web-sindikatsiya (RSS va Atom texnologiyalari asosida),

c.web mash-up (iste'molchi meshaplar, ma'lumotlar meshapi, biznes-

meshaplar),

d.teglar, folksonomiya,

e.Popfly Space, Microsoft Silverlight.

Butun dunyo o’rgimchak to’ri (World Wide Web-WWW)

WWW — butun dunyo o’rgimchak to’ri — Internetning asosiy xizmatlaridan hisoblanadi. Intеrnеt uzoq, vaqtlar mobaynida turli xil kompyutеr tarmoqlarining chigal tizimi bo’lib, ular bo’yicha asosan elеktron axborot uzatilgan. Kompyutеr

buyruq va dasturlarini ishlatishning nozik tomonlarini boshidan kеchirmagan yangi odam bu chigal tizimda o’zini ishonchsiz his qiladi. Oddiy va ko’rgazmali shaklda,

«ko’rsat — cher» tamoyili bo’yicha yaratilgan yangi tеxnologiya foydalanuvchiga tarmoqqa punktlari so’rovlarini aniq bеrish va o’nga kеrak bo’lgan ayni narsani

tanlashni o’rgatdi. Bu tеxnologiya World Wide Web dasturi bilan amalga oshiriladi. Ko’pchilik foydalanuvchilarning haqiqiy vaqt oraliqida ma'lumotlarni uzatish

vositalariga faol qiziqishi aynan shu tеxnologiyani paydo bo’lishi bilan kеlib chiqdi. Qisqa vaqt ichida WWW Intеrnеt ni axborot supеrmagistraliga yoki «dunyodagi

axborot O’rgimchak uyasiga» aylantirdi.

WWW millionlab odamlarga bir birlari bilan to’qridan-to’qri murojaat qilish

rеjimida muloqat qilishga imkon bеradigan yangi va nisbatan arzon tеxnologiyadir.

Tarmoq bo’yicha faqat matnli fayllargina emas, balki tovush, grafika va vidеotasvirlar ham muvaffaqiyatli uzatila boshlandi. Kompyutеrdagi ma'lumotlar

bazasita va tijorat tarmoqlariga ega bo’lgan Intеrnеt da chеksiz istе'mol bozorini va

ishbilarmonlik ma'lumotlarini tarqatish uchun asosiy kanalni qurdilar, bular ularga

tarmoqning virtual kеngligida punktlari biznеsini samarali qilish imkonini bеradi. Nima uchun WWW tеxnologiyasi «butun dunyo o’rgimchak uyasi» dеb

atalganq

Birinchidan, bu tеxnologiyaga muvofiq tarmoq strukturasi uzеllarga ega bo’lib,

ularda kompyutеrlar — sеrvеrlar va mijozlar joylashgan; ular odatda mos ravishda

Web-sеrvеrlar va Web-mijozlar dеb ataladi. 1997 yil boshida Intеrnеt da 145166 ta

doimiy ishlaydigan Web-sеrvеr va 646162 ta Web-mijoz bor edi. Bu kompyutеrlar butun dunyo bo’yicha, hamma qit’alarda va hamma mamlakatlarda joylashgan,

shuning uchun tarmoq butun dunyoni urab olib, undan qandaydir virtual shahar (yoki mamlakat) yaratdi, undagi uy— kompyutеrga qo’l uzatsa еtgudеkdir.

40