Әдебиеттер:

1. Анафияева Ж. Менеджмент: Оқу құралы. – Астана: Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті, 2008. – 146 б.

2. Ахметов К.Ғ. Сағындықов Е.Н. Менеджмент негіздері. Ақтөбе-Орал.: «А-Полиграфия», 2005 2.

3. Бердалиев К.Б. «Менеджмент» / Курс лекций.- Алматы Экономика, 2005.

4. Бердалиев К.Б «Басқару негіздері» Аламты «Экономика»1997ж.

5. Каренов Р.С., Раимбеков Б.Х:, Акжолов А.М: Основы менеджмента.- Караганды: Полиграфия, 1995г.

6. Герчикова И.Н. Менеджмент: Учебник -3 издание перераб. и доп. Менеджмент: Банки и биржи. Юнити, 1997

7. Глухов В.В Основы менеджмента, Санкт- Петербург, Спец- Литература, 1995

8. Ленд П.Э Менеджмент – искусство управлять/ перевод с англ. М: ИФРАМ, 1995

9. Опалев А.В Умение общаться с людьми. Этикет делового человека. М: Культура и спорт, Юнити 1996

10. Студенттің өзіндік жұмысына (сөж) арналған тапсырмалар

0. СӨЖ-ГЕ АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:

Студенттермен оқытушының өзіндік жұмысының өткізу түрі: баяндама мен рефератты талқылау, тақырып бойынша пікір-алмасу, берілген тапсырмаларды орындау, қойылған сұрақтарға жауап беру, тақырыпты тереңінен түсіну мақсатында магистрантқа оқытушымен көрсетілетін көмек.

Тақырып 1- Менеджменттің мәні мен қағидалары

Мақсаты: Менеджменттің экономикалық, әлеуметтік-психологиялық, құқықтық аспектілерінің кезеңдерін көрсетіп, міндеттері мен басты мақсаттарын қарастыра отырып мазмұнын ашу, анықтама беру.

Тапсырманың аты: Қандай да бір ұйымды ойдан шығарып, оның негізгі мақсаттары мен міндеттерін кесте түрінде жазыңыз. Әрбір мақсат пен міндетті негіздеңіз.

Әдістемелік нұсқау: кестені құру барысында лекциялық материалдарды қолданып, менеджменттің мақсаттары мен міндеттіріннің түсініктерін талдаңыз.

Тапсырма 1 : Типография ресурстарының 3 түрімен иеленеді – қағаз, бояу, қара бояу. Ол афишаның екі түрін басып шығара алады. Әрбір афиша түрінің бағасы мен шығыстар нормалары кестеде көрсетілген.

Барлық басылған афишаларды өткізуден максималды пайда беретін өндіру жоспарын құрастырыңыз.

Әдістемелік нұсқау: есепті шешу барысында «Экономикалық теория» пәнінен алған білімдерді қолданыңыз.

Афиша	Көтерме бағасы (мың теңге)	Бір данаға шығыстар
		Қағаз (г)	Қызыл бояу (г)	Қара бояу (г)
1 түрі	4	40	19	13
2 түрі	3	70	13	15
Ресурс қоры	кг	100	118	110

Тапсырма 2 : Американдық және Жапон менеджменті: ерекшеліктері мен өзгешеліктерін ажыратыңыз

Тапсырманы орындаудағы оқытушының талаптары:

• Студент тапсырмада берілген сұрақтарға ауызша және жазбаша жауап береді.

• Тапсырма өткізудің жоғары баллы – 5 бал.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда.

Тақырып 2- Басқарудағы жүйелік тәсілдің негіздері

Тапсырма : «ҚР-дағы шаруашылықтардың әртүрлі нысандарындағы басқару жүйесі» тақырыбына пікір- сайыс.

Тақырып 3 - Менеджмент эволюциясы

Мақсаты: Басқарудың даму тарихын хронологиялық тәртіпте қарастыру. Менеджменттің ғылым ретінде пайда болуының негізгі себептерін ашу. Менеджменттің қазіргі концепцияларының негізгі постулаттарын қарастыр

Тапсырманың аты: Басқару ғылымының дамуына үлес қосқан негізгі мектептер. Қазіргі кездегі ұлттық басқару концепциясының әлсіз және мықты жақтары қандай? ХХ арасындағы бірінші жартысындағы басқару концепциясына қатысты ойлардың қайсын бүгінгі тәжірибеде өзгертусіз қолдануға болады?

Тапсырма мазмұны: Бәсекелестеріміздің күшейгені нәтижесінде сіздің фирмада копьютерлерді өткізу қиынға түсті.

Есепті келісідей шешуге болады:

1. Копьютірлердің шығару саны айына 5000-нан 4000 бірлікке дейін қысқарту. Бұл жағдайда сіздің шығуыңыз 50000.

2. Шығарылатын компьютерлердің модельдерін жақсарту. Бұл жағдайда шығындар (модернизациядан) 20000 болады және (технологияға жаңадан еңгізуде) 30000.

