8. Абвастрэнне супярэчнасцей паміж краінамі Еўропы ў пачатку XX ст. Развязванне Першай сусветнай вайны. Ваенныя дзеянні ў Беларусі.

Первая мировая началась 19 июля 1914: обострение противоречий между двумя болками капиталистич-х гос-в, вед-х борьбу за сферы влияния.Молодые быстроразв-ся страны (США, Германия, Япония) опоздали к разделу колоний и рынков сбыта, стремились наверстать. Старые колониальные гос-ва (Англ., Фр.)пытались сохранить своё. Тройственный союз: Герм., Австро-Венгр., Италия пртив Антанты (Фр., России, Англ + после 1915 Италия). Германия стремилась также экономически подчинить Россию. Австро-Венгрия напала на Сербию. Россия объявила мобилизацию. Германия объявила в . России. Русские почти разгромили Венгрию, но дрлжны были помочь союзникам с Германией. 1915: решающ. фронт – рус.-герм. Русские вынужд. оставить Галицию, пораженире на австро-герм. фронте, нападение на рус. армии в Польше. Отступление, потери. Фронт імкліва набліжаўся да Беларусі. Значн. частка тэр-рыі Б. апынулася пад герм. акупацыяй. На ўсход рушылi бежанцы з Польшчы, Літвы і зах. Беларусі. На захопленай Германіяй тэрыторыі Б.ўводзіліся ваенн. павіннасці: ўсё насельніцтва прыфрантавой паласы. Масавыя рэквізіцыі жывёлы, прадуктаў. Рэквізіцыі і прымусовыя работы праводзілі і герм. ўлады. Акупанты забіралі ў сялян жывёлу, прадукты, адзенне, прымушалі выконваць павіннасці. Больш паловы працаздольных мужчын бел. вёскі - мабілізавана і адпраўлена на фронт.З-за заняпаду с/г =перасталі паступаць на рынак прадметы першай неабходнасці.З 1915 на Б. - нарастанне рабоч. руху: асноўн. патрабаванне стачачнікаў - павышэнне зарплаты. Масавага рабочага руху не было.Сялянскі рух – разгром памешчыцкіх маёнткаў, харчовых магазінаў і лавак.Узраслі сялянскія хваляванні ў 1915. Паражэнні рас. арміі 1915, няўдачы баявых дзеянняў 1916, людскія страты - нездаволенасць салдат. У войсках успыхнулі хваляванні: дрэнн. забеспячэннем прадуктамі і абмундзіраваннем, недахоп зброі і боепрыпасаў. Дэзерцірства. 1916 - паўстанне салдат, казакоў і матросаў на размеркавальным пункце ў Гомелі ў сувязі з арыштам аднаго з казакоў. Паустанцы былі жорстка пакараны. Але спыніць працэс разлажэння арміі ўжо было нельга, яна паступова станавілася небаяздольнай. Царизм ещё пытался удержать власть. Даже в верхах создался заговор пртив проходимца-царского советчика Г. Распутина, без кот. царь =не принимал решений. Убийство осущ, но это не спасло Рос. от новой рев-и.

8. Беларусь у 1917 г. Лютаўская і Кастрычніцкая рэвалюцыі.

Лют. Рэв.

На захопленай Герм. тэрыторыі вядомыя бел. дзеячы выступілі з ідэяй стварэння канфедэрацыі ў форме Вялікага княства.Аднак гэта не ўдалося. Герм. ўрад не быў зацікаўлены ў такой дзяржаве. 1916 герм. загад аб школах акупіраванага краю бел. мова - раўнапраўнай з польскай, літоўскай і яўрэйскай. Бел. нац. рух значна ажывіўся.Гал. цэнтры бел. нац.руху - Петраград, Масква і інш. Некалькі рэв. газет, нядоуга існавалi.Далейшае развіццё бел. нац. руху стала магчымым толькі ў выніку перамогі Лютаўскай рэв-і.Лютаўская рэв-я звергла рас. манархію, адкрыла шлях да дэм. развіцця Расіі. Рэв-я была буржуазна-дэм. Звяржэнне самадзяржаўя. Пачалі стварацца Саветы, якія і сталі органамі ўлады. Большасць у Саветах склалі меншавікі і эсэры.Двоеўладдзе. Бел. рабочыя, сяляне, салдаты віталі пралетарыят Петраграда і выказалі намер падтрымаць рэвалюцыю. Саветы ў Б. прызнавалі кіруючую ролю Петраградскага Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў. Разам з тым яны прызнавалі і Часовы ўрад. 6 сакавіка 1917 часовы ўрад перадаў уладу ў губернях і паветах сваім камісарам, якія выконвалі функцыі губернатараў. У першыя дні рэвалюцыі пачалі стварацца прафсаюзы, якія павялі барацьбу за паляпшэнне эканамічнага становішча працоўных, скарачэнне рабочага дня, павелічэнне зарплаты і інш.Рэв-я паклала пачатак дэмакратызацыі войска.7–17 красавіка 1917, Мінск - І з’езд ваенных і рабочых дэпутатаў армій і тылу Зах. фронту. З’езд прызнаў неабходным для Расіі працягваць вайну з мэтай абароны рэвалюцыі. 20 красавіка 1917, Мінску - з’езд сялянскіх дэпутатаў. Дэлегаты з’езда выступілі за пераход усёй зямлі ў агульнанародную. Лютаўская буржуазна-дэм. рэв-я - пачатак дэм. развіцця Расіі, Б., адкрыла шлях да эканамічнага і сац. прагрэсу краіны.