3. Жарнамалық компанияны күшейту. Бұл жағдайда өнімнің 1 бірлігі үшін шығындар 8.

Тапсырма сұрақтары:

Сіздің мақсатыңыз келесіде

• шешім қабылдауға әсер ететін факторларды анықтау;

• пайданы есептеу;

• нақты шешімді таңдау;

• қорытындылау.

Тапсырманы орындау жөніндегі әдістемелік нұсқаулар:

Берілген тапсырма студенттердің тапсырманы орындау барысында «экономикалық теория» курсынан алған білімдерін, теориялық және практикалық ұғымдары туралы білімдерін жетілдіруге бағытталған.

• Берілген тапсырма топпен орындалады.Тапсырманы орындауға топтағы барлық студенттер қатысады. Тапсырманы орындау барысында студенттер өз пікірлерін ортаға салады.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

Тақырып 4 - Ұйым туралы түсінік және оның түрлері

Мақсаты: Ұйымның түсінігін , оның түрлерін анықтау.

Тапсырманың аты: Қазақстан Республикасының бір кәсіпорынын мысалға алып, оның іс-әрекетіне басқарушы үлгісінің қандай факторлар әсер ететіндігі туралы сараптама жүргізіңіз және де оларды классификацияға жатқызыңыз.

Әдістемелік нұсқау: классификацияға жатқызу барысында назар аударыңыз.

Тапсырма мазмұны:

Мақсаттардың классификациялық түрлеріне ҚР кәсіпорындарындағы басқару жүиесінің дамуына сараптама жүргізіңіз.

Әдістемелік нұсқау: тапсырманы орындау барысында теорияны қарастырыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

1. Басқарушы – жетекші (лидер) шешім қабылдауда қандай шешімдерге сүйенетінін атаңыз

2. Басқарушы кәсіпкер ұйым болашағын қалайша белгілетінін сараптаңыздар.

Әдістемелік нұсқау: сұрақтарды қарастыру барысында теориялық материалдарға назар аударыңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

Тапсырма: Ұйым мақсаттары және олардың классификациясы

Тақырып 5 – Ұйымның ішкі және сыртқы ортасы

Мақсаты: Басқарудың даму тарихын хронологиялық тәртіпте қарастыру. Менеджменттің ғылым ретінде пайда болуының негізгі себептерін ашу. Менеджменттің қазіргі концепцияларының негізгі постулаттарын қарастыру.

Тапсырманың аты: Қазіргі кездегі ұлттық басқару концепциясының әлсіз және мықты жақтары қандай? ХХ арасындағы бірінші жартысындағы басқару концепциясына қатысты ойлардың қайсысын бүгінгі тәжірибеде өзгертусіз қолдануға болады?

Тапсырма мазмұны: Бәсекелестеріміздің күшейгені нәтижесінде сіздің фирмада копьютерлерді өткізу қиынға түсті.

Есепті келісідей шешуге болады:

4. Копьютірлердің шығару саны айына 5000-нан 4000 бірлікке дейін қысқарту. Бұл жағдайда сіздің шығуыңыз 50000.

5. Шығарылатын компьютерлердің модельдерін жақсарту. Бұл жағдайда шығындар (модернизациядан) 20000 болады және (технологияға жаңадан еңгізуде) 30000.

6. Жарнамалық компанияны күшейту. Бұл жағдайда өнімнің 1 бірлігі үшін шығындар

Тапсырма сұрақтары: Ұйымның ішкі және сыртқы ортасының сипаттамалары

Баяндама :Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметін басқару және оны нарықтық экономика жағдайында жетілдіру

Тақырып 6- Басқарудың ұйымдастыру құрылымы мен басқару нормасы

Тапсырма: Басқарудың ұйымдастыру- құқықтық нысандары пікірталас

Тақырып 7 - Менеджментті информациямен қамтамасыз ету

Мақсаты: Ақпараттық менеджмент пен ақпараттық түсініктің мағынасын ашу. Ақпаратқа сараптама жасау және оны қолданудың тәсілдерін анықтау.

Тапсырманың аты: Қазақстан Республикасының бір кәсіпорынын мысалға алып, оның іс-әрекетіне қандай ақпарат әсер ететіндігі туралы сараптама жүргізіңіз және де ол факторларды классификацияға жатқызыңыз.

Әдістемелік нұсқау: классификацияға жатқызу барысында ақпарат түрлеріне, факторларына назар аударыныз

Тапсырма мазмұны:

Қазақстандағы ақпараттың келіп түсу, даму жүйесінің дамуына сараптама жүргізіңіз.

Әдістемелік нұсқау: тапсырманы орындау барысында теорияны қарастырыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

1. Ұйымдағы ақпарат кәсіпорынға қай түрде әсер етеді? Оларды қалай жетілдіруге болады?

2. Ұйымдағы ақпараттың әсерін айтыңыз? Оның позитивті және негативті жақтарын көрсетіңіз. Негативті жақтарын қалай жоюға болады?

Әдістемелік нұсқау: сұрақтарды қарастыру барысында теориялық материалдарға назар аударыңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

Ұйымдағы коммуникация және менеджмент Мақсаты: Басқарудағы коммуникациялық процестерді, оның түрлерін, коммуникациядағы кедергілерді қарастырып, кедергілерді жою жолдарын ұсыну .

Тапсырманың аты: Коммуникациялық процесс, оның элементтері мен кезеңдері

Мысал ретінде бір кәсіпорынды алып сонда өтетін коммуникациялық процесті сипаттаныз. Сипаттау барысында коммуникацияның түрлеріне назар аударып олардың пайда болу себептерін анықтаныз.

Тапсырма мазмұны:

Басқаруға үйрету халықаралық орталықтың бас директоры, қызметкерлерді басқару қызметіне негізделген кеңес беру компаниясына жүгінді.

Орталықтың үш жылғы қызметі барысында, бұрынғы үш ұжымдастықтын бірлесуі нәтижесінде кәсіби оқытудың ондаған бағдарламаларын өткізуші, мықты оқу мекемесіне айналды. Орталықта 15 штаттық инструктор және 5 техникалық қызметкерлер жұмыс жасайды. Сондай-ақ орталықтын бас директоры сырттан келген мамандар мен келісім шарттар жүргізеді. Орталық басшылармен мамандарды қаржы, бухгалтерлік есеп және стратегиялық басқару бойынша оқыту, барлық талапкерлерге курстар жүргізіледі, сондай-ақ ұйымдардың тапсырмалары бойынша арнайы бағдарламалар дайындалады. Ұйымдардың тапсырмалары бойынша жүргізілетін жұмыстар көлемі 70 пайызды құрайды. Орталықтын бас директорының ойы бойынша дамудың басты кезеңін де «компания=жанұя» (бұнда қызметкерлер барлық күштерін салып жұмыс жасаған) идеологиясы негізінде қызмет жасауы аяақталды. Әрбір қызметкердің еңбегін формалды бағалау жүйесін қарастырыңыз.

Қызметкерлерді басқару аймағындағы орталықтын мақсаттары қандай?

Бас директорға сіз қызметкерлерді бағалаудың қандай жүйесін ұсынасыз?

Әдістемелік нұсқау: берілген тапсырманы орындау барысында «Экономикалық теория» пәнінен алынған біліміңізді қолданыңыз.

Тапсырма сұрақтары: Оқу құралдарын шығарушы кәсіпорын қызмет барысында тапсырыстарды орындау бойынша және мерзімдік сұраныстын өзгеруіне байланысты әртүрлі кедергілер мен қақтығыстар орыналуы мүмкүн, сол себептен бұл кәсіпорынның қызметінің барысында жоғарыдан төмен қарай жүргізілетін ақпараттар ағымы бақыланып отырылуы керек. Нарықтағы бәсекелестер мен тұтынушылардың қаржы-экономикалық көрсеткіштерін қарастыратын және сол бойынша нақты ұсыныстар мен шаралар жүргізетін маркетингтік бөлім кәсіпорында жұмыс жасайды. Кез-келген ұйымдағы ақпараттын сапалылығы мен оның орындалу және жеткізілу жылдамдығы кәсіпорын қызметіне әсер ете ме?

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда

Тақырып 8 - Менеджменттегі басқару шешімдері

Мақсаты: Басқару шешімдерінің маңыздылығын ашу және оның ұйым қызметі барысындағы орынын анықтау. Басқару шешімдерін қабылдау жолдарын анықтау және оны жүзеге асырудың негізгі жолдарын қарастыру

Тапсырманың аты: 1.Тактикалық басқару шешімдеріне сипаттама беріңіз?

2.Перспективалы шешімдерге не жатады?

Әдістемелік нұсқау: берілген сұрақтарды қарастыру барысында басқару шешімдер жіктеуне назар аударыңыз.

Тапсырма мазмұны:

«Басқару шешімдерінің түрлері», «Басқару шешімдерінің тиімділігін анықтау тәсілдері» тақырыптарына рефераттар жазыңыз.

Әдістемелік нұсқау: бұл берілген сұрақтар бойынша өзіңіздің жеке тәжірибеңізді және сараптамашылық біліктілігіңізді қолданыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

Оқу құралдарын шығарушы кәсіпорын қызмет барысында тапсырыстарды орындау бойынша және мерзімдік сұраныстын өзгеруіне байланысты әртүрлі кедергілер мен қақтығыстар орыналуы мүмкүн, сол себептен бұл кәсіпорынның қызметінің барысында жоғарыдан төмен қарай жүргізілетін ақпараттар ағымы бақыланып отырылуы керек. Нарықтағы бәсекелестер мен тұтынушылардың қаржы-экономикалық көрсеткіштерін қарастыратын және сол бойынша нақты ұсыныстар мен шаралар жүргізетін маркетингтік бөлім кәсіпорында жұмыс жасайды. Кез-келген ұйымдағы ақпараттын сапалылығы мен оның орындалу және жеткізілу жылдамдығы кәсіпорын қызметіне әсер ете ме?