Кастр.рэв.

У народзе узраслi антыурадавыя настроi.Гэта спрыяла бальшавiкам ажыццяуляць курс 6 з''езда РСДРП(б) на узброенае паустанне. Праводзiць сваiх прадстаунiкоу у Саветы. Але у Б. бальшавiкi мелi большасць толькi у Мiнскiм i Гомельскiм Саветах.Сялянскiя саветы: большасць пад уплывм эсэрау i БСГ.Бальшавiцкая арганiзацыя на Бел. на 95% -з салдат. Магчымасць разгарнуць падрыхтоуку узброеных фармiраванняу (Чырвонай гвардыi) для захопу улады. 25 кастрычнiка 1917 года рабочыя, салдаты пад кiраунiцтвам ЦК РСДРП(б) зверглi Часовы урад. 26 кастрычнiка Другi Усерасiйскi з''езд Саветау абвясцiу савецкую,прыняу Дыкрэт аб мiры i Дыкрэт аб зямлi.Быу утвораны Часовы рабоча-сялянскi урад (СНК) на чале з Ленiным. Апоуднi 25 кастрычнiка бальшавiкi Мiнска атрымалi павед-не аб перамозе паустання у Петраградзе. Мiнскi Савет абвясцiу сябе уладай.Па яго указаннi з турмы былi вызвалены салдаты арыштаваныя за антыурадавыя выступленнi.З iх быу арганiзаваны Першы рэвалюцыйны полк. Створаныя бальшавiкамi ваенна-рэвалюцыйныя камiтэты (ВРК) абапiралiся на салдацкiя масы.ВРК Зах. фронту узначалiлi бальшавiкi Кнорын,Ландар,Мяснiкоу. Процiдзеянне бальшавiкам у Мiнску аказау Камiтэт выратавання, на чале з меньшавiком Калатухiным: увеу у Мiнск Кауказкую дывiзiю i прад'явiу Мiнскаму Савету патрабаванне улады у горадзе i на Заходнiм фронце. Мiнскi Савет вымушан пайсцi на часовы кампрамiс з Камiтэтам выратавання. Да бальшавiкоу Мiнска падаспела дапамога (браняпоезд)i суадносiны змянiлiся на карысць бальшавiкоу. ВРК распусцiу Камiтэт выратавання, Калатухiна арыштавалi, распусцiлi Саветы у якiх не мелi большасцi i правялi iх перавыбары- устанауленне сваей дыктатуры. Вярхойным галоунакамандуючым прызначаны прапаршчык Крыленка. Склiкалi з'езды, у Мiнску саветау рабочых i сялянскiх дэпутатау Зах.вобласцi...

Яны: вiталi устанауленне Савецкай улады i выказалi падтрымку.26 лiстапада трыма з'ездамi быу утвораны Выканаучы Камiтэт Зах. вобласцi i фронту - Аблвыканкамзах. Старшыня -Рагозiнскi. Старшыней Савета народных камiсарау Беларусi – Ландэр. У лютым 1918 года бальшавiкi амаль завяршылi арганiзацыю Савецкай улады у губернях, паветах i воласцях. Саветы сталi адзiнымi паунапраунымi органамi улады. Рэв. пераўтварэнні і ў вёсцы: канфіскацыя ўсёй зямлі.У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Б.

Пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне савецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сферах грамадскага жыцця бел. народа.