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

Мақсаты: Басқару шешімдерінің маңыздылығын ашу және оның ұйым қызметі барысындағы орынын анықтау. Басқару шешімдерін қабылдау жолдарын анықтау және оны жүзеге асырудың негізгі жолдарын қарастыру

Тапсырманың аты: 1.Тактикалық басқару шешімдеріне сипаттама беріңіз?

2.Перспективалы шешімдерге не жатады?

Әдістемелік нұсқау: берілген сұрақтарды қарастыру барысында басқару шешімдер жіктеуне назар аударыңыз.

Тапсырма мазмұны:

«Басқару шешімдерінің түрлері», «Басқару шешімдерінің тиімділігін анықтау тәсілдері» тақырыптарына рефераттар жазыңыз.

Әдістемелік нұсқау: бұл берілген сұрақтар бойынша өзіңіздің жеке тәжірибеңізді және сараптамашылық біліктілігіңізді қолданыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

Оқу құралдарын шығарушы кәсіпорын қызмет барысында тапсырыстарды орындау бойынша және мерзімдік сұраныстын өзгеруіне байланысты әртүрлі кедергілер мен қақтығыстар орыналуы мүмкүн, сол себептен бұл кәсіпорынның қызметінің барысында жоғарыдан төмен қарай жүргізілетін ақпараттар ағымы бақыланып отырылуы керек. Нарықтағы бәсекелестер мен тұтынушылардың қаржы-экономикалық көрсеткіштерін қарастыратын және сол бойынша нақты ұсыныстар мен шаралар жүргізетін маркетингтік бөлім кәсіпорында жұмыс жасайды. Кез-келген ұйымдағы ақпараттын сапалылығы мен оның орындалу және жеткізілу жылдамдығы кәсіпорын қызметіне әсер ете ме?

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

Тақырып 9- Рыноктық экономикадағы басқару әдістерінің жүйесі

Мақсат: Басқару әдістерінің классификацияларының әдістемесін қарастыру, олардың ұйым қызметіндегі маңыздылығы мен қолдануы.

Тапсырманың аты: Басқару әдістерінің өзара байланысы қандай?

1. Қандай жағдайда басқарудың экономикалық әдістері қолданылады?

2. Қандай жағдайда басқарудың психологиялық әдістері қолданылады?

Әдістемелік нұсқау: бұл сұрақтарды қарастыру барысында түсініктер мен категориялар анықтамасына назар аударыңыз.

Тапсырма мазмұны:

«Н» АҚ-ң жарғылық капиталы 100 000 акцияға бөлінген. Акционерлер жиналысында акционерлер және олардың толық құқықтық өнімдері 50 500 акция иелері қатысты.

Күн жоспарына бас президентін сайлау мәселесі тұрды және И.И. Ивановтың ғана кандадатурасы ұсынылды. Оның болуына «қолдаушы» болған - 25 500 акция иеленген акционерлер және толық құқығы бар өкілдер дауыс берді, «қарсы» - 250 акция иесі, «тыйылғандар» - 25 000 акция иелері.

Акционерлер жиналысы қабылданған мәмілеге күмәнданып, қабылданған жарғыға өзгертулер енгізуге қайта дауыс берді, қайта дауыс беру сайланған президенттің өкілеттілігі АҚ-ң басшылар кеңесіне берілуін талап етті.

Акционерлер жиналысының қабылдаған шешіміне сараптама жасаңыз.

Әдістемелік нұсқау:бұл тапсырманы шешу үшін кәсіпорынға ішкі және сыртқы ықпал ету күштері жайында алған біліміңізді қолданыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

Қазіргі уақытта кәсіпорын өнімінің сатылу көлемінің күрт төмендеуі байқалып отыр. Жиналыста бұл мәселені шешу барысында келесі жағдайлар қарастырылды:

1. Бәсекелестердің ұқсас өніміне қарағанда өз өніміміздің сапасын көтеру.

2. Жеке сауда торды жасап және бөлшектеп сату бағасын төмендету.

3. Көтерме бағалаларды төмендету және қолға шығарылған өнімнің шығындарын азайту мақсатымен аз пайда әкелетін және аз сұранысқа ие өнімнің ассортиментін азайту.

Жиналыста дұрыс шешім қабылдау үшін қандай алғашқы ақпаратты білу керек?

Әдістемелік нұсқау:бұл тапсырманы шешу үшін кәсіпорынға ішкі және сыртқы ықпал ету күштері жайында алған біліміңізді қолданыңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанд

10 – тақырып. Ұйымдастыру менеджмент функциясы ретінде

Мақсаты: Басқарудың жоспарлау қызметінің мазмұнын ашу, жоспарлау түрлері мен кезеңдерін анықтау және негізгі принциптерін жіктеу

Тапсырманың:

1.Фирма ішілік жоспарлау түсүнігін және оның мазмұнын ашыныз.

2.Жоспарлауды құру әдістері айтыныз.

3.Жоспарлауды құрудың үш жолын атаңыз?

4.Жоспарлау принциптерінің мазмұны қандай?

5.Стратегиялық жоспарлау маңыздылығы неде?

Әдістемелік нұсқау: берілген сұрақтарды қарастыру барысында анықтамалар мен түсүніктерге көңіл бөліңіз.

Тапсырма мазмұны:

Нан өндіруші кәсіпорындар өз қызмет барысында, сауда желілерінің таң ертеңгі тапсырыстарын өз уақытында орындау сияқты проблемаларды кездестіреді. Көптеген дүкендер нан өнімдерінің барлық ассортиментін дүкеннің таң ертеңгі ашылыс уақытында алғылары келеді.Бұл талаптар нәтижесінде, тәулік бойы нан пісіру пештері шамадан тыс жүктеме бойынша жұмыс жасайды, сондай-ақ таң ертенгі уақытта тауарды тасмалдау мәселелері мен жеткізу кестелерінің бұзылуы орын алады және жоғары сапалылығына күмән туғызатын өнімдердің жеткізілу ықтималдығын туындайды.

Сіз қалыптасқан проблемаларды шешудің қандай жолдарын ұсынасыз?

Бұл проблемаларды шешу үшін нан өндіруші кәсіпорынның құрылымдық бөлімшелерінің қалай өзара байланыс жасауына болады.

Әдістемелік нұсқау: бұл тапсырманы шешу үшін экономикалық теория пәні бойынша ғылыми негіздемені қолданыңыз

Тапсырма сұрақтары:

«Бизнес-жоспар» ойыны

Бизнес-жоспар жобасы бойынша нәтижелерді бағалау үшін тыңдаушылар арасынан (3-4 адамды) комиссия мүшесі ретінде тағайындау керек. Әрбір адамға берілген бизнес-жоспар негізінде кәсіпорын құрылымын, стратегиялық даму бағытын, өндіріспен қызметкерлерді басқару шеберлігін айқындау үшін және берілген сауалдарға жауап беру үшін 7 ден 10 минутқа дейін уақыт беріледі.

Оқытушы мен комиссия бизнес-жоспарды бағалау барысында, оны орындаудың типтік әдістемесіне сүйенуі керек. Ол келесі негізде болады:

1. Алғашқы бет (1-бет);

2. Кіріспе және жоба бойынша резюме;

3. Сала үшін жағдайды талдау;

4. Жобаның маңыздылығы:

- тауарды (қызметті) сипаттау. Патенттер туралы ақпараттар, өндіріс тәжербиесі;

- тауардың шетелдік өнімнен айырмашылығы;

- экспорттын даму мүмкүншілігі;

- кәсіпорын қай жерде орналасқан? Транспорттық сызбасы;

- құрлыс-монтаж жұмыстарының көлемі және құрылыс кестесі;

- мердігерлер;

- жалпы қызметкерлерге деген сұраныс;

- серіктес кәсіпорындар туралы ақпарат;

- жұмыстын табыстылығын көрсетуші аргументтер.

5.Өндірістік жоспар;

6.Маркетингтік жоспар:

- тұтынушылар,сұраныс,ұсыныс,баға, нарық сегменттері;

- жарнама.

7.Ұйымдастырушылық жоспар (2-3бет);

- ұйымдастырушылық жоспар (серіктестік, АҚ, жеке меншік).

8.Жоба тәуекелі (2-3бет);

9.Қаржылық жоспар;

Әдістемелік нұсқау: тапсырманы орындау барысында кәсіпорын ашылатын аимақтың географиялық, әлеуметтік сипаттамаларына назар аударыңыз және бизнес жоспар құру бойынша теориялық негіздерін қарастырыңыз.

Мақсат: Ұйымдастыру қызметінің мазмұнын ашу, түрлері мен ерекшеліктерін анықтау, орталықтандыру және орталықтандырмау түсүніктерін қарастырыңыз

Тапсырманың аты: Теориялық білім негізінде кәсіпорынның ұйымдық құрылымын қалыптастырыңыз.

Әдістемелік нұсқау: ұйымдық құрылым сызбасын жасау кезінде теориялық біліміңізді және жеке басыңыздың тәжербиеңізді қолданыңыз.

Тапсырма мазмұны:

Компанияның инвестициялық бюджеті бір жылына 10млн. дол. құрайды, сондай-ақ кадрларды таңдау мен дайындау 0,25 млн дол., ал маркетингтік бюджет-0,5 млн.

Бұндай жағдайда компанияның кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыруды қаржыландыру тиімді ма?

Әдістемелік нұсқау: тапсырманы шешу барысында алдынғы тақырыптар бойынша игерген білімінізді қолданыныз.

Тапсырма сұрақтары:

Henrey Mintzberg фирма басшысының аптасына жұмыс уақыты 60-80 сағат болғандағы бөлінісі туралы мысал келтіреді:

- жоспарланбаған кездесулер 10 пайыз;

- жоспарланған кездесулер мен жиналыстар 59 пайыз;

- тексерулер мен жол жүру 3 пайыз;

- қағаз жұмыстары 22 пайыз;

- телефонмен сөйлесу 6 пайыз.

Берілген басшының жұмыс уақытын тиімді қолдану бойынша сіз қандай ұсыныс бересіз.

Әдістемелік нұсқау: берілген тапсырманы шешу барысында басшының жұмыс уақытының үлесін ескеріңіз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

11- тақырып. Менеджменттегі жоспарлау

Мақсаты: Басқарудың жоспарлау қызметінің мазмұнын ашу, жоспарлау түрлері мен кезеңдерін анықтау және негізгі принциптерін жіктеу

Тапсырманың аты:

1.Фирма ішілік жоспарлау түсүнігін және оның мазмұнын ашыныз.

2.Жоспарлауды құру әдістері айтыныз.

3.Жоспарлауды құрудың үш жолын атаңыз?

4.Жоспарлау принциптерінің мазмұны қандай?

5.Стратегиялық жоспарлау маңыздылығы неде?

6. Жоспарлау- басқарудың басты функциясы

7. Ұйымдастыру – менеджмент функциясы ретінде

8. Менеджмент қызметіндегі мотиваци

9. Менеджмент жүйесіндегі реттеу және бақылау

Әдістемелік нұсқау: берілген сұрақтарды қарастыру барысында анықтамалар мен түсүніктерге көңіл бөліңіз.

Тапсырма мазмұны:

Нан өндіруші кәсіпорындар өз қызмет барысында, сауда желілерінің таң ертеңгі тапсырыстарын өз уақытында орындау сияқты проблемаларды кездестіреді. Көптеген дүкендер нан өнімдерінің барлық ассортиментін дүкеннің таң ертеңгі ашылыс уақытында алғылары келеді.Бұл талаптар нәтижесінде, тәулік бойы нан пісіру пештері шамадан тыс жүктеме бойынша жұмыс жасайды, сондай-ақ таң ертенгі уақытта тауарды тасмалдау мәселелері мен жеткізу кестелерінің бұзылуы орын алады және жоғары сапалылығына күмән туғызатын өнімдердің жеткізілу ықтималдығын туындайды.

Сіз қалыптасқан проблемаларды шешудің қандай жолдарын ұсынасыз?

Бұл проблемаларды шешу үшін нан өндіруші кәсіпорынның құрылымдық бөлімшелерінің қалай өзара байланыс жасауына болады.

Әдістемелік нұсқау: бұл тапсырманы шешу үшін экономикалық теория пәні бойынша ғылыми негіздемені қолданыңыз

Тапсырма сұрақтары:

«Бизнес-жоспар» ойыны

Бизнес-жоспар жобасы бойынша нәтижелерді бағалау үшін тыңдаушылар арасынан (3-4 адамды) комиссия мүшесі ретінде тағайындау керек. Әрбір адамға берілген бизнес-жоспар негізінде кәсіпорын құрылымын, стратегиялық даму бағытын, өндіріспен қызметкерлерді басқару шеберлігін айқындау үшін және берілген сауалдарға жауап беру үшін 7 ден 10 минутқа дейін уақыт беріледі.

Оқытушы мен комиссия бизнес-жоспарды бағалау барысында, оны орындаудың типтік әдістемесіне сүйенуі керек. Ол келесі негізде болады:

1. Алғашқы бет (1-бет);

2. Кіріспе және жоба бойынша резюме;

3. Сала үшін жағдайды талдау;

4. Жобаның маңыздылығы:

- тауарды (қызметті) сипаттау. Патенттер туралы ақпараттар, өндіріс тәжербиесі;

- тауардың шетелдік өнімнен айырмашылығы;

- экспорттын даму мүмкүншілігі;

- кәсіпорын қай жерде орналасқан? Транспорттық сызбасы;

- құрлыс-монтаж жұмыстарының көлемі және құрылыс кестесі;

- мердігерлер;

- жалпы қызметкерлерге деген сұраныс;

- серіктес кәсіпорындар туралы ақпарат;

- жұмыстын табыстылығын көрсетуші аргументтер.

5.Өндірістік жоспар;

6.Маркетингтік жоспар:

- тұтынушылар,сұраныс,ұсыныс,баға, нарық сегменттері;

- жарнама.

7.Ұйымдастырушылық жоспар (2-3бет);

- ұйымдастырушылық жоспар (серіктестік, АҚ, жеке меншік).

8.Жоба тәуекелі (2-3бет);

9.Қаржылық жоспар;

Тапсырма: Жоспарлауды ұйымдастырудың шет елдік тәжірибесі. Функцияларды, өкілеттіліктерді, жауапкершілікті бөлу

12- тақырып. Менеджменттегі мотивация

Мақсаты: Ұйым тиімді жұмыс істеу үшін менеджерлер көбінесе жұмыскерлерге психологиялық және материалдық түрде әсер етеді. Менеджердің әсері етуі ынталандыру деп аталады. Тақырыптың мақсаты ынталандырудың мәнің, концепцияларын қарастыру.

Тапсырманың аты: ҚР дағы кәсіпорындардың қаржылық, әлеуметтік жағдайларын зерттей отырып, ынталандыруды жетілдірудің қандай жолдары бар соны нақтылаңыз.

Әдістемелік нұсқау: тапсырманы орындау барысында алдыңғы тақырыптар бойынша алынған білімінізге сүйеніңіз.

Тапсырма мазмұны:

Тоңазытқыштарды өндіруші компания директорының жүргізген жиналысында бірінші жарты жылдық бойынша көрсеткіштер қарастырылды. Нарықтағы жағдай өзгерді, сол себептен компания қоймасында сатылмаған тоңазытқыштар саны көбейген. Директордың айтуы бойынша бұндай жағдайдың орын алуына коммерция бөлімінің директорының қызмет барысындағы ақаулары себеп болды дейді, ал жиналысқа қатысушыларға коммерция бөлімінің директоры бұл жұмыс бойынша маркетинг бөлімінің басшысына қаңтар айының басында ауызша ескерту жасағандығы туралы айтты. Маркетинг бөлімінің басшысы бұндай ескертпені алғаш рет естіп тұрғандығын жеткізді.

Тапсырма сұрақтары:

Талқылауға арналған сұрақтар:

1 .Бұндай проблеманың орын алуына нақты не себеп болды?

2.Алдын-ала қандай шаралар жүргізілуі керек еді?

3.Компания қызметкерлерін ынталандыру үшін қандай шаралар қолданылу керек.

Әдістемелік нұсқау:берілген жағдайды шешу барысында оның шарттары мен болашағына қараңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

13- тақырып. Менеджмент жүйесіндегі бақылау

Мақсаты: Бақылау түсінігі мен маңыздылығын ашып көрсету. Басқарудағы бақылау кезеңдерін, түрлерін, ерекшеліктерін қарастыру. Басқару қызметіндегі сыртқы және ішкі бақылау сипаттамасын беру және ауытқу бойынша басқарудың негізгі жолдарын көрсету.

Тапсырманың аты: 1.Бақылаудың маңыздылығы неде?

2.Басқарудағы бақылаудың маңыздылығы неде?

3.Бақылау принциптерін жіктеп көрсетіңіз.

4.Бақылаудың қандай түрлері бар?

5.Бақылаудың қандай стадияларын білесіз?

Әдістемелік нұсқау: берілген сұрақтарды қарастыру барысында анықтамалар мен түсүніктерге,категорияларға көңіл аударыңыз.

Тапсырма мазмұны:

Басқаруға үйрету халықаралық орталықтың бас директоры, қызметкерлерді басқару қызметіне негізделген кеңес беру компаниясына жүгінеді.

Орталықтың үш жылғы қызметі барысында, бұрынғы үш ұжымдастықтын бірлесуі нәтижесінде кәсіби оқытудың ондаған бағдарламаларын өткізуші, мықты оқу мекемесіне айналды. Орталықта 15 штаттық инструктор және 5техникалық қызметкерлер жұмыс жасайды.Сондай-ақ орталықтын бас директоры сырттан келген мамандармен келісім шарттар жүргізеді.Орталық басшылармен мамандарды қаржы, бухгалтерлік есеп және стратегиялық басқару бойынша оқыту жүргізеді, барлық талапкерлерге курстар жүргізеді, сондай-ақ ұйымдардың тапсырмалары бойынша арнайы бағдарламалар дайындалады. Ұйымдардың тапсырмалары бойынша жүргізілетін жұмыстар көлемі 70 пайызды құрайды. Орталықтын бас директорының ойы бойынша дамудың басты кезеңінде «компания = жанұя» (бұнда қызметкерлер барлық күштерін салып жұмыс жасаған) идеологиясы негізінде қызмет жасауы аяақталды. Әрбір қызметкердің еңбегін формалды бағалау жүйесі негізінде қарастырыңыз.

Қызметкерлерді басқару аймағындағы орталықтын мақсаттары қандай?

Бас директорға сіз қызметкерлерді бағалаудың қандай жүйесін ұсынасыз?

Әдістемелік нұсқау: тапсырманы шешу барысында «Экономикалық теория» пәні бойынша ғылыми негіздемелерді қолданыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

Сізге шешім қабылдау керек: жаңа қонақ үйін қалада ашу тиімді ма?

Ақпараттарды жинау мен мақсатты таңдаудағы іс-қыймылыңызды көрсетіңіз.

Жиналған ақпараттар негізінде шешім қабылдау негізін қарастырыңыз.

Әдістемелік нұсқау: берілген тапсырманы шешу барысында «Экономикалық теория» пәні бойынша ғылыми негіздерді қолданыңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанд

14- тақырып. Адам қызметін басқару және топты басқару

Мақсаты: ұжымның дұрыс ұйымдасуы үшін адам қызметін басқара отырып, топты басқару маңызды орынды алады. Негізгі мақсат - адамды дұрыс басқару мен топты ұйымдастыруды жетілдіру.

Тапсырманың аты: Мысал ретінде бір кәсіпорынды алып сонда өтетін топтық пкірлестікті сипаттаныз. Сипаттау барысында қарым-қатынас түрлеріне назар аударып олардың пайда болу себептерін анықтаныз.

Тапсырма мазмұны:

Басқаруға үйрету халықаралық орталықтың бас директоры, қызметкерлерді басқару қызметіне негізделген кеңес беру компаниясына жүгінді.

Орталықтың үш жылғы қызметі барысында, бұрынғы үш ұжымдастықтын бірлесуі нәтижесінде кәсіби оқытудың ондаған бағдарламаларын өткізуші, мықты оқу мекемесіне айналды. Орталықта 15 штаттық инструктор және 5 техникалық қызметкерлер жұмыс жасайды. Сондай-ақ орталықтын бас директоры сырттан келген мамандар мен келісім шарттар жүргізеді. Орталық басшылармен мамандарды қаржы, бухгалтерлік есеп және стратегиялық басқару бойынша оқыту, барлық талапкерлерге курстар жүргізіледі, сондай-ақ ұйымдардың тапсырмалары бойынша арнайы бағдарламалар дайындалады. Ұйымдардың тапсырмалары бойынша жүргізілетін жұмыстар көлемі 70 пайызды құрайды. Орталықтын бас директорының ойы бойынша дамудың басты кезеңін де «компания=жанұя» (бұнда қызметкерлер барлық күштерін салып жұмыс жасаған) идеологиясы негізінде қызмет жасауы аяақталды. Әрбір қызметкердің еңбегін формалды бағалау жүйесін қарастырыңыз.

Қызметкерлерді басқару аймағындағы орталықтын мақсаттары қандай?

Бас директорға сіз қызметкерлерді бағалаудың қандай жүйесін ұсынасыз?

Әдістемелік нұсқау: берілген тапсырманы орындау барысында «Экономикалық теория» пәнінен алынған біліміңізді қолданыңыз.

Тапсырма сұрақтары:

1.Топты басқару элементтері қандай?

2.Басшылар мен бағыныштылар тобы қандай?

3.Басшылар тобын бағыныштылар тобынан ажыратыңыз.

4.Топтық норма қалай жіктеледі?

5.Топтың ұйымшылдығын жетілдіру жолдарын атаңыз.

Әдістемелік нұсқау: берілген сұрақтарды қарастыру барысында негізгі түсүніктер мен анықтамаларға көңіл аударыңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

• Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;

15- тақырып. Лидерлік: басқару стилі мен менеджер имиджі

Мақсат: басқару стильдерін талдап, тиімдісін таңдау

Тапсырманың аты: «Анархизмге негізделген басқару стилі» түсінігін қарастырыңыз. Мысал келтіріңіз.

Әдістемелік нұсқау: қарастыру барысында кәсіпорынның басқару сипаттамаларына назар аударыныз.

Тапсырма мазмұны:

«Крайслер көліктік құрылыс компаниясы басшылыққа Ли Якокки келгелі бері құлдырау жағдайында тұр»

Қалыптасқан жағдайды сараптай отырып, Ли Якокки АҚШ конгрессінен үлкен ақша қарыз түрінде мемлекеттік көмекті керек екендігі туралы шешім қабылдады.

Бұл оқыс шешім болғандықтан, баспасөзде үлкен кумән тудырды. Бұған дейін бірде бір үлкен көліктік құрылыс компаниясы конгресстен мұндай көмек сұрамаған.

Толқылауға ақпарат.

Көліктік құрылыс «Крайслер» компаниясының басшылыққа Ли Якокки келгелі бері қалыптасқан жағдайды біле отыра, олардың конгресстен мемлекеттік көмек сұрағанына қалай қарайсыз? Компания үлкен нәтижеге жету үшін басшы қандай басқару стилін қолданғаны дұрыс деп ойлайсыз?

Әдістемелік нұсқау: осы ойынды орындау үшін фирманың қызметі және менеджерлердің әрекетеріне ерекше көңіл бөліңіз.

Тапсырма сұрақтары:

1.Басқару стильдерінің өзара байланысы қандай?

2. Қандай жағдайда басқарудың автократиялық стилі қолданылады?

3. Қандай жағдайда басқарудың демократиялық стилі қолданылады?

Әдістемелік нұсқау: бұл сұрақтарды қарастыру барысында түсініктер мен категориялар анықтамасына назар аударыңыз.

Орындалған тапсырманы бағалау критерийі.

Орындалған тапсырмаға келесі жағдайларда ғана жоғары балл қойылады:

Тапсырма уақытылы орындалып, берілген мерзім ішінде тапсырылғанда